No. 140. Zaterdag 16 Juni 1923 FEfJfLLEïöi, 2>:. v 166° Jaargang MIDDELBURGSCHE COURANT. Dit nummer bestaat uit TWJ5E Bladen. EERSTE BLAD. Abonnementsprijs per kwar taal: op de buitenwegen om Middelburg, en voor de andere gemeenten p. post f 2.50; voor Middelburg en agentschap Vlis- singen f 2.30; weekabonnementen in Middelburg 18 cent per week. Advertentiën: 30 cent p. regel. Ingezonden Mededeelingen50 cent°p. regel. Bij abonnement veel lager. Familieberichten en dankbetuigingen: van 17 regels f 2.10, elke regel meer 30 cent. Kleine advertentiën niet grooter dan vijf regels druks en waarbij is aangegeven dat zij in deze rubriek moeten geplaatst worden, 85 cent bij vooruitbetaling. Advertentiën onder brieven of bevragen bureau dezer cou rant 10 cent extra. Bewijsnummer 5 cent plus 2 cent voor port per stuk. Advertentiën moeten, willen ze nog in ons blad van dienzelfden dag worden opgenomen, uiterlijk 12 UUR en des ZATERDAGS uiterlijk HALF ELF aan ons Bureau bezorgd zijn. Aangesloten bij den Post-, Cheque- en Girodienst onder no. 43255. HET VLAA1USCHË CONFLICT. Al11 een vloed gestadig rijst, en liet be- begsrU te stormen, dan worden ten slot te palen weggeslagen, die men eérst vér buiten het bereik van het water had ge acht. In België was er, sedert taclitig jajar ongeveer, beroering in het VIaam° sche water, in het begin heel weinig, laler met veel geschuim, maar toch aoail zoo, dat de regeeringen er zich bezorgd voor maakten, dat het water haar ooit zou kunnen bereiken. En nu, terwijl Bel gië waarlijk genoeg aan z'n hoofd neefl mei economische moeilijkheden de franc slechts even hoven een vierde der waarde), en met internationale wes pennesten, als het geschipper lusschen. de eiisichen van Frankrijk cn de wensehen van Engeland ten opzichte van hel Duitsche rijk, - in zoo'h ge vaarlijk oogenhlik glijdt de regeering' uit over de glibberige kwestie van de ver vlaamsching der Genlsche Ho.ogeschool. Een taalkwestie? Als hel dat alleen was, zou de storm nooit zoo krachtig hebben kunnen wor den. In weerwil van de hoogdravende be weringen van taal-ijveraars in Vlaande ren en in ons land, heeft de Vlaamsche kwestie noioit een storm kunnen verwek ken, 'zoolang het een taalkwestie bleef, waarvan men 't meest hoorde op letter kundige en andere congressen De for- sclie wind is erdoor heen korneji stormen in en vooral na den oorlog' Is dat niet op zich zeil' al een "bewijs dat de taal kwestie slechts één der vormen is vani een conflict dat veel diepere worlelelen heeft" Wanneer de Laai de eejnige oorzaak was van die b'innenlandsche beroering Dij onze Zuiderburen, zou het onverklaar baar zSjn, dat eeuwen achtereejn de Vla mingen en Walen naasl elkaar geleefd hebben zonder taalstrijd, die immers eersi in het midden det negfcntiendel eeuw een strijd karakter kreeg. En ook daarna 2011 alléén uit de taallegeaislel- ling hel niet te verklaren zijn, waarom de numeriek talrijker Vlamingen steeds overstemd werden door de Walen en hun franskiljopsche helpers; waarom nog altijd in de Kamers de Vlamingen er niet in slaagden door stemmenoverwicht den doorslag te hunnen gunste te doen geven Toen in de zeventiende eeuw de Zui delijke Nederlanden een zelfstandjg, zij hel dan ook geen onafhankelijk bestaan kregen, eerst onder Spanje toen onfler Oostenrijk, bestonden er ook Vlamingen Walen, maar zonder dat er sprake was van geschil wegens ras tegenstelling Van klachten ,over, of verzet tegen de overheefrwching van één dger beide ras sen over het andere hoort men niet iEvenmin in de dagen van de Frans'che loverheejrsching. En ook niet in de jaren van vereeniging met Noord-Nederland. De ergernis over de overheerscliing van het Waalsche element over bet Vlaamsche komt daarna eerst tot uiting Waarom eerst toen? Men kan er op wijzen dat het nationp- litejHcnbewusizijn een product is van de ^negentiende eeuw. Toen in 1815 liet /congres van Weenen over den vorm van de staten van Europa lie Schik te, deed ze dat met een totale negatie van natiopaljïteitswensehen Die w&ren er ook niet, of kwamen ternauwernood tot uiting De Grieksche onafhankelijkheids oorlog in de twintiger jaren was de eer ste uitjng van dien aard De Polen volg-, den. En men kan zeggen dat die gebeur tenissen bevruchtend werkten op het be wustzijn van de Vlamingen. Maar daarmee verklaart men nog niet hoe het kwam dat de in België juist het talrijkste bevolkingsdeel, de Vlamfin- overheerschl werden door de Wa len Wie naar de oorzaak daarvan zoekt, komt terecht ten deele bij polillieke om standigheden, ten deele, en zelfs vooral bij economische verhoudingen De politieke omstandigheid was deze, dat Frankrijk !h eelemaal niet ges'ticlit was over de vorming' ran de Vereenigde Nederlanden aan zijn Noordgrens, spe ciaal met hel voorop gezette doel daar een wachter tegen Frans'che bedreigin gen te zetten. Frankrijk heeft mei wel behagen de afscheidingsbeweging in Bel gië gesteund, en vond daardoor reeds dadelijk naast zich de indjuslrieele be- vjolking van Wallonië, dat het scherpst de tegenstelling met de. kooplieden van Holland ondervond. Verder ook den reeds langen tijd verfranschten Belgi schen adel Dat ook de Roomscho gees telijkheid in Vlaanderen meedeed;, heeft de beweging gesteund Maar hel resul taat was', dat na het sïa'gen der bewe ging, de Fransche tel [eraenten aan hel bewind kwamen. Dat zij er bleven, vond zijn oorzaak in de economische ontwikkeling van hel land. Toen dezen winter dr. Martens zijn interessante beschouwing, over de VIaam sche beweging liier ter stede hield, heeft hij ook reeds de aandacht op dien eco- noniis'chen factor gevestigd. Wie er meer van wil welen, kan in de Economist (Mei-nummer) daarover een uitvoerige [bescliouwing lezen van B van Genechten. We zullen ons hier er toe bepalen enkele punten aan te stippen Juist die eerste periode van den nicn DE CHURSTON S. ROMAN VAN PAUL TRENT .Uit het Enge lp.ebt door A. Na-tlruk vei-boden. Hij hoopte nu, dal deze uitgebreide opvoeding haar niet ongeschikt voor het huiselijk leven zou hebben gemaakt Hij had een hoofd in zijn huis noodig en een beetje exlra kennis van literatuur en ge schiedenis zou lihar zeker niet onge schikt doen zijn voor het bestuur daar van. Vreemd genoeg, had zij zich niet verwaardigd hem omtrent haar studies i,n te lichten. Hij wist er feitelijk niets vanaf. Eenigie jaren lang had hij bij een bankier iederee drie maanden een groote som voor haai- gestort, doch wui de wijze hoe die werd besteed had hij nooit1 eenig verslag geeischl. Nu was z'ij drie en twintig1 en hij vond het tijd worden dat zij thuis kwam Ken rimpel verscheen op zijn voorhoofd, tóen hem Crosby's huwelijksaanzoek te bin nensehool. Niet omdat hij er iets tegen zou hebben als zij met ecu fatsoenlijk man trouwde. Een paai- kleinkinderen in huis zou heel aard'* ..ju Hij beek op zijn b rloge en (oud op, waarna hij langzaam het terras op en wen Belgischen staat was ook hel lijd perk van de ontwikkeling der tabrieks industrie, in het b^zonder daar waai de steenkoolmijnen waren. Dat was voor België in Wallonië, dat tot £en merk wanrdigfen bloei kwam door de welvaart van dc enorme ijzer industrie. Daar le tegenover stond geen economische (ont wikkeling' van de Vlaamsche provincies die in hoofdzaak landbouwprovineïes waren, en wier industrie grootendeels iiuistfpdustrie bleef (en zelfs thans nog voor een aanzienlijk deel huisindu trio is) Nu is hel een onvermijdelijke loop der zaken, dot het gedeelte van een land dal dei grootste welvaart heeft, ook den grootsten invloed heeft op dc richting" waarin 's lands zaken worden bestuurd. En zoo gebeurde het dat de invoerrechten van België werden be paald naar de belangen van de industrie van Walenland; dat bij de inrichting van de haven en vooral van Antwerpen, de belioeften van het erts- en kolenver- voer van Wallonië den doorslag gaven Maar ook dat het onderwijs zich richtte naar de belangen "dier industrie Ilene gouwen bijv. heeft thans 15 nijverheids scholen; Oost en WestVlaanderen ieder slechts S En het gevolg daarvan va-, ook al weer onvermijdelijk dat liet ontwikkelingspeil in dc Waalsche pro vincies over liet algemeen hooger stond dan in de Vlaamsche. En juist in het onderwijs werd toen heel sterk gevoeld de achterstelling van een Vlaming, die, zoodra hij de lagere sthco! voorbij was. en aan een nijver hcidssehool verder wilde leeren, zich dal onderwijs zag gegeven in een hem vreemde taal, (immers de groote indus trie beheerschte de richting van dat ou derwijs". Voeg daarbij het steeds meer ineen wcv011 van de belangen dei' Belgische en der Noord-Fransche industrie, zno- dat nu nog in verschillende der groot ste Belgische ondernemingen de Fran- clien de leidende rol spelejn; voeg daar ook l'jj de beleelienïs van het Waalsche rooi-kapitaal voor de Congo-onderfne- mingen, diein tweeden Km-tor van beteeke- ni"- voor den Belgischen bloei van voél den oorlog, - en ge hebt reedis gegle ens genoeg voor een verklaring van de achterstelling van de Vlamingen bij de behartiging van de Belgische zaken. Dal is liet eerst gevoeld door de Ual- aclilerstelling, die een der groote hin derpalen voor dc Vlamingen bleek om ooruil te komen Maar door liet hoven- taande /al het duidelijk zijn, waarom we in den Vlaamschen strijd, zooals wc reefds vroegfer in dit blad en elders schreven, niet in de eerste plaats een Ihalsrijd voelden 011 waarom wij, zooals we reeds japen geleden uitspraken, de beteekenis van Noord Nederland voor dien Vlaamschen strijd geheel andetrs en van veel ge- beteekenis zagen, dan dé sprekers op congressen die de stamverwantschap .anwegc de taal voorop stelden De gebeurtenissen hebben ons gelijk gegeven Toen voor den oorlog de Let terkundige congressen een van de voor naamste stuwkrachten voor de Vlaamt- sche beweging leken, heeft deze nootit een storm verwekt als nu. In en na den oorlog, terwijl dc Vlamingen rij "wel aan zich zelf overgelaten waren, is die be weging echter gegroeid tot zulk een be roering, dat nu een ministerie daarover kon struikelen. Waardoor nu in eens wel Alleen door- dal nu in eens de Vlamjlpgen, of omdaj neer liep Betty was laat en het behoorde niet tol haar gebreken niet slipt le zijn. Een zacht gesnor liet zich hooifen en hij keek naar boven in de lucht „Wat is dat voor een vliegmachine „Een van Crosby, denk ik", mompelde hij De stip werd groolcr cn hij keek er nu en dan narr. Eindelijk kon hij den tweedekker ondejrsrcheiden en zijn langstelling nahi toe. „Hij maakl een geluid als een van de onze en lijkt er op" Het vliegtuig daalde haastig neer in een mooie uitgevoerde spiraal „Wat een duivelsfche brutaliteit! Het komt hier neer en op mijn grasveld' riep hij hardop. Een werkelijk handigte landing vond een honderd nieter verder plaats en hel vliegtuig kwam naar hem toe en hield stil voor het lerrlas. Een gtedaapte sprong er vlug nil De aviateur trok' zijn hand schoenen uit cn kwfain haastig nader. „Hallo, Vader riep een heldere slem terwijl de valhoed werd afgenomen en nu vertoonde zich een lachend ge zicht, omgeven door dicht krullend haar. dat een gouden weerschijn in de zou had. „Groote goedhfeïdl IBetty'" riep hij verbaasd „Ja, het is Betty in eigten persoon Ik kom regelrecht van Hendon. Is de thee klaar?" Zij viel neer in eejn stoel en keek uu méér Vlamingen voor hun laai we len? Dat took, maar dat niet alleen We staan nog le dicht bij de gebeurte nissen ,om de groote lijnen goed te zieft. Maar we kunnch toch wel dit zeggen dat ,00k in België de oorlog allerlei schroeven heeft losgewrikt, die vroeger hruurvast schenen geroest; dat in den oorlog, toen de economische macht van de Walen geen beteekenis had, de stelselmatige achterstelling van de Vla mingen, zeer hinderlijk gevoeld werd, vooral in het leger aan den Yser, en tot een martelaarschap leidde, dat nu nog zijn zaad nog strooit, dat 'bovendien, pooals in alle oorlogslanden, de gewei" dige oorlogsberoering; grioote volksgroe pen naar boven en tot zelfbewustzijn heeft gebracht, terwijl aan den anderen kant van de vroegere machthebbers ve len door kapitaalverlies van hun hooge positie omlaag tuimelden- Wanneer er zulke veranderingen in de rhoudingen komen, raakt ook betover wicht van den een op den ander aan hel wankelen I)at is te bemerken ge- sl bij de verkiezingen die een aan tal Vla a m sclvgezi nden in de Kamers lnachtten als nooit tevoren Fn als ge- olg daarvan werd het hoofdpunt van liet Vlaamsche programma, de vcrvlaain selling van de Hoogeschool te Gent woó op den voorgrond gedropgen, dat een neslissin: daarover de regeering deed •allen. Hel is een gebeurtenis van beteekenis ..or de Vlamingen, maar ook vóór de algemeene politiek Wanpeer juist op .oo'n kritiek oogenblik als nu, de re geering veranderd wordt, terwijl België vastzat in een warnet van internationale erwikkelingen, dan kon dat wel eens gevolgen hebben, die ver voorbij de Vl3cimselic bewegihg reiken haar vader vroolijk glimlachend aan. Ik wist niet dat je kon vliegen zei hij geheel verbluft. „De dochter van Chunston. en niet kunnen vliegen 'Ik heb mijn diploma gtebaald, vadertje. Bekijk mijn liaiulen :ens Zij hield ze hem Loe, kleine, goed igeVormde handen, maar die duidelijk de kenteekenen droegen van werk „,Wat beteekenl dat9"' „vroeg hij kort af „Dat zal ik u zeggen, als ik een kopje thee heb gehad en een bid Hoe miaken ze het allen9'' „Je moei hel mij nu zeggen ..Daar denk ik niet aap, vadertje Na hel diner, als u een grbóte, dikke sigpar rookt. Is mijn goed gekomen „Ik weet het niet". Chunston drong niet verder op een verklaring b'ij haar aan maar stelde zich tevreden met haar te beschouwen. Zij hoed werkelijk een aanblik die ecin vader of een minbaar in verrukking kon oren- gen. ondanks haar vliegeniers clostuum.f Zij was buitengewoon groot en slank maal' had toch mooie, ronde vormen ep een goede houding. In haar oogen la£ dé xcr vooruitziende blik, welke iemand' die vliegt krijgt. Er waren daarin ver borgen diepten cn tocli keken zij iemand open aan, zelfs bijna doordringend.. Toen zij beneden kwam Voor het din'er slaakte hij een kreet van verba zihg en BINNENLAND. NEDERLANDSCI1 KAPITAAL IN DUIT- SOU-; MIJNEN? Hoewel we in ons blad begrijpelij kerwijze niet kunnen uitweiden over den gang van zaken in de groote DiujLtsohe mdustrjeele ondernemingen, willen, we. hier toch een cn ander laten volgen over hetgeen sedert eenige dagen groote sen satie heeft gewek| in Duitsche beurskrip- iet betreft de „Plioenixeen dep grootste Duitsche mijnondernemingen, waarvan liet kapitaal een jaar geleden an 25 op 300 milljoen marlc werd ge bracht, maar weifee aandcelen nu op de Berlijnschc Beurs op 200 000 pCt staan genoteerd Eenige dagen geleden nu werd ge meld dat hel kapitaal verdubbeld werd, 300 tol G00 millioen Maar cn dat is liet merkwaardige er Werd bij gevoegd dat de nieuwe aandeelen lege'11 nominale waarde door een H o 1- landsclie g r rc> e p worden overgeno" men, welke daarvoor de Phoenix" een belangrijk crcdiet Ler besehjilcking stelt aandeelhouders komen voorloopig voor de nieuwe aandeelen niet m aan merking, doch hun belangen zouden an elk /opzicht gewaarborgd zijp door schik kingen, gelpoffen Lusschen den raad van beheer en de Iltollanldsche groep De „Phoenix", die tol nu toe gerekend werd tot het O Ito AVolff Konzern, zou thans door het overgaan der nieuwe aan deelen in handen van Xederlandsehe be langhebbenden onder o verwe geïi d - Ho 1 - landsche controle gekomen zijn De financieele redacties der Duilsclia bladen geven uiting aan de bezorgdheid van het publiek, dal hei recht heefl te Vjerpemen om welke bijzondere reden de meerderheid van de aandeelen van der grootste Duitsche mijnonderne mingen in buitenlandseh bezit is geraakt Do verklaring, dat de belangen der Dujl- sche aandeelhouders ten volle verzekerd zijn, wordt onvoldoende geacht, evenals het argument, Ln het communkqué aan gevoerd, (pljat de transactie rechtvaardigt met een beroep op credietbehoefte De „Yossische Zlgnoemt het. zelfs onder de huidfige economische omstan digheden, een ongewone procedure dal een Duitsche .onderneming tegen ..cre- dieten" de mcerderheiid dier aamleelen aan hel buitenland uitlever! Van hel reeds bestaande aaudeeleokapiUal der „Phoeniximmers bevonden zich reeds nominaal 30 millioen mark in handen der Koninklijke Nederlandsche Hoogoven- en Staalfabriekcn-Maatschppij. door hel ml leraren van de nieuwe ujtgifte welke de helft van het kapitaal van de „Phoe nix ujtmaakt, aan een H.ollandselie com binatie, wordt de .Phoenix een Hol- landsche onderneming Maar er komt een argwaan bij Gevraagd wordt of de HollandscJie partner zelfstandig optreedt, ot dat men. slechts te doen heeft met ..verkoopen aan een, Duitsch „dek-arires Met an dere woorden Wordt de „Phoenix wer kelijk Holljandsch bezit ot' zou men slechts le d.oen hebben met Jijcl geval in de laatste jaren trouwens meer voorgekomen dal .300 nvillioeai „Pjipe- nix'-aandeelen, volgens de tegenwoordi ge koerswaarde IV2 billioen mark. over de Duitsche grens gaan9 Deze kwestie is vooral voor den Duit- schen fiscus zeer interessanl Aan liet departement van Imaucgêii is men, naar de „B. Z am Mfltag ver* neemt, ,op de gebeurtenissen hij de „Phoenix opmerkzaam gemaald, en men zou daar reeds stappc-n hebben gedaan, waaromtrenl niets naders kim worden medegedeeld, daar dc aangelegenheid valt onder de bescherming van hel be- lasllinggehetm. liet blad vraagt of de leeiinig au* de „Phoenix werkelijk slechte verstrekt wordt 111 liet belang der Du^^cJn* ondei neming, of dat welHiehl de renten dier leening fclechts een vorm zijn om vporlaan een deel van de wins! dei' Phioenix zonder door de Duitsche lw- lastingzeef te zijn geoyuui, naar hel hui tcnland te doen verhuizen Fmniddels heeft een socialistisch af gevaardigde in den Rijksdag dr volue* de vragen ingediend Is het der regeering bekend, dal gco- te en voor de Staatshuishouding builen gewoon belangrijke ondernemingen, zoo- als de Phoenix en Srhetidem.mdrl buitenlandscli bezit" zullen overgaan' Welke maatregelen denkt de rc gear mg le treffen tegen dezen vorm van kapi taal- en lielastingylucht, evenals lege* de gevaren van liet in vreemde handt* overgaan vap belangrijke onderdeed* der Duitsche staatshuishouding' UIT DE PERS. Onder dezen titel wijst ,De Telegraaf *1 j, dat do lijst van «asten, die :cin de* gala-maaltijd tei- eere van Koning Ilaako* mochten aanzitten, als naar gewoonte ge kenmerkt werd door een volstrekte negati» van de vertegenwoordiger van weten-ehap bewondering. Hét was nog maar ecu p iar maanden geleden, dat hij haar had ge ien en toch scheep zij veel ouder Het meisje was verdwenen en een bekoor lijke vrouw had haar plaats ingenomen. Hel is prettig, je weer bij mij Ie hen- ben, Belty. Ik hoop dat je bent gekomep om le blijven", voegde hij er hij', toen z'ij in de rookkamer zaten en zij hem een lucifer voor zijn sigaar toehield. Ta, vader j'y suis j'y reste Voortaap ben ik een Ghurston van de Churstom's antwoordde zij, ,lk begrijp je niet goed.' .1 aal uw oogen over deze diploma's gaan. Ik heb elk examen afgelegd, dat er maar afgelegd kon worden. Moer da'n dat, ik heb niie werkplaatsen doorloo pen en vlei mij, dat ik een grondige „en- nis bezit van het fabriceeren en hel be sturen van aeroplanes." Hij keek verbijsterend naar de papie ren. „Waarom heb je dat gedaan?1' vroeg] hij eindelijk. „Ik wist niet of ik al ol' niet uw toe stemming zou vragen inaar kwtam tot het inzicht, dat u „neen" zou zeggen. Daar om heb ik het op mijn eigen houtje ge daan. 1 is zoo n goud verlrouwemde oude haas. dal hel mij geen moeite kostte u te misleiden. Af en toe had ik wel eefn een gevoel van gemelep te handelen, maar het was voor uw eigen bestwil.. „Ik begrijp het nog niet", zei hq1 op 'bluften toon. ,U is toch gewoonlijk zoo dóm niet, va Hel is werkelijk heel eenvoudig' Wel u heefl geen zoon die mv plaats kun innemen. Ik weet., hoe u dat heefl be treurd. F11 daarom besloot ik. tlal loch een Churston 11 111 de zaak zo uopvolge* k ben die Ghnrslop riep zij vroolijk uit. Maar mijn kind. jij zult trouw op'1' Dal denk ik met, vader. Ik heb de mannen niet noadig. Ik ben lol de -on chisie gekomen, dal hel werk valkomen volaoet. Ik verlang mei, dat u mij blindelings ver Irmivvt' ik .geloof, dat ik volkomen be- vce.t! ben. "k Heb werkelijk hard ge werkt terwijl ik weg was. "t Was niel ge makkelijk die diploma s le behalen.' ..Neen stemde hij grimmig toe. moet gewerkt hebben. Maar wal is het nul van dit alles?" „Ziel u dat niet in? Ik wil met ut ïnenwevken" Goede Hémel'" zei hij vér. slagen ..Ik' kom eiken morgen op het kantoor en u meel mij geheel hehandelc|n alsof ik een man was.'1 ..Dal is nonseps. zei hij heslisl. 7,1k vreesde wel. dat u het zoo zo* ■opnemen:. Maar ik heb mij voorgenome» ,11 Avtfl lijd te geven om nun heL denkbeeld le wennen. Meer dan dal. ik vraag; a niel mij aan te nemen volgens mijn eigen schatting. Als u dot wenscht, wil ik weer

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1923 | | pagina 1