lil
No. 284.
Zaterdag 1 December 1923
1JaargKSf
aver-
rtui-
da
i hefc
afcige
xrge-
imge
?r da
Idge-
™(J|
veel
irlog.
die,
juist
bare
>rlcg
van
eegfc.
mber
ice".
hat
j hat
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen.
eerste blad.
Abonnementsprijs per kwar
taal;
op de buitenwegen om Middelburg, en
voor de andere gemeenten p. post f 2.50;
voor Middelburg en agentschap Vlis-
singen f 2.30;
weekabonnementen in Middelburg 18
cent per week.
Advertenties worden berekend
per regel plaatsruimte, met inbegrip van
omranding.
Gewone advertentién: 30
cent per regeL
Ingezonden Mededeelin-
g c n 50 cent per regel.
Bij abonnement voor beide veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen:
van 17 regels £2.10, elke regel meer
30 cent.
Kleine advertentién niet
grooter dan vijl regels druks ea waarbij
is aangegeven dat zij in deze rubriek
moeten geplaatst worden, 85 cent bij
vooruitbetaling.
Advertentién onder brieven of bevra
gen bureau dezer courant 10 cent extra.
Bewijsnummer 5 cent per stuk.
Advertentién moeten, willen ze nog in
ons blad van dienzelfden dag worden
opgenomen, uiterlijk 12 UUR en des
ZATERDAGS uiterlijk HALF ELF aan
one Bureau bezorgd zijn.
WAT MEN IN FEBRUARI
WIL HERDENKEN.
D.w.z.: in Februari en wellicht later.
Bijna twee jaar geleden, eind Januari
1922, hebben we twee uitvoerige artike
len gewijd aan de toen komende ,,Her-
inneringsdagen voor Walcheren", n.l. de
herinnering aan de geschiedkundige ge
beurtenissen uit den Geuzentijd, 350 jaar
terug: 6 April 1572 de overgang van
Vlissingen aan de Geuzen, 3 Mei de
overgang van Veere; en de aanvang in
datzelfde voorjaar van het beleg van
Middelburg, dat twintig maanden duurde
en eind Febr. 1574 overgegeven werd
aan den Prins.
Die laatste gebeurtenis wil men nu
herdenken.
Er is een klein verschil van meening
gebleken over den juisten datum. Och,
dat hangt er maar van af, wat men als
het gewichtigste feit in de handelingen
bij die overgave beschouwt. Den 18den
Februari werden op het kasteel van
Rammekens de voorwaarden vastgesteld
door de van weerszijden aangewezen on
derhandelaars; den 19den heeft Prins
Willem die overeenkomst geratificeerd.
Den 22sten ging de Spaansche bevelheb
ber Mondragon met zijn troepen, de ka
tholieke geestelijken en Spaansch ge
zinde burgers scheep; en daarna trokken
drie honderd Geuzen onder Boisot, Ju
nius en Van Dorp de stad binnen. De
Prins schijnt eerst den 24sten of 25sten
in de stad gekomen te zijn.
Zooals men weet, had de voorloopige
commissie zich de herdenking voorge
steld op den 22sten.
Maar die datum is van bijkomend be-
lang.
Hoofdzaak is dat de overgang van Mid
delburg herdacht wordt.
En doel van deze beschouwing is, om
nog eens kort althans de algcmeene fei
ten aan te stippen, zoodat ook de niet-
geschiedkundige eenig inzicht kan krij
gen in de reden der herdenkingsplannen
Meer bevoegden zullen later wel de bc-
teekenis van beleg en overgang in meer
wetenschappelijk licht stellen. Tot zoo
lang diene deze vluchtige herinnering.
Dat beleg van Middelburg is veel
merkwaardiger, en ook van meer betee-
kenis geweest, dan men wel uit de korte,
vermelding in de geschiedenisleerboeken
zou opmaken.
Merkwaardig was dat beleg o. a. door
de scheepsgevechten. Want al lag Mid
delburg midden in het land, slechts met
de zee verbonden door het (nu ingepol
derde) kanaal van Welzinge naar den
Sloemond bij Rammekens, toch is het lot
van Middelburg feitelijk beslist op het
water, op de Zeeuwsche stroomen. Eerst
Alva en toen Requesens hebben telkens
getracht door vloten, zelfs zeer groote
vloten, van uit Antwerpen en Bergen op
Zoom, levensmiddelen en troepen naar
Middelburg te voeren. Die vloten ont
moetten echter de Geuzenvloot op de
Wester- en Ooster-Schelde, en de tal-
looze scheepsgevechten die daardoor
ontstonden, hebben hun toppunt gehad
in den grooten scheepsslag van 29 Jan.
1574 bij Roemerswaal, waarin de Spaan
sche vloot van 54 oorlogs- en 29 voor
raadschepen zoo'n deerlijke nederlaag
leed, dat Middelburg toen niet houdbaar
meer was.
De prachtige gobelins, die nu in de
zaal der Provinciale Staten van Zeeland
hangen, zijn een herinnering aan dezen
strijd te water. Ze zijn eenigen tijd later
op last van de Staten van Zeeland ver
vaardigd naar ontwerpen die den plaat
selijken toestand nog juist weergaven,
en zijn dus afbeeldingen, die bij de a.s,
herdenking bijzondere aandacht verdie
nen.
En tevens zijn ze een bewijs dat de
Staten van dit gewest beseften van welk
een groote beteekenis die overgang van
Middelburg was voor de heele provin
cie Zeeland.
Om die beteekenis te begrijpen is het
noodig zich voor te stellen hoe de stand
van zaken toen was, en dan niet alleen
op het jaartal te letten, maar ook op
maand.
Den lsten April 1572 was met de in
neming van den Briel de stoot gegeven
tot den afval van tal van steden. Hier
in Zeeland volgden Vlissingen, Veere en
later Zierikzee, maar in Holland volg
den het heele Noorderkwartier en tal
van steden in het tegenwoordige Zuid-
Holland, zoodat 15 Juli de eerste vrije
vergadering van de Staten van Noord-
Holland kon plaats hebben. Daarna kwa
men er nog tal van steden in de Ooste
lijke en Noordelijke provincies bij.
Dat Alva toen niet dadelijk krachtig
hier te lande optrad, was een gedwon
gen besluit. Zijn kracht was elders noo
dig. In datzelfde voorjaar toch had Graaf
Lodewijk van Nassau bij verrassing Ber
gen in de Zuidelijke Nederlanden ver
overd, daardoor de mogelijkheid ope
nend, dat dc Fransche Hugenoten de
hand zouden reiken aan de opstandelin
gen in de Nederlanden. Daar zond hij
dus eerst zijn troepen heen.
Maar in Augustus gebeurde er iets,
dat het gunstig aanzien van den opstand
veranderde; de vermoording der Huge
noten in den Bartholomeusnacht, 23-24
Aug., te" Parijs.
IPEEESERDESCeOEffl
Naar het Engelsch, door Berta Ruck.
41).
„Er is iets dat mij daar juist treft", if
hij toeri wij voortwancleklom Iiqt
net »)jf wij al weken lang met ellen:
wandelen en praten, en dan te bedeken
dat liet nog maar één dag is!) „U weet
wel dat ilc geen bloemen voor u koiopen
mocht? Nu, ik bedacht mij juist dat
mijn moeder hel al heel vreemd zal
vinden dat ik den heelen dag in Rarij
ïondboemeL met met mijn vrouw",
zei hij op de eenig mogelijke manier,
Merkwaardig dat ik bijna evenveel ach- 4 I
tercenvolgende uren had doorgebracht luchthartig en ondeugend en "ik koojTnièl
mot dezen zooaenaamden _.eclileenooI" I nnn cnnvpniriïA „nnr i,mr p„n
van mij als ik uren over een heelen ?omCr
verspreid in het gezelschap van Reggie
Penniore had doorleefd! Daarenboven
kon ik mei Reggie minder vrijuit pralen,
omdat in dat geval de mogelijkheid altijd
bestond dat hij dacht, diat ik met hem;
wou flirlen.
Zoo genoot ik Werkelijk van deztettl
Alva zag daardoor cc bedreiging
uit het Zuiden verdwijnen; de Prins zag
zijn pogingen om Bergen te ontzetten
mislukken, en deze stad viel den 19den
September. En toen had Alva de hand
vrij voor zijn beruchten onderdrukkings-
tocht in ons land, waarvan de uitmoor-
dingen van Zutphen, Naarden en Haar
lem bloedige vlekken nalieten. Na de
overgave van Haarlem (Juli *73) volgde
wel in October de tegenslag voor Alk-
^naar, maar in de volgende maand be
gon de eerste periode van het beleg van
Leiden, dat aan de opstandelingen groote
bezorgdheid gaf.
In die jaren, de moeilijkste periode
welke de zaak van den opstand door
maakte, valt ook het beleg van Middel
burg, de eerste stad van Zeeland, en de
woonplaats van de wereldlijke en gees
telijke gezaghebbers: Van Wacken, de
door Spanje aangestelde bewindhebber
van Zeeland en bisschop Nicolaas de
Castro.
De overgang van Vlissingen, Veere en
Zierikzee had geenszins een gelijke be
weging in dc rest van Zeeland tenge
volge. In Middelburg was niets gebeurd,
maar in Zuid-Beveland en Tholen ook
niet en in het grootste deel van Schou
wen evenmin. Ging Middelburg voor de
Spanjaarden verloren, dan volgde niet
alleen geheel Walcheren, maar vermoe
delijk ook Zuid-Beveland en Tholen,
Bleef Middelburg in handen der Span
jaarden, dan was er daarentegen kans,
dat het toen nog kleine maar belangrijke
Vlissingen het ook niet lang tegen de
Spanjaarden zou uithouden. Met andere
woorden het lot van Zeeland
werd beslist door het lot van
Middelburg.
En daarom is het te begrijpen, dat
Alva millioenen en millioenen besteedde
om de stad te ontzetten, terwijl aan den
anderen kant de Prins alle krachten in
spande, en tegen het eind van '73 zelf
naar Zeeland kwam om de beslissende
maatregelen te leiden.
Over de bijzonderheden van het beleg
zullen we niet alles herhalen wat we
reeds twee jaar geleden meedeelden. Be
langstellenden worden verwezen naar de
studie die Joh, van Vloten in 1874 aan
het beleg wijdde onder den titel: „Mid
delburg, Beleg eo Overgang", uitgegeven
bij J. C. W. Altorffer.
We willen echter nog eens speciaal
in herinnering brengen, dat Middelburg
niet Spaansch bleef, omdat de burgers
zoo Spaansch-gezind waren. In 't jaar
van den beeldenstorm, 1566, was het ook
te Middelburg roerig toegegaan. De bal
juw Pieter Haeck probeerde zelfs in '67
Middelburg met Geuzenbenden te ver
overen, wat mislukte, door de Spaansche
bezetting die hier lag. En toen Alva hier
in dat jaar Martin de Posa als Baljuw
aanstelde, maakten de Geus-gezinde
burgers en leden van den raad zich tij
dig uit de voeten. Men kan veilig aan
nemen, dat. de overgebleven burgers lang
niet allen Spaansch gezind waren. Maar
zij konden in '72 niet doen wat de Vlis-
singers en Veerenaars deden, want daar
lagen geen Spaansche troepen en in
Middelburg wel, althans Waalsche troe
pen in Spaanschen dienst, onder leiding
van Beauvois. En bovendien was hier de
bewindhebber van Zeeland, n.l. de zeer
energieke Antonie van Bourgondië,
Heer van Wacken, die dadelijk de lei
ding van de verdediging op zich nam,
toen de Geuzenbenden uit Vlissingen dc
stad kwam bestoken.
lilöé
'-4
"Wij slaken 'des (raat over. Ik Zag dat hij del stok.
frl
PttBSilÉP^
8ij aankoop van een doosje zonder veizekeringsbiljet,
zal Uw winkelier U "dit binnen enkele dagen verstrekken.
Dc achtergebleven burgers hebben
echter geducht ondervonden wat een be
leg bcteekent, want er is verschrikke
lijk geleden in die twintig maanden.
Eerst was de band om de stad nog
niet knellend, want er is in het eerste
half jaar voornamelijk gestreden ora dc
toegangswegen, waarvan de voornaam
ste was de haven met het kasteel Zee
burg aan het Sloe, Maar een andere weg
was die over Arnemuiden, vanwaar kon
worden overgestoken naar de Zuid-Be-
velandsche eilanden. Daar trokken de
trokken de Geuzen het eerst op af. Reeds
26 April verrasten ze die haven, maar
toen in Mei 1200 man Spaansche troe
pen te Vrouwepolder landden, herover
den deze ook Arnemuiden.
De Geuzen breidden echter hun ac
tiviteit ook uit naar Zuid-Beveland en
begonnen 25 Aug. een beleg van Goes,
Alva zette in Zeeland, evenals elders,
zijn groote kracht eerst in, toen hij door
de inneming van Bergen de handen vrij
(Ingez. Med.)
kreeg. Den 30sten Sept. zond hij een
groote vloot uit Antwerpen, die echter
door de Geuzenschepen onder Worst,
Jo'ost de Moor en Bouwen Ewout zoo
danig belemmerd werd, dat de tocht
werd opgegeven. Echter niet geheel zon
der resultaat, want de aanvoerder zelf,
dc kranige Mondragon, trok naar Zuid-
Beveland, deed daar zijn beroemden
tocht door de slikken tusschen de Agger
en Krabbendijke en wist daardoor de
belegeraars van Goes te verjagen, waar
hij zich toen vestigde.
Gedurende het geheele jaar '73 heeft
de stedelijke overheid van Middelburg
niet opgehouden om aan Alva dringende
brieven te zenden, waarin werd ge
smeekt om voedsel en hulp, daar er zoo
veel burgers van ellende omkwamen,
i Maar Alva had toen, behalve met de
bovengenoemde dingen, ook nog de moei
lijkheid van geldgebrek. En al de pogin
gen om voorraadschepeu naar Middel
burg te krijgen mislukten door de waak
zaamheid der Geuzenschepen. Van een
het niet prettig vond. Toen zei hij: „Nu
luister dan eens. Zon u dan niet zulk
een kleinigheid voor u zélf Willen aan
nemen?"
„Neen", 26i ik kortaf.
„Zelfs het stijf opgevoede jonge meisje
uit de Vietoria-periode zelfs mijn moe
der, toen zij een jong meisje was, mocht
cadeautjes van een heer aannemen. Zijn
er niet ergens grenzen daarvoor aange-
licidje, om do vroolijke, hoe noem jo
dat te vieren
„O daar zlal Lady AfeTedilh niet op
letten", zei ik haastig.
„Niet?" zei hij. „U weet wel betetfj
Vader denkt er misschien niet over. Maar
zij wel. En ze heeft zich al over zooveel
j dingen verbaasdWaarom zou ik in mijn
middag mot dezen jongen man, bij wien brieven over „Vivie" gesproken hebben
deze kwestie natuurlyk niet kon opkomen, cn hier over Rose? Waarom hel» ik u
daar kapitein Meredith getrouwd Was niet dadelijk aan haar voorgesteld? O
En... Ik luister nooit meer naar flauwe en zooveel dingen meer!"
grappen omtrent platonische menschpn.'
Zij bestaan wel
liet was pas nadat wij weer naar bui
ten gingen in de schemering waarin de
Wij hadden vrijwel geslenterd over dje) geven? Een man kan boeken aan een
hrcede straat. Nu verdubbelde ik onwil-:jong meisje geven dal niets complect
Iekeurig myn pas. r niets met bem le maken heeft. Of hij mag
Over mijn Schouder zei hij mol een'iets geven dat geen blijvende waarde
andere slem, „juffrouw Whitèlands! U be-i heeft, iets dat fijn gesneden kan Worden
grijpt mij niet geheel en al. Ik wou en in den oven geworpen om zoo te spre-
alleen ach toe, loop zoo hard niet,'ken. Chocola, hoe denkt u daarover?"
als 't u niet schelen kan. Neenl
sterren opkwamen en in de beweging
v«n den boulevard dat miss Vera Vay-
ne's echtgenoot mij herinnerde aan dien.
Tantastischen en voor 'l oogenblik on-
breekharen band die tusschen ons be*
stond.
Nu is
't goed! Maar ik kan nog niet zoo 'gauw
mee. Ik wou alleen zeggen, is er niiefi
iets dat W-ij aan moeder kunnen laten
iets dat u van mij had willen aannemen
als ik een vriend van u was; aan u
voorgeslekl door kapitein Pcnmiore bij
voorbeeld?"
Ik voelde mij wat verlegen, ik Vono
het wel prettig en toch wist ik niet goed
wat cr aan te doen; alles bij elkaar.
Ik begreep dat hij door wat hij1 nu
zei, Irachlle goed le maken hoe hij den
vorigon avond gesproken had. (Den vo-
met een meer gewonen naam" zei kap;"
tein Meredith snel en zacht. En hij be
stelde een vierkante flesch odeur met
hel etiket „Quand l'été vient."
Tot mijn schrik hoorde ik dat hij ze
ventig francs kostte, het was mijn cenige
Iroost dat hij niet gekocht was Ier wille
van mij, maar van Lady Meredith.
Ik was van plan hem dadelijk le laten
zien zoodra wij in het hotel terug waren,
llier hxrden wij dat ><r Richard en
zijn a rouw thuis geweest mam- weer uit
gegaan waren, en de boodschap hadden
achtergelaten dat zij naar de oomedie
gingen en wij niet op hen behoefden te
wachten.
Al weer? Kapitein Meredith was zekeC
zco aardig en tactvol geweest als men
maal* ltsn verwachten van eenig bi lie tl
beproefd jong menseh met ccn echte
vróuw die hij moest opsporen en een
vim gewende vrouw die tegelijkertijd
m .esl bezig gehouden worden. Maar be
halve die enkele Uï«n 's middags - was
„Dan hindert het niet of er nog wait
bij komt", zei ik het hoofd schuddend!.
„Al verbaast het uw moeder dat u hier jrigen avond pas?' Eeuwen schenen na
niets voor mij koopt, ik moet hel cr i dien lijd verloopen te zijn),
maar op wagen. Ik ben maar een vrouw j Hij stak een heel eind hoven mij uit
niet waar, ik hoef dus niet te probeeren toen hij naast mij liep en zei op derf
logisch to redeneeren. Ik kan u dus al- luchlharligolen, vriendelijksten toon van 1 van ,,,L'heure bleue" .Pour troubler" en
leen^ maar zeggen dat ik in ieder geval de wereld: „Ik hoop dat ik uw gevoeli„Verlige".
liever geen presentjes voor uw vrouwj voor etiquette niet beleedigd heb? Maai') „Ja, mij dunkt om aan mlijn moeder te
•wil aannemenI" luisler eens." Hij zWaaidc met zijn wan- laten zien moesten wij liever iets nemen
„Sir Richard om-laadt mij met choco-
la".
Sigaretten dan? Rookt u niet? Dait
dacht ik eigenlijk wel. Ha! odeur. Dat is
vluchtig goedje, het vervliegt. Houdt u
van odeur?"
Ik vond het onbeleefd alles te wieigeren
wat hij zoo gemakkelijk, zoo tactvol aan
bood!
Het volgend oogenblik waren wij een
van dio echte odeurpaleizen binnen ge-j
jlreden, waar enorme flesschen, vierkantik don heelen dag met hPm alleen ge
en langwerpig, met kristallen sluiting en I woest van plus minus 10 uur des mor-
linlenversiering in mandjes waren geêta- gens tot zeveh uit 's-avonds.
leerd of op ebbenhouten tafels stonden, j Moest de heele s vond nu w aarlijk w-eer
„Wat zullen wij nemen?" zei mijn mei"gewijd, werden aah een einc'eioozo sa-
gezel rondkijkende. men praak tusschen den man van Vera
Zij droegen de ietwat vreemde titels Jen mij?
- - Waarschijnlijk wel.
(Wordt vervólgd)