„GLIJPHO"
Safe-Inrichting
Prijsverlaging.
Advertentiën.
J. A. TAK
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Woensdag sprak de heer Doets
onmisbaren zegen strekken tot vernieuw- dan is het een dikke chaos van klanken. Voor de pauze begon werd nog het
den bloei der Scheldestad, die zich haar Maar voor het verkrijgen van die door- feestkarakter van den avond in herinne-
oude geboorterechten niet laat ontne- zichtigheid is een zeer bekwame leiding ring gebracht door den heer Herman
men, maar die getrouw aan het schoon noodig. Die heeft de heer Oaro gisteren Snijders, die als voorzitter van de zang
devies van Zeeland's wapen, weet te gegeven En daardoor heeft hij met dit, vereeniging „Tot Oefening en Uitspan-
Worstelen, maar ook in Godes kracht uit verschillende bcslanddeelen saam- ning" (de 90-jarige) geluk kwam wen-
aan de gevaren en den nood weet te gestelde orkest (de Instrumentale, de schen aan de 35-jarige Instrumentale. Hij
ontkomen. Arnhemmers en nog andere krachten) herinnerde er aan hoe de lieer Cleuver
M I,- - - - ons (en volle doen genieten van de stem- den grondslag legde voor deze vereeni-
mingen die Mahler in zijn muziek gaf. ging, en hoe onder hem en ook daarna
We zullen niet herhalen wat het in- het leven der vereeniging niet altijd ge
leidend artikel van J O. onlangs reeds makkelijk was geweest.
°ver de stemming dier muziek werd ge- Doch een avond als deze bewijst dat
directeur der Ambachtsschool alhier schreven. We willen slechts verzekeren, zij de moeilijkheid te boven is, en dat
in een der zalen dier school voor de 11111 we 'Q de muziek gevonden hebben zij onder leiding van een bekwamen en
leden der vereeniging van leerlingen wat ons werd aangekondigd. Zij die nog energieken directeur als de heer Caro,
machinisten ter koopvaardij over oude -
en nieuwe bouwkunst.
Na de opening door den heer E. Vis-
Scher, leeraar der school.
Spr. gaf eerst een overzicht van de
beteekenis van het gildewezen. dat ge
duurd heeft tot omstreeks 1800, zich
kenmerkend door een bepaalde vormen
beid, in een bepaald tijdperk overal ge
lijk. Die opheffing had tot gevolg, dat de
ambachten van iederen band, ieder toe
zicht werden ontdaan, en vrije concur-
uiet elders een werk van Mahler had- een nieuwe periode vau bloei tegemoet
den gehoord, zullen wel eens zonderling gaat.
hebben opgekeken bij de harde klanken, Uit naam van de Zangvereeniging, die
die echter toch zoo makkelijk aanvaard steeds door zulke nauwe banden met de
worden als men de bedoeling beseft. Instrumentale verbonden is, bood hij den
En bovendien versterkten ze de schoon- directeur, als de verpersoonlijking van
heid door de tegenstelling. ide vereeniging, een mand bloemen aan.
Als in hel eerste deel, na de opgewekteDe heer P. Luteijn, de voorzitter van
melodiën van de strijkers, de helsche ge- de Vereeniging voor Instrumentale Mu-
luiden van de klarinetten en fluiten her- ziek, dankte niet een kort woord voor
inueren aan het bestaan van andere deze huldiging, die door het publiek met
elementen-door vreugde, dan geeft dat applaus werd bekrachtigd
renlie er voor in de plaats kwam. Ver- een rilling langs den rug, Maar des te,,
wildering en stijlloosheid was 't gevolg,hooger waardeert men daarna den terug-1
de industrie nam bovendien een groote keer naar de melodieuse liefelijkheid. En
vlucht; de machine verving het werk van
vele handen, waardoor ook alweer de
zuiverheid der ambachten werd aange
tast. Het individualisme trad op den
voorgrond, hoe vreemder hoe mooier
werd de leus.
Oorspronkelijkheid is een voortreffe
lijke eigenschap maar niet voor iedereen
weggelegd.
Spr wees er op, dat voor ieder tijd
perk vaktradities gegolden hebben, die
altijd wel zullen blijven gelden, als het
fundament der bouwkunst. I)e voornaam
ste factoren, waarop deze tradities
sleuncn zijn de zuivere constructie, de
juiste toepassing van den vorm, en de
harmonische toepassing van kleur. Deze
drie factoren of elementen moeten met
elkaar in evenwicht zijn. Het bepalen van
dit evenwicht is het zwaarst
Dan weer overheerscht in onzen lijd
de vorm, de constructie of het doel, dan
weer is het doel onharmonisch uitge
werkt en overheerscht te veel. Ook de
juiste kleurtoepassing op bouwwerken,
is van veel invloed op de schoonheid
van s tad en land.
Daarop werd gewezen op de schit
terende bouwmaterialen die gebruikt
kunnen worden z. a roode pannen, de
prachtig gekleurde baksteen enz.
Alteen reeds zonder bijzotiderc ver
siering weet onze historie prachtige mo
numenten aan te wijzen, die in hoofdzaak
uit schoon gekleurde bouwmaterialen be
staan.
Hierop volgde een bespreking van de
surrogaten in de bouwambachten, waar
door ook alweer zooveel bedorven wordt,
door onjuiste vormverhouding en de on
zuivere schakeering van kleur.
Aan de hand van een serie lantaarn
plaatjes werd vervolgens gewezen op
oude en nieuwe bouwkundige onder
deden, waarbij in vele gevallen het
historisch voorbeeld het mooie en het
voorbeeld uit onzen tijd het Ieelijke
moest worden genoemd, zoo werd een
beschouwing gegeven over ramen, deu
ren, stoepen, luifels en erkers.
Na de pauze werden nog de daken
van eenige monumentale gebouwen be
handeld waarbij ook gewezen werd op
het prachtige beeldhouwwerk o a. op het
Amsterdamsche stadhuis.
Na afloop dezer voordracht dankte de
heeren Visscher en de voorzitter der
vereeniging, de heer Koster den spreker
voor zijn leerrijke rede.
J u b i 1 e um-concert
der Instrumentale
Het was een daad van frisschen dur
om voor dit jubileum-concert een sym
fonie van Mahler, de vierde, in studie te
nemen. Achteraf, nu alles goed is afge-
Ioopen; nu de generale repetitie een aan-'
tal bezoekers heeft gehad zooals de In
strumentale nog nooit gezien heeft, en
ook het concert druK was bezocht; nu
ook de uitvoering van die symfonie bij
zonder goed is geslaagd, ja, nu zou
men bijna vergeten wat düt besluit be
teekende voor een vereeniging, die ver
leden jaar nog slechts voorzichtig kon
voorlschrijdcn vanwege het groote aan
tal nieuwelingen onder haar leden. Wan
het in studie nemen van zoo'n werk be
teekende, dat de werkende leden geze
werden voor ongewone harmoniên; dat
ze zich moesten aanpassen aan de andere
speelwijze, doordat telkens en telkens
weer de speelkracht bij de verschillende
instrumenten sterk uiteenloopt. En toen
de strijkers van de vereeniging zich
oefend hadden, werden ze op de gene
rale repetitie in eens gezet te midden
van een vol orkest, waarvan de blazers
hen allerlei ongewone, en soms zeer on
harmonische geluiden in de ooren blie
zen, waartegen zij vast him eigen partij
moesten doorspelen.
Die opmerkingen mogen wel voorop
gesteld worden in een bespreking van
LEGER EN VLOOT.
onwillekeurig kwam de gedachte in ons
op aan sommige beeldhouwwerken van! /-*£•«■;„:„
-■ i,:; .i„..1 Orficieren van den marme-stoom-
Rodin, waarin hij gedeelten van deu 0,i„ 1,1 ut t n e t t i
li uienst 2de KI. N. J. C. Smit, J. J. van der
steen onbehouwen liet, zoodat uit dat u,-,, n
tuk en H. W. Poldermans znn uit Oost-
ruwe des te schooner de vormen van r
i. i i i i iodic teruggekeerd en worden ter be-
het bewerkte beeld naar voren komen.ikki
In hel tweede deel, de doodendans, is
BUITENLAND.
dat anders. Dat is - op een korte uit
zondering na doorloopend huivering
wekkend En hoewel er slechts weinig
rijzigen en dalingen in zijn, blijft het in
teressant door de voortdurende variaties.
Maar hoe prachtig is, na deze kil ma-
kende disharmonie, de rust na don dood <Van onzo° Parijsclien correspondent).
(N adruk verboden).
DE FRANC EN DE REGIE.
dezen jubileum-avond. Als tóch deze uit
voering tot iets zeer bijzonders is ge
worden, dan ligt daarin een lof voor de
leden, die zoo ijverig studeerden, en
bovenal voor den directeur, den heer'
in het daarop volgende, indrukwekkende
adagio, ingezet door den gedragen zang
der cello's, die uitgewerkt wordt tol een
roerenden samenzang van cello's en vio
len, waardoor laler de hobo zijn lied
weeft. Dit lieele derde deel is volop mu
ziek in den zin van weldadig aandoen-
den mooien klank. Merkwaardig is, tegen
het slot, de verwerking van die zelfde
motieven lot een danskarakter.
En als dan dat derde deel is wegge
storven in héél hooge pianissimo's der
violen dan moeten we in eons onze
gedachten in een heel andere stemming
zetten, om dadelijk het vierde deel in ons
te kunnen opnemen.
Want de verheven rust van dat adagio
staat wei heel ver af van de vroolijke
luidruchtigheid waarmee ons de vreug
den van den hemel worden geschilderd
in de orkestrale illustratie van hel uiterst
naieve oude liedje, dat Mahler koos
om zijn bedoeling te verduidelijken, en
dat zoo kiuderlijk mogelijk vertelt van
het leven in den hemel: hoe ze daar
vroolijk dansen en springen, eten en
drinken, lustig muziek maken, enz.
Als telkens de belletjes rinkelen in
vasten cadans, is het of we de engeltjes
vroolijk zien voorbij draven. En aldoor
herinnert het orkest aan de vreugdemo
tieven van het eerste deel, maar nu ter
illustratie van den zang op den naleven
tekst. Het is hoogst origineel, en bijzon
der interessant.
Maar het indrukwekkende der sym
fonie eindigt voor ons toch met 't Adagio.
Het suggereeren van de stemming in den
hemel is al zoo vaak door dichters en
musici vergeefs geprobeerd 1 Mahler pro
beerde het door kinderlijke naïeviteit,
en maakte er iets van dat wel merk
waardig, maar toch niet zoo overtuigend
en dus niet zoo treffend is als de vooraf
gaande deelen.
In ieder geval, de toehoorders zullen
éf dankbaar voor zijn, dat de Instrumen
tale hen in staat heeft gesteld ook hier
kennis te maken met een modern werk
waarvan de uitvoering zulke bijzondere
eischen stelt.
Vóór de pauze kregen we eenige af
zonderlijk staande werken.
De groote Feeslouverture van 0.
Reinecke heeft voornamelijk zijn feest
karakter door de gelukkige wijze waarop
aan het slot de huldezang van Bach en
een koraal zijn dooreengeweven. Het Ro
mantisch Intermezzo van Joh. Wagenaar
is mooi van klank, maar te veel inter
mezzo gebleven; d. w. z. dat het gebrek
heeft aan vaste teekening. De Siegfried-
Idyll van Rich. Wagner is ook een werk
van onafgebroken klankschoonheid; dat
het voor ons gevoel te lang eenzelfde
stemming geeft, moge als een persoon
lijke opvatting vermeld worden.
En van al deze orkestwerken kunnen
we getuigen dat ze met zorgvuldige nu
anceering werden uitgevoerd.
Vooral de Siegfried Idyll was mooi
door de zuivere harmoniên. En als bij
zonderheid zij hieruit genoemd de korte,
maar moeilijke horensolo.
De soliste, mevr. Lotte Leonard, heeft
geheel den zeer goeden indruk bevestigd,
dien zij in den herfst achterliet, meer op
de generale repetitie dan op het concert
der zangvereeniging „Tot O. en U." De
sopraanpartij uit Mahler's symfonie heeft
ze met heldere dictie voorgedragen.
Maar veel meer hebben we kunnen
waardeeren wat zij vermag door de aria
f uit de opera „II Re pastore" van Mozart.
Joh. H. Oaro, die door zijn leiding deze. Met een merkwaardige beheersching van
resultaten wist te bereiken. j het geluid, vol gloed en met prachtige
Wil een symfonie van Mahler tot iets pianissimo's heeft ze die aria voorgedra-
moois worden, dan moet ze doorzichtig dragen. Jammer was het dat de aandacht
zijn. Dan moet in die veelheid van klan I werd afgeleid door het niet-mooie van de .r
ken aldoor de hoofdzaak naar voren obligaat-vioolpartij. Vooral in het colora-ide waarde van den franc, maar men
komen. Gebeurt dat, dan klinkt ze zelfs tuurgedeelte waren de dubbeltonen ge-1 kan toch moeilyk aannemen, dat hy zich
betrekkelijk eenvoudig. Gebeurt dat niet,' vaarlijk onzuiver. voorstelt, dat de schatkist bate erbij zal
Parijs, 19 Januari.
De kwestie vauhet waarde-vermin-
dcren van den franc blijft natuurlijk aan
de orde van den dag. Tijdens den oorlog
was iedereen strateegtijdens de vre
desconferentie diplomaaL Thans lief
hebbert men aan de borreltafel in eco
nomie en financiën.
Parijsclie couranten beginnen dit met
de Duitsche gemeen te hebben, dat
de buitenlandsche deviezen weer zoo
schrikbarend de hoogte in zijn geloopen.
Volgen meestal vrij dilettanterige uit
eenzettingen en verklaringen van autori
teiten en pseudo-autoriteiten. Men "Ail,
dat het dalen van den franc alleen moet
worden toegeschreven aan het schande
lijk offensief dal men aan de buiten
landsche beurzen, gesteund door Duitsch
kapitaal, voert tegen het Fransche geld
en met veel ophef werd gemeld, dat de
minister van financiën in conferentie
was gelreden met verschillende deskun-
teneinde te beraden over krasse
maatregelen tegen allen die een handje
helpen om den franc te doen kelderen.
Zoo ferm werd dit medegedeeld, dat dien
dag de franc werkelijk een stuk de hoog
te in ging doch zoodra het besluit van
den heer De Lasteyrie afkwam, viel
er den wisselkoers-speculanten een pak
van het hart. Het deed denken aan
het bekende beeld van den dweil om
de zee te drogen. De krasse maatregel
kwam voornamelijk hierop neer, dat de
minister van financiën, in overleg met
zijn collega van binnenlandsche zaken,
besloot een razzia te houden onder de
Valuta-Schiebers, die tusschen de kolom
men van de beurs fladderen. En daar
deze verordening onmiddellijk in wer
king trad, werd al dadelijk een Neder
lander, een zekere Duyzen, een vol
maakt onbelangrijk personage, die in
zijn eentje een beetje wisselhandel
dreef, over de grenzen gezet. Een Rus,
die ai evenmin wat kon veranderen aan
den wisselkoers, zag zich eveneens het
verblijf in Frankrijk ontzegd. En sinds
dien zijn er nog een tiental obscure spe-
culantjes denzelfden weg gevolgd.
Dat dit alles vrijwel zonder eenigen
invloed is gebleven op de koersen, het
schijnt wel overbodig het te verzekeren.
De methode was trouwens niet nieuw.
Reeds eerder had men een vreemdeling,
een bankier, om dezelfde reden over de
grens gebracht. Zes volle weken zag
men hem niet in Parijs. Toen kwam hy
terug, had ondertusschen in het bui
tenland zijn situatie geliquideerd, en met
het verdiende geld breidde hij zijn zaken
belangrijk uit. Die méneer, die thans
een van de machtigste mannen op de
beurs is, verklaarde in een interview
dat hem (als autoriteit) werd afgeno
men Ze pralen kwaad van de specu
lanten, maar men heeft groot ongelijk.
De speculant koopt dollars en ponden
doch om een winstje te makenver
koopt hij ze weer, en zoodoende is hij
de beste koersregelaar.
De „krasse" maatregelen van den mi
nister richten dus niet veel uit. Dat er
duistere machten aan hét werk zijn om
den franc af te knagen, ik ben ervan
overtuigd. Doch men zoeke hen niet aan
deze zijde van het front. Of, wil men
hen per sé toch hier vinden, dan zal
men, liever dan die kleine sjacheraartjes
op de vingers te kijken, die met tien
dollar probeeren een droog stukje brood
te verdienen, zich moeten wenden tegen
de kringen waar men nationalisme ver
wart met hebzucht.
Eigenaardig is, dat Frankrijk intus-
schen het Staatsmonopolie van lucifers
is gaan cadeau geven aan particulieren.
De heer De Lasteyrie meent weliswaar,
dat zulks met van invloed zal zyn op
vinden. De Fransche lucifers zijn even
duur als slecht. De Nationale Federatie
van Lucifersfabrikanlen zal er misschien
iets beters van kunnen maken. Doch dat
zal van velerlei omstandigheden afhan
gen. De feiten zijn deze in 1890 is dc
fabrikatie van lucifers staatsmonopolie
geworden. Sedert dien dag heeft deze
industrie aan den Franschen staat 738
millioen 339.427 frs opgebracht, het
geen ongeveer 12 millioen frs. per jaar
beteekent. Dc minister van financiën
acht dit niet voldoende, en hij deqlct
er veel meer uit tc haten, wanneer hij
de fabrikatie aan zijn vriend en partij
genoot Ernest Billiet en de Union des
Interets Economiques gunt. 'Maar
wat kan de heer Billiet doen Ofwel
hij importeert Zweedsche en Amerikaan-
sche lucifers, ofwel hij zet met behulp
van de staatsfabrieken de fabrikatie
voort. In het eerste geval wint dc ver
bruiker er niets bij en de winsten gaan
in den zak van den heer Billiet, in-
plaats van naar de schatkist. Wil hij het
werk in de bestaande fabrieken voort
zetten, dan zal men moeten beginnen
het noodige nieuwe materiaal aan te
schaffen. Sinds twintig jaar klagen de
arbeiders over de verouderde machines.
Met nieuw materiaal zou men de prijzen
kunnen verlagen, terwijl de staat de
zelfde verdiensten had kunnen maken.
Slechts in twee fabrieken die van
Aubervilliers en die van Abc heeft men
modern materiaal de andere, die van
Trelaze, Saintines, Beigle en Marseille,
werken met machines die dertig jaar
oud zijn.
Als men dit alles bedenkt, kan men
begrijpen, dat de lucifers slecht en duur
zijn, en dat de staat er maar 12 millioen
per jaar uit trekt. Een particulier zou
logisch redeneeren ik moderniseer mijn
oude installatie, lever mijn product
goedkooper en win nog wat meer, omdat
mijn nieuwe inrichting zooveel werk
krachten overbodig maakt. Neen, zegt
de minister, soedah, ik heb al zooveel
ellende aan mijn kop ik geef het heele
zaakje aan mijn vriend Billiet. Maakt
hij goede zaken, dan krijg ik hem wel
in dc belastingen
Ziedaar de Staat, die de defectuositeit
erkent van de staatsexploitatie sabotage
der productie, wanneer zij plaats heeft
onder leiding van den staat. En zijn
eigen onmacht om er verbetering in te
brengen. liet particulier initiatief kan
van de lucifers misschien nog wat te
recht brengen. De Fransche Staat geelt
het op
Vrijwel hetzelfde zien we gebeuren
met de regie-tabak. Ook hiervan trekt
Frankrijk niet een derde van wat er
uit te halen zou zijn, iudien de organi
satie, de technische organisatie vooral,
behoorlijk was. Om nog maar ervan
te zwijgen, dat ook de verbruiker door
een dergelijken toestand wordt bena
deeld. Het monopolie (in 1922 bracht
hel 71 millioen 660.000 frs. op) werpt
niet de winsten af, welke een particu
lier ervan zou welen te maken. Vandaag
of morgen wordt ook dit weggegeven of
verkocht. Reeds was men met een Ame-
rikaansche combinatie in onderhandeling.
Een commercieel of een industrieel
bedrijf zakelijk te leiden, nog nooit heeft
men den staat ertoe bij machte gezien,
in Frankrijk niet, en nergens. Het
behoeft op zichzelf geen bevreemding
te wekken ambtenaren zijn geen koop
lieden of fabrikanten. Hadden zij aanleg
daartoe, dan waren zij niet in de Rijks-
bureaux een carrière komen zoeken.
Doch het valt te betreuren in een tijd
en in een land, waar men iedere pen
ning noodig heeft, zoo slordig te zien om
springen met het publieke geld. Als gij
of ik het deed, zou men niet dralen
ons onder curateele te zetten. Den Staat
is alles geoorloofd. Stel u de aandeel
houdersvergadering voor eener particu
liere onderneming, waar een dergelijk
beheer werd gevoerd. Wat zou het er
spokenIn de Kamer spookt het
ook zoo nu en danmaarpa,
c'st une autre histoire.
LEO FAUST.
VERSTERKENDE
SPORT'CHOCOLADE
AANBEVOLEN DOOR
d?.soesman en d5. reijs
dir.' instituut lfch.'opvoeding den haag
en BENJAMINS UTRECHT
Co.,
LANGE SINGELSTRAAT N no. 182 MIDDELBURG,
stellen loketten beschikbaar in hunne brand- en in braak vrije
Tarieven en voorwaarden worden op aanvraag medegedeeld.
Afzonderlijke vertrekken voor het knippen van coupons enz.
Geopend iederen werkdag van 10121/a uur en van V/a4 uur.
's Zaterdags van 1012 uur.
IN LOSSING
Zeer harde Eierkolen
f 2.30 per H.L.
Prima Eierkolen
f 2.50 per H.L.
VON HEIMBURG
Ylasmarkt L 22 - Telef. 496.
Echte Fransche Wijnazijn
der firma DESSAUX van Orleans,
tweemaal sterker als gewone azijn
en daarbij zeer fijn, p. flesch 45 ct.
Alleen verkrijgbaar bij de
Importeurs,
DENEVERS FRÈRES.
SIJTSMA's
Friesche Roggebrosdbakkerij
TLISSINGEN.
Gebruikt dagelijks een boterham
met mijn roggebrood; het komt uwe
gezondheid ten goede. Verkrijg
baar voor Middelburg bij:
SANDERS, Varkensmarkt,
en
T WITTEBROODSKIND,
Noordatraat.
„FOCUS"-BRILLEN.
Prima Kwaliteiten,
Aparte Mta,
faAM'ge Bewerking,
Matige Prijzen,
WET. GED.
Fa. A. R. DE MUUNCK, M'burg.
Middelburgsche Maatschappij
van Stoomvaart.
Vlisslngen, Middelburg en
Rotterdam
en tusschengelegen plaatsen.
Vervoer van Passagiers, Goederen
en Veo
met de snelvarende Salonboot
„KONINGIN WILHELMINA."
Uren van vertrek in Jan.
v. Vliss.
Maandag 28
Dinsdag 29
Donderdag 31
v. Midd.
vm. 8
v. Rott
Van Vlissingen wordt Woeni-
dag en Zaterdag 's morgens tea
12 nur naar Middelburg gevaren.
Informatiën te bekomen te:
Rotterdam: N. V. Transport- en
Expeditie-Onderneming
v/h Erven O. VOS.
Middelburg: B. EENHOORN.
VliMingen: W'. v. OOSTERHOUT.
Dordrecht: CUEBH*. RUITEN HEK
