Club-House
IN VERKEERDE SCHOENEN.
CIGARETTES
s -J, 248
Zaterdag 20 October 1923
166* Jaanrait?
OURANT.
Dit nunaei bestaat uit TWEE Bladen.
BERSTE BLAB.
Abonnementsprijs per kwar
taal:
op de buitenwegen om Middelburg, en
voor de andere gemeenten p. post f 2.50;
voor Middelburg en agentschap Vlis-
stngen f 2.30;
weekabonnementen in Middelburg 18
cent per week
Advertentie n: 30 cent p. regel.
Ingezonden Mededeelingen: 50 cent p.
regel. Bij abonnement veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen:
v*n 1—7 regels f2.10, elke regel meer
30 cent.
Kleine advertentiën niet
grooter dan vijf regels druks en waarbij
ia aangegeven dat zij in deze rubriek
moeten geplaatst worden, 85 cent bij
vooruitbetaling. Advertentiën onder
brieven of bevragen bureau dezer cou
rant 10 cent extra.
Bewijsnummer 5 cent plus 2 cent voor
port per stuk.
Advertentiën moeten, willen ze nog in
ons blad van dienzelfden dag worden
opgenomen, uiterlijk 12 UUR en des
ZATERDAGS uiterlijk HALF ELF aan
ons Bureau bezorgd zijn
BINNENLAND.
TM EN OM DiE HOOFDSTUK
XL VIII.
Van de Plantage
naar de Gas-tentoonstelling.
Dezer dagen leidde mijn weg toevallig
naar het oostelijk deel der stad, de Plan
tage door, langs de breede Middenlaan,
den mooien verkeersweg met flink ge
boomte, nog overgebleven van hetgeen
voor de Amsterdammers uit het midden
der 19e eeuw de Plantage, het lustoord,
was met zijn buiten-tuinen en buiten-
café's. Nu is alleen over die mooie Mid
denlaan en aan een kant, tusschen Kerk
straat en de brug over de Muiderpoort,
die trots van Amsterdam, „Artis". ónze
„Artis", beroemd in het land en buiten
het land. En daar gaande dacht ik on
willekeurig terug aan die oude Amster
dammers, die mannen van durf en initia
tief geweest zijn voor hun vadertad, en
daar den grondslag legden tot instellin
gen en zaken, waarvan het levend ge
slacht nog de voordeelen en de zege
ningen geniet. Dat waren de mannen
van handelen en doen, die zélf en met
hun vrienden de handen uit de mouw
staken, zonder dadelijk zich af te vra
gen wat straks rijk of provincie of ge
meente zouden bijdragen om hun plan
nen te steunen.
Ik dacht aan een Westerman, die door
het beginnen met zijn dieren-collectie in
die Plantage, den grondslag tot dat „Ar
tis" legde, thans bron van genot, van
wetenschap tevens; ik dacht aan een
Schadd, die in diezelfde Middenlaan ge
woond heeft en een der medeoprichters
was van die „Amsterdamsche Omnibus-
Maatschappij", waaruit ons uitgebreid
electrisch tramnet is ontstaan; dat tram
net, hetwelk zijn oorsprong vond in het
feit, „dat de Plantage zóó ver weg was"
en dus omnibussen, die de buitenmen-
schen der Plantage zouden brengen
Nalar het Enoelsoh, door Bert» Ruck.
17.
Vanimlorgen heMHeii wij sir Richard
dus bij Cook verlaten en zijta wijl bood-
schappen gaan doeü.
O wat was dat een wonderlijke open
baring voor mSj.
Wij wandelden door do stralen van Pa
rijs, mSjn aangenomen Bellemère en ik
ik. genietende van de helderheid, de
lucht, de getajakkelijke wegen, de gi'oo-
le, lichte huizen. Ik h(ad vergelen hoe
vroolijk Parijs is na liet dierbare don
kere deftige uitzicht van onzeeï^eïi
hoofdstad. Parijs met z'yh vele hoornen,
zijn mtenigvuldjge grasperken, het plot
seling plassen en sprinjgfen van fontei
nen... 'nu ïiiferkle ik weer op hoe opwek
kend, in die bewegelijke mlehlgte hel
glinsteren dev uniformen u aandoet.
Toen wij een slecht geplaveide zijstraat
uitkwamen, kwam ei* iets voorbij in eeh
liemèlsblauwen wapenrok, mei een rond
je goudkant en de schittering van een
roode streep er om heen, ik' kon niet,
nalaten tot lady Meredith uit te roepen
„Oi, ia het niet een verademfag weer
naar den Dam, in de nabijheid hunner
kantoren of naar het spoorwegstation,
toen buiten de Haarlemmerpoort, zoo
nuttig zouden zijn.
Ik dacht aan een Van Eeghen, die de
grondlegger is geweest van ons Vondel
park; aan een Hubrecht gelukkig nog
onder de levenden die voor het Am
sterdamsche telcfoonwezen was, wat een
Schadd voor de tram, en aan dezen
kant der Middenlaan even het Wert-
heim-park in drentelende, herinnerde ik
mij den man, naar wien dit park werd
genoemd en die op zoo menig gebied
in het Amsterdam van het laatste kwar
taal der vorige eeuw vooral, een steun
en stuwer is geweest.
De bankier Abraham Carel Wertheim,
op den laatsten Novemberdag 1897 over
leden, was een man, die m tal van in
stellingen, welke tot den bloei en den
vooruitgang der hoofdstad bijdroegen,
een vooraanstaande plaats had ingeno
men; die voor vele nuttige en philan-
thropische stichtingen en vereBnigingen
een groote steun was en aan wiens na
gedachtenis bij zijn uitvaart schier ge
heel Amsterdam dankbare hulde bracht.
In October van het jaar na zijn verschei
den. dus nu juist een kwarteeuw gele
den, is in het park der Plantage plechtig
een gedenkteeken met fontein hem ter
eere onthuld en liet park met toestem
ming van het gemeentebestuur tot
„Wertheim-park" gedoopt. Nog kan
men het lezen, gegrifd in het bekken
der fontein, wat Wertheim geweest is:-
„Der armen hulp; der zwakken staf;
der menschheid vriend; een wekstem
tot leven; den kunst'naar tot steun; den
tragen tot spoorslag door stad en land
betreurd".
Veel is er sedert den dag, waarop dat
gedenkteeken werd onthuld in dit deel
der hoofdstad niet veranderd. Het park
dat, nu ongeveer een halve eeuw gele
den, een der eerste-rangsvermakelijk-
heden van Amsterdam was, door de toen
beroemde Strumpff-concerten, die er
toen werden gegeven; het park dat in
latere jaren o.a. de aantrekkelijkheid
voor de massa had door het oplaten van
luchtballons ër gingen er soms eeni-
ge tegelijk op voor een ballon-wedstrijd
is nu sedert een kwart-eeuw reeds
openbaar park, terwijl het daarachter
gelegen gedeelte later, toen eindelijk de
ruïnes van den vervallen Parkschouw
burg waren opgeruimd, tot openbaar
speelterrein werd ingericht. Maar de
fraaie Middenlaan ligt daar nog als van
ouds, mooie verkeersweg, doch zon
derling genoeg ook al hebben de be
woners er menigmaal om gevraagd
nog altijd niet van een ter plaatse pas
send plaveisel voorzien* geen asphalt-
bestrating ligt er nog in een weg, die
door het „Artis"-bezoek dagelijks door
landgenoot en .vreemdeling wordt be
treden. Misschien dat die laan nu vallen
zal in het groote bestrating-verbetering-
olan, waarvan in de hangende gemeente-
oegrooting wordt gerept 't is te ho
pen; de overwegingen welke bij dege
nen, die er zeggenschap over hebben,
voor het al of niet verbeteren van de
bestrating voor dezen of genen verkeers-
weg gelden, zijn voor den buitenstaan-
den burger veelal onbelangrijk.
„Den kunst'naar tot steun" staat, zoo
als ik boven aanhaalde, ook in dat fon
tein-bekken van het Wertheim-park ge
beiteld. Ook die regel doet, nu in deze
dagen het optreden van den grooten
Duitschen tooneelspeler Albert Basser-
mann te Amsterdam de aandacht der
kunstliefhebbers trekt, terugdenken aan
eens soldalen te zieh met kleur in hun
umforln."
,.0 Rose, hoe onvaderlandslievend!"
zei ze met een blik van verwijl. „Zelf bij
een vergelijking 'mag je gjeeïi kwaad spre-
ken van khaki".
„Dal doe ik ook niet!" protesteerde
ik heftig, natuurlijk zal Ik altijd veel
ihjeer gesteld zijn op ons eigen khaki
al is het nog zoo bejmtodderd en ver-
cheurd, dan op liet prachtigste
Hier zweeg ik. Want ïk had een glim
lach van verrukking gezien op lady Me
redith's gcziihl, loen zij daarnaast mij
liep. Hoe aandoenlijk Natuurlijk: ver
beeldde zij zich dat eindelijk eenier-
inneritog aan George" in zijn
gehavend khaki uniform begon door te
breken doof* de nteveleln, die den ven
warden geest, van dit arme jonge vrouw
tje omhulden,
Waarom had ik mijn mond open ge
daan om te zeggen svat ik gezegd had?
Ik denk dat ik verscheidene van de
meest betooverde winkels gemist heb1,
terwijl ik mij boos maakte op mij zelf
over mijn domheid; en ik had mijn vuiU-
roode kleur van schaamte mog nieL ge
heel verloren toen wij bij een hoekhuis
waren aangekomen met een zwart mar
meren bord waarop met vergulde letters
te lezen stond: „Jeanne".
Lady Meredith zei vroolijk: „Hier moe-
1 ten we zijn 1"
den tijd toen acteurs en actrices uit den
vreemde, met name uit Duitschland, te
Amsterdam hun triomfen vierden.
Zulks is zekeii grooteudeels te danken
geweest aan de gebroeders van Lier, die
naar hun schouwburg in de Amstelstraat
zoo herhaaldelijk de besten onder de bes
ten onder de tooneelkunstenaars uit den
vrecm^wisten te lokken
In de geschiedenis van het 60-jarig be
staan van dit „Grand Theatre" in de Am
stelstraat, dat in 1912 werd herdacht, kan
men uitvoerig vermeld vinden hoe vooral
het Duitschc tooneel bij de heeren Vaij
Lier gastvrijheid vond en beroemdheden
als een Friedrich Mitterwurzer, Aug.
Junkermann, Clara Ziegler, Ernst von
Possart de Amsterdammers in groote
scharen achter hun voetlicht trokken. En
dat de gebroeders Van Lier vaak, trots
"tal van moeilijkheden in die dagen, de
kunst in hun schouwburg hoog wisten te
houden, hadden zij voor een niet gering
deel ook^ te dankeo aan wijlen den heer
Wertheim, die „den kunst'naar tot
steun'' was en wiens beeltenis uit dank
baarheid en eerbied door de heeren
Van Lier in den foyer van hun theatre
een -eereplaats was gegeven. En in het
bovenvermelde geschicdboekje wordt de
naam der heeren Wertheim dankbaar ge
noemd.
Met trots wordt in datzelfde boekske
Van Lier voor het eerst te Amsterdam
ook vermeld, dat in den schouwburg
gas werd gebrand. Een Engelsche fa
briek nam er hare proeven en toen deze
prachtig slaagden, was het met de ver
aarde olielampen gedaan.
Of deze laatste bewering, althans in
den vorm waarin zij in het gedenk
boekje is afgedrukt, wel juist is, valt
te betwijfelen. Misschien dat er mede
bedoeld is dat het „Grand Theatre" de
eerste der Amsterdamsche schouwbur
gen is geweest, waar het „nieuwe licht"
gestraald heeft, maar het had al lang te
voren elders gebrand en wel in de
Groote Kapel. Dat niet iedereen toen
van die nieuwigheid gediend was, kan
men lezen in, het gedicht, gemaakt „Op
het zien van het gaslicht in de Groote
Kapel, op den 5en October 1S35" en dat
men in zijn geheel afgedrukt vindt in
het bekende werk, dat door den heer
G. P. Zahn Jr. geschreven is over „De
Geschiedenis der Verlichting van Am
sterdam."
In dat poëem wordt vermeld, dat de
menschen in menigte stroomden naar
het kerkgebouw om de gasverlichting te
zien en dat dan eindigt met deze woor
den:
„Ontwaakt toch Helden-Heer van woor-
(den en van Kerk,
Ach! drijf toch spoedig uit, dit Gas-ver-
(lichtingswerk!
Drijf met den Sociaan, der Remonstran-
(ten leere,
Drijf met lichtzinnigheid, dan dan ont-
(vangt gij eere,
Door U, door U alleen; dan is den zegen
(wis,
Die door U wordt gepland en 't werk
(der Geestes is;
Dan wordt men voorbereid door waar-
(heid en gerichten,
Tot 's Heeren avondmaal en gaslicht
(moet dan zwichten,
Dan blijft men bij de kaars, die als een
(fakkel brandt,
t Dierbaar woord van God de leidster
(in zijn hand,
En dat onveilbaar is in Heilige genoegen,
Van een Drieëeuwig God, kom leer ons
(tot U voegen,
Verwerpen wat niet is naar heiligheid
(en regt,
Verdoem 't gaslicht, foei? weg zorge-
(looze knecht.
Waarom ik deze regels aanhaal, welke
men nü, een eeuw bijkans, nadat zij
neergeschreven werden, zeker glimla
chend zal lezen? Omdat het wel eigen-
aardig is, dat men in die* dagen een
nieuwe wijze van verlichten in verband
bracht met godsdienstige gevoelens en
omdat die versregels tevens aantoonen,
hoeveel er binnen een eeuw, binnen nog
geen negentig jaren feitelijk, veranderd
is. Toen, in 1835 nieuwsgierigen, die toe
stroomden om het nieuwe gaslicht^, te
zien branden, thans in 1923 de hoofdstad
van Nederland, waar men nog niet zoo
lang geleden een groote gasfabriek heeft
kunnen sluiten, omdat het gas als ver-
lichtings-bron zooal niet gehéél heeft
afgedaan, dan toch al danig heeft moeten
wijken voor de nieuwe lichtbron, de
electriciteit. En toch, niettegenstaande
dat, thans te Amsterdam ter herinnering
aan het feit, dat deze stad het gasbe
drijf in eigen exploitatie nam, een ten
toonstelling op gasgebied, die zeer de
aandacht trekt, en een aanstaand inter
nationaal gas-congres.
Het in 1835 nog zoo gevreesde, ver
foeide gas, hetwelk nu voor verlichtings
doeleinden door electriciteit is vervan
gen, krachtig aanbevolen om dienstbaar
te zijn als bron voor beweegkracht, als
bron voor warmte en dat als zoodanig
nog van de allergrootste beteekenis is.
Totdat totdat mogelijk binnen korter
tijd dan wij denken, de electrische
stroom niet alleen voor verlichting, doch
ook voor verwarming en voor beweeg
kracht, zóó goedkoop zal kunnen wor
den geleverd, dat niemand meer om
gaslornuizen en gaskachels zal denken.
Maar op dit oogenblik zijn we zóó ver
nog' niet en verdient dus de tentoonstel
ling met betrekking tot het gaswezen,
die hier ter stede thans wordt gehou
den, aller aandacht. Misschien geeft zij
mij zelfs nog aanleiding er eerlang nog
iets meer over te zeggen.
SINI SANA
DE VEREEXÏGING VAX
HUISVROUWEN.
Domlei'dagniiddng hafl op do groote hoven-
corzaal vim, 'St. Joris een vei^jadoring met
introductie plaats, van de afd. Middel
burg van bovengenoemde vereoniging. wel-
ergadering zéér druk bezocht was.
a een inleidend woord van de presi
dente, me.j. Backer, was het woord aan rae-
rouw D. Jacobs uit 's-Gravenhage, die sprak
ver „De taak der huisvrouw".
De taaie der huisvrouw is, volgens spreek
ter, in do allereerste plaats in huiszij
moei zorgen, dat daar de machine goed
loopt. Men is zéér vooruitgegaan. Zeilen
hebben de kk-oren vervangenalles werd
eenvoudiger, zonder de gezelligheid te
schaden. Stofzuigers maakten het werk een-
oudig, geen uithalen van kamers meer om
de 4 of 6 weken, -De overhoopt© kamer-
dagen zijn voorbij. Men kan tijd sparen,
en dat is noodzakelijk. De huisvrouw moejfi
zicli geven aan man. kinderen, bezoekers,
on daarom kon zij niet altijd bezig zijn; zij
moot ook kunnen ontvangen.
Er zijn nog andore manieren om tijd te
nnon. Ten eerste door alles op tijd te
laten geschieden, koffiedrinken, eten, enz,
en hierin moet de huisvrouw het voorbeeld
geven, ook tegenover do dienstboden. Dit
is de eerste eisch voor ©on geregeld huis-
En wij gingen naar binneu.
Uit de benedenhal leidde een lage wen
teltrap naar den verheven tempel dezer
Fransche modiste. De geheele bovenver
dieping was handig verdeeld, door scher
men. koepelvormige openingen en wan
den.
Alle dingen in deze van elkaar afge
scheiden vertrekjes "waren mooi, van de
dikke dofgekleurde tapijten af tot de wan
den tce; donkere pauwkleurig gnoen van
boven af naar de schilderijlijn toe, ver
der wolkengrijs. Er stonden lage cana-
peetjes en kussens op den grond.
Kastjes met glazen deuren waardoor
men rijke stukken handborduursel zag
liggen en kraten galon van alle mogelijke
kleuren. Een enkele roode r,oos was „ge
schilderd" op een rand van zwart en
donkergroen lcralengalon als achtergrond,
alles onbeschrijfelijk eenvoudig en rijk\
Een strook van melkwitte kleur met éen
patroon van rose eh oranjebloemeu hing
tusschen een vrooiijke troep waaiers, vee-
ren en gekleurde lampekappen. Waarlijk,
het Was een vertrek waarin alle ijdelhec
uen van alle eeuweh elkaar schenen lé
ontmoeten. De muren waren versierd met
een gordel van geëncadreerde modepla
ten, uitgeknipt uit „Le Journal des De
moiselles" en „Le Tollet"" uit de jaren
dertig' en veertig en vijftig keurig uil-
gevoerd en gekleurd met de artistieke
nauwkeurigheid van een vlinder
De mannequins bewogen zich heen en
weer tegen dezen achtergrond, de ven*
deuzes, de groote maclame Jeanne zelve,
een teer klein vtfouwtje in het grijs, glim
lachend tegen Lady Meredith, toen deze
binnenkwam en daarna voortgaande mei
druk praten, met oogen, lippen en ham
den, met haar geheele gezicht en lichaam
en toilet, tot oen Ir iep je klanten die
met him rug naar ons toe stonden.
Aan dien rug kon ik zien dat het En-
gelsehen waren. Twee jonge meisjes, de
een met een zWare, zwarte vlecht op
ihaar rug. Een omstreeks \an mijn leef.
tijd. De oudere dame was zeker hun moe
der. Een korte, gezel te wouw, met een
jpaar kleine gracieuse voetjes en enkels
die uit haar bruinen, bonten mantel uit-
'j kwamen; liet grijze haar glanzig en mooi
onderhouden, kwam uit een brutaal vee-
ren toque uil
Ik keek hoe zij haar hoiofd vrij ironisch
ophier om naar madame Jeanne's stort-
•loed van woorden te luisteren, toen ik
mijn arm plotseling1 wanhopig voelde grij
pen.
Wat was er9
Ik keerde mij om en zag Ladv Mere
dith's gezicht. Zij keek meer geagiteerd,
dan sedert dien middag in die hal thuis
('t is merkwaardig dat ik dat huis in
Wales al myn „thuis" kon noemen en
dat leek mij heel natuurlijk"). Zij trok
mij een weinig terzijde.
(Ingez. Mod
houden. Ben andere taak is lid te zijn vuu
de vereeniging van huisvrouwen, omdat zij
de belangen van de huisvrouw als zoodanig
behartigt. O. a doet zij dit door demonstra
ties heden een voor afleiding na den arbeid,
waarover ook niet te licht moet worden
gedacht.
In do groote plaatsen vooral komen ook
de cursussen tot hun recht, o. a. die in
huishoudelijke bezigheden, waardoor e l geld
kan worden bespaard
Spr. wijst nu op het resultaat door bsi
hoofdbestuur behaald door te verkrijgen, dat
de voorzitter der examencommissie kan wor
den vervangen door een voorzitster. Spr.
zegt dit zonder feministe le zijn, maar zij
meent, dat een man toch niet kan oordeelen
over naaien, breien, enz. Ook wordt gewerkt
voor verlaging van prijzen van boter, melk
i andeve levensmiddelen.
De vereeniging wist het invoeren van dug-
mtezegcls te verkrijgen, wat bij hol heb
ben van werkvrouwen o. a. zoo van be
teekenis is.
Spr. wekt met klem op leden 1e winuon
wel heeft Middelburg 140 leden, maar voor
stad van deze grootte is het toch nog
te giering.
Als ander belangrijk onderdeel van de
fa fik noemt spr. do waseh. -en daarmede in
verband wijst zij op wasehmacliinee, en wasch-
middelcn, electrische strijkijzers, wat allo»
de n'aéëllbehandeling zooveel vereenvoudigd
heeft.
Het naaiwerk is ook vereenvoudigd, -i©-
•laal de japonnen zijn heel wat makkelijker
knippen en af v naaien. Geen belijnen,
bandon, enz,, vroeger drie dagen, nu dén
dag voor oen japon. Br zijn euggMon, die
makkelijk do kennis aanbrengen. Ook het
koken is vereenvoudigd, door stoomketel
hcoikist. guscowfoor enz. Men kan dus eeu
huisvrouw zijn en toch nie' altijd
bezig zijn, tijd vinden voor ontwikkeling, die
toch ook zoo noodig is. Men moet ook tijd
houden, al is hot, niet iederen dag. om uit
te gaan.
Als moeder Van do kindoren moet men hek
•t altijd beter willen weten, men moet de
kinderen ook tot hun reclit laten konion, en
trachten zich in huil godaehtengang in le
werken.
In groote plaatsen kan men zich op ouSe-
•en 'leeftijd zoo goed ontwikkelen aan de
volksuniversiteiten. De vereeniging voor huis-
rouwen moet politiek neutraal zijn, maai*
wel moeten de leden het gewicht begrijpen
van het stembiljet, dal een middel F. oin de
maatschappij ingericht te krijgen zooals mea
het gaarne voor zich en de kindereu zou
willen hebben.
Men moet zorgen voor boeken iu huis,
daar kan men van genieten zonder een ander'
te hinderen. Men kan dit door onderling
Rose, luister een o ogenblikfluister
de rij op haastigen loon „Die. vrouw di©
met madame praal, kijk! Dat is "een heel
oude vriendin van mij."
„O hoe aardig voor u haar te ontmoe
ten", begon ik te zeggen. Maar er was
blijkbaar iets waardoor George's moeder
hot 'I tegenovergestelde van aardig vond.
„Ik zal haar moeten aanspreken. Je moet
iets voor mij doen lieve".
„O graag Belle-móve. Alles wat u maar
wilt", zei ik vroolijk, daar ik bedacht
dat ik iets voor haar uit het hotel moest
halen. Waren er maar meer dingen, die
ik voor haar doen kon, voor haar die
alles voor mij doet.
Zij zei steeds zoo wanhopig fluisterend;
„Ik heb een bcpaarde reden waarom
ik niet wensch dal die mensohen weten
dal je weel wel, lieveling!"
En teiio nog wanhopiger „Ik kan haar;
hun niet laten denken dat je niet de
vrouw van George bent' Ik muet ze laten
denken, dat je 't wel bent. VooK 't
oogenblik alleen' Het zal later verklaard
worden later Rose! Ach toe, acli toe,
als je blieft, wil je
Ik weet niet welk antwoord ik gaf.
Maar voordat ik over dal antwoord kon
denken, had de dame met liet brutale
toqueje zich plotseling omgekeerd op
haar Iiooge hakjes en George's moeder
gezien
„Ha! ben jij daar!" riep zij Haar