No. 262.
Dinsdag 6 Novembe? 1923
MIDDELBUR
166* Jaargang
OURANT.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Abonnementsprijs per kwar
taal:
op de buitenwegen om Middelburg, en
roor de andere gemeenten p. post f 2.50;
voor Middelburg en agentschap Vlis-
ilogen f 2.30;
weekabonnementen in Middelburg 18
cent per week.
Advertentien; 30 cent p. regel,
ingezonden Mededeelingen: 50 cent p.
regel. Bij abonnement veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen:
ï«n 17 regels f 2.10, elke regeï meer
30 cent.
Kleine advertentiën niet j
grooter dan vijf regels druks en waarbij i
Is aangegeven dat zij in deze rubriek f
moeten geplaatst worden, 85 cent bij I
vooruitbetaling. Advertentiën onder
brieven of bevragen bureau dezer cou
rant 10 cent extra.
Bewijsnummer 5 cent plus 2 cent voor
port per stuk.
Advertentiën moeten, willen ze nog in
ons blad van dienzelfden dag worden
opgenomen, uiterlijk 12 UUR en des
ZATERDAGS uiterlijk HALF ELF aan
ons Bureau bezorgd zijn-
DE GEWEZEN
DUITSCI1E KROONPRINS.
Naar de Parijsche redacteur van de
,.Mslb." seint heeft gisterenavond de Brit-
sche gezüat le Parijs, lord Crewe. een be
zoek gebracht aan Poincaré, en diens
aandacht gevestigd op de gevaren welke
Engeand voorziet van de voorgenfomen
reis van den Duilschen ex-Rroom!pri!ns
naar D.uitschland.
De gezant zou daarbij den wensch te
kennen hebben gegeven, dat Frankrijk,
evenals Engeland, een nota aan de Ne-
derlandsche regeering. zal zenden, met
het verzoek le willen voorkomen, dal de
kroonprins het Neder ja nd sche grondge
bied vevlaat.
Maar naar de correspondent van zeer be
trouwbare zijde vernam is Poincaré niet
zeer bijzonder warini gestemd voor de dé
marche bij de Nederlandsdie regeering'.
Poincaré ïnbet vrij verwonderd .zijn ge
weest den Britschen gezant bij zich te
zien, en moet dadelijk geantwoord
hebb'en, dat hij niet goed inzag1, welke re
sultaten le verwachten waren van een
dergelijke nota.
Toen evenwel bleek, dat de Britsdie
regeering deze démarche zeer op prijs
zou stellen, gaf Poincaré den gezant in
overweging deze aangelegenheid aan den
gezantenraad over le geven.
flet is misschien wel oneerbiedig, zegt
de correspondent, om een dergelijk hoog
college met een kapblok le vergelijken.
Doch een bekend Hollandsdi gezegde
kwam ons voor den geest, toen wij ver
namen, dat Poincaré had voorgesteld,
oml de zaak naar den gezantenraad' te ver
wijzen.
Het gebeurt niet vaak dat we een
meeniiig van Poincaré ten opzichte van
Duitscliland met volle instemming lezen.
Maar in dit geval lijkt zijn twijfel aan de
doelmatigheid van zulk een Étap ons
toch volkomen gegrond.
Dat de Geallieerden indertijd zich ten
opzichte van den ex-keizer lot Nederland
wendden omi diens uitlevering le vragen1
ten einde hem.' voor een bijzonder ge
rechtshof te brengen, was nog iets an
ders. Dat was een gevolg van art. 227 van
het vredesverdrag,- waarbij hij beschul
digd werd van zware schending der
internationale zedelijke wetten. De Gealli
eerden bevonden daarbij echter letterlijk
„buiten den waard" gerekend te hebblen
toen ze van Nederland een' weigering
kregen op dat verzoek omi uitlevering.
Maar voor den Kroonprins gelden an
dere omstandigheden.
Die is over onze grenzen gekomen als
officier in oorlogstijd. En met hem is
gebeurd wat met alle oorlogvoerende mi
litairen gebeurde, die over onze grens
kwamien. Hij is geïnterneerd. En als zijih
verblijfplaats, werd Wieringen aange
wezen.
Na de teekening van demj vrede, had hij
kunnen doen, wat alle geïnterneerden
deden hij had naar zSjtn land' kunnen te-
rugkeeren. En toen hij dat om begrijpe
lijke redenen niet deed, viel hïf onder de
bepalingen van onze Vreemdelingen wet,
Waarvan art. 13 luidt: -
„Wij behouden ons de bevoegdheid
voor, om aan vreemdelingen gevaarlijk
voor de publieke rust, een bepaalde
plaats binnen het koningrijk lot verblijf
aan te wijzen, of hun het verblijf op be
paalde plaatsen van het 1 Rijk te ont
zeggen".
De „publieke rust" ïs blijkbaar heel
ruim opgevat. Ze was oorspronkelijk be
doeld op dp rust in ons land. Maar zo
is blijkbaar uitgebreid tot wat hier k;ln
gebeuren door verstoring der rust el
ders.
In ieder geval bleef aan den Kroon
prins Wieringen als verblijfplaats aan
gewezen. En fevens heeft hij ver
klaring moeten teekenen dat hij zich
van elke politieke actte zou onthouden.
Maar die bepaling sluit tevens in, dal
zd{ alleen geldt, zoolang de ex-kroonprins
in ons land is. Onze regeering kan een
ongewenschten vreemdeling over de grens
zetten, maar geen bepaling geeft aan onzfi
regeering liet recht om een vreemdeling,
die niets tegen ome wetten misdaan
heeft, hier te houden als hij dat zelf
niet wil.
En daarom is het niet duidjelijk wat
Engeland of de Gezantenraad! van onze
regeering zou kunnen eischen. Wij zijn
rechtens niet instaat tegen den ex-kroon
prins iets anders te doen d|an onze wet
ten veroorioven. Hij mag hier geen poli
tieke actie vfoeren, geen troepen bijeen
brengen enz. Maar als hij wil weggaan,
kan onze regeering dat niet verhinderend
Uit Stad en Provincie.
Uit Walcheren,
De gemeenteraad van Seroos-
kerke besloot Maandag o.a. lot inwil
liging van het verzoek om definitieve
aanstelling van het hoofd van den keu
ringsdienst en van den hulpkeurmeest»r
met nieuwe salarisregeling. Op het ver"
der behandelde in de vergadering komen
we in een volgend nummer terug.
Uit Zuid -Beveland.
In ons blad vin Zaterdag j.l, staat
in het bericht van Wolphaart sdijk
dat door een 22_tal veldwachters aan den
veldwachter aldaar was aangeboden een
Portemonnaie; dit moet zijn een Por-
temanteau.
- In de vergadering van the Kolen-
vereen. „Eendracht" te Ellewouts-
dijk is de vorige week uitvoerig behan
deld d|e reeds zoo vaak besproken vraag
wie aanspraak heeft op de f 219 toeslag
welke van het Rijk zijn ontvangen!
inzake brandstof voorziening in 1919, en
waarop eenerzijds het gemeent^bestuur
en anderzijds dp kolenvereeniging meent
aanspraak ta /hrebben. Het verschil van
meening betrof voornamelijk de vraag
wie de rekening moest doen van Mei
1919 tol het eind van dat jaar. De bur
gemeester zei dat dit d(e kolen vereeni
ging was geweest. De voorzitter en de
secr.-Ontvanger der vereeniging meen
den dat djit door de brandstof-commissie
was gedaan.
Volgens den secr.-ontvanger was die
f 219 verrekend in de administratie der
Brandstofcommissie, en hij verklaarde
zich bereid om in die commissie, als
die nog eens wil vergaderen, die gege
vens over te leggen, die zijn persoonlijk
eigendom zijp. De commissie zal zoo
spoedig mogelijk bijeen komen.
--Het is ons bij informatie bij onzen
correspondent te Kruiningen geble*
ken dat hlii ons een verslag van de
Woensdag j.l. daar gehoudpn raadszitting
heeft gezonden. Dat verslag heeft ons
echter niet bereikt.
Op onderscheidene plaatsen in dp
gemeente Kruiningen zijn blauwe
aardappelen gestolen die in een hoop
lagen om opgeborgen oï verkocht le
worden. De dadpr's) is tot heden loe
onbekend.
- Ter burgerlijke terechtzitting van het
Gerechtshof te 's-Gravenhage is gisteren
beëedigd de oud-rechter in de rechtbank te
Zierikzce mr, W. M Q. Jolles ais rechter in
arr.-rechtb, te Middelburg.
- Buiten vervolging en in vrijheid gesteld
W. H. Br 50 jaar, accountant, te Noord-
wijk, gedetineerd geweest inzake de affaire
i de Brusseleche Bank.
- Door den Officier van Justitie en
den Rechtercommissaris is heden op ver
schillende plaatsen op Ncord-Beveiand
een onderzoek ingesteld in, verband met
de verduisteringszaak van de Brussel-
sche Bank.
Uit Nop r d-B eveland.
Voor de betrekking van havenmees
ter le Colijns plaat hebben zich 10
Sollicitanten aangemeld. Het salaris is
gebracht van f 500 op f 350.
Uit Z ee u ws ch-V 1 aan de re n «W>. D
Omtrent de gepleegde inbraak in
den nacht van 30 op 31 October le
Hoofdplaat meldt men aan de VI.
Crt. nader dal de vermoedelijke daders,
zekere M. en K., de grenzen over zijn ge
vlucht en zich vermoedelijk in Frankrijk
bebinden, waar zij lijdelijk werkzaami
waren.. Zij zouden met hun drieën ge
weest zijn. Een hunner moet in een café
in België een pakje hebben achterge
laten, naar hij voorgaf waschgoed be
vattende. Bij opening later bleek er lus-
schenhet goed patronen le zitten, welke
op de in beslag genomen revolver pasten.
KERKNIEUWS.
Zondagmorgen werd, nadat de ge
meente li/2 jaar vacant was geweest, in
de Gerefkerk le B a a r 1 a n d, de nieuwe
predikant ds. A. Wijngaarden bevestigd
door ds. S. W. Bos van Doklnimi; naar
aanleiding van Joh. 1 43a. Na de be
vestiging zong de gemeente den nieuwen
leeraar toe Ps. 143 3. 's Middags deed
ds. Wijngaarden zïjp intrede naar aan
leiding van 2 Tital. 3 16-17, ook nu zoog
de gemeente Ps. 131 3 en vervolgens
Ps 20 1 en Ps. 103 1. Vooral des mid
dags woonden vele den kerkdienst bij.
Ds. W. H. H Dijkman herdenkt heden
den dag, dat hg vóér 25 jaar zijn inttrcufe
1 in de gemeente Rozenburg. De. Dijk
man, gob. in 1854, werd in 1888 cand. in
Utrecht en diende achtereenvolgens de ge-
mfeénten Breekens en Rozenburg.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen bij de Ned. Ilerv, Kerk
te Biervliet ds. A. Vrijlandt te Sloch-
teren (Gr.)
Toezegging van beroep naar Bigge?-
kerk© gegeven aan ds. Postmia te Groote-
Geref. Kerk.
Bedankt voor het beroep naar Bierum
door de. I. K. Wiessele te Veere.
ONDERWIJS
Geslaagd voor het voorloopig machinis
ten-diploma de heeren J. M. Kemmer en
S. "IJ. Huisman, leerlingen van de De Rug-
terschool te Vliseingen.
Benoemd tot tijdelijk onderwijzeres
in de nuttige hand werken) aan 3e 'O. L.
School te Elleöileet, mej. A. de Moor
Geslaagd te Venlo voor het examen
vrije en orde-Oefeningen de damee L. Lam
bert, te Oostburg. J. P. Mazure en S. J.
Bosschaart, te Groede.
RECHTZAKEN.
De Brusselsche Bank.
Hedenmorgen werd voor de eerste
Kamer der Arr. Rechtbank te Amsterdam
het faillissement aangevraagd Van de
Brusselsche Bank. Voor de Bank trad
op mr. F. Kokosky, deze verklaarde dat
het faillissement, nog niet kan worden
uitgesproken, daar de Bank zich nog niet
in staat van faillissement bevindt.
LANDBOUW.
'Nieuwe vereen, van Bieten-
verbouwers.
Op initiatief van enkele landbouwers
in Zeeuwsch Vlaanderen een nieuwe
vereeniging van suikerbieteri\erbou\vers
opgericht, in verband met den verkoop
der bieten. Aanleiding hiertoe was, djat
de wijze, waarop door fabrikanten
de inkoop dier prodjucten in het voor
jaar wordt geleid, allesbehalve voorde
lig is voor de verkoopers en vooral dit
jaar blijkt het al te duidelijk, djht in het
voorjaar voor de contractbieten niet de
waarde is geboden. Bovengenoemde ver
eeniging zal trachteu in dien ongunsli-
gen toestand verbetering aan te brengen,
op een wijze zooals in hare statuten is
neergelegd, waarop reeds koninklijke
goedkeuring is aangevraagd. De vereeni
ging, welke reeds 70 leden telt, wil te
genover de macht der fabrikanten een
aaneengesloten groep landbouwers plaat
sen om in staat te zijn van de gunstige
conjunctuur le profileeren.
HANDEL, NIJVERHEID EN
VISSCHERIJ.
- In de Zaterdagavond door de veree
niging „Algemeen Schippers- en Visachers-
belang" to Bruinisse gehouden verga
dering deelde de voorzitter, de heer Vijver
berg, o. a. mede, dat de heer Jansens, in
specteur der Visscherijen, hier geweest wan,
naar aanleiding van het verzoek der veree
niging inzake het aanvoeren van de Zuider-
zee-mosselen. Ook was gevraagd, of niet
een zekere retributie kon geheven worden
van de mosselen uit de Zuiderzee aange
voeld. Het verzoek der sereeniging kon
echter niet ingewilligd worden.
Besloten woidt aan de Batavierlijn re
ductie te vragen van inlaadkosten en vracht
vermindering.
De wen6chelijkheid weid besproken om
de weggenomen betonning van de Vlije weder
te herstellen of aldaar bebakening aan te
brengen. De heer Van den BergJumelet
neemt op zich daarvoor de noodige stappen
,te doen.
Besloten werd te verzoeken bij den uit
legger te Lillo beveiligingsmiddelen te wil
len aanbrengen.
Naar aanleiding van de moeilijkheden,
ondervonden bij den aanvoer van zaad ait
Bouchouten, waarbij het zaaien op do per-
coelen belemmering ondervond, wordt be
sloten tot de betrokken autoriteiten een
schrijven te riohten, waarbij qp de onhoud
baarheid van de maatregelen, bij het uit
zaaien genomen, wordt gewezen.
Verzocht zal worden den pachters van
peroeelen toe te staan om telken jare desge-
wenscht hunne perccelen te kunnen ingeyen.
De verminderde scheepvaart te
Rotterdam.
Ter toelichting van de opmerkingen over
de daling in do soheepvaartbeweging van
Rotterdam zij aan de jongste weekcijfers
ontleiend, dat in de eerste 10 maanden van
'23 6623 schepen te Rotterdam met eon in
houd v an 9.325.238 tontegen 7028 schepen
met 10.166 292 ton in de eerste 10 maanden
van '22, een verminderin g met 505
schepen dus en 841.054 tan.
Daarentegen stegen de cijfers voor Ham
burg en Antwerpen in de eerste tien maan
den als volgt
Hamburg
1923
1922
Antwerpen
1923
1923
Van een j
schepen
11.264
9.025
7.564
6756
ton
12 831.J20
10 918 471
12056 679
10.680.757
gerde arbeidsviar-
ga n n in
De directie der sigarenfabriek A. Hillen
te Delft zond aan de bladen een klacht,
waarin o. a. het volgende gemeld werd:
De feiten zijn simpel. Er zijn geluk
kig weer eens wat meer orders dooi* seizoen-
drukte, ook voor export. De aflevering is
aan tijd gebonden, de uitvoering vermindert
overtolligen voorraad, kortom is belang van
het geheele bedrijf.
Het is eigenlijk misselijk om dergelijke
banaliteiten te moeten opdisschën, als men
als directeuren van een important bedrijf
voor de groote toekomst daarvan vecht, maar
het is noodig om dit kleingeestige gedoe le
signaleeren. Er wordt aan den Hoofdin
specteur van den Arbeid in dit ressort ge
vraagd om vergunning voor overwerk
voor 10 mannen en 5 meisjes van de ver-
pakkingsafdeeling, om resp, 10 en 5 uren
per week, dat is dus hoogstens 2 en 1 uur
pir dag, gedurende Nov. over te werken.
Let wel, het betreft hier de belangen van
een groot personeel van honderden en de
betrokken overwerkers doen het lichte goed
betaalde werk graag om de extra verdienste.
De inspecteur weigert ander bijvoeging,
dat er beroep is op zijn uitspraak bij] den
Minister van Arbeid. Dit wordt natuurlijk
to laat. Trouwens wij bedanken er feeste
lijk voor, om verder te gaan soebatten voor
wat een recht is voor ons en onzei arbeiders
om ons hoofd boven water te houden.
Laat men nu maar j erom ie eren over de
economische gevaren, die ons landje bedrei
gen, laat men nu maar geleerde betoqgen
houden over de voiligheidstelling van den
gulden, zoolang stijf vast gehouden wordt
aan grauwe theorieën van de ideëele heerlijk
heid van den achturendag, heerlijkheden, die
slechts werkelijkheid kunnen worden in een
door hard werken vooraf gegane toekomst,
zoolang zeggen wij, blijft de industrie in de
misère en neemt het gevaar voor ons land
toe.
LEGER EN VLOOT.
Luit. ter zee le kl. D. da Josselin de
Jong is don 12den November geplaatst te
Willemsoord en toegevoegd aan den com
mandant der marine aldaar.
Officier van den mar ine-stoomvaart
dienst 2e kl. G. A. Vermeulen wordt int de
directie der marine te Willemsoord over
geplaatst aan boord van Hr. Ms. instructie
schip Van Speykl
Oud-bezoeker s van militaire
Tehuizen.
In Mei 1924 hoopt de Nederlandsche Mi
litaire Bond zijn 50-jarig bestaan te her
denken.
Onderge teekenden wenschen, evenals door
comité's uit andere Provinciën, door een
Commissie uit Zeeland «lien Bond een hul
deblijk aan te bieden, dat dien Bond in
staat, zal stellen de Militaire Tehuizen daad
werkelijk te steunen.
Teneinde geheel Zeeland te omvatten wor
den alle oud-bezoekers verzacht adhaesie to
betuigen door het zenden van hun naam-
i kaartje met adres.
Het voorloopig comité hoopt le dezer
plaatse uitvoeriger mede te deelen wat v^r-
Ider dient te worden verricht.
De correspondentie te richten aan het
Militair Tehuis, Nieuwstiaat, Middelburg.
le luitenant J. H. KOOLE.
K. KANON.
J. VAN DIJKE.
J. RIEMENS.
(Ingez. Med
SPORT.
Voetbal.
In den Zondag te Bresken s gespeel-
den voetbalwedstrijd lusschen H O.V. al
daar on SS.S. (Schoondïjke) wist II.O. V
door een strafschop met 1—0 beslag te
leggen op de medaille
BUITENLAND.
DE TOESTAND IN DUTTSCIILAND.
De reaetionnairo
beweging.
Men heeft uit wat wij gisteren over de
reaetionnairo beweging meldden, kunnen op
maken, dat de Beiersche regeoring daar ter
dege achter zit. Want diverse oproepingen
zijn door de Beiersche regeering geschied,
volgens de in het Noorden van Beieren ver
schijnende plaatselijke bladen, en de re
georing te Munchen spreekt dat in 't minst
niet tegen, doet ook geen enkele moeite om
althans voor 't oog de beweging tegen te
gaan. Het eenige, waardoor nog zoowat den
schijn wordt hoog gehouden ie, dat de heele
mobilisatie dient als afweer tegen commu
nistische elementen in Thuringen, maar
niemand gelooft daar natuurlijk iets van.
Daartegen maakt, men geen formeel oorlogs
front van een linie RodachNeustödt
Kronach.
Op 7 Nov. zou 't dan naar het Noorden
op Berlijn „los" gaan, gesteund door Pom-
meren, O. Pruisen, Neder Siiezië in het
O.; wellicht ook Mecklenburg in het Noor-
Dat is dus op een dag na 5 jaar na
do revolutie van 9 Nov. 1918, en misschien
haalt de republiek dus nog net haar eerste
en eenige lustrum. Het leger is voortref
felijk toegerust; dé soldaten, jongeren zoo
wel als oudgedienden, worden te Bamberg
op- en bijgedrild; zij dragen swastika-teekens
op hun helmen. Vrijwilligers melden zich
aldaar aan om hun vaderlandsche plicht te
ervullen.
En nu dan due twee dagen tevoren
heeft ook de rijksregeering maatregelen ge
nomen, om met de repubhektreuens Berlijn
tegen overval te beschermen. Het ziet er
naai* uit, of deze a.s. contra-revolutie met
meer bloedvergieten zal afloopen dan in
Nov. 1918, ol' do Kapp-staatsgreep.
Wat dit laatste bell-eft: men zal zich
herinneren, dat do regeoring toen direct
krachtig optrad, dat toen de republiek nog
jong en spontaan genoeg was om een der
gelijke actie vrijwel in haai- geboorte te
smoren. Nu zoekt men heil tot allerlei uit
vluchten: dat het gevaar niet zoo dreigend
dat de rijksweermacht zonder moeite een
oprnarsch zal kunnen tegengaan, dat de
rechtsradicale leiders wel eensgezind zijn in
hun haat tegen de republiek, maar overii-
gens volkomen verdeeld, want dat de één
een dictatorium wenscht, de ander een mi
litaire dictatuur als in Spanje, en zoovoort; in
één woord, er wordt thans getracht in het
oog van het publiek het rechtsch optreden
voor krachteloos te laten doorgaan. Maar
men vergeet daarbij, dat die vijanden van de
republiek ook in zéér grooten getale in Ber
lijn vertoeven, dat de reactie zich heeft in
gevreten als een ziekte.
Nu zien do berichten uit Berlijn eruit...*,
of de regeering zelve van het succes harer
maatregelen niets gelooft. Het is dan ook
een afweer naar drie kanten met niet ge
heel te vertrouwen wapenen; het is dan
ook vrijwel zeker, dat twee groepen der be
volking: industrieelen en intellectueelen, de
contra-revolutie zullen steunen.
Wanneer wij dan lezen, dat men te Berlijn
hoopt: de Beieren zullen er de voorkeur
aan geven een eventueele nederlaag te ont
wijken, dan twijfelt men direct of de over
tuiging van die nederlaag wel zoo sterk is.
De regeoring heeft een oproep gericht
tot de bevolking, die trouw aan de Grond
wet wenscht te blijven. Het is vooral do
arbeiderspartij, togen wie men den 6trijd zal
voeren, en hier voorzien wij een strijd hard
tegen hard. Want nóg is de sociaal-demo
cratische partij daartoe machtig genoog. In
zooverre is de toestand in Duitschland heel
anders dan bij de fascistische staatsgreep in
Rome, die met Mussolini direct succes had.
Maar daarbij waren nog vele andere fac
toren aanwezig.
Wachten wij de komende dagen af. De
rijksregeering heeft in één opzicht gelijk, als
ze erop wijst, dat gewoonlijk staatsgrepen, die
oen week van tevoren zijn aangekondigd, nieij
slagen. Het hangt er nu maai* van af, in,