Maandag 17 Maart 1924
No. 66
IDDELBUR
167° Jaargan;
■Baxt*»-;.*.»
'!3*j dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Abonnementsprijs per kwar
taal;
op de buitenwegen om Middelburg, en
voor de andere gemeenten p. post f 2.50;
voor Middelburg en agentschap Vlis-
singen f 2.30;
weekabonnementen in Middelburg 18
c-eat per week.
Advertentiën worden berekend
pet regel plaatsruimte, met inbegrip van
omranding.
Gewone advertentiën: 30
cent per regel.
Ingezonden Mededeelin-
g e a 50 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen:
r«a 17 regels f 2.10, elke regel meer
30 cent.,
Kleine advertentiën* niet
grooter dan vijf regels druks en waarbij
aa aangegeven dat zij in deze rubriek
moeten geplaatst worden, 85 cent bij
vooruitbetaling.
Advertentiën onder brieven of bevra
gen bureau dezer courant 10 cent extra.
Bewijsnummer 5 cent per stuk.
Advertentiën moeten, willen ze nog in
MS blad van dienzelfden dag worden
opgenomen, uiterlijk 12 UUR en de6
ZATERDAGS uiterlijk HALF ELF aan
ons Bureau bezorgd zijn.
BINNENLAND.
VRIJHEIDSBOM}.
3>e voorzitter van den Vrijheidsbond
mr H. C. Dresselhuijs heeft Zater
dag: de druk bezochte algemeene verga
dering van den Bond, gehouden in Den
Raag, geopend met een rede waarin hij,
naar aanleiding van het feit dat de Com
missie tot herniewing van programs en
statuten, het ontwerpen van een inleiding
tol het beginselprogram, niet is verwe
zenlijkt, in het licht stelde, dat algemeene
omschrijving van het liberale beginsel iu
eeai korte verklaring tot een onmogelijk
heid is door den grooten rijkdom der
stof.
tntusschen staat vast, dat de Vrijheids
bond is een liberale Staatspartij "Maar
het tijdsgewricht van thans is er een van
ontbinding en vernieling. Dé laatste jaren
is het principie.el fiasco gebleken van de
gemeenschappelijke rechtsche- en soci
alistische politiek, welke in strijd met
de liberale idee den Staat en de overheid
in het algemeen den plicht toeschreef om
het maatschappelijk leven wringend te
organiseereu. Van rechtsch werd al jaren
geleden op publiek-rechtelijke bevoegd
heden van middenstands- en arbeiders-
kamers aangedrongen en met zeker heim
wee uaar de gesloten bedrijven der mid
deleeuwen terugverlangd; van rechtsch
heeft aien de minutieuze organisatie der
sociale wetgeving doorgedreven. Er is in
dit opzicht bij de Socialisten niet
meer dan een nuance. Nog be
ter komt het gemeenschappelijk karakter
van de rechtsche en socialistische poli
tiek uit op het terrein der arbeidswet
geving in engeren zin.
Daartegenover stelde spr. 't liberaal
beginsel volgens hetwelk niet getracht
moet worden 't industrieele leven te dwin
gen naar altijd subjectieve meeningen,
maar dat men naast enkele ruime rechts
normen slechts moet ingrijpen, waar zich
misstanden voordoen.
De psychologische zuiging der laatste
hen jaar is ook op de liberalen niet ge
heel zonder invloed gebleven, maar toch
is van liberalen kant steeds gewaar
schuwd ou wij zijn hot eerst terugge
keerd - zeide spr als waciilers voor
het economisch welzijn. En dat mag niet
worden vergeten Nu de laatste 10 jaren
wei afdoende hebben bewezen dat de
pogingen lot staatsvoogdij de staatsfinan
ciën volledig desorganiseeren en ons aan
dea rand van den afgrond brengen, zoo is
men voor niets zoo bevreesd dan dat het
laaid daarin zal zien een bevestiging van
de juistheid der liberale beginselen. Van- j
daar de aanvallen op hel liberalisme,
vandaar de klare onzin, die men vooral in
rechtsche bladen in den laatstcn tijd over
over het liberalisme en zijn historie
leefct De goedgeloovige lezers van zelfs
jroote rechtsche bladen moeten in de
veronderstelling verkeeren, dat do Fran-
sclie revolutie door het liberalisme is ge
maakt en dat de leuze der liberalen-
laisser faire laisser aller, beteekende dat
de werkgever die natuurlijk altijd libe
raal was ,hol recht had met de arbei
ders te doen wat hij wilde, maar ge
lukkig hebben Kuyper en Schaepman en
Aalberse nog juist dien wlerkman ge
red en het eenige gevaar, wal de toe
komst nog brengt, is de terugkeer van de
verfoeilijke licerschappy van het libera
lisme, dat den arbeider weer in het sla
venpak zal brengen.
Zoowel principieel als historisch noem
de spr. deze voorstelling van zaken van
het begin lot het einde belachelijk valsch
een karikatuur zonder geest. Daartegen
over betoogde hij, dat hel politiek libera
lisme van het midden der vorige eeuw
vooral heeft gebracht het parlementaire
stelsel en in dien tijd in Nederland is
uilgeboeld in het constilutioneele koning
schap.
In hel census-kiesrecht van Thor-
becke s tijd lag reeds de gedachte van
uitgroei van steeds nieuwe groepeii van
burgers, welke tot politieke verantwoor
delijkheidsbesef zouden komen Thor-
^jecke gaf in die dagen een moedig voor
voorbeeld van democralischen zin
Zijn tijdgenooten kenden de kwestie
van de politieke rechten der vrouw nog
niet, maar zeventig jaar later konden
zijn politieke nazaten medewerken om
haar volledige staatkundige rechtsvrij-
heid te verlcenen'
Het economisch liberalisme vereenigt
men volmaakt ten onrechte met den
tegenstand van werkgeverszijde tegen ar
beidswetgeving. De leuze „laisser faire"
dagteekent reeds van ten minste de 17de
eeuw. Eerst in het midden der 17de
eeuw is deze leus, welke in Colbert's
tijd iu 1664 vooral als leus gold van hen,
die zich tegen 't protectionisme verzet
ten, nu en dan gebruikt, maar niet door
Thorbecke om tot voorzichtigheid met
staatsbemoeiing in arbeidstoestanden aan
te manen. Maar ook daar slechts als
waarschuwing tegen het gevaarlijke ka
theder- en staatssocialisme. Indien li
berale economen die leuze al gebruikten,
legden zij steeds den nadruk op den
strijd tegen staatsbemoeiing met de pro
ductie en de verdeeling van het pro
duct. Hoe weinig zij er aan dachten
om den arbeider tot weerloozen slaaf
van den patroon te maken, bewijst wel
het beroemde boek van den grondlegger
der liberale economie „The wealth of
nations", van Adam Smith. Natuurlijk
hebben sommige liberalen in dit opzicht
gezondigd, maar toch hier minder dan
elders. Het liberale beginsel eischt voor
alles eerbied voor de menschelijke per
soonlijkheid; juist daarom heeft het
steeds den kamp gevoerd voor de per
soonlijke vrijheid.
Spr. herinnerde aan Kant's voortref
felijke formuleering van het geestelijk
I liberalisme Aan ieder zoo groole vrij
heid van beweging laten als bestaau-
baar is met anderman's vrijheid, een for
muleering waarbij die andere eisch van
Kant past In een ander meusch nooit
enkel middel, maar steeds doel te zien.
Het liberalisme als politieke slrooming
is als een stad die toegang biedt door
vele poorten, allen vinden een thuis bin
nen hare muren, die langs hun eigen
I weg, ook dien van het geloof of dien
I van de redeneering, ook dien van de
intuïtie of dien van do ervaring, tot de
overtuiging zijn gekomen, dat de staat
kunde slechts één doel mag hebben, de
menschelijke persoonlijkheid to doen uit
groeien in de sfeer van vrijheid.
Ilaar leer is een zedelijk beginsel, dat
richtlijn is voor het geheele leven, voor
vandaag maar ook voor morgen en voor
i altijd. Maar in die stad is geen woning
voor den Marxist en den Staatssocialist.
Voor den Staatssocialist niet omdat hij
het geheel slechts ziet en niet de
deelen, omdat dwingende organisatie het
doel van zijn politiek is; voor den Marxist
niet omdat bij hem geen plaats is voor
den persoonlijkheid, omdat het Marxisme
in de menschelijke persoonlijkheid slechts
een reflex ziel van het economisch ge
beuren
In ons land, tot verbazing van geheel
de wereld, en alleen hier, hebben zich
uit het liberale kamp afgescheiden lal
van godsdienstige elementen; overal el
ders wonen zij samen.
Men roept onder onze tegenstanders
het liberalisme is afgeleefd en sterven
de, alsof de geschetste gedachte ooit zou
kunnen ondergaan iu een volk, waarvan
wil tot persoonlijke vrijheid en onafhan
kelijkheid de meest sprekende karakter
trek is. Ons geheele Staatswezen is nog
in zijn diepste fundamenten en geheel
zijn structuur liberaal en de lappen vati
andere huizen, die er zijn aangehangen
verteren spoedig, terwijl hel bouwwerk
stand houdt.
Ten slotte wees spr. er op hoe de
jongste parlementaire crisis de deksel
heeft opgelicht van den brouwketel der
coalitie. Ons volk blijve er voor be
waard daaronder weder een vierjarige
periode tegemoet te gaan. Of zal het
evenredig kiesrecht een amalgama bren
gen van stoffelijke bclangen-bepleilers,
en het land in zijn stuurlooze positie
hulpeloos laten? Laten wij niet te moede
loos zijn door het verwarde beeld van
heden Onvruchtbare politiek doodt zich-
zelve en men hervindt ten leste hot be
sef, dat slechts groote lijnen van begin
sel, welke het geheele volk doorloopen,
richtsnoer kunnen zijn voor een krachtig
gouvernement dat alles rechtvaardig dient
en bestiert. Alleen in eenheid kan de
kracht der liberalen liggen.
In het hoofdbestuur van den Vrij
heidsbond zijn herkozen de heeren mr.
H. C. Dresselhuijs, voorzitter, mr. G. A.
Boon, algemeen secretaris, mr. P. Rink,
prof. B. D. Eerdmans, S. v. d. Bergh Jr..
Abr Staalman en mevr. W. Weynandls
Francken— Dyserinck.
Gekozen werden mevr. v. Riel—
Smeenge te Emmea, de heeren D. de
Boer, (Stompe tor en), dr W. G. v. d. Berg,
wethouder van Groningen en A. v. d.
"Weijde te Zierikzee, lid van Ged. Sta
ten van Zeeland.
Wij vernemen heden nog
Op de algemeene vergadering van den
Vrijheidsbond is m. a. st. besloten de
naam Vrijheidsbond le behouden, met
bijvoeging van „de Liberale Staatspartij",
alsmede om het beginselprogram onge
wijzigd te laten.
Aangaande de bezuinigingsplannen der
regeering op het lager onderwijs werd
de verschuiving van "den toelatingsleef
tijd onaannemelijk geacht.
DE GEHUWDE AMBTENARES.
Op vragen van mevr. BakkerNort
heeft de Minister van Justitie, de heer
Heemskerk, o. a. als volgt geantwoord
„Indien ter gelegenheid van hel be
roep van een wegens overcompleet ont
slagene, met betrekking tot het toege
kende wachtgeld wordt vastgesteld, dat
de ontslagene daarbij ten onrechte als
niet-kostwinner is aangemerkt, is daar
van wel is waar rechtstreeks slechts het
gevolg, dat zijn wachtgeld op anderen
voet moet worden geregeld, doch ligt
daarin toch, voor zooveel het ontslag zelf
op het niet-kostwinnerschap was ge
grond, tevens opgesloten, dat dat ont
slag ten onrechte is verleend.
Hel ligt dus voor de diand, dat iu
zoodanige gevallen het ontslag zelf als
nog ongedaan wordt gemaakt.
De regeering is daartoe bereid en zjj
heeft dan ook de met 1 Maart j.l. ont
slagen gehuwde ambtenaressen, die in
beroep zijn gegaan van haar wachtgeld
beschikking, hangende het beroep, als
wachtgeldster in den dienst gehand
haafd, opdat een ongedaanmaking van
het ontslag in voorkomende gevallen zon
der bezwaar zal kunnen verloopen." 1
PRINS HENDRIK IN SPANJE.
De Prins heeft Donderdag in Madrid
op een tocht door de stad verschil
lende musea en andere instellingen be
zocht. Bij dezen rondrit had tot twee
maal toe een ongeval plaats met de
begeleidende politie-autode tweede
maal door een botsing met een taxi,
waarbij een commissaris en een agent
werden gewond. De Prins liet dadelijk
stoppen, en heeft aan de gewonden de
medaille van de Huisorde van Oranje
verleend.
's Avonds had een feestmaal plaats
bij den oud-gezant Van Vollenhoven,
waar ook de Koning en de Koningin
aanzaten.
Vrijdag is de Prins naar Sevilla ver
trokken, waar hij eenige dagen zal blij
ven, om dan verder een reis te maken
over Jerez, Cadix, Cordovca, Granada en
Valencia. Vandaar gaat hij over Ma
drid naar Pasajes, om zich wederom op
de Heeraskerck in te schepen.
6uen Lijd
uocrr
CAR.WO*
(Ingaz. MW.)
Uit Start en Provincie.
Middelburg.
-- Naar men ons meedeelt, ligt het in
in het voornemen enkele der inspecties
van de posteryen en telegrafie op te
heffen o. a. die te Middelburg.
(Vermoedelijk stamt dit gerucht Uit
de overwegingen in de commissie die een
onderzoek instelt naar een reorganisatie
van de hoogere diensten. Er wordt ook
beweerd dat overwogen wordt Middel
burg en Dordrecht op te heffen en te
vereenigen tot een inspectie-Breda. Maar
die commissie heeft haar rapport nog
niet vastgesteld. En als dat rapport er is,
zal nog moeten blijken in hoever dat
advies door de directie wordt opgevolgd
Hedenmorgen wilde een sleeper,
die papier moest brengen in de St. Pie
terstraat alhier, met zijn wagen draai
en. Door het afknappen van een veer
kantelde de wagen, toen het paard
dwars over de straat stond en werd
het verkeer gestremd. Rappe handen los
ten de pakken papier op de stoepen,
waarna de wagen weer recht kwam en
de verkeersstremming kon worden op
geheven.
Het bleek toen, dat hel verkeer in de
©ogenschijnlijke vrij stille straat, nog
druk is, want meerdere wagens stonden
te wachten om door le kunnen.
Het bericht betreffende den feest
dag in het Oude Mannen- en Vrouwen
huis alhier, dient in zooverre verbete
ring, dat het niet alleen den 90-jarigen
gold, maar ook andere oudjes, die de
zer dagen 80 of 85 jaar worden.
De vlag wapperde van het gesticht en
heel den dag was het feest, en werden
de verpleegden getracteerd.
Uit Walohorem.
Vrijdagavond sprak in de Do m-
burgsche Winterclub de heer J. C.
E. Baron van Lvnden over „Vereenvou
diging in de uitvoering van de Over
heidstaak". De bepaling van die taak, als
liggende op politiek terrein, bleef bui
ten bespreking.
Een belangrijk deel van de noodza
kelijke bezuiniging zal moeten voortko
men uit genoemde vereenvoudiging. Op
den leider van eiken tak van over
heidsdienst zal de plicht moeten rusten,
die vereenvoudiging aan le geven en
door te voeren. De, zeker belangrijke,
„beroepsbezuiniger" ziet spreker als as
sistent van den verantwoordelijken lei
der, niet als diens controleur. Bijzon
dere zorg moet dus worden besteed aan
de keuze van den leider. Het aantal
dienstjaren kweekt den leider niet, hiër
archisch wordt hij niet voortgebracht;
hij wordt geboren.
Spreker gaf verschillende bezwaren
aan, die de „vaste positie" van den amb
tenaar meebrengt, bezwaren, waartegen
over z. i. de voordeelen gering zijn,
ook voor den ambtenaar zelf.
Aan de hand van tal van voorbeel
den wist spreker zijn hoorders te over
tuigen van het belang der practisclie
versobering, door invoering van ralio-
neele werkmethoden, en goede boekhou
ding, door efficiency en mechanisee
ring. De organisatie van het particulier
bedrijf kan hier in vele opzichten ten
voorbeeld strekken.
Ten slotte wijst spreker er op, dat
de meest bekwamen zich spoedig en
daadwerkelijk zullen moeten geven, ën
aan de nieuwe bepaling èn aan de ver
eenvoudiging van de overheidstaak, zal
niet ons volk de verkregen staatkundige
rechten verspelen, omdat het de plichten
verzaakte, welke daaruit voortsproten.
Dr. B. Vaandrager bracht aan spre
ker den dank over der vergadering voor
de heldere en door de vele, geestig ty-
peerende voorbeelden, zoo bolende voor
dracht. Het was spreker ten volle gelukt
een onderwerp, de bezuiniging betref
fend, die zoo dikwijls al „doodgeschre
ven" schijnt, voordat ze nog is inge
voerd, levend te maken, doordat zijn
denkbeelden niet iu een theoretisch
stelsel waren uitgedacht, maar in le
vende ervaring geboren en gegroeid
Op 14 Maart j.l. hield de in Mei
1923 opengestelde coöp. Boerenleenbank
te Arnemuiden hare eerste Alg. Ver
gadering. Het aantal leden der bank is
sinds de oprichting gestegen van 21 lol
34. Met dankbaarheid wordt geconsta
teerd dat de bank in deze gemeente (ge
combineerd met de gemeente Nieuw- en
St. .Toosland) alle reden van bestaan
heeft en voor hare leden in eene behoef
te voorziet.
Uitgegeven waren op 31 Dee 1923
21 spaarboekjes en 19 boekjes in loopen-
de rekening.
Blijkens de rekening is buiten de re
kening met de Centrale bank ontvangen
aan spaargelden f 12981.78»/& en in
loopendc rekening f28771.48; terwijl is
uitbetaald aan spaargelden f 21921.50, in
ïoopende rekening f 23355.08, aan voor
schotten f 1000
Op 31 Dec. 1923 was de bank schul
dig aan spaarders f 21057.28'/?, aan rc-
kèning couranlhouders f 8226. IS terwijl
de bank op dien datum een tegoed had
aan uitstaande voorschotten van f 4000
wegens in rekening courant verstrekte
gelden f 3410.08," deposito bij de Centrale
bank van f18072.10.
De winst- en verliesrekening waar
in de geheele oprichtingskosten der bank
zijn opgenomen toont aan dat genoemde
kosten op een bedrag van f 97.G8»/2 na,
geheel in den dienst 1923, zijn goedge
maakt.
Herkozen werden als bestuurslid de
heer C. Mesu te Nieuw en St. Joost and;
als lid van den Raad van toezicht de
heer B Franse te Arnemuiden en als pl.
vervangende bestuursleden de heeren A
Cornelisse en M Vader beiden te Arne
muiden
Uit Z u i d-B e e 1 a n d.
Zekere W. uit Waarde had m
den Hoogerwaardpolder gemeente Ril-
land-Bath het ongeluk van zijn motorfiets
te vallen en daardoor zijn arin te breken.
Per auto werd hij naar zijn woning ver
voerd, alwaar geneeskundige hulp werd
verleend.
Uitgenoodigd daartoe vanwege hot
Chr. Comité van winterlezingen trad Vrij
dagavond in de Ger. Kerk te K a p e 11 e
op dr Oberman le Rotterdam met het
onderwerp: De Sprook van Beatrijs©"
Donderdagavond trad te Hoede-
kenskepke voor een stamvolle zaal.
uitgenoodigd door het dep. 's-Gravenpol-
der -Hoedekenskerke der Maal. tot Nut
van 't Algemeen, op, de heer D A. Pol
dermans uit 's-Graveupolder, die op de
algemeen bekende uitmunteude wijze in
het Zoeewsch voordroeg de door hem
geschreven novelle „Mientje", welke voor
dracht door de aanwezigen met gespan
nen aandacht werd gevolgd.
Na de pauze deed het Ierseksche Nuts
Ensemble zich hooren, dat blijkbaar over
uitstekende krachten beschikt. De zan
geres tot dit ensemble behoorende viel
vooral zeer in den smaak en oogstte daa
ook een welverdiend applaus na haar op
treden
Uit Tholen.
Aan de Oosterkade le Rotterdam
is een dood kalf in beslag genomen, dat
door J 8. uit S t a v e n i s s e met de
Zierikzeesche boot is verzonden en tij
dens den overtocht is gestorven. Het kalf
is op het abattoir afgekeurd en vernie
tigd. (N. R. Ot.jl
Uit St. Philipsland.
- In de plaats van den lieer F.
Schreuder, arts te St. Philipsland,
die met 1 Juni a s. naar Zwammerdam
gaat. is benoemd tol gemeentegeneesheer
j te St. Philipsland de heer J. Mcnsing,
thans arts le Zevenhoven Zuid-Holland)
Uit Z e e u w s ch-Vl a a n d e r e n O. D.
Te B o sch kapel le is tussches
den R K. Boerenbond en R. K. Laudar-
beidersbond overeenstemming .bereikt
over de avbcidersvoorwaarde voor het
komende conlructjaar. De müiimuin-
loonen zijn als volgt geregeld, vanaf 1
April tot 30 November f 2 50 per dag, e*
vanaf 1 December tot 31 Maart (1925) 1
gulden per dag
In den gemeenteraad van Stoppel-
d ij k was o a ingekomen, blijkens een
verslag in „Zelandia", een brief van Ged.
Staten, voorstellend de rekening 1922
thans af te sluiten en het subsidie voor
de It. K. school voor dat jaar te bren
gen op die van 1923 of '24. Blijft de raad
dit subsidie weigeren, dan zullen B. en
W. de noodige maatregelen moeten tref
fen ter uitbetaling van het verschuldigde
bedrag. Mocht ook d't college niet wen-
schen te voldoen aan den wensch van
Ged. Staten, dan zal worden overgegaan
tot toepassing van art. 127 der gemeen
tewet.
Na eenige discussie stelde de heer
Adriaansens voor a. hel subsidie voor
1922 te weigeren. Werd aangenomen met
6 tegen 1 stem (de heer de Maat); b. het
raadsbesluit, waarbij het subsidie voor
1923 werd toegestaan, weer in te trek
ken, dus ook voor dat jaar niet uit te
betalen.
De heer De Maat zeide, dat dit laatste
voorstel niet op de agenda staat. De
voorzitter is het hiermede eens en stelde
voor de behandeling hiervan uit te stel
len.
De heer De Maal kreeg den indruk,
dat liet gaat op het advies van een
buitenstaander Voor 1923 schijnt men
zich eerst vergalloppeerd le hebben, hij
vindt het ietwat kinderachtig.
De heer Adriaansens antwoordde dat
het gaat om duizenden.
Na nog eenige discussie werd tenslot-
