FEUILLETON, So. 88. Zaterdag 54 *>p*il 1923 166e .Jaargans MIDDELBURGSCHE COURANT. "Pit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD. FASCISTISCHE STOKERS IN NEDERLAND. De heer Marchant heeft het noodig ©e- aiht in eenige vragen aan den Minister va* Justitie diens aandacht te vestigen oji hel geschrijf van dr. Emile Verviers in het Weekbl. „Katholieke Staatkunde" v«n 5 April, -waarin een pleidooi wordt gehouden voor „een radicale opruiming in onder de instellingen èn onder de per sonen van het tegenwoordig regime" Het is waar dat in dat pleidooi krasse uiklrukkingen voorkomen Zoo leest men <cr o. a. in „En ten slotte is het ons ook steeds riUideBjker geworden, dat de gewenschte veranderingen niet komen kunnen door overreding en door de groote inassa ie overtuigen ^boats' vele moderne demo cratische Kathplieken meenen ,docik ook dool getveldmiddelen, Het zwaard en tie tuchtroede zullen ten laatste 'den door- blag moeten géven. Het is immers absurd te veronder stellen, dat onze door en Idöor zieke maatschappij weer gezond gemaakt zou kunnen worden ,door alle mensehen te overtuigen van het nut van saneerings- maalregeien. Voordat op deze democra tische wijze de laatste man overtuigd 2lob zijd, ware de heele maatschappij reeds ten gronde gegaan. Natuurlijk toag deze kordate gezond making niet buiten leiding van de rede plaats hebben. Het geweld mag) niet re deloos zijd, anders bereiken we ave- rechtsche resultaten, als in Rusland. Doch naar onze smaak behoeft alleen «ie kleine levenskrachtige kern overtuigd te worden. De groote menigte heeft deehts te volgen en te gehoorzamen. Er. de kleine groep van democratische nijdigaards en dwarsdrijvers moeten dan lüSar naar Italiaonschen trant met een eind hout bewerkt worden." •De heer Marchanl vraagt of dit niet valt onder de opruiing tot een strafbaar feit, en of de regeering, die de Revolu tie-Wet indiende, niet een strafvervolging noodzakelijk acht, al heeft zij bij het voorstellen van de revolutie wet gedacht aait personen van andere staatkundige richting dan deze schrijver. IWe moeten echter zeggen dal wc zUlk een aansporing van den heer Mar- chant niet verwacht hadden, en dat we zulk gedaas als het geschrijf in dat Ka tholieke weekblad weinig meer waard achten daü een schouderophalen. De toe standen in Italië en Nederland, en dc geaawtheid van de Italiaansche en de Ne- deriandscbe bevolking verschillen nog ge noeg, Öan dat we niet zoo erg1 bezorgd zijn to or export van dat specifiek Ita liaansche Pascistcnproducl naar ons land Had de justitie uit eigen beweging) dien dr Verviers op zijn vingers getikt, dan z hu den wé dat vermeld hebben ais teen rechtzaak, zonder meer f 'Maar hls door een p o 1 i t i e le pei'soon °P_ vervolging wordt aangedrongen, knjsl hel voor den rechter brengen van dien s>eh rijver een karakter dat we er niet eraaap zien toegekend. Vooral omdat de meeste Katholieke leiders ze ker niet zich met die oproeping van dr. Verviers zullen vereenigen BfNNENLANO ZEVENGESTERNTE. Roman door Margaretha Böhmf. Naar liet Buitsdh door C M. do W. (Geautoriseerde vectalmf). 51). Lode wijk wendde hel hoofd af en ging snel voorbij. Op dit oogenblik was het "het hem voor 't eerst duidelijk dat Peter Zeven'gesterate's laatste wilsbeschikking een ruwe onrechtvaardigheid was tegen over zijn naaste bloedverwanten. Het tiende deel van het hem, Lode wijle Ze." Vemresiernte, rechtmatig! toekomende erf deel vali het reusachtige vermogen zou voldoende geweest zijn om hem en 1711a een behoorlijke positie te verschaffen. Het zou verhinderd hebben dat Ulla zich in Ue armen hoefde te werpen van den gvrar en dat IngC zich ziek en stomp werkte aan de schrijfmachine Hij' wenk- een voorbij rijdend rijtuigje. Werktuige lijk noemde hij het adres der ,Wil en Rnrtnroode'' straal en het huisnummer van zïju pension. Tien uur lang had hij met geslapen Nu ci&hle de natuurhjaar rethJen. Hij lag nauwelijks in bed of hij viel in een loodz*waren slaap. Tegen den middag kwam hij drie uur te taal op bel kantoor. Aan het eind van den leertijd nana men hel zoo nauw niet meer, te mtecr daar de jonge Zevengesternte se dert zijn reis met den heer White, een wij voetje had bij den chef. De kassier alleen ,een oude factotum der firma, dreigde hem lachend met den ving'or' IN EN DM DE HOOFDSTAD- (Nadruk verboden) Een stukje Ams terdams clie journalistiek Neen, er is niets bestendigs op "*"db wereld, in de wereld der journalistiek si eveumiii als bij iets anders Ddt wordt thans bewezen door de geschie denis met het dagblad „Het Nieuws van den Dag", waarover de laatste weken hier heel wat gesproken wordt. Het dag. blad is verkocht, aan wien doet op het oogenblik niets ter zake, maar het feit reeds, afgescheiden van de vraag of het blad zal blijveh voortbestaan en -zoo ja in welken vorm, is een journalistiek gebeuren van beleekenia in Amsterdam allereerst en voor geheel Nederland- Im mers, wie kan zich het „Nieuws" an- dens denken dan in de handen van Funke en van Santen of.vkn de afstammelingen dier oprichters? Wanneer men metischen ontmoet, die zich de oprichting van hfet dagblad le Amsterdam ;weten te herinneren, en voor. al van dezulken, die bij de oprichting van nabij betrokken waren, omdat zij om welke reden dan ook, eem'g kapitaal in die nieuwe „Kleine Courant" durf den steken, kan men eerst goed verne men, wat het oprichten van die cou rant in die dagen te beteekenen had. In dien üjd kende men eigenlijk maar enkele kranten; voor de Amsterdammers gold alleen liet „Handelsblad" en 'hij ouderwetsche hoofdstad-bewoners de oude „Amsterdamsche Courant", het la tere „Geeltje" ook reeds sinds eenige jaren ter ziele; voor menschen buiten, Amsterdam waren daar als „groole" bla den, de „Nieuwe Rotterdammer', „De Oprechte Haarlemsche", het „Dagblad v. Zuid-Holland en 's Gravenliage' om het bij deze. nu maar le laten. En daar zouden nu die twee mannen G. L Funke en P. van Santen beginnen met een nieuwe courant liéël veel ver wachting hadden de buitenstaanders er niet van. Maar de oprichters wisten wel betel" zij hadden kijk op him tijd, lupt dag bladzegel, dat den groei der dagbladen zoo lang had tegengehouden, was afge schaft en zij vertrouwden dat het pu bliek, en vooral de bewoners van het platteland, niet vreugde zouden begroe ten een courant die. hun in beloiopten Vorm het gebeuren van den dag zou mededeelen. Zóó staken zij van wal en al dadelijk met succes, want in het op richtingsjaar diende hel geluk hjun jour nalistiek ondernemen, doordat het uit breken van den Fraasch-Duilschen oor- de behandeling voor de kranten da nig deed toenemen. De „Kleine Courant" kwam. zag en overwon, werd binnen en kele jaren het blad dat men niet wilde missen, zelfs niet naast zijn „grooter lijfsprgaau", al ware het slechts vhji wege de famïlieadvcrtenlies. En door zijn nieuws, èn door zijn kleine annonces, èn niet het minst door de mannen, die de journalistieke leiding van het blad achtereenvolgens hadden - een Simon Gorter, later gevolgd dooi' h. de Ycer den schrijver van den in dien lijd zoo gezochlen „Trou-Ringh" en deze wéér door dr Riller, den schrijver der „Pae- dngogische fragmenten later opgevolgd door dr Taston, werd het „Nieuws" d e Nederlnndsche courant bij uitnemend heid Funke en van Santen hadden wèl goed gezien. En thans het blad verkocht aan een geheel nieuwe combinatie wat er ook verder mede gebeuren moge, het is yvel begrijpelijk dat het feit te Amsterdam in en buiten de journalistieke wereld druk „over de tong gaat", want de „Klei ne Courantvan '1870 is het straks niet meer de journalistieke geschiedenis van Amsterdam heeft een nieuw feil te boekstaven Dat het „Nieuws' van den Dag" in de latere jaren niet meer de aantrekkelijk heid voor de provincie had, welke bet blad vroeger genoot, is zeker voor een zéér groot deel te wijten aan het feit dat de lokalen provinciale bladen in ons land op grooten vboruitgang mogen wijzen De voornaamste bladen der groole provinciale stecen, die zich in vrocgeren tijd grootcndéels bepaalden tot vermelding van hel nieuws der .plaats waar zij verschenen, en vïm dat uit de onmiddellijke omgeving daarvan, zijn met de tijden medegogaan en zijn zulke nieuwsbronnen, geworden, dat de plat telander naast dat locale blad het „Nieuws van den Dag uit Amsterdam vaak hiel meer noodig had. Amsterdam heeft in den loop der ja ren, sedert het aanschaffen van hjet dag bladzegel de ontwikkeling der journa listiek hier te lande geweldig bevorderd, op journalistiek gebied heel wat ver .anderingen gezien Een en ander uil die geschiedenis zal, naar ik mag ver onderstellen, in veiband met het boven staande, den lezers dezer aantcekenin- gen uit de hoofdstad wel belang inboe zemen. Gelijk ik boven al herinnerde is de oude Amsterdamsche Courant", die van 1619 dagteekende verdwenen, >pgeno- men in hel dagblad „De Telegraaf Die oude courant was jaren lang hel offi cieel orgaan der geracnle geweest, tot hel blad, nadat hot nog eenige jaren, vooral door de „Pcnnekrassen" van den heer Van den Berg, van zich had doen spreken, naar dc Brakke Grond verhuisd in de rij der kleine dagbladen een plaats moest vinden, daarna nog eenige jaren in de Regiulierbreeslraat bij het Munt plein zijn zetel had en ten slotte, zoo- als reeds met andere bladen liet geval was geweest, zijn bestaan moest beëindi gen Een blad van be teekenis is geruimen lijd geweest „Het Vliegend Blad", het welk in. 1875 door den lieer M. E. de Grauw opgericht, later door de firma van Mogen en Co. voortgezet, een nieuwig heid was op het gebied der Nederlaiid- sche journalistiek, omdat het zijn cir culatie meer zocht langs den openbaren weg dan door de gewone abonné's, zoo als de uitgroei der bladen in ons land die kennen. De jongens van bel „Vliegend Bladrenden op echte Londensche ma nier met hun pakken couranten, vcrsch van de drukpers, de stad in, het orgaan luidkeels uitventende en met graagte hoo pers vindende. Niet alleen omdat vooral het op sensatie-dingen beluste publiek in het blad vaak iets ran zijn gading vond, maar ook omdat „Het Vliegend Blad" zijn kolommen advei'tentiën van al lerlei aangeboden betrekkingen had; da gelijks verdrongen de mensclien zich vóór het gebouw van het blad op de Marte laarsgracht om het pas-uitgekomen or gaan te bemachtigen met de nieuwe be trekkingen-aangeboden lijst. Hel uitventen van het blad heeft later ten gevolge gehad dat de andere bladen in geval van belangrijke gebeurtenissen vaak hun bulletins uitgaven, die meestal met groote „hartelijkheid", doch men zpu zeggen met weinig koopmansschap, gratis* werden verspreid in koffiehuizen en si garen winkels het waren wel eigenaar dige dagen toen men het juist héél be langrijke nieuws zoo maar voor niet weg gaf 1 „Het Vliegend Blad kreeg later zijn ooncurrennt in hel „Nieuwe Vliegend Blad", dat in het „Nieuwsblad voor Ne derland" een voortzetting vond, eerst in de Warmoesslraat gedrukt werd, later verhuisde naar het vroegere gebouvv „Concordia" op den N. Z. Voorburgwal, hetwelk vóór dien lijd een gezocht koffie huis was en thans, in verbruik is van het dagbiad „De Telegraaf „Vliegend Blad", „Nieuwsblad van Nederlandde later verschenen „Écho" zij' z,ijn alien ver dwenen, eveneens het „Volksdagblad dsat op den Kloveniersburgwal verscheen en d,al dikwijls genoemd werd „de cou rant van Van Hall", omdat de heer van Hall, de bekende president-commissaris van het Palcis voor Volksvlijt er financi- ecle belangen bij had geen van die bladen dier 7 g kleine pers heeft zich in dp hoofdstad kunnen handhaven. Groote bekendheid heeft eenige jaren lang' gehad het „Dagblad de Amsterdam mer". Aanvankelijk was in Ï879 opgericht het weekblad van dien naam, hetwelk thans nog, de bekende „Groene", weke lijks verschijnt Het succes van dit blad leidde er loe, dat het „Dagblad de Am sterdammer" in 1883 ging verschijnen Het blad had den eersten lijd onder dc leiding van den heer de Koo een groote beteekenis en het scheen dat lilpl onder dc zich meer en meer baanM'ekcmlc radjraal-libcralo beginselen een groole toekomst zou hebben, le meer omdat de lieer dc Koo ongetwijfeld een energiek hoofdredacteur was en krachten van be teekenis aan zijn staf wist (e verbinden 1 Doch, hetzij' dc heftige radicale beginse len in hot blad, gepredikt, hel publiek en de Amsterdammers van dien tijd af schrikten, hetzij de financieele opzet voor een courant in N'edprland al te groot was geweest, het feit is daar, dat hel blad zich in zijn aanvankelijk grooten vorm ;een blijvende plaats kon veroveren; hel werd verkleind, kreeg' zelfs een concur rent onder nagenoeg gelifkiuiden^en naam en de geheele „Amsterdamsche uitgave is ten slotte verdwenen na slechts betrekkelijk klein aantal jaren te heb ben bestaan. Daarna heeft men in hel einde van 1891 gezien de oprichting van het dag blad „De Telegraaf', daarna van ..Dc Courant de geschiedenis van beide bladen tot op dit oogenblik mag ik zóó DE ECHTEik. li A fft, OVERTREFT*»/ VAN jSMJ.A.D. OUDS l ALLES i« KWALITEIT „Mannetje mannetje, je maakt ran den nacht den dag. 't Wordt lijd dat je heen 1 ;aa(." Een dergelijke gedachte stond op iet gezicht van den chef te lezen, toen iloze. terwijl hij hel hoofdbureau door liep, Lodewijk aanzag; aan 2ijn ellendig uiterlijk kon hij wel zien ,dal hij niet veel geslapen had. Die inkoopsreizen met vreemdelingen waren de pret voor dc jongelui, dat wist hij wel en er was een lichamelijk en geestelijk sterke na tuur toe noodig om gezond te blijven Kolberg was een vriend geweest van Peter Zevengesternte. Hij had hem be loofd zieti voor zijn neef to interessce- ren; op den dag van Peter's dood had hij nog gelegenheid gehad hem iels aange naams te zeggen omtrent den jongen man. Kolberg-s vriendelijk oordeel over Lodewijk was zooals Peter's weduwe bom bij gelegenheid meedeelde, zijh laat ste vreugde geweest, die om zoo te zeg gen, zijn sterfuur had verzacht. Bij Kol berg's persoonlijk welgevallen in den jon gen man kwam een zeker verantwoorde" lijkheidsgevoel. „Ja ,de naweeën der ver moeienissen van dc reis schijnen, zich bij 11 te doen gevoelen. Zevengesternte", zei, hij en keek op den scheurkalender. „Vandaag hebben wij den twaalfden. Ja" En tot den procuratiehouder ,,Ts er iets tegen den jongen man reeds nu verlof te gevenNeen? Dan leunt u morgen ver trekken U gaal loeli zeker eerst naar huis. Komaan!" Mijnheer Kolberg gaf Lo dewijk. de hand. „Ik weuscli u beter schap. Rust maar eens goed uit. Maak dat ge weer schitterende oogen krijgt en een gezonde kleur voordat jgfe aan boord gaat." De paai- uren slaap dien morgen en liet dagelijksch werk hadden Lodewijk's opgewondenheid wat gekalmeerd. Toch 'oclde hij zich niet in staat na sluiting a.i bel bureau naar zijn pension terug le kot ren. Hij' was tot omvallens toe ver moeid. loeli kon hij niet denken aan sla pen Evenmin kon hij eten Ook hel stil zitten in een café, waar hij in hel lezen van oen courant afleiding hoopte le vin den, was een kwelling voor hem. De rampspoedige gebeurtenis van de vernie tiging van zijn liefdesdroom hield zijn ge dachte zoo zeer bezig, dat er geen plaats was: voor andere belangen. Het doffe be zwarende van zijn toestand bestond wel dra daarin, dat zijn woede zich niet zoozeer keerde legen de onmiddellijk schuldigen als tegen een onbelangrijke Minde macht. Te midden zijner oproe rige gevoelens .bijna hier boven verheven stond een duistere gewaarwording die pleitte ten gunste van Ulla en White, en die hom deed begrijpen ,dat hij zich in den grond van do zaak reeds zelf de wei nige vooruitzichten onder de oog had ge bracht van zijn verhouding lol Ulla "er «lal hel een kolossale onverstandigheid was. zijn gevoelens alleen le volgen, die hem aandreven met een revolver in den zak naar Breslau te reizen cn kort en goed zich recht le verschaffen en den j inbreker in den tempel van zijn liefdes- geluk le straffen. Dc heer White was niet I eens laf of arglistig le werk gegaan Bij 1 een tg nadenken herinnerde hij zich tal- rijue uitlatingen cn aanwijzingen, waaruit duidelijk was op te maken, dal de Au- straliêr er niet aan gedacht had hem hei melijk bij Ulla tc verdringen. Mr White had zelfs als een onverbiddelijk zaken man slechts van de gelegenheid gebruik Tngcz. Med.) bekend achten, dat hel niet noodig is daarover thans in bijzonderheden te tre den - zij behooren tot de bladen van hét oogenblik, die iedereen voldoende kent Wat voorheen „Het Vliegend Blad" deed als een nieuwigheid voor Amster dam, de couranten verkoop op straat brengen, is in onze dagen iets zeer ge woons geworden; nagenoeg alle bladen, worden thans behalve aan dc kiosken of op de perrons der spoorwegstations, ook langs de straten gevent en uitge schreeuwd - die gewoonte der journa listiek is uit de groote buitenlandsdie steden ook naar Amsterdam „overge waaid Het nieuws' wordt nu de straat opgebracht en gekocht en befaald zooals elke andere „goede waar", die het geld waard is en de tijd van gratis-bulletins is voorbij Jammer echter, dat ook voorbij is die bekendmaking buiten dc couranten gebouwen aan den Voorburgwal te dezer slede, van dc verkiezingsuitslagen voor Kamer, Staten of Gemeenteraden op den avond der verkiezingen. Dit waren ty pische Amslordamüclje avonden als mot name bij een Tweede Kamerverkie zing - des avonds de menschen zich in drommen van duizenden vóór dc gebou wen der drjgbladen verdrongen en geest driftig het belventl worden der uitslagen uit de districten volgden. Die werkelijk aardige avonden zijn uit de geschiedenis der Amsterdamsche journalistiek voor goed verdwenen, tenzij er een tijd mocht komen, dat men de evenredige vertegen woordiging, die door haar ingewikkeld verkiezingssysteem aan dat avond-putbli- ceeren een einde deed komen, wedér zou gaan intrekken en het oude kiesstel sel in eërc herstellen De dwepers met dat „zoo eerlijke even redig-vertegenwoordigend kiesstelsel" mo gen hel al prachtig vinden, zelfs zij zul len moeten toegeven, dal de aardige zijde, de groole bclangstelling-toonende zijde van het publiek voor de uitslagen, ermede verdwenen is en de Amstoniain- sche „Fleet Street" haar belangwekkende en aardige uilslagavonden er door verlo ren heeft, zonder dal er iets andor,-ty-' piseh voor in de plaats is gekomen De lijden zijn veranderd ook wai de Amsterdamsche journalistiek en wat daarmede verhand houdlhelrell maar of daarom ook op dit gebied al die veran deringen verbeteringen mogen genoemd worden do lezer moge hel antwoord zelf geven. SINI SANA. gemaakt om een koopwaar ,dic toch vroeg of laat in handen viel van een ge ar credit eer den kooper .spoedig zeil' tc nemen. Ulla was ook in den grond dei- zaak niet schuldig. Niemand kon haar kwalijk nemen, dal zij haar jeugd niet in ■indcIOGs wachten wou laten voorbij gaan. Dc ongelukkige omstandigheden al leen waren schuld, die hen dwongen nog jaren lang le werken tot hij eindelijk een noemenswaardige positie had verkregen. Maar hel erkennen en toegeven van zijn verstand kon hem niet redden van het pijnigende liccn en weer geworpen wor den door loom .haat en zelfverwijt. Fr was slechts een uitweg om zich daarvan te bevrijden lichamelijke en geestelijke vordooring. Bij de blauwe Dora ot' bij Mieze zou hij wel de noodige dosis mor fine linden oin zich een tijdlang tot dat do vermoeienis kwam en hem ont nuchtering en rust gal onder nar cose te houden Eenige flesschen cham pagne waren ook geen verwerpelijk hulp middel in zulk een geval Belofte aan geheelonthouding? De Voorzienigheid was liet eerst aan liet con tract ontrouw geworden Wanneer hel huis dal do mensch zich bouwt van hoop en plannen voor de toekomst boven zijn hoofd ineenstort .vallen tevens vele idealen en ideale waardon in puin zoo- dal hel ook op liet verbroken van oen kieine belofte niet aankomt Doelloos liep hij dc slralen door, Hel was nog le vroeg 0111 ergens binnen te gaan. Eerst om twaalf uur 's nachts begint hel nacht leven in Berlijn le pruttelen, lo koken en over te koken. Op zijn doellooze wandeling was Lode wijk Onder dc Linden lof aan het Slot gekomen. On.;evecv tien pas voor hem liep een jong meisj'e .alsof zij vluchtte hot plein over, achtervolgd door een. man die dringend tot haar sprak Lode wijk lette met op het tweetal, een lichte kroot wekte hom echter uit zijn halve be wusteloosheid De vervolger van het meis jc had haar bij den arm gepakt en fluis teixle haar iet* in het ooi'. Zij trachtte, van hem af te komen ,wij kwam echter niet van hem af cn uitte een kreet vïm angst >m hulp te vragen. Lodewijk deed groole stappen en was 111 twee seconden hij hen „Nu", zei liij dreigend en hief zijn stole op Do aan 1 va Hor uitte een paar gcmecue schetd- woorden .liet dc jonge dame echter los on week achteruit. „Dank u wel", zei liet jonge meisje. „Hel is ongeloofelijk dal men midden in hel groote Berlijn in een drukke buurt meer dan op een eenzamen land leg aan onbeschaamde aanvUcu bloot staat." Lodewijk nam zwijgend zijn hoed af. Bij hel licht der clcctrische booglan- laarn zag hij dal zijn beschermelinge een klein wit gezichtje had en nog'jong was Een zeker je ne sais quoi kenmerlc- te haar als iemand die lot een beteren stand behoorde. Op een ander oogenblik zou hij zich voorgesteld hebben Van daag had hij geen zin in dergelijke avon turen. Hij liep een eindje met haar mee om haar huilen Ik.'reik le brengen van haar vervolger. Bij de eerste tramhalte bleef de onbe kende daan .Daar komt mijn tram aan Ik dank u nog een', zeer". Weder nam hij zwijgend zijn hoed af en liep langzaam voort Do

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1923 | | pagina 1