J
BINNENLAND.
Woensdag 20 Juli
Jaartal
Uit Stad en Provincie
o
jop t Ar~c s^>ortt e&n iirxruwe vnesid.
Ko, 108
<r
'JiUWH.
DE CRISIS.
De rechtsche Kamerfracties hebben
lasteren afzonderlijk vergaderd^ ter be
spreking der crisis. E|en onderling; over
leg moet echter nog volgen.
DE RIJKSMIDDELEN.
De Rijksmiddelen hebben in Juni 40.8
inillioen opgebracht, d.i. 1.7 ipilliojen
meer dan in Juni '20. Over het eerste
half jaar werd bijna 10 millioen m|eer
otatvtengten.
EEN ONWAARSCHIJNLIJKE
BEWERING.
De Servische pers richt de heftigsite
verwijten toit Koningin Wilhjelmina van
Nederland, daar zij in een toespraak
tot in Nederland vertoevende Servische
kinderen zou (gezegd hebben diat de ge
zamenlijke cidtuurvolken van Europa zich
'verbinden moeten om ide lombescihjaaflde
zeden der Balkanvolkeren terug te drin
gen.
Waar? En wanneer?
Uit Middelburg.
In de Maandagavond in de sociëteit
St. Joris alhier gehouden algemeene
vergadering van het Middelburgscli, Zie
kenfonds, werd doior den heer L. On-
Üerdijk, secretaris, het jaarverslag van
30 Juni 1920 tfojt l' Mei 1921 uitgebracht,
waaraan het volgende is ontleend:
De contributie verhooging tot 25 cent
(per lid en voor kinderen beneden 16
jaar op 3 cent per kind en per week,
heeft de vereeniging er w©er gehéél bé-
ven op gebracht. Dis vrees dal de verhoo
ging onvoldoende zou zijn, is ongegrond
gebleken. Op 5 Juli 1920 bedroeg het
aantal leden 4000 en 1816 kinderen, n|a dei
verliooging was h'et op 4 October 3991
en 1822, maar toen ging het steeds in
stijgende richting en was op 4 Mei j.l.
4080 en 1824.
Een der belangrijkste besluiten van
het vorig jaar was dat tot aanstellen van
een kraamvrouwverpleegster en het be-
istuur is in zijn keuze gelukkig geweest.
In zuster van Dijk heeft b(et e6n verpleeg
ster gevonden, die zich met hfart en zie]
aan haar taak wijdt en zich er dan ook
flink door heen slaat niettegenstaande
■veel vooroordeel, onkunde en tegenwer
king van enkele oude bakers, die schijn
baar maar niet hegrijpen, waarom zij
het niet zoo goed kunnen als de zuster.
In het tijdvak van 3 Januari tot 4 Juli
1921 werden 69 kinderen van fondsledenj
geboren, in 38 gevallen werd hulp ge
vraagd, in 30 verleend, wat reeds een
goed resultaat wordt genoemd en een
(bewijs, dat die hulp noodig was. Dat
!de hulp gewaardeerd wordt,, bleek uit
bij hel bestuur ontvangen brieven. Zus
ter van Dijk legde in dat tijdvak af 1411
bezoeken en wel 1262 werkbezoeken,
'136 controlebezoeken en 13 bezoeken
Top aanvrage van het consultatiebureau
voor zuigelingen waaraan de zuster look
(verbonden is en welk bureau haar werk
bok op hoogen prijs stelt.
Een tweede belangrijk feit is dat ook
dr. Orbaan als specialist in radio-therapie
laan het fonds is verbonden, waardoor de
leden met 50 pCt. reductie van de be
stralingsinrichting kunnen gebruik ma
ken.
De welstandgrens werd gebracht op
f1500 voor alleenstaande personen en
jf 2000 voor gezinnen en f 3000 als over
gangsmaatregel voor Oud-leden. Het ge
regeld iedere maand zitting houden voor
het aannemen van nieuwe leden Wijkt
een goede maatregel te zijn.
Het jaarverslag en de rektening w®rdenj
goedgekeurd.
Tof bestuurslid werd met algemeen©
stemmen herkozen de heer L. Ont^rdijk
Twee voorstellen tot reglementswijzi-
fging -werden aangenomen. Het eene luidt,
dat wanneer recepten des Zondags en
's avonds na 7 uur bij een apotheker
worden bezorgd, deze het re oh} heeft
te verlangen, dat het worgesch(re\ene
wordt afgehaald.
Hel andere om tusschen de woorden
.geneesheer" en een b'oogere vergde
ding" in artikel 7 in te voegen: ..of op
aanvraag van het bietrokken lid".
- Op het R. K. kerkhjof alhier werd
gisteren ter aarde besteld h©t stoffelijk
overschot van den werkman Mdens, die
overleed aan de verwondingen, Opgedaan
bij het ongeluk in de gieterij van de Kon
Maatschappij ,jde Schelde" te Vlissingen
Heden hterdenkt de heer J. Da men
den d.tfc dat hij 25 jaar al, hoofddoek
houder bij de N.V. Thte Vitrite Work
werkzaam li.
Uit Vlissinaiea,
Hedenmorgen is op de algemeen*}
begraafplaats te Vlissingen ter aardje
besteld het stoffelijk overschat van den
Duitscher Otto Scbützemeister, die Za
terdag bij het vliegongeluk hjet leven liet.
Onder de aanwezigen op het kerkhjof
bevonden zich de Duitschje consul, dr.
Reuter, en verschillende N e der lands elite
autoriteiten onder wie de burgemieetetér
Van Vlissingen, de heer C. A. van Woel-
deren.
o
Uit Z uid-Beveland
Bij Kon. besluit is goedgekeurd, dat
A. van der Pioest Clement, burgemeester
der gemeente N i s s e, "Is b©uo©md tot
secretaris dier gemeente.
o
Uit Noor d-B v e 1 a n d.
Bij het afbreken van een draaimolen
te Colijnsplaat kwam de mast zoör
danig op het hloiofd van den lieer M. J.
eigenaar van den molen, te vallen, dat hij
bloedig gewond werd. De man moest zich
'onder geneeskundige behandeling sta
len.
Uit Zeeuwse K-N laanderen O. D
Maandagavond reed A. v. D. onder
de gemeente Axel met z'ijn motorfiets
tegen een boom. Hij kwam' er goed af,
doch zijn mede-passagier brak een arm1
'zioodat geneeshundige h'ulp mjoest wor
den ingeroepen. De machine was erg
•beschadigd. Den volgenden morgen Mon
den zij him tocht naar Antwerpen vervol-
egn. 1 1 I I I M
Uit Zeeuwsch Vlaanderen W. D.
De burgemeester van G roede de
heer J. M. van Oostrom Sols de heeft Vrij
dag .jl. afscheid :gtenom(en van den gfef
meenteraad daar 't toen vermoedelijk de
laatste raadszitting was mor zijn aftreden
op 6 Augfs, a.s., op welken dag1 het juist
121/2 jaar geledien zal zijn d,at hij benoemd
werd.
In z'ijn afscheidswoord heeft hij her
innerd aan de jgpfede resultaten die; ite
wachten zijn van het tram comité en aan
de kleinte centrale. Hij zei niet altijd sa
menwerking te hebben mogten on der vini
den in den raad. Ook hij zal daaraan'
schuld hebben. Maar ook lfeeft hij dik
wijls genoeglijke samenwerking gehad,
■vooral de laatste jaren.
Hij uitte de beste wenschen voor den
vooruitgang van Groede, Ook miet het oog
op den tram. Alle leden persoonlijk en
hun gezin gja het glqlad; spr. hoopte na
acht ja,ar allen in gezondhteid weer te mo
gen ontmoetten ,en dial Groede dan van
een gleisoleerde gemeente een krachtige
ooi-uitgaande gemeente zal zijn gewor
den.
Een speciaal woord van dank richtte
hij tot den secretaris, ambtenaar ter -se
cretarie en veldwachter en het overig
personeel.
Als mijn opvolger komt ,zei spr. kan
ik zegglen'die gemeente staat er financieel
goed voor en er kan nog veel van Groede
erwacht worden vooral mét het oog op
haar mooi strand.
De heer Lombaard dankte namens den
raad den scheidjenden voorzitter voor zijn
gesproken woordien en hoopte, dat hejt
hem in z'ijn nieuwten werkkring wel
moge glaan.
In de voorafgaande raadsvfergladering,
wa> o.a. besloten nogmaals aan Ged. St.
te vragen de salaris verbooginjgi van den
ontvfanger met f 150 toe te staan.
Bij de rondvraag vroeg dte heer Iz.
Becu hoe litet staat met de put der electr,
centrale, of deze niet dieper gemaakt
kan worden teneinde water te krijgen.
De voorzitter d|eelt mede, dat wegens
gebrek aan water voor onbepaalden tijd
geen licht zal verstrekt kunnen worden.
Met gioedvindlen van den gjrondeigenaar*
zal getracht worden dén puit dieper*, ite
maken.
Voorts deelt dé voorzitter nog mede,
dat met ingang van 6 Aug. de vJethouder
Lombaard is benoemd tot waarnemend
burgemeester. De eerste wethouder De
Vlieger kon dit ambt ni(öt aanvaarden
met hel oog op zijn bedrijf.
neen. Zeggen wij daarop j a, dan moeten
wij de gevolgen dragen.
De heer de Veer kan tein mag! h©t plan
zpioials het djaar ligt, aanvaarden, en ver
trouwt op de deskundigen dezer provin-
cie.
Spr. zou zeer sceptisch gestemd zijn
geweest wanneer een rentajbilijteitsrekè-
ningi mee was overgelegd'. Die is niet
goed mogelijk te geven.
Spr. kan zich bij deze plannen neer
leggen. Spr. maant echter tot de noo-
■dige voorzichtigheid aan.
En voor de middengroep wordt in de
stukken niet veel voorzichtigheid' be
tracht. Men moet eerst zeker zijn van
een bepaalde stroomafname voor men 'n
centrale voor de middengroep gaat bou
wen. Dit geldt ook voor dje Noordelijke
groep; dte sflponi moet tegen een bepaal
den prijs gegeven Avordjen. wil afname
wiorden verwacht.
Spr. wijst er eveneens op, dat Prov.
Stajtien zich niet bij de gunning in Z.
Vlaanderen heeft kunnen uiten. Hij vindt
het oiok van zelf sprekend, djat de kosten
van aanleg veel hooger moeten wordten
gesteld. Er is steedis aangedrongen op
combinatie van de electricitei'tsvoorziej-
ning1 in alle mogelijke deelen van onzte
provincie. Laten wij nu niet terug gaan.
Wij hebben wel volmacht gegeven aan dé
P.Z.E.M., echter misschien te veel. Want
er is een en andier djat Ged. Staten niejt
dan na uithjopren van Prov. Stalen had
den moeten d|pen. Nu moet de provincie)
elk jaar f 60.000 betalen voor de elec-
trificajtie.
Dit haddjen Ged. Staten niet moeten
dioen geschiedpn zonder beslissing van dte
Prqy. Staten. Deze hadöjen een besluit
kunnen nemten om bijv. 20 pCt. op dte
aandoelen te storten.
Ged. Staten zijn te ver gegaan. Spr.
dient een motie in dat Prov. Staten niet
verder op dp aandeelen mogten storten
('zonder Prov. Stateen te hebben g©hjoo.rd.
(Ingez. Med.)
Vlaanderen nojg eens betoogd. Alle hee-
ïen steundien toen heft denkbeeld van'
Ged. Staten, van allfe fracties werd steun
geboden, zoodat Gied. Staiten meenden
veruer té kunnen gaan. Ook had de mi
nister er geen bezwaar tegen dat Ged. St.
werkplannen maakten vo,or de midden
groep. Ook hiervan hebben Ged. St. me-
dedejelinjg gedaan. En thans is men in Z.
Vlaanderen al bjezig aan de centrale. Voor
de middengroep worden onderhan-
deiingen 'm|et Noord-Brabant vopr de voor
de voorziening gjevoerd. Alles wentelt
aus logisch af; en zie nu hebben de
heeren ineens massa's bezwaren.
Zelfs wil de lieer van Nieuwkuijk hpf
Wij moeten niet verdpr gaan djan hetjiieele voorstel van de baan hebben. Maar
bedrag te leenen djat voorloopig noodigdan wordt Zeeland een openluchtmu
is. Spr. bestrijdt de meening, dat heit
bedrag boven de 7 millioen zou gaan.
Voor een electriciteitsbedirijf kan d(e
deelname van een fabriek zoo groot zijn,
dat dp prijzen kunnen concurreeren mét
andere kracht- en lichtgevende bronnen.
Spr. zou ei' ten slotte voor zijn om een
leening1 aan te glaan voor de eleetrifioaj-
van 1 millioen 200 duizend gulden vol
doende.
De heter D i e 1 e ma 11 (Ged. Staten)
wenschl eerst een kort overzicht te ge
ven, Bij besluit in 1914 werd aan de Sta
ten eén crediet verleend voor een on
derzoek naar de mogelijkheid eener
eleclrificatiie waarvan men toen al de
wensclielij'kheid voelde. Echter was er
li-en ook al bestrijding. Dpze raakfte de
PROVINCIALE STATEN.
VAN ZEELAND.
seum. Welke bezwaren heeft men nul
Er is beweerd, electriciteit is in Zee.
land niet noodig, hoogstens lïjier en daar
slechts gewenscht.
Spr. vraagt dus nu: Staan wij in liet
teeken van de electriciteit of niet? Zal
men in ontwikkeling gelijken tred kun
nen houden met overig Nederland. De
tie van Zeeuwsch Vlaanderen, dpar die'; c,,
het eerst noodig is en dat voor ieder geJ Stalen h e bb e n zich uitgesproken, dat
AjJ electrjlicatie voor de pnoivincie noodig is.
deelte van die leeninnf weer toestrnmingi 0
aan Prov. Staten gevraagd wordft. Voo?j ^pr; dUldt !enS. l.'ltvoeng d® v'oor
Zeeuwsch Vlaandpren adit spr een bedji'ag ^ee van e c lC1^ aan' 100v1010!"
den landbouw. Electriciteit heeft de toe
komst zelfs voor tractie. Bovendien geeft
de electriciteit een belangrijk® besparing
van arbeidskracht. In landbouwende pro
vincies als Groningen, Gelderland, kan
een zeer sterkte toeneming van het elec
tr i c i te i tsge bru ik worden waargenomen,
vooral pp het platte land, wal spreker na
der met cijfers aantoont.
Gelderland heeft 1 Hetzelfde systeem ge
kozen, wat Ged. Staten hier aanbevelen:
die streek te nemén die qe^ meestte
winst belooft. N,o,oi'd-Uolland had een
ander systeem en liad een déb&cle.
Zitting van 19 Juli.
(VervoJgD.
Electriciteit,
Bij de voortzetting van de bespreking)
der voorstellen inzake dte prov. eleqtri-
citeitsvoorziening wijst de heer v. N i f-
t r i k op de verantwoordelijkheid die
Ged. Stalen te dragen hebben ook voor;
de toekomst. Zeker, de elektrificatie kost
2' maal zop veel, maar dat is tjooh metj
alles zoo. En moet men dan nu ineens)
zeggen: liet is niet meer noodig. Spr. gö-
topft ook dat djeze kwestie in een tuss
schent'jdsche vergadering behandeld had
dienen te wordpn. i
Wat het vragen van adviezen betreft,
laten wij dat toch niet dpen. Zoo komen
wij nooit gereed1. W^i moeten, hier nu uit
zoeken of de electrificatie voor j>nt-
wikkelhxj der provincie noodig fe ja o<
vraag waai'om er een speciaal onderzoek
ingesteld was, terwijl er een staats com-
missie was gevprmd voor de electi'iciteits- j
voorziening van het land. In 1917 hieeflj
prof. Feldmanrf een rapport uitgebracht
Eveneens verscheen een rapport van ue
slaatsco'mmissie. Dezte laatste ging jpe-
ciaal over de electriciteitsvoorziening ten
ptallcn linde, 0(. a. ook van Z'eeuwsch
Vlaanderen. Prof. Feldniann was veel pes
simistischer gestemd dan de sitaatscom"
mi».sic. Niettemin kwam ook hij tol de
slotsom 'dat een electrisch bedrijf inZee-
land rendabel kon wordien.
Zonder hoofdelijkje stemming hebben
toen de Staiten in beginsel besloten tot
elect rificati/e van Zeeland. Men brach.t
toen algempen hulde aan de voortvarend
heid van Ged. Staten.
In de najaarszitting van 1918 heb
ben voen Ged. Staten voorgesteld het
electrisdh bedrijf uit te oefenen djpor 'n
N. V., waartoe Prov. Staten ook besloten.
Zoo is de P.Z.E.M. in de wereld gekomen.
Toen reeds heeft de hfeer de Veer
gezegd, d^t de Staten dan niet veel meer
te vertellen zouden hebben; dpch hij kon
zich wel overigens met deze vorm ver
eenigen. Repressief zoud©n G®d. St. ech
(ter toch toezichjt kunnen blijven uitioel'e
nen.
In de zomerzittingi van 1919 werd toen
medegiedeeld dat de N. V. was opgerich|t
In de zoimerzitting van 1920 werd het
eerste verslag van de N. V. zonder ken-
nisgteving aangenomen. Uit de stukken
bleek diat ze allerwege dje behoefte aan
electric'teit erkende. De minister erken
de e veneens idjat uitsluiting van de pnor
vincie nadeelig zou zijn.
De Prov. Staten hebben zich naar Ged.
Stajten geschikt en hen geprezen vioor
hun beleid. Geen enkel© st©m verhjief
zich tégen het standpunt van Ged, Sta
ten.
Men vro(esde ook dat er te weinig lie
drijfczekerliieid zou zijn bij een aanstui
tinig uit Geertruid|enbergi, men was dus
voor een eigen centrale.
Dadelijk na de vfergadering' in de m
merzitting vian 1920 hebbfc-n vertegen
wcordfgers uit Ged. Staiten mejt denMi
uisier gectontereerd, en de wenschelijk-
heid van ellectrificatie althans van Z.
die prijsdaling. De begrooling, die thans
wordt vastgesteld'^ is gebaseerd op de
prijzen van nu. Mogelijk dal ook dpar
een daling in komt, doch laten wij even
aannemen van niet. De prijzen kunnen
zelfs in vredestijd aanzienlijk schommer
len.b .v. de prijzen van het koper
Ook ae mKomsten zullen veel hoo-
iger berekend moeten worden., zoodat een
zelfde verhouding als de cijfers van het
rapport-Feldmann blijven. Hier doe*- kan
veeleer een gunstiger resultaat wordten
verwacht. De lichtprijzen zijn hooger ge
worden, (toch men zal zien, dat men dan
nog' kan QTOicuri'eeren met andere licht
prijzen.
Spr. igleeft een vergelijk van electi'ici
teits-, glas- en pelnoleumverbruik, ter be-
vestiging van het voorgaande.
Er is op g|ewezen, dat men verzekerd
■moet zijn, van voorzichtigheid, en dit
speciaal voor de middengroep, het lx-drijf
moet kunnen concurreeren met het be
drijf, d|at Middelburg en Vlissingen reeds
hebben. Spr. gelooft d|at dit inderdaad
zoo .s., en toont dit me,t cijfers aan.
Er is gevraagd^ of aan Noord. Brabant
de La lieven zijn gevraagd voor aanslui
ting. Inderdaad is dit geclaan. Die prijzen
zijn zoodanig' hoog, diat 't volgens de
Feldmann-bereketiing veel voordêeliger is
een eigen centrale op te richten.wat spr.
met cijfers toelicht.
Hoe moet de aansluiting plaats hebben?
Een ondergrondlsch slation kost f 175000
Daarbij kwam de leiding van Rozendaal
naar mioaplburg^ met een zeer kostbare
kruising van h*et kanaal door Zuid Beve
land. Een bovengrondsclie leiding zou
dao op f 845000 komen.
Spr. komt, zeer uitvoeriger voorreke
nend, tot de conclusie, dat het verschil
in kosten van de Noord Brahantsche en
van een eigen centrale groot za! zijn, en
daarom heeft men uit commercieel en
In Gelderland berust liet goed bedrijf j ffancie«l ^andpunt besloten voor te
:„i „nstellen den bouw van een eigen contpale
Wat betreft de concurrentie met gas
wijst spr. op een gemeente als Huizen.
miet alleen op de groiote steden. Spreker
noemt eenige kleinere bedrijfjes daar als
Pannerden, Millingen, enz., alle land
bouwcentra, en toont met cijfers aan
dat die kleine bedrijven .ook rendeören.
En in de landbouwstreken van Gro
ningen is het nog veel mooier. Spr hjaalt
als bewijs goede omzetcijfers aan, o,ok
van de landbouwdorpen.
Men ziet, dat het dus wel degelijk van
beteekenis is, dat men e]eclriciteit
heeft.
Wanneer men nog eens vergelijkt het
rapport-Feldmann met de verkregen re
sultaten in andere provinciën, dan komt
toen tot de conclusie, dat Feldmann pes
simist is, het blijkt niet alleen voor de
industrie, maar ook vioor den landbouw.
Als men redeneert: liever water dan
electriciteit, dan ligt dat aan de tijdsom
standigheden
Spr. geeft een overzicht van de wer
king van electriciteit vioor den landbouw,
ook het lichjt is van beteekenis bij werk
zaamheden 's morgens vroeg', (of 's nachts
bij bezigheden in stal of schjuren.
Prof. Feldmann beveelt het systeem
aan om bij de eerste verliesjaren reeds j
een z.g. reserveleening t® sluiten. Er is
zoo althans doorkomen aan.
De begroeting van de electrificatie was
vroeger lager .doch niemand h jee Ft ge
ineend dat f 2.000.000 voldoende zou zijn
tol electrificatie van de heeie provincie.
Prof. Feldmann rekende met vóór-oo.r-
logsche prijzen f3.000.000: toen de N.V.
werd opgericht kon men dit twcli weten
dal dit niet voldoende was.
Spr. is het niet met den lieer de
Veer eens,, riiat een rentabihteitjsibetier
ninig zeer moeilijk is Men heeft
thans 2 X zooveel noodig, als prof.
Feldmann berekende. Ér is ech
ter nu reeds een daling, en een daling die
voortgang heeft. Wanneer men het svs-
teem van geleidelijke electrificatie volgjl,
dan kunnen wij ook van <^ie daling pro-
fitee.ren. Spr. geeft een overzicht van
waar zoovele igasaan si uitingen waren, en
waar de electriciteit geleidelijk is toege
nomen, £00, dial die [gemeente aan het élec-
trisch bedrijf nog' een flink bedfag ver
dient. Spr. noemt nog' eenige gemeenten'
op, waar d|at het geval is.
Het gas zou bovendien kunnen blijven
bestaan voor verwarming. j
Wanneer op deugdelijke wijze propa
ganda gemaakt zou worden voor de elec
triciteitsvoorziening. dan geloofd spr.
niet, dat hiervan igieen invloed zou uit
gaan. De Zeeuwsche gemeenten zijn ge
lukkig niet zoo conservatief, dat ze hun
eigen belang' niet zouden begrijpen.
Wanneer, zooals de heer v. Nieuwkuijk
wil, een voorstel werd aangenomen, oim
de electriciteitsvoorziening1 van de baan
te doen, kan mfen veel en veel duurder
uitkomen dan 100.000 gulden. Spr. ge
looft, dat wij niet van de milliofenea gul
den zouden blij ten.
Er is een bezwaar geopperd, n.l. van
het optimisme van de rente der uitge
schreven leening.
Spr. gelooft dat 6 poft. de standaard
rente van leeningen zal worden.
Wij moeten ten aanzien van het elec
trisch bedrijf wel niet de zaken te op
timistisch beschouwen, doch wij hoeven
de zaak niet door een zwarte bril te
bezien.
Spr. wijst er op dal er op Schouwen
een geweldige behoefte bestaat aan
electrisch licht, en aan electriciteit voor
den landbouw.
Wij weten niiet hoe hel bedrijf zich zal
ontwikkelen, dat is pen der redenen^
waarom Ged. St. met dit leeningsvoorsftei
aankomen. Ged. St. hebben er princi
pieel geen bezwaar tegen <iat in deelen te
doen. doch spr. vindt het moeilijk het
bedrag te bepalen.
Spr loont aan, da} men telken» over
moeilijkhedten ml struikelen bij de ver-
deeiiag, zooals dat nu al dadjplijk bljjkt
