No. 97
Donderdag 24 April 1924
167° Jaargang
KAMEROVERZICHT.
Eerste Kamer.
Zitting van Woensdag.
Zooals wij gisteren reeds hebben ge-
zieu, heeft de Eerste Kamer gisteren het
wetsontwerp om te komen tot een ge
'mengde vennootschap tusschen den staat
en de Billiton Mij., aangenomen met 26
tegen 8 stemmen, nadat de spc.-dem.
senator, de heer van Kol, nog eens ge
wezen had op den roofbouw door de
Billiton Mij bedreven, en de veel te gun
stige overeenkomst voor de aandeelhou
ders, die reeds 80 millioen winst had
den gemaakt. Na een korte bestrijding
van minister de Graaff ging het ontwerp
ev door.
En toen sneed de Kamer de koek
der Staatsbegrooting aan.
De vrijzinnig-democraat prof. dr. van
lE ui b d e n openden de rij sprekers, die 'n
oud vrijzinnig-democratisch stokpaardje
bereed de bezuiniging bij oorlog en ma
rine Of liever hoe er naar spr.'s mee
ning niet op die departementen bezuinigd
wordt.
Deze spreker noemde onze bewape
ningspolitiek een roulette, die ous kan
ruïneeren, en van ons volk een speel
bal, maakt, die ons voert aan de zijde van
een oorlogvoerende mogendheid, die ons
meesleurt in den afgrond. Spr. wees op
een revanche-oorlog in Duitschland van
do Vdlkische partij. Daartegenover zou
den Engeland, Amerika, Frankrijk en Bel
gië zich te weer stellen, cn wanneer Bel
gië dan in Zuid-Limburg onze neutrali
teit Schond, zouden we door onze auto
matische bewapeningspolitiek de zijde
moeten kiezen van het reactionnaire
Duitschland tegenover de andere, demo
cratische landen.
We zouden dan onze koloniën kwijt
zijn, onze havens, enz.
Verder betoogde prof. dr. van Erabden
dat wij technisch en financieel niet meer
mee kunnen doen aan de moderne be
wapening. De toekomstige oorlog zal
voornamelijk een gas-oorlog zijn, volgens
alle deskundigen. Technisch noch finan
cieel kunnen wij daaraan meedoen, zoo-
Als spr. met tal van citaten van deskun
digen uiteenzette.
En een Fransche hoogleeraar in de
psychische chemie schrijft, dat alleen
ten koste van buitengewoon groote finan-
cieele offers men zich hiertegen kan ver
dedigen.
Amerika slicht dan ook reeds labora
toria voor stikgassen, waarvan alleen de
stichting 40 millioen dollar kostte.
We spelen met ons legertje dan ook
een kinderspel, we smijten 100 millioen
per jaar weg, terwijl we elders uit bezui-
nigingsoverwegingeu groote volksbelan
gen aantasten. Onze regeering moet vol
gens hem zoo s poedig mogelijk overgaan
tot een radicale koersverandering op mi
litair gebied, zich bepalen tot een po-
litielcger, waardoor 70 millioen kan be
zuinigd worden. Een dergelijk leger bezit
geen enkelen minderen waarborg voor
liet verdedigen van onze neutraliteit dan
het leger van 100 millioen.
Ten slotte diende Prof. van Embden
een motie in, waarin door de regeering
een staatscommissie wordt gevraagd,
waarin burgerlijke en militaire perso
nen zitting hebben en die zal onderzoe
ken, of bij de ontwikkeling der moderne
techniek en chemie de landsverdediging
voor ons land technisch en financieel
mogelijk is.
Niet bepaald in overeenstemming inet
den geest van het voorgaande, was de
rede van den chrislelijk-historischen heer
de VosvanSteenwijk, die een kabi
netscrisis en de oplossing daarvan door
christelijk-historischen bril bezag. En op
niet makke wijze 1
Hij critiseerde scherp de verwerping
van de Vlootwet door hel parlement, en
beschuldigde de linkerzijde liet parle
mentaire stelsel te hebben ondermijnd.
Dan heeft, zoo ging deze afgevaardigde
voort, de heer Heemskerk na den val
van hel kabinet-de Meester, zijn laak
beier geweten. Hij is met een kamermin
derheid opgetreden. „Links schijnt geen
figuren als Heemskerk le bezitten", was
de scherpe insinuatie van dezen recht-
schcn senatorl
En zoo kreeg de linkerzijde op haar
hoofd b,v.
„Het vereenigingspunl bij links was
steeds de souvereiniteit van de men-
schelijke rede; gaat de Vrijheidsbond nu
een anderen kant uit, dan mr. Corl v. d
Linden aanwees, ter wille van stemmen
winst P Dat is droevige degeneratie, te
droeviger omdat de Vrijheidsbond eer
biedwaardige figuren als Kappeyne en
Van Houten heeft gekend. Moet rechts
thans zich zelf ontbinden om het mise
rabele figuur te redden dat links met
zijn destructieve politiek heeft geslagen?
Men zegt dat de partijen rechts geen ge
meenschappelijke basis hebben; spr. ont
kent dal; het „Ulr. Dagblad" wijst er
op dat de voordcelen van de religieuse
antithese niet moet worden onderschat.
Spr. noemt de houding van de zijde
van den Vrijheidsbond weerzinwekkend:
is hij in 1921 niet samengesteld uit par
tijbelang9 En durft deze scheldpartij dan
le zeggen dal rechts samengaat uit par
tijbelang? Rechts moet samengaan, het
waardevolle cement (het Evangelie, Gods
Woord) houdt de partijen bijeen. Daar
mee vormen zij echter geen hecht aan
eengesloten partij. Onbaatzuchtige, har*
lelijke samenwerking der drie rechtsche
partijen, met handhaving van ieders
eigen beginselen, wordt dan ook door
het landsbelang geëischt. Spr. stelt dan
'ook zeer veel prijs op de verklaring van
dr. Nolens, op 17 Januari in de Tweede
Kamer afgelegd.
,In 191-1 wilde links niels welen
een nationaal kabinet; het kabinet moest
links zijn. Daarom bedankt spr. er thans
voor, om thans, nu rechts over de meer
derheid in de Kamers beschikt, mee te
doen aa neen nationaal kabinet."
Ten slotte kreeg het algemeen kies
recht cn de evenredige vertegenwoordi
ging nog een en ander tc hooren, Hel
had het parlementair stelsel ondermijnd,
en hel moest zoo spoedig mogelijk wor
den opgeruimd. Vroeger hadden de kie
zers de macht, thans de partijleiders,
en dat waren voor een goed deel intri
ganten, politieke scharrelaars beunha
zen, gewetenlooze demagogen.
De heeren hebben hel voor het aan
pakken! We zijn benieuwd naar eventu-
eele replieken; want baron de Vos van
Steenwijk sprak wel eenigszins met ne
gatie van alle parlementaire geschiede
nis, van omstandigheden, en van ver
anderde tijden!
Hij is nog niet uitgepraat. Vandaag
voortzetting.
BINNENLAND.
Mr. Dr. E. VAN KETWICH
VERSCHUUR f
Gisterenmiddag had de teraardebestel
ling plaats van het stoffelijk overschot
van den burgemeester van Groningen mr.
dl'. E, Van Kelwich Verschuur. Het is een
indrukwekkende plechtigheid geweest.,
niet alleen op de begraafplaats, waar de
belangstelling natuurlijk enorm was, maar
ook langs den langen weg, die de uit 32
volgrijtuigen en 25 auto's bestaande stoet
te volgen had, waar duizenden zich had
den geschaard.
De klokken van den Martinitoren beier
den.
Op het kerkhoi heeft de waarnemende
burgemeester dr. W. G. van den Berg,
den overledene herdacht namens den ge
meenteraad en jhr. mr. D. R. de Marees
van Swindercn, namens de Groningsche
burgerij, on mr. H. C. Dresselhuijs als
voorzitter van den Vrijheidsbond.
Een zwager van den overledene dankte
voor de belangstelling.
De gemeenteraad kwam 's middags in
spoedeischende rouwvergadoring bijeen,
'aarbij de wethouder dr. W. G. van den
Berg wederom hulde heeft gebracht aan
de nagedachtenis van den overledene.
Namens de raadsleden sloot het oudsle
raadslid E. Rugge zich bij die woorden
VEREEMGING „KWEEKLUST".
Gisterenavond had in het Militair Te
huis een ledenvergadering plaats van de
vereeniging voor Volkstuintjes ,.Kweek-
lust".
De voorzitter, de heer J. F. Vcrmeu
1 e n, heette de ongeveer 50 leden wel
kom en in het bijzonder de heeren J. On-
derdijk en arts D. N. van Gelderen, com
missarissen.
Na het lezen der notulen, was aan de
orde de bespreking in verband met den
grond tusschen 't Zand en de militaire
slachtplaats. De voorzitter deelde
mede, dat met 1 December de pacht is
opgezegd van den grond die de gemeen
te aan den heer Groosman heeft ver
kocht. In eene vergadering van het be
stuur met do leden, die daar grond heb
ben, is besloten geen enkel perceel aan
den heer Groosman af te staan voor dien
datum en na dien geen grond van dezen
in huur le nemen, omdat de voorwaarde
werd gesteld, dat die huur ieder oogen-
blik kan worden opgezegd, waardoor
vruchten, waaraan men hard gewerkt
heeft, verloren zouden kunnen gaan. Al
leen heeft het bestuur den heer Groos-1
- man gelegenheid gegeven een bord le
zijn critische nota terug te nemen totdat plaatsen, waarop wordt aangekondigd,
de commissie van onderzoek haar rap-Jdat bouwgrond te koop is, waarop clan
port zal hebben uitgebracht betreffende1 jcersi na December zal kunnen worden
het optreden van civiel bestuur eii mi- gebouwd. Bij onderzoek is een deel der
htairen te Tangerang, burgerweide geschikt gevonden voor
NEDERLAND EN RUSLAND.
De lieer mr. G. A? Boon, lid van de
Tweede Kamer, heeft de volgende vra
gen aan den minister van builenlandsche
zaken gesteld:
1. Is de minister heleend met de ar
tikelen in De Nieuwe Courant en Het
Vaderland van 19 April omtrent de her
valling van de onderhandelingen vau de
Nederlandsche regeering met de Rus
sische Sowjelregeering, welke onmiddel
lijk na Paschen te Berlijn zullen worden
herval
2. Is het juist, dal hel standpunt der
Nederlandsche regeering ten opzichte van
de Russische betrekkingen, zooals dit
door den Minister op 19 Maart in de
Tweede Kamer is weergegeven, is ge
wijzigd?
3. Is hel juist, dat de Nederlandsche
regeering aan haar onderhandelaars le
Berlijn volmacht heeft gegeven. een
overeenkomst te sluiten, waarbij de jure
erkenning van Sowjet-Rusland z.ou wor
den uitgesproken zonder dat van Rus
sische zijde erkenning van het beginsel
van continuïteit wal betreft de interna
tionale verplichtingen der opeenvolgende
Russische regeeringen is aanvaard en in
verband daarmede de oude Russische
schulden, alsook concessies of andere
Nederlandsche claims zijn erkend"?
4. Zoo ja, wat heeft de Nederlandsche
regeering daartoe bewogen'?
DE WESTERSCHELDE,
JMen meldt aan de N. Rolt Crt, uit
Brussel:
Dc minister van openbare werken zal
Maandag in den ministerraad de maat
regelen meedeelen. welke genomen zijn
om den toestand op de Schelde te ver-
beleren Deze maatregelen zijn reeds aan
den koning meegedeeld, die ze heeft
goedgekeurd Zij strekken tot het in
stellen van een commissie onder voor
zitterschap van Bollengier .hoöfd-ingen
van de Antwerpsche haven, waar-van
verder deel zullen uitmaken De Gevaert,
hoofd-ingenieur van bruggen en wegen
.(waterstaat), Bouckaert en Melottc v
openbare werken en Pierrard, Bultinck
en Mourn voor het Zeewezen, welke com
missie belast zal zijn met het opsporen
van de oorzaken van de jongste ver
zandingen, het nagaan van de verant-
woordelijldieid ten deze en het ontwer
pen van maatregelen om dergelijke ver
zandingen voortaan le voorkomen
UIT OOST-INDIE-
De kwestie Tan
gerang
Volgens een mcdedeeling in de Indi
sche dagbladen heeft de legercomman
dant een scherpe nota ingediend over
hel optreden van het civiel bestuur in
zake Tangerang, waaraan niet onduide
lijk voor groot deel de bloedige af
loop der botsing zou worden verweten.
Het wordt o.a. sterk afgekeurd, dat be
stuursambtenaren, die militaire hulp re-
quireeren, zich bemoeien met de slerk-
te van den troep, terwijl voorts de
meening wordt uitgesproken, dat het be
stuur zich, zoodra de militaire macht
in actie moet komen, heeft te onthouden
van ieder ingrijpen en do leiding moet
overdragen aan de militaire autoriteit.
Eigenaardig doet het hierbij aan, dat
de legercommandant, bij het officieel
uitbrengen van zijn meening, de indiening
van het rapport der ingestelde commis
sie van onderzoek niet meende te moe
ten afwachten en zijn oordeel zoo vast
staand vormde, dat zij tevens een voor
stel indiende tot wijziging der voorschrif
ten, welke deze materie beheersclien
Naar de Telg.vcrneeml heeft de regeering
den legercommandant dan ook verzocht.
was tweemaal zoo groot als in 1922
Voor het eerst werd een gedrukte catalo
gus der boeken uitgegeven, waarin gele
genheid is tot het bijsfchrijven van nieu
we boeken.
o
Hit Zee uwsch-V laan deren O. D.
- Maaudag 5 (Mei a.s. bezoekt de Com
missaris der Koningin dc gemeenten
Westdorpe, Overslag, Zuiddorpe en Axel.
De Minister van Arbeid heeft goed
gevonden dat een vroeger toegekende!
bijdrage voor woningbouw zal worden
uitgekeerd aan de gemeente St. Jan-
steen. ten behoeve van J. F. v. d
Walle, f900.
Jafeth Ho!ka btyft
//^-v 'nedroes!
tol buifai Mt .Vil trjifn ó-ag.
c «ouurWATEapnoop cq. VAIKENWEG AMSTESOXM
(Ing. Med.^
geen restitutie omdat de grond laag ligt,
maar omdat hij beslist slecht is. Er is
dan ook geen sprake van dat men an
dere leden die bijv aan den Vlissing-
schen Weg lageren grond hebben, daar
door achter zet. nel doel is die lage
gedeelten te verhoogen en te verbeteren
en spr geeft enkele voorbeelden, waar
bij daarmede bereikte resultaten worde»
bewezen. Het is dan ook beter hel geld
voor die verbeteringen te besteden, da»
voor feestvieren.
De heer Step zou ieder jaar wat op
zijde willen leggen om het 10-jarig be
staan feestelijk te herdenken.
De heer Wigard zou toch wel iets
voelen voor een bijeenkomst. waarin
eene lezing met lichtbeelden wordt ge
houden en verder een eenigszins feeste
lijk karakter aan wordt gegeven
De v o o r z. was oorspronkelijk ook
wel voor feestvieren.
De heer v Gelde ren wenscht de
vereeniging geluk met haar jubileum.
Spr. ziet in de volkstuinen iets anders
dan een financieel belang iels hoogers,
dat medewerkt aan den maatschappe
lijke» vooruitgang. Toen de verkorte ar
beidstijd werd ingevoerd, was men bang
dal de arbeiders te veel vrijen tijd zou
den hebben en hel kroeg bezoek en
drankmisbruik zou worden bevorderd.
Maar zang vereeniging, sport vereen igingen
1 en dergelijke zorgen voor gepast gebruik
1 1 den vrijen tijd en pok de Volkstuinen
MSSÜSA «fp*
"is™
dat do ass -ros. Van Beladingen de uiler- )LrOn, cd ikzoMooaarne S;'r K nim",OT v.aorsla.,.J<-r geveest van
sle pogingen in he, werk heef, gesteld |J£ gDergaderKg Je geC) >0 jaar is
om de verzetslieden met een zacht lijntje 'opdat dc commissie van toezicht dan voe-
tol het opgeven van hun dwaze poging j jjng houdt met de leden Spr. deelt mede.
te brengen. Daarmede wordt dus stel-, hoe het noodzakelijk was voor hel be-
hng genomen tegen de vele stemmen,I houd van bet natuurschoon, grond met
die zoo luidkeels het beleid van hel Groosman te ruilen. Men wist dat hel
civiel bestuur afkeurden en daarin een nje[ aangenaam Was voor de vereeniging,
getuigenis zagen van slapheid en angst. maar spr zeg[ alle mogelijke medewei-
waar „hardhandig optreden" dadelijk ge- ki loe en h d da, mcn to, cen miu.
boden zou zijn om de onruststokers tot j nolijke schikking zal komen met de Rij
de orde te brengen Het mag een geluk school dic dc weidc in gebruik hcoft.
geacht worden oor bestuur en volk, dalgpoedige aanVrage is gewenscht, mede
de regeermgscoiumissie hel dogma van|met het oog op dc aanvrage van dc
de „ijzeren vuist definitief verwerpt en Sportvereniging op het Zand.
getuigenis aflegt van de mildere inzieli- Er wcrd bijgevoegd, dat zooveel
ten .die thans ons bestuur leiden. „mnd ,>n rh> hi.r,w»rvv<»iH,.
De commissie moei wel eoo afkeurend 5ÏÏ ook de teden dienonSarómi '"'or 0 11 dc r<l ijl"" zM' geUei!l
oordeel uitgesproken hehhen over de;hcl)be di, kuImcg Irijgem „TsM^Sn? V»rdcn °sWW
ke' "1 o' «iel weer uilgeven van J™'*Tr ü'iL"'en"',.t,e,„ it
hij beslist tegenstander Toch zou hij
meenen, dal wel f 25 of f 30 kan worden
uitgetrokken voor een lezing met licht
beelden. de leden kunnen dan de zaal
met eigen gekweekte bloemen versieren.
Spr hoopt dat de vereeniging in bloei
zal blijveu toenemen en over 5 jaar met
een dubbel aantal leden het tienjarig
bestaan zal kunnen worden herdacht.
Een misstand echter acht hij hel, dat
niet aan alle aanvragen om grond kan
worden voldaan, dc maatschappij, incasu
de gemeente moet zorgen, dat er voor
dit maatschappelijk zoo nuttig werk
steeds grond in voorraad is.
liiairen zijn genomen ter bevriUging dor kl'Fm I fe,;'m'TeZïf'I,dB ^'"veiTed
ambtenaren en bewaking van de bende, l.nn dit MSH^ihmcf i J Se,oort ooK dal Z,J ,,eel §oed
tijdens hel afmarcheercn, van den bc-lJU* ïe kostbaar is cn Vlis^n S I WCr ''r !,1 gCd?'"' 1''es,vieren acht spr.
kenden optocht en '1 gezamenlijk over- „2° „cd°,„k Na I "".V"
der rivier door verzetslieden en j eenige discussie AIs m, dwaajde men eenigszins van
1 7, werd dan ook besloten voorloopig geen „nfi„rw„rn ,.r i,„
en vereemgd m één prauw, en blad mee_ ui, ceven I,el onderwerp af en xolgcncu een be
lle over de opstelling der troepen v spreking, waarbij er op werd gewezen,
optocht
steken
militairen
ten slotte over de opstelling der troepen
op hel oogenblik van gewelddadig in
grijpen.
Uit Stad en Provincie.
Vervolgens kwam in bespreking het
5-jarig bestaan der vereeniging.
-aarbij er op
dat er niet altijd grond tekort is, maar
dat hel moeilijk is het ieder naar de zin
De v o o r i it I e r herinnerde er aan makcnmCii is sens op bepaalde sink,
dat de vereeniging 11 April 1919 werd kcn d ,ek| en j,. vcrdeclin„ is
opgericht, vooral door het ijveren van dan 0(lk dikwüls .„„nihil,
den eersten voorzitter, den lieer Bloenis
silijk.
oen eersten voorzitter, oen neer uioems N-ada{ cr door do heeren Step cn
ma en enkele bestuursleden, the nog als d 0 Brce gewe20„ was. dal 125 ol
zoodanig zitting bobben Voor velen was 30 we] wa[ zij,, „crd Ion
Dit Middelburg. dc reden de benarde hjd en de duroL]o|le „a eeni dis,.„„k. besloten
Het vreemdelingenbczoek aan onze groenten. De vereeniging is kraclitig en in September een bijeenkomst met een
stad was ook heden, gezien het nog zeer sterk geworden, zeer stabiel, zij bloeit j lceslelijk karakter te houden, en de leden
vroege seizoen, weer belangrijk. j nog steeds. Het bestuur heeft overwogendoor hel aanbieden vail in tc vullen
tl-. „T-"- 1 C1; fdfsl mocl worde" gevierd bij liet i kaarten, 'geheel zonder dwang in de ge-
Uit Vlissiugen. 5-jarig bestaan, men meende echter dat j legcnhc.id ,e sleucn ,n dc kosten van
- Inde gisteren gehouden vergadering daarvoor geen geld is in dc kas der ver die|, avond bij lo dragen opdal de vor_
van de vereeniging Openbare Leeszaal eeniging. Hel zou ook wat eigenaardig j eenjging zoo weinig mogelijk uit haar kas
en Bibliotheek te Vlissiugen werd [zijn als men eerst reductie gekregen za] moeten betalen
het jaarverslag uitgebracht, waaruil o. a. [heeft voor hel terrein aan den Nadorst. Bi: dc r0ndvraa« had niemand meer
blijkt dat door liet steeds achleigmgaan De heer Onder dijk zegt dat deze iels op merken, waarop de voorz.
der Rijkssubsidie en het intrekken van zaken niets met elkaar te maken hebben ,n(d dank aan de leden'van de commissie
de subsidie van dc Nederl. Spoorwegen Dc reductie is gegeven, omdat cr wer- van toezicht voor hun steun en voorlich-
een tekort is ontstaan van f 732.52. kelijk een minder bruikbaai- deel was optjni, cn aan de jedeu voor hun opkomst
Hierdoor kon de bibliotheek niet vol- hel terrein aan den Nadorst en niet 1 dc"vergadering sloot
doende worden uitgebreid. De boeken!0111 de vereeniging geld te bezorgen. J
voor de leeszaal worden in aantal uitge-j De heer de Brce wil, als een der;
breid door''de uit een legaat verkrc-oprichters, ook iets zeggen. Het begin'
gen werken. Wel steeg hel aantal leden der vereeniging was niet makkelijk; vele!
eenigszins, maar lang niet voldoende en hadden nog nimmer in organisaties gezc-
het bestuur meent, dat half Vlissiugen lid ten, en de meeste begrepen hel doel der
moest zijn van deze nuttige instelling.
Dank word! gebracht aan den afgetreden
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
secretaris, den heer De Meij, voor het
geen hij voor de leeszaal heeft gedaan.
In 1923 werd de leeszaal bezocht door
7191 ylegen B879 in 1922 Het aantal boc-
kenruilers sleeg niet 916, en hel aantal
uitgegeven boeken met 1562. Uitgegeven
werden 10 leeskaarten aan lijdelijke be
zoekers tegen 7 in 1922, en het aantal
J. 0. K. K1 i n ke n be r g. f
oprichting niet goed. Zij dachten le veel In Den Haag is Woensdag, 72 jaar
aan winstbejag en voelde de moreele oud. de schilder J. IC Klinkenberg
zijde niet. Dit wordt beter, wat reedsoverleden.
blijkt uit de bij de tuintjes veiTijeende1 Ilij schilderde vooral stadsgezichten,
prieeltjes en de gekweekte bloemen. Na ntecsl ontleend aau onze oude steden,
moeilijke jaren werd verder veel mede- doch ook soms aan andere steden, bijv.
werking ondervonden, niet in het minst Venetië,
van het gemeentebestuur. Dat men de
vereeniging Ier wille is, blijkt wel uit
het toeslaan der restitutie door den raad
bewijzen van toegang aan 1618-jarigen met slechts één stem tegen. Men vroeg
