'3ins€iag 9 Növembei» 1980. BINNENLAND. *10 '265 163* >J<-iarg.u«g. MIDDELBURGSCHE COURANT. Dr. kuyper t GuÉe»'. Maandagavond is dr. Kuvper 2a«bi en kalm overleden. Zaterdag was de toestand niet direct verontrustend. Maar daarna is er plotseling een inzin king gekoruien, die naar liet eind van den 8 3-jarigen partijleider voerde. En zoo verdwijnt dan uit ons open- hare leven ecfti figuur, die méér dan een halve eeuw daarin een óverheerschende plaats heeft ingenomen, met de onver mijdelijke gevolgen van sterke aantrek kingskracht voor den een, en afstuiting roos den ander. De bewondering van sommigen groeide aan tot aanbidding. MaaT de afkeer van anderen werd vaak tot haalt. Ergens in Zwitserland, een 30 jaar gele den, zoo lazen we onlangs in, we weten niet meer welk blad, had dir. Kuyper, d|ie in zijn goede jaren een hartstochtelijk berg- heklimmer was, op zijn weg: een Hollan der ontmoet, die met hem, opgewekt pra lend, de bergen inging, tot d|at zij zich aan elkaar voorstelden. Toen dr. Kuyper had gezegd wie hij was. zei -dte andere dat hij dan niet verd|er met hem mee kon gaan. Dat was een liberaal, die niet erg breed van inzicht was; maar hij gaf de greening van veel zijder geestverwanten uit die dagen weer. Maar nu ook een symptoom uit zijn eigen kring van geestverwanten. Zijn oude vriend en medestander jhr. de Savornin oliman, werd als hoogleeraal' aan da .Vrije Universiteit ialfgtezet, en werd na hun scheiding' .schier dagelijks in die Standaard fcekritisJecrd pp vjaak bittere en zeter ©nheusche manier, wat omgekeerd de „Nederl." tot telkens herhaald scherp verweer bracht. Zijn medev-leerling van Groen van Prinslerer, zijn medehelper hij hel ten uitvo©r brengen van diens politiek testament, prof. FaMus, overstelpte in zijn tijdschrift dr. Kuyp.er met honendje kritiek. Zijn beste discipelen en adju- danten als Heemskerk, Tal ma. Diepen- horst e. a. hebben zware jaren gehad door de hardnekkige tegenwerking en regelrechte bestrijding van uit de Ka- ttaafstraat. Al die dingen teekenen dén man: Dr. Kuyper was een strijder van inborst, die nooit week voor een andere meeting) dan. de zij he en wiens handelingen tot verzet prikkelden. Hel huidige geslacht heeft liet slechts van hooren zeggen welk een sensatie die buitengewoon.' welsprekende jonge* predikant uit BeesÜ, (na 1867 uit Utrecht, na 1870 uit Amsterdam) maakte, dfoor zijn niets en niemaud ontziende verdediging Van de rechten der streng gelo-ovijgej Protestanten tegenover den 'ïoogharttig- zeHgenoegzamen overheidsgeést di©r diai gen, die oprecht meende met algemeen <z christelijke begrippen voldoende vrijheid te geven aan allen. Hij1 werd toen be schouwd als een revolutïonnair, als een gevaarlijke oproerstoker. Toch; was, Wat dr. Kuyper propa- thad als de Calvinistische groep der 17cfe eeuw, is niel vol te houden. Daarvoor was een te groot percentage van de be volking aan het orthodoxe geloof ontval len. Maar erkend moet worden, dat aan 't eind Idler negentiendé eeuw w©er een zeer, sterke kracht uitging van die groep der Calvinisten, met hun strenge, voor an dersdenkenden vaak onsympathiek stren ge begrippen. Dr. Kuyper heeft zelf nog meegemaakt' dal die geest ondjer zijn volgelingen ver anderde. Het spotwoord, van het „jolig Christendom", voor den geest van lief Ministerie-Heemskerk, wees op een on miskenbaar verschil met het stemmige ministerie-Kuyper. En men heeft nu slechts om zich heen te zien om waai' tö nemen, dat onder de jongeren die nieu we geest zich sterk ontwikkeld heeft. Toch bleef dr. Kuyper een "man van ontzaglijken invloed in zijn parij. En dat Vond ook weer zijn oorsprong in de fabel achtige ontplooiing der partij in haar wording onder zijn leidjing. Fn nu, bij zijn dood, hebben ook wij anderd'enkendfen djie groote oeteekenis' te erkennen, ook al staan we lijnrecht tegenover hem wat betreft de spfitsihgj van tons volk in twee tegenover elkaar ge stelde deelen: geloovigen en paganisl©n. De door hem steeds weer naar voren ge duwde antithese was o.i onjuist en daar door gevaarlijk voor het landsbelang. Het is trouwens duidelijk, dat die anti-these niel meer doorwerkt, nu eenmaal de om j derwijskweitie als factor daaruit is weg genomen. De verschillende meeningen richten zich thans naar heel andere faci toren Maar toch blijft het van beteekenisi voor het Land wanneer een aanzienlijk volksdeel, dat stil voor zich voortleeft! zonder contact met de openbare zaken, -wordt ontwikkeld tot een groep djie zich daar zeer ijverig mee bemoeit. Ni&t alleen door politiek bij de slembus, maar look door de djaadj, door het zelf stichten van schjolen en kerken, 'en door allerlei andere uitingen in het verecnigingsl©v©rf, door allerlei stichtingen uit eigen nijd/ delen bekostigd. Juist dat zelf-doen is karakteristiek voor het werk van Kuyper. En dan op allerlei gebied w|ant hij was een zeel- veelzijdig man. Hij wias een groot re denaar; hij was een van de beste jour nalisten die wij ooit gehad' hebben, hij; was een verkiezingsleider; miaar hij was ook een onderwijsman, een haoglceraar van erkende bekwaamheid, een merk waardige kenner van militaire zaken. En dan niet te vergeten: een theoloog'. Het waren meest alleen zijn geestver wanten die in de Heraut zijn wekelijksche •theologische artikelen lazen. Maai' hun aller getuigenis is, dat die niet onder die den voor zijn politieke driestarren in die. Standaard. Maar ook die theoloog was weer een organisator, een man van de daad, An/- klers ware het niet mogelijk geweest na beid weergeeft. Onder degenen, die vóór een nader onderzoek stemden, kan men twee categorieën onderscheiden. Op 1de eerste plaats degenen, die een gehéél ander stelsel van ziekteverzekering wen- sclien. In deze giroep vindt men teza men de vertegenwoordigers der fabri kanten (groep-Postliuma) en der moder ne vakbeweging!, die de ziekteverzeke ring gelegd willen zien in handen van de arbeiders- en werkgeversorganisaties. De andere categorie, die vóór een on derzoek stemde, omvat o. m. de verte genwoordiger der katholieke en christe lijke vakbeweging.. Dezen kunnen zich wel met het stelsel der ziekte wefl-Talma vereent gen, maar achten e.en onderzoek naai' den stand van ziektegelduitkeeringi in ons land in het algemeen igjewensdht. De Minister heeft er nu den HoogOn Raad van Arbeid 'op gewezen, dat een onderzoek naar den stand van ziektegeld- nitkejei'ing in ons land minstens 5 a 6 maanden zal duren en de ziektewet i zoo,al niet in glévoar zal brengen, danj toch de uitvoering ervan gferuimen tijd zal tegenhouden. Verwacht mag worden, meent de Maasbode, dal de Hojöge Raad van Arbeid op zijn vergadering legen het einde de zer maand tot een meer zuivere uit spraak in deze materie zal komen. HET VRAAGSTUK VAN DEN WONINGBOUW. De „Hollandsche Revue, sedcrt eenirén tijd iuilgegevCn dfoor W. dien Boer Bussum, heeft e®n speciaal woning- noadnumtner uitgegeven, geredigeerd door Jolian Koning; en waarin doiör tal Iran personen het dringende vraag ink, of een onderdeel :ervan behandeld wordt. Minister Aalberse leidt de artikelen reeks in met ©enige algemeen e opmerkin- kingën over „woningvraagstuk en wo ningnood". Dan volgen artikelen van mr. dr. H. J. Romeijn óver het woningvraag stuk; van mr. B:. H. Vos over den invloed van de huurwetten óp dén woning* nood; van G. H'. C. Hart: over den wo ningnood en arbeidskracht; van IJ. Ch'. G. J. v. d. Mandere over wettelijk© bek strijding van den woningnood» Daar naast artikelen over spéciale ond©rweij- pen. waarbij ook de bespreking' over dén Jordaan als voorbeeld! van .slechte woi- n i ngtoes tanden Het nummer is voorzien van ©en aan tal afbeeldingen; vérseheidene van slech te woonhuizen in den Jordaan. Maart daarnaast ook vele van versehilléndé tuin dorpen en ander© niejuw© wijken, uit heit binnenland zoowel als uit het buiténlandl. de opzienbarende uittreding van de „pa geerde niet nieuw. Hét was die herbau neel'zagers ©if de Ned. Hervf Kerk, ling en voortzetting van wat Groen van? i zooveel eigen Gereformeerd© gemeenten, i voorstel tc Prlnsterer, als man der Réveille, steeds j te stichten, zonder eenige financieel verdedïginlg had voorgestaan tegenover Thorbecke. hulP va© overheidswege. Hot was de herleving van den, in onze Dat naast al die dingen ook zwakheden •Republiek eens zoo sterk ovcrheerschen, j bonden, weet ieder. Zijn bestrijding van dta geest van het Calvinisme, die na dé tegenstanders was vaak verre van eerlijk, kritiek der achttiende eeuw, half was ver- Zll'n bver voor het partij-belang overtrof slikt in de revolutie-Ieuzen. maai- nog niet j hinderlijk jajn Jveir joor dezaak was uitgeroeid. Wat dr. Kuyper echter van Groen van Prinslerer onderscheid©© was dit: dat Groen een eenzame bleef, zond©r contact met een belangrijk volksdeel; en dat djr- (Ingezonden Mededeeling). Kuyper het volksdeel met gelijk gericht© gedachten: de kleine streng geloovige burgerij en de orthodjoxe boeren, zoo Vast aan zich en aap elkaar verbond, dat ze een macht in het land werden. Hijt was behalve propagandist ook een or ganisator, een „groot-kiezer", een man van initiatief in 't vereenigjingsleven, dat toen nog lang niet zoo algemeen ontwik keld was als nu. Uit Middelburg. In de gisterenavond gehoudjen ver gadering van die vereiniging „Handjelsbetf lang" alhier was aan de orde ©en voorstel tot conlribuGeverhoioging, l©r j waarvan dé secretaris er op iwees, dat dé véreeniginjg meer werk tel wachten staal door die inrichting van Ihet Handelsregister en de reorganisatie Van de Kamers van Koophandel, terwijl, zoo,als ook blijkt uit de rede van <Jt©n voorzitter van den Middenstandsbond on langs in Den Haalg gehouden, stérker or ganisatie vanl den middenstabd l©gei» Rijksbemtoeiingen ©n actie der werkne- waar het omging. Het geknoei in dei Lehman-lintjesaffaire deed da'arvan een droeve onthulling. En zijn heerschzucht duldde geen afwijkend© meening naast jmers dringend noodzakelijk is. zich in de partij-leiding. Met het gevolg jHel voorstel werd aangenomen, dat na zijn langzaam terugtreden dé antir Bij de rondvraag werd, besloten aan rev. partij nog altijd zoekt naar- een ge-j de Kamer van Koophandel l© verzoeken lijk waardige om hem op te volgen, om j pogingen aan te wend©n om de sluiting) 'den profetenmantel van hem over tevan het Postkantoor van half een tot nemen, zooals hij die overnam van Groen twee uur te do©n intrekken, daar men van Prinsterer. jd'it voor ellen handel een groot ongferief I acht Als bijzonderheid van plaatselijken f aard zij nog gemeld dat dr. Kuyper - Hedenmorgen sloeg een voor een .in zijn jonge jaren ook in Middelburgj boerenwagen gespannen paard in de I ^wnnntl heeft - Hii werd te Maassluis Kortedelft op hol en rende d:oor de Ret- Dèt was zijn groote kracht. Dat hij als ^eborcn waar vader predikant was I gerstraat het Koorkerkhof op waai' h©t staatsman niet even groot was, heeft zijn i schooi bezocht 1 dier in den hoek van d)©n toren - bleefJ -5~ R mSIS S Het lemoen van d©.a wagen svps; hij, na eenigen tijd op de lagere school i sl'Jk gereden, do-ch^ persoonlijke onge te zijn geweest, op 12 jarigen leeftijd lukken kwamen er niét bij voor. op het gymnasium kwam. Maar kort 1 daarna ging hij naar Leiden. ministerie getuigd, dat aan groote dgngé33 v-einig andere sporen heeft nagelaten dan de onderwijswet, d|ie niet eens zijn par- ^fëenooten bevrodigde. Maar het wakker roepen der slapende gedachten, het leiden djaarvan, het bijeen binden der toen nog zoo afzonderlijk le venden van gelijken geest dat is zijii werk geweest voor dat orthodoxe d|eel' van ons volk, zooals dr. Sehaepman bet deed voor de katholieken en zooals1 na hen Domela en Troelstra het deden voor •de arbeiders Het volksdeel dat <ir. Kuyper naar vo ren bracht, had zelf vergelen, dat het eens zulk een belangrijke rol in het bei- stuur der landzaken bad vervuld. In den grooten tijd van onze republiek fn de 17e eeuw, waren het de ''streng© Uit Walcheren. Maandagmiddag hield] de gemeente raad van R i 11 hem een openbare ver gadering. De burgemteester deelde mede 'dat het gewicht van het brood hij dé hak kers was gecontroleerd en in orde was B>E ZIEKTEWET EN DE BESTAANDE bevonden. UITKEERINGEN. j Van den gemeente'-veldwachter was Naar de Haagsêhe redacteur der Msb.een verzoek ingekomen om de verschil- verneemt, heeft1 de Minister van Arbeid lende werkzaamheden, 'die hij' voor de naar aanleidingl van het advies van den gemeente doet, buiten zijin veldwachter- Hoogén Raad van Arbeid, om niet over schap, te verhoogen. Daar dit verzoek te te gaan Pd invoering der Zielktewelt-Tal- laat was ingekomen, werd het aangehou- ma alvorens een onderzoek! te hebben den. Calvinisten geweest, die, geleid déor hun ingesteld aaar den stand van ziektegeld- Besloten werd het hout langisi den Rit- Calvinistische predikanten, een beslissen- ul,ikepring in ons land, zich opnieuw themschen straatweg bij een omdraai den invloed uitoefenden op den gang van't tot den Hoogen Raad gewend om een voor de veiligheid te doen hakken openbaar bestuur. Oidenbarueveldt, en nadere, meer zuivere ui spraak! in deze- De grond waarop het voormalig t© huis later De Witt hebben ervaren waartoe kwestie. staat, zal van den polder Walcheren wor- he' leidde, tegen d|ien invloed in t© -gaan. i De Minister toch is van oordeel, da,t den overgenomen. Dat dr. Kuyper's partij in haar beste het gegeven advies niet duidelijk de be- Naar aanleiding van een schrijven van 'dagen dezelfde omvangrijke bete©k©ni«( doeling ran de» Hoogen Raad van Ar-Ged. Staten v,-erd besloten de salarissen van den bui-geineester en den secretarisl te verhoogen met ingang van 1 Jan. 1921. De burgemeester zal dan hebben f 1400 ('t maximum) en de secretaris f 1000. Door deze verho-oging moest ook de be grooting 1921 worden gewijzigd. Tot lid van het burgerlijk armbestuur werd herbenoemd Jn. Meliefste Het j>uin van den kerktoren kan voor verbetering der wegen worden wegge haald. Na eenige discussie over dekens, die door de r©geering te koop werden aange boden, over de telefophvjerbmdinigt 'die er nog niet is, en over den overhellenden kerktoren, werd de vergadering gesloten. o- Uit Schouwe n-D uiveland. - In de Donderdagavond' te Bruij- n i s s e gehouden gemeenteraadsverga dering werd meedeel ing gedaan van een bericht der Prov. griffie dat in het laatst van November een commissie uit Ged. Staten vermoedelijk deze gemeente zal bezoeken en een bespreking houden met Burg. en Wjeth., in verhand met de ge meentegrenzen ën samenvoeging van ge meenten. Naar aanleiding van het schrijven van Ge'd. Staten verzoekende herziening der jaarwedden van burgemeester en secre taris, werd met algemeene stemmen be sloten deze te stellen op de bédragen Idoor Ged. Staten gewenscht met inacht neming der dienstjai'en. De vereenïging 's Heerenloo te Erme- loo meldde dat de verpleegkosten met f 75 per patiënt per 'jaar zijh verhoogd. Door L. Zoeter werd verzócht de ver- plegingsko-sten van zijn zoon, verpleegd op „Vrederust", voor rekening der ge meente té nemen; hij is bereid in de kosten voor de helft bij te dragen. Op voorstel van Burg. en Wfetli wérd daarop afwijzend bescnikt. L. van Vessem en Jac. van Popering, gemfeentéwerklieden verzochten om ver hooging van limine jaarwedde. Met algfe- Emeene -st©mmen Werd besloten deze mét- Jan. '21 te brengen op f 1040 en het ver schil met het huidige traktement als 'duiu'teloeslag' over 1920 toe te kennen. Aan L. van Vesseln werd voor het opste ken der lantaarns f 1 per avond gege ven, f 5 extra voor de lantaarn op d©n havendam en f 5 vergoeding voor poets lappen. Aan A. van Vesstem'— Huisson werd verhooging gegeven der vergoeding voor den schoolschoionmaak ad f 50. In verband mét die verhoogingen werd besloten over 1921 den Hootfd. Omlslag met f 3000 te verhoogten. De behandeling der reclames op den H. O. werd uitgesteld tot Dinsdag. Bij de rondvraag besprak de heer Hoogerheide de circulaire inzake goed koop© dekens. De voorzitter deelde mee, dat Burg. en Wteth deze week hebben besloten dit' bekend te maken. Men kan zich dan opgeven ter secretarie. De voorzitter -deelde nog mede,- dat de herstellingen aan den havendam1 en de Spuikom gereed zijn. De onkosten bte- djroegen f 500. Ook deelde hij' mede, dat de kop van den havepdaml in slechten toestand verkeert. Men heeft reeds' ge tracht herstelling aan te brengen door gi'ond uit te graven en meer aan te vullen doch door de groote 'droogte mtoest men het werk tot later uitstellen. Uit Zeeuwse h-V 1 a a 8 e r e n O. D. Zaterdagavond werd te Ax-el in het Beursgebouw ,ond©r leiding van dén fieer F. Dekker Pzeen vergadering genouden van belanghebebnden, ten einde een bespreking te houden om trent het blijvend beschikbaar stellen van dft Beursgebouw voor de verschil lende vereenigingen van "Axel, alsmede voor het houden 1 van vergadteringten enz. Door den heer F. Dekker werd mede gedeeld, dat het Beursgebouw een zeker bedrag per jaar zou moeten opbrengen als iSchadevergoeding Voor de personen, die één of Imteer aandeelen in dit ge bouw hadden genomen, benevens voor verdere onderhoudskosten. Aangezien] dit Beursgebouw de eenig© gelegenheid te 'Axel is voor de bijteejnkomlsten voior de muziek, de zang enz., zou het na tuurlijk zeer gewenscht zijh, dat dit ge bouw voor dergelijke (samenkomsten be schikbaar bleef. Een bepaald besluit kon op deze vergadering echter nog' "niet genómten Worden, aangtezien de besturen der ver schillende Ver©émgingen eerst daarover nog mtoeten beslissen, zoodat later nog maals een bijeenkomst zal worden ge houden, teneinde een definitieve beslis sing te nemen. D. Uit Zeeuwse h-V laanderen W. Men schrijft ons: Dat zinnigheid de wijsheid bedriegt, kunnetn nu ook de vroede vaderen van Grpede weer ervaren, inplaats va» bij den aanleg vah de electriische centrale voor een goed waterreservoir te zorgen, moest een put voldoende zijn. Het vo rige jaar moest mten af en toe eens dei ven naai' water. Nu betgjtat dat lieve leven wederom', de vorige week klon al op een drietal avonden om ruim negen uur geen stroom meer worden geléverd wegens watergebrek. Het meeste zijn daardoor de ver bro kers gedupeerd, Want licht of niet, be talen moet men toch. Algemeen is dan! ook d© wensch naar meters, doch stfeeds' wordt gezegd: ,,dfie zijn njipt te krijgen.' Bovendien zou dan eerst recht het gesukkel beginnen, want het ligt voor dte hand, dat meerdere in- jgjejzlebenen van het electrisch licht ge bruik zouden maken eW daarvoor zijn de tegenwoordige mlachiné's niet bere kend. WATERLEIDING OP TIIOLEN. Men schrijft ons: f Naar aanleiding van de u gezonden opmerking, als zou geschreven zijn, dat de buizen voor West-Brabant duur wor den verkocht, zij' opgemerkt, d'at djeze meeninlg nooit is' verkondigd'. Er is van gesproken, dat een waterlei ding met groot aantal afnemers duurder kan koopen dan een met een minder» aantal afnemers, en dus eerde© fot bouvt kan .overgaan. Voorts zij opgemerkt, dat men thans niet weet of m©a al of niet 'duur zal; koopen; dat dit later blijken zal. Intusschen is het met de hoogst onze kere prijteschom'melingen gewenscht te koopen. vtooral gezien h©t groote hy giënische 'belang, als men binnen de; hegrooting is gekomen. Wat betreft Tholen zij opgemerkt, dat /de Raad van Beheer dier waterleiding) niet gewoon is achter de feiten aan te! loopen, en voldoend© competent is |op» tijd het noodiige te verrichten. Zij ach^ liet echter gewenscht geen verblijdend© med'edteelingen te doen, vóór positieve feiten- kunnen gejnoemd worden. KERKNIEUWS. Onder groote deelneming werd gis teren op- de Oude Begraafplaats te Utrecht ter aarde besteld het stoffelijk overschot van ds, P Wi. J, Klaarhamer, emeritus predikant bij' de Gereformeer de Kerk aldaar. Aan de groeve werd het woord gevoerd door dte. J C. de Moor, die den overledene is opgevolgd, den heer "Fanov van Middelburg, ds. K Femhout van Amsterdam, prof. dr Oh Aalders, hoogleeraar aan de

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1920 | | pagina 1