Donderdag 28 Februari 1924
167' Jaargang
No. 30
-
DE CRISIS
IN BELGIË
Dat in België de regeering viel. die
de laalslc jaren zich telkens de uitvoer
ster beloonde van de Fransche wen-
schen, kan op zich zelf reeds van groo-
te.n invloed zijn op de internationale
groepecring.
Dat die val veroorzaakt werd door
een voorstel voor een handelsverdrag
met Frankrijk, maakt de beleekenis van
dat feit nog grooter ,want de spits van
iedere stem tegen dal voorstel was ge
richt tegen den Franschen invloed. De
begrijpelijke ontstemming, die daarover
ral ontstaan in Frankrijk, zal worden op
gewogen door de voldoening in andere
landen, waar men mei leedwezen de
Belgische sloep zag voortslepen door het
Fransche fregat, om een oud beeld te
gebruiken dal eens van ons en Engeland
gold.
Voor ons Nederlanders kan het slechts
voldoening geven, dat er in België verzet
kwam legen de verdere doordringing van
Franschen invloed. We hebben er in
de geschiedenis nooit anders dan nadeel
Van gehad, wanneer de Fransche sfeer
onze grenzen naderde.
Maar laten we niet te vroeg juichen.
Dit verzet in België is blijkbaar gegroeid
onder den indruk van de bezorgdheid
over de frankdaling als gevolg van de
ttoerpolitiék. Maar al heeft men nu deze
handelsovereenkomst afgewezen daar
mee is België nog niet los van Frankrijk.
Nog altijd bestaat er een militair ver
drag waarvan de inhoud niet bekend is
gemaakt, maar waarvan de gevolgen wel
kenbaar zijn in militaire daden van Bel
gië, die ook hier ongerustheid wekken.
Wo zullen moeten afwachten in hoe
ver de nieuwe regeering in België ook
een nieuwen koers in haar buitenland-
Rche zaken kón in slaan.
KAn in slaanl Want een land dat door
een grooter land in een oorlog geholpen
is, staat altijd in zekere dienstbaarheid.
Maar het gebeurde is ongetwijfeld een
nieuwe verzwakking van Poincaré's po
ging om door een Fransch-Belgische sa
menwerking West-Europ te beheerschen.
HET ONDERWIJS-
DEEAHTEÏIENT.
Het was een juiste kenschetsing die de
wethouders van onderwijs van zes groo
te stede nvan de onderwijstoestanden ga
ven, toen zij na een bespreking der ont
worpen bezuinigingen besloten er op aan
te dringen, dat de organisatie van het on
derwijs thans verder ongemoeid moet
worden gelaten
„omdat de onrust en de wissel
valligheid die de laatste jaren op dit
gebied geheerscht hebben, piet zon
der groote schade van het onderwijs
kunnen worden bestendigd."
ffen opzichte van de verhooging van
den toelatingsleeftijd zagen we gebeu
ren dat eerst een besluit werd afgekon
digd; en enkele weken daarna, toen de
ouder» en gemeentebesturen reeds op
tal van plaatsen maatregelen namen voor
bewaarschoolonderwijs, werd dat besluit
weer een half jaar opgeschort. Maar die
onzekerheid is waarlijk niel de eenige
die door het Departement van Onderwijs
geschapen werd. De geschiedenis van het
zevende leerjaar is een ander voorbeeld:
eerst voorschrift lot invoering, toen oog-
(uikeqde toelating van niét-invoering;
toen den vorigen zomer net op het nip
pertje vóór de vacantie weer liet bevel
ran invoeringzoodal de gemeente- en
schoolbesturen hals-over-kop een rege-1
ling moesten treffen, en menig kind en
menig gezin gedupeerd worden. En nóg
was die regeling niet ingevoerd of de
mededeeling kwam» dat het zevende leer
jaar weer zou worden afgeschaft.
Maar er is nog veel meer. Menige wet
houder van onderwijs, menige ambtenaar
van de gemeente-secretarieën cn menig
schoolbestuur gaf uiting aan de ergernis
over de telkens wisselende voorschrif
ten „uit Den Ilaag". En er mag zeker
wel bijgevoegd worden dat de slacht
offers van die herhaalde veranderingen
«n de eerste plaats de onderwijzers, maar
verder ook de ouders der kinderen wa
ren.
I» het afdeelingsverslag der Tweede
JTamer over de onderwijsbegroting is
het scherpe woord geschreven dat al
deze dingen den indruk vestigen, ,dat
de handhaving de wetten bij hel Depar
tement niet steeds veilig is". Ontstem
ming wordt gewekt door hel bij circu-
laire terugkomen op eenmaal ged me be
loften; aan duidelijke bepalingen der
wet wordt soms geheel onjuiste uilleg
ging gegeven; door het gemis aan vast
heid van lijn bij de uilvoering der onder
wijswetten, geraken de belanghebbenden
telkens in moeilijkheden. Aldus de Ka
mer, die door de eenvoudige ontken
ning in de M. v. A. wel niet van haar
ongelijk zal zijn overtuigd.
Voor die dingen kan men atleen den
Minister ter verantwoording roepen.
Maar daarmee gaal liet Departement niet
vrij uit.
Wat scheelt daaraan?
Heeft men dat Departement te over
haast samengesteld?
Of wreekt zich hier de fout van de
overhaaste invoering van de Onderwijs
wet, die was het ter wille van <Te
subsidiesenkele maanden na de af
kondiging reeds werd ingevoerd, hoewel
er tal van uitvoeringsmaatregelen bij"*<fo
invoering nog niet eens gereed waren?
In ieder geval is het verschil groot, ver
geleken bij de Onderwijswet 1879, die
17 Aug. van dat jaar werd afgekondigd,
maar die, o.a. met het oog op de geld
middelen, eerst 1 Nov. '80 in werking
trad, zoodat men veertien en een halve
maand tijd had ter voorbereiding van de
invoering.
De nieuwe 'wet werd afgekondigd 9
October '20, en ingevoerd 1 Jan. '21. Dal
was een voorbereiding van 21/2 maand.
KAMEROVERZICHT.
Tweede Kamer.
Zitting van Woensdag.
Minister Heemskerk is uitgeslapen in
de k.i.r.-methode, anders gezegd in de
emthode om een lasligen vrager met een
kluitje in het riet te sturen. Hij heeft
gister ruim twee uur genoeglijk staan
pralen, cn eigenlijk niets gezegd.
Alle wenschen om iels in overweging
te nemen, heeft liijaanvaard maar niet
een flinke reserve, en in de positieve
klachten zooals over de houding van den
Goudschcn commissaris en over den bur
gemeester van Meppel hield hij zich
strikt aan de stukken, en concludeerde
daaruit dat er niets verder aan te. doen
was. Tot groote ergernis natuurlijk van
de soc. leden die zich daarvoor warm
gemaakt hebben. En O), i. niet ten on
rechte. Vooral de heer Duijs was fel ver
ontwaardigd.
Maar verder leverde deze zitting eigen
lijk niets van belang op.
BiNMENLAtlD.
HET ZEVENDE LEERJAAR.
Het voorstel tot opschorting van het
zevende leerjaar blijkt in de afdeelingen
der Tweede Kamer veel tegenstand te
hebben ondervonden.
Nagenoeg alle leden hadden ernstige
bedenkingen tegen het tegelijkertijd be
sproken Kon. Besl. tot verhooging van
den toelalipgsleeftijd. „Nagenoeg alge
meen meende men aan de regeering in
trekking van dit K.B. in overweging te
moeten geven".
Maar ook tegen liet wetsontwerp be
treffende het zevtpide leerjaar bestond
bij „zeer veel leden" ernstig bezwaar.
Onze lagere school zou een positie gaan
innemen ,die verre achterstaat bij die
van andere landen.
Verscheidene andere leden konden
zich in beginsel met een tijdelijke be
perking der leerverplichting tot zes ja
ren wel vereenigen Ook van deze zijde
werd evenwel cr op gewezen, dat tegen
het gevaar ,dat bij opheffing van het 7de
leerjaar gemeentebesturen cursussens
voor openbaar onderwijs zuilen gaan in
richten zonder dat het bijzonder on
derwijs daarbij op gelijken voet wordt
behandeld, eene voorziening zou moeten
worden getroffen.
DE VERLICHTING DER RENTE
LASTEN.
De ministers van A. H. N. en Fin.
hebben ingesteld een commissie tot on
derzoek van de volgende vraagpunten-
a. of, en zoo ja, op welke wijze hel
mogelijk is om zonder ongeoorloofde ver
schuiving van lasten naar de toekomst
en zonder aantasting van de aanspraken
dergenen, te wier behoeve de betrokken
wettelijke voorzieningen zijn getroffen,
en met behoud zooveel mogelijk van het
stelsel der betrokken wetten, te komen,
tot een ralioneele vcrdeeling over de ko
mende jaren van de gezamenlijke lasten
welke uit hoofde van dc financieering
der Ouderdomswet, Invaliditeitswet en
Pensioenwet, alsmede van de rente en
aflossing der crisisfeeningen, op de slaals
'financiën -drukken;
b- of, en zoo ja, in hoeverre, het op
den duur mogelijk is een geschikt beleg-
gingsveld te vinden voor de door dc
Rijksverzekeringsbank, de Rijkspostspaar
bank, den Postcheque- en Girodienst en
het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds
te vormen kapitalen en of de behoorlijke
belegging dier kapitalen door het instel
len van een centralen beleggingsdienst
zou kunnen wordeu bevorderd.
Voorzitter dier commissie is de heer
A. C. A. van Vu uren, lid van de Tweede
Kamer der Slaten Generaal.
UitMiddelburg.
- We gelooven dat zeer weinig gas-
verbruikers te Middelburg zullen
zijn bevredigd door het korte antwoord
dat gisteren in den gemeenteraad door
den wethouder is gegeven op dc klachtpn
over het gas.
Indertijd is op dergelijke klachten ge
antwoord: uw leiding is te vuil; u moei
die lalen doorblaz.en Dal is door vele
trouw gedaan. Maar ze bleven staan voor
hel feit dat ze het eene oogeaiblik bij
hel aansteken van een comfoor ecu groo
te vlam, het andere oogenblik een kleine
vlam kregen. Niet op buitengewone
oogenblikkcn, zooals 's avonds le elf uur,
maar op gewone tijden. Dat zichtbare
verschil in druk is wel een van de ern
stigste klachten, vooral voor huismoe
ders die moeten koken.
Bij latere klachten is toen weer ge
zegd we zijn aan liet reorgauiseeren.
aan de gasfabriek; heb dus geduld tot
we Idaar zijn. Maar dat geduld wordt
nog altijd op de proef gesteld. Behalve
de onaangename lucht, blijft dal ver
schil in druk beslaan.
En nu weer klachten worden geuit,
is het antwoord: uw leiding is te klein 1
Verbaasd zeggen natuurlijk de verbrui
kers maar die leiding was toch vroe
ger goed.
Wat gisteren in den Baad werd mede
gedeeld geeft althans eenige verklaring
van dat raadsel. De heer Vertrogl zei
dat de oude leidiugeu zijn ingericht op
het vroegere aantal calorieën (warmte
kracht), dal indertijd 5000 was, en ni
4300 bedraagt. Dat verklaart ook de mee-
deeling van den wethouder: datmellioo-
geren druk het bezwaar verholpen kan
worden, wat echter te veel gasverlies
zou geven.
Maar nu mag toch gevraagd worden
wie is de schuld van die verandering?
De verbruiker of de gasfabriek? Waarom
levert de fabriek nu gas van geringer
warm te-waarde dan vroeger? Had dat
niet in vollen om vang moeien zijn mee
gedeeld aan de klanten, die nu heel wat
meer kub. meters gas noodig hebben
hetzelfde efferl te bereiken bij het ko
ken; die nu blijken een indertijd goed
gekeurde leiding te bezitten die niet voor
die nieuwe regeling deugt; en die hun
lampen hebben ingesteld op een warmte
kracht die niet blijkt te bestaan?
Wat het meest hindert in de beant
woording der klachten over het gas, is
de methode om telkens aan de verbrui
kers de schuld le geven. Terwijl de
bezwaren veroorzaakt worden door ver
anderingen die de gasfabriek aanbracht.
En dan weten we nog niet waarom?
Dal in den oorlogstijd rnet de slechte
grondstoffen een minderwaardig gas ge
leverd moest worden, was le verklaren.
Maar er mag toch ook wel eens mee
gedeeld worden waarom nu de calo
rische waarde zooveel geringer b 1 ij f t.
Behalve nog dal we daarmee nog geen
verklaring hebben van het aldoor wisse
lende verschil in druk.
In de gisterenavond gehouden alg.
ledenvergadering van dc afd. Middel
burg van den Vrijheidsbond werd lol
voorzifter (vac.-v Schouwen, gekozen de
heer J. N. Pattist.
Als bestuurslid in de plaats van den
heer v. Schouwen werd gekozen dc heer
rar. T. Porthcine.
Besproken werd de voorgestelde sta
tutenwijziging van den Bond, te behan
delen op de a.s. Bondsvergadering. Men
vereenigde zich te dien aanzien met
de inzichten van het Hoofdbestuur.
Ten opzichte van de voor de slatu-
lencömmissie ontworpen proef van een
beginselprogramma was de vergadering
van oordeel, dat een wijziging, nu reeds,
niet gewenscht is; en dat in ieder geval
de afdeelingen gelegenheid moeien heb
ben die zaak grondig te onderzoeken,
vóór er door een Bondsvergadering over
beslist wordt.
Het wintert alweer. Het komt zeker
zelden voor, dat eind Februari zooveel
sneeuw valt, als hedennacht en het is
zeker toe te juichen, dat de reiniging
reeds te half acht hedenmorgen een
groot aantal werkloozcn aannam en in
ploegen uilzond om de voornaamste stra
ten zoo spoedig mogelijk begaanbaar te
maken. Al waren de schoongeveegde ge
deelten eerst wat glad. De zon kwam
spoedig daar aan een einde maken. I11-
tusschen hadden de tentenverhuurders
voor de onmogelijkheid gestaan de
marktkramen op te slapn, en had de
markt hedenmorgen vroeg voor ecu Don
derdag al een zeer bijzonder aanzien
Daler zijn nog enkele kramen opgeslagen
maar het bleef een „mislukle marktdag".
Dit Tlissingen
Naar wij vernemen heeft zich te*
V1 i s s i n g e n een ernstig geval van ver
giftiging voorgedaan bij een bejaarden
man en vrouw, na het gebruik van in
een apotheek gekochte zgn borstkrui-
den. De oude menschen hadden een ui
treksel van deze borstkruiden gedron
ken, en zijn na het gebruik ervan bei
den bewusteloos geworden.
Bij onderzoek is gebleken, dat in de
apotheek een vergissing plaats had. Er
was een ander soort kruiden afgegeven,
welke voor uitwendig gebruik moeten
dienen.
De patiënten zijn door spoedig inge
roepen medische hulp gelukkig behou
den kunnen blijven.
Naar wij verneihcn is de politie in
deze zaak gemoeid en heeft déze de ver
keerd afgegeven kruiden in beslag ge
nomen.
Gistermiddag te vier uur is de auto
bus „Kampioen" in botsing gekomen mei
de electr. tram, nabij de remise te V 1 i s-
singenOp verzoek van beide be -
stuurders is procesverbaal opgemaakt
ten einde de schuld te doen vast stel
len. De beide voertuigen werden licht
beschadigd. 3
Uit W*lek#r»n.
De Minister van Arbeid heeft goed
gevonden dat een vroeger toegekende
bijdrage voor woningbouw zal worden
uitgekeerd aan de gemeente Koude-
kerke, ten behoeve van J. de Kroo
(restant), f400.
Hit Zu id-Bev1 and.
Op een bijeenkomst te Goes is op
gericht een Zeeuivsche Bond van Gerei.
Drankbestrijding; die zijn zetel zal heb
ben le Middelburg Voorzitter is ds.' H.
Veldkamp. Anna JacobapoJder; seer. G.
M. Feij, Middelburg; penningmeester P
J Kruijsse, Vlissingen; alg. adjunct Hugo
Bol, Iersekc.
Door den 23 jarigen klompenma-
kersknecht B. te Heinkeuszand is
aldaar een aanslag gepleegd op een 18-
jarige dienstbode met welke hij vroeger
verkeering had doch welke betrekkingen
onlangs van hare zijde waren afgebro
ken, door een schot uit een floberlbuks
in hare richting te lossen zonder haar
evenwel le treffen.
De politie die een onderzoek instelt,
heeft het wapeu in beslag genomen.
In de Maandag te Wolfaarts-
d ij k gehouden vergadering van de ver-
eeniging liet Groene Kruis bleek uit het
jaarverslag dat de vereeniging 162 leden
telt. Door de wijkverpleegster werden in
35 gezinnen 2089 bezoeken afgelegd
92 maal werd een van de verplegingsar-
tikelen in bruikleen gegeven.
Voor de tuberculosebestrijding bracht
de zuster in 15 gezinnen 177 bezoeken
Door de commissie van ziekenvoeding
werden 133 Liters melk en 11 eieren
verstrekt.
De rekening van het Groene Kruis
sloot met een batig slot van f 191 36, die
der wijkverpleging met een batig slot
van f 124.86; die der tuberculosebe
strijding met een kassaldo van f 114.801/2-
De begrooting voor het Groene Kruis
over 1921 werd vastgesteld met een eind
cijfer van f 1066.36; die der wijkverple
ging van f 2080.40; die der tuberculose
bestrijding op X 1039.80i/j.
Als bestuurslid werd met a. st. herko
zen de heer A. Noordhoek; lot leden van
de commissie van ziekenvoeding werden
herkozen de heeren N. Valkier, D. Vleu
gel Cz. en G. Wcijns.
Over het vervoer met de ziekenauto
van den heer Krijger, werd opgemerkt,
dal de wagen zeer schokt en dat de ver
voerkosten veel hooger zijn dan bij een
anderen autodienst-ondernemer, d e dan
hoewel niet vervoerde met een spe
ciaal ingerichte ziekenauto, zijn wagen
toch zoo weet in te richten, dat het
vervoer voor de patiënten veel minder
pijnlijk is. Het bestuur zeide toe een
en ander ter kennis le brengen van het
provinciaal bestuur.
Door den voorzitter werd een lezing
gehouden over: Wisselwerking en 't
menschelijk lichaam, toegelicht met eeni
ge lantaarnplaatjes.
Uit Zeeuwseh-Vlaanderen O. D.
Ingevolge dc Woningwet is ten be-,
hoeve van den arbeiderswoningbouw
aan de Vereen. „Werkmansbelang" te
Terneuzen een voorschot verleend
an f 767.28 legen een rentevoet van
pet., af te lossen in 46 jaar, voor de vol
tooiing van den bouw van 42 arbeiders
woningen.
waarin die sage ontstond, benevens van
verschillende lezingen, die van den Vlie
genden Hollander bestaan. Mede in dit
verband deed hij een aanhaling* uit bui-
tenlandsche verhalen van gelijke strek
king eener dergelijke spookgeschiedenis,
terwijl een verklaring werd gegeven
waarom het juist een vliegende Hollan
der" en geen Franschman of Duilscher
was l it het applaus bleek hoe spr. de
talrijke aanwezigen n aangenamen avond
had verschaft door deze eenvoudige ver
telling. Door den voorzitter werd spr.
ook namens de afwezigen, waaronder ook
eenige niet-Oostburgers, dank betuigd.
In den Clarapolder, gem Bier
vliet, kreeg de landbouwer Verraste
twist met zijn knecht, waarop deze de
schuur in brand stak. Het vuur kon
spoedig gebluscht worden, doch een paar
iioopen graan bleven in de vlammen Het
was den knecht evenwel nog niel vol
doende; hij gaf zijn baas een kerf over
hel gezicht, waardoor deze de Jielfl van
een oor verloor. De woesteling, die Bel
gisch deserteur is, vluchtte op Belgisch
gebied. -- (llandb.)
(Ingez. Med.)
KERKNIEUWS.
Ter gelegenheid van 't 350-jarig
beslaan der Ned. Herv. Gemeente a 1-
llier wapperde van de Nieuwe Kerk
heden de Oranje-blanje-bleu-vlag.
Uit Z e e u w s c h-V 1 a a n d e re n W. D
- In de Dinsdagavond te O o s t b u r g
gehouden vergadering van de afd. Oost
burg van het Alg. Ned. Verbond, in de
zaal van den heer De Vuyst, werd door
den heer E. P. van der Werff een 1c-
zing gehouden over de sage van den
Vliegenden Hollander en haar diepere
beleekenis. Na ingeleid te zijn door den
voorzitter der afd., den heer ds. F,, van
Ruylcnherg, wist spr. op een onderhou
denden trant ons die geschiedenis te
vertellen. Hij vertelde ons over den oor
sprong dezer sage en over den tyd,
Kerkelijke Tentoonstelling te
Middelburg.
In de consistoriekamer der Ned. Herv.
Gemeente alhier is thans in verband met
het 350-jarig bestaan dier gemeente een
tentoonstelling georganiseerd van docu
menten, portretten en boekwerken, be
trekking hebbend op de geschiedenis dier
gemeente in die 350 jaar.
Eigenlijk gaat de tentoonstelling nog
verder terug, want we worden ook her
innerd aan de vervolgingspcriode die aan
de stichting der gemeente vooraf ging.
Eenige martelaarsboeken uit de zestien
de eeuw liggen opengeslagen op blad-
zijder, waarop staan afgedrukt de brie
ven welke van uit de Middelburgsche ge
vangenis werden geschreven door ge-
Ioorsmartelaren, n.l. door M. Gielis Ma-
Ihijsen en van Hendrik Alewijnse, waar
van de eerstgenoemde 1 Mei 1564 en de
tweede 9 Eebruari 1569 hun leven lieten
voor he.t geloof.
Een ander opengeslagen boek geeft de
„sententie van bauissement en confiscatie
van goederen" door Alva uitgevaardigd
tegen 39 personen te Middelburg in
1568
Maar dan komt men toch aan de stich
ting der gemeente, waarvan twee merk
waardige documenten opengeslagen lig
gen in een virtine: liet oudste lidmaten
boek, en de eerste nol uien van den ker-
keraad. beide geschreven door Geleyn
Janszoon D'Hoorne, den eersten predi
kant.
Wat verder op de groote tafel ligt ge
ëtaleerd, heeft betrekking op het reli
gieus leven in de gemeente in de eerst
volgende twee eeuwen.
Merkwaardig is het handschrift in
twee indrukwekkende folianten, vaneen
vertaling van het Oude Testament ge
maakt door Herman Faukelius, die van
1599—1625 hier stond, en die een der
personen was, welke door de Synode
van Dordl belast waren met dc verta
ling van hel Nieuwe Testament. Voor
zich zeU maakte hij deze vertaling van
het Oude.
Veel van de hier liggende werken ge-
luigen echter van godsdienststrijd.
Een portret van Gomraarus herinnert
er aan, dal deze predikant van 1611
1615 te Middelburg stond. Een zeld-
zaam-volledige collectie werken van Wil
lem Teelink (predikant te Middelburg
van 1613—1639, brengt de beweging van
de Zeeuwsche Piëtisten onder de aan
dacht; zooals op een andere plaats in
de zaal liet portret en eenige pamphlet-
ten van Wilhelm Moruoa (die in 1676
hier zijn intrede dccdV maar in het
zelfde jaar weer werd afgezet) herinnert
aan den tijd der Coksianen.
En zooals uit een latere periode, uit
dc achttiende eeuw aan den naam vau
Ponliaan van lïaltem de strijd tegen de
libertijnen of volgelingen van Spinoza
was verbonden; getuige de hier aanwe
zige boeken.
Maar behalve van strijd getuigt veel
van liet tentoongesteld!1 van stichting.
Niet alleen door geestelijken: Er ligt hier
bijv. een groote verzameling werken van
Johan Bruna de Oude, die in de eerste
helft der zeventiende eeuw hier ouder
ling was. E11 veel werken zijn er van
predikanten die in hun tijd hier builen-
