BURGSCHR COURANT
So. 23
Dinsdag 28 Januari 1919e
v 162* Jaargang
Ai>ona. prijs per kwartaal te Mid
delburg ou bij de agenten in Vtissingen
en> Goes f 1.80, per post f 2.—.
A3vertentiën 20 eent per regel.
Bij abonnement veel lager.
Swmilieboriohtei en dankbetuigingen
vin 4—7 regels f 1.50.
Bovenstaande adverteatieprijran wordtin
met 20*/*' toeslag rerbeofi.
ELEKTRICITEITS
VOORZIENING.
Op hel oogenblik wordt er aan het
provinciaal hesluur van ons gewest druk
gewerkt aan de verdere voorbereiding
van die electriciteitsvoorziening vanwege
de provincie. Zooals men weet is in
de najaarsvergadering van December
j.l. door de Prov. Staten besloten daar
voor den vorm te kiezen van een
Naaralooze Vennootschap, waarvan, de
provincie de grootste aandeelhouder js,
en waartoe overigens slechts publiek-j
rechterlijke lichamen als aandeelhou
ders kunnen toetreden, wat enkele ge
meenten reeds gedaau hebben. Thans
worden de statuten van 'die vennootschap
Voorbereid, en als die zijn goedgekeurd,
kan verder gegaan worden met hel eigen
lijke werk, n.l. de vaststelling van de
wijze van slroomlevering, die wel reeds
in allerlei onderdeden onderzocht werd
«n nog wordt, maai- die niet definitief
vastgesteld lean worden vóór de statuten
zijn goedgekeurd. Trouwens, op het
opgenblik is de schaarschle aan mate
rialen nog altijd van dien aard, dat
aan een uitvoering van eenigszins om-i
vsmgrijke plannen toch niet gedacht
kan worden.
We brengen dit in herinnering, om
dat er in deze materie in ons land
een propadanda gaande is, die op de
technische oplossing van diat vraagstuk
van stroomlevering een grooten In
vloed kan hebben, zoodat het tenslotte
bog. van voordeel kan blijken dat de plan
nen in Zeeland, tengevolge van den
oorlogstoestand niet zoo spoedig tot uit
voering zijn gekomen, als men eerst
wel gehoopt had.
iWe bedoelen de aankondiging van
ttem Minister van Waterstaat in de Mem.,
van Antw. op zijn begrooting, dat het
eijn voornemen is een staatscommissie
in te stellen ,wier taak zal zijn. hem
Voorlichting te geven over de vraag1:
jof niet thans reeds de tijd gekomen
<s dat hel belang eener goede electrici-
éeitavoorziening nog meer zal gediend
zijd, indien in die voorziening meer
eenheid wordt gebracht, in welk geval
«r wellicht aan zou kunnen worden
gfcdacht. dat het Rijk rechtstreeks de
itraom-voorziening ter hand neemt".
Dat wij in dezen tijd snel leven, we
ten we allen. Maar hier heeft men een
Voorbeeld van een zeer snelle ontwikke
ling der ideeën.
De vele gemeentelijke electriciteits*
bedrijven in ons land zijn een bewijs
voor een reeds lang gevestigde overtui-'
gng dat zoon gewichtig economisch
slang als de levering van electriciteit
voor licht en kracht beter is toevere
tnauwd aan de gemeenschap dan aan
particulieren.
Maar intusschen werd ook al gevoeld
dat men niet moest stil staan bij de
gemeenten; dat het terrein van eiectri-
citei tale vering grooter gebied moest be
slaan, wilde men verkrijgen dat ook
buiten de sleden de groote voordeeleu
v*n electriciteit bereikbaar zouden wor
den; terwijl bovendien de exploitatie veel
economischer kan geschieden over groote
gebieden met enkele centrales. En als
gevolg daarvan werd spéciaal onder de
Vorige regeering gestuurd in do richting
van provinciale eleclriciteitsyoorziening.
Indien niet de schaarschle van materiaal
door den oorlog de uitvoering had belem
merd zouden waarschijnlijk nu. reeds ver
scheidene provincies zulk een regeling
hebben, want overal is zij èf m voor
bereiding öf in zeer gevorderden staat
van uilvoering.
En nu weer den drang naar een nog
«terker samenvoeging, naar een stroom-<
levering door den staat.
Dat is niét, zopals thans bij zooveel
andere kwesties van staatsexploitatie
ïn de eerste plaats een gevolg van
in den oorlog lot rijpheid gekomen
nieuwe begrippen omtrent de staatstaak.
Die drang zit veel eer in de technische
vorderingen, in den steeds duidelijker
door de technici aangjeloonden stelregel
dat men veel economischer werkt met en-<
Vele groote centrales dan met een aantal
kleinere. Voor de beleekenis van die
technische overwegingen bij het aan den
«taat trekken van de electriciteitsvoorzie--
ning in Duitschland verwijzen we naar
hetgeen in dit numimer wordt meegeJ
«teeld onder Buitenland.
En voor ons eigen land kan men daar
over interessante dingen lezen in het
verslag van de Kamerzitting van 23 Jan.
wnarin de heeren De Muralt, van der
(Waerdea en Bongaerts bij de begroting
v^n Waterstaat hun aandacht aan dat
jvmohtige vraagstuk wijdden.
Alle drie waren van meening dat de
staat niet anders mag zijn dan de pro
ducent van electriciteit, die ze als gros
sier levert aan de provincies, welke dan
als distribuanten optreden voor de groot
industrie, polders en gemeenten. En alle
drie betoogden ook dat dan het aantal
centrales aanzienlijk kan worden inge
krompen.
De lieer De Muralt wees o.a. op de
meedeeling van prof. v. Iterson, dat met
dc minderwaardige brandstoffen aan de
kolenmijnen, zooals kolenslik, cokenoifèfi-
giassen, koolsteen en bruinkool, naar
schatting éfen hoeveelheid eleclriciteit
kan worden opgewekt, die behalve voor
het mijnbedrijf, voldoende is ter voor
ziening van Limburg, N.-Brabant, Gelder
land, Utrecht en Overijssel.
En. zelfs alleen gelet op de dan voor de
andere provincies nog noodige volwaar-'
dige brandstof, blijft dan nog voor de
staatscommissie de vraag ter bestudeering
over, die de heer Bongaerts de kern van
de kwestie noemdeinoel men de brand
stof vervoeren, of is het voordeeliger
de electriciteit te vervoeren?
De heer v. d. Waerden wees nog op den
grooten afval van stroom bij de suikerfa
brieken; de fabriek van Van Marken e.d.
Wanneer men heeft een centrale bijr de
mijnen, een Tn Geertruidenbergi1, een in
Arasterdam, een in Rotterdam, en een in
Groningen, dan zou dal ahnlfal z. i. vol
doende zijn.
We zullen het hij deze enkele aanwijs
zingen laten, want ten slotte zal men
op het rapport van de aan te stellen
staatscommsisie moeten wachten, voor
een eindoordeel kan worden gevormd
In dit rapport kunnen trouwens nog
meer vraagstukken van enorme beteekenis
naar voren komen. Men denke slechts aan
de ook door den Minister aangeroerde
clectrificatie van dc groote spoorwegen.
Maar het boven aangehaalde is reeds
voldoende om te beseffen dat die over
wegingen van ver-reikenden invloed kün-
nen zijn op de plannen voor electricileits-
levering in onze provincie.
Tol nu toe berustten die plannen in
SPOORWEGPERSONEEL
Ook de R. K,- Bond van spoor- en
tramwegpersoneel heeft in een Zondag
te "Utrecht gehouden vergadering van af-'
deelingtsbesturcn de voorstellen der direc
ties onaannemelijk verklaard, ook na de
toezegging, dat door het stelsel van bij
slagen over de maanden April, Mei en
Juni eenige lijdelijke verbetering iu het
ontwerp zal worden gebracht en voor
het tweede halfjaar 1919 zoo noodig na
dere regeling van bijslagen wordt in uit
zicht gesteld.
I>E GRIFFIERSBENOEMING JN
GELDERLAND.
De R. K. Statenclub van Gelderland
heeft in haar vergadering van 25 Janu
ari met algemeene stemmen de vol
gende motie aangenomen
„De R. K. Statenclub van Gelderland
op 25 Januari 1919 te Arnhem ver
gaderd, ter bespreking van het ver
schil van meening tusschen haar en
haar voorzitter Jhr. Mr Paul van Nis
pen- lot Sevenaer inzake de griffierbe-
noeming
gehoord de nader verstrekte inlich
tingen1 verklaart deze zaak afgedaan,
en spreekt dc hoop uit, dat Jhr. Mr. P.
van Nispen tot Sevenaer tot lid der
Pröv Staten wordt herkozen.
EEN DOEKJE OVER ZEEUWSCII-
VLAANDEREN.
„Zeeuwsch-VIaanderen door historie i'n
volksaard Noond-Nederlandsch gebied"),'
aldus is de titel van een bij M. Nij-i
hoff in Den Haag uitgekomen vlug-1
schrift van dr. J. de Hullu', thans rijks,-*
archivaris Jn Den Haag, maar Zeeuwsch-
Vlaming van geboorte, en schrijver van
een groot aantal historische studies be
treffende Zeeuwsch-VIaanderen.
In het eerste dèel van dit boekje geeft
de schrijver een overzicht van de histori
sche betrekkingen van die streek met
NoordwNederlandin het tweede deel
geeft hij een kenschetsing van liet Ne-
hoofdzaak op het rapport in April 1917 derlandsch karakter van de bevolking,
uitgebracht door prof. Feldmann uit
Delft
De conclusies waartoe deze kwam. had
den deze strekking.
voeding van Schouwen en Duiveland,
St. Philipsland en Tholen van uit Noord
Brabant;
een centrale op Walcheren voor voe
ding van Walcheren, Zuid Beveland en
Noord Beveland;
een centrale nabij Sas van Gent voor
voeding van de beide deelen van Zeeuwsch
Vlaanderen.
In hoever die -plannen jbïj het naxler on
derzoek gehandhaafd zijlij dan wel gewij
zigd, is niet publiek ,want men is hog
steeds aan het onderzoek bezig.
We hebben wel hooren verluiden dat
bij die voorbereiding ook sterker concen
tratie in overweging is genomen. We
zitten hier e chter in een lastige provincie
met die breede waterscheidingen. Het leg
gen bv. van een kabel door de Wester
Schelde is een vraagstuk waar groote
moeilijkheden aan vast zitten door de be
weeglijkheid van den bodem en door hel
gevaar van dijkvallen e.d.
Maar ook deze gewijzigde plannen zou
den wel eens in een geheel ander licht
kunnen komen, wanneer het rapport dei-
staatscommissie de mogelijkheid aantoont
van nog verder gaande vereenvoudiging,
dan in 1917 mogelijk werd geacht. Ze
kerheid bestaat daarvoor natuurlijk niet.
Men behoeft slechts het rapport van prof.
Feldmann in te zien om te beseffen dat
juist iu een moeilijke provincie als Zee
land zooveel combinaties mogelijk zijn,
dat slechts een nauwgezette berekening
van verschillende gevallen den eind-uit
slag kan bepalen.
In ieder geval echter maakt het groote
belang van het vraagstuk ook voor onze
provincie (licht, kracht voor kleinbedrijf
landbouwwerktuigen, polderbemaling en
voor enkele der tramondernemingen) het
wenschelijk de aandacht gevestigd te
houden op de groote lijnen die in deze
maler ie getrokken worden.
*3 si
Mr. TREUR.
Het Tweede Kamerlid mr. Treub moet
tengevolge van een aanval van Spaansche
griep het bed houden. Het laat zich aan
zien, dat het wel een paar weken zal
duren, zoodat de heer Treub zijn gewone
werkzaamheden weer zal kunnen ver-'
richten.
J. C. E. KELLERMAN SLOTEN!AKER. f
Te 's-Gravenhage is overleden de
heer J. C. E. Keilerman, Slotemaker,
regeeringsciommissaris bij de N. U
oud-directeur der belastingen, ridder in
de orde van den Ncderlandschea Leeuw
Onder het ministerie Heemskerk-
Kol kin an werd hem het ontwerpen van
een nieuwe tariefwet Opgedragen
De gewezen'keizer.
Gistermorgen werd ter gelegenheid van
den 60en verjaardag van den gewezen
keizer een godsdienstoefening gehouden
op het kasteel Amerongen voor het kei
zerlijk echtpaar, het gevolg en de grafe
lijke familie.
Men meldt nog uit Amerongen, dat
de verjaardag van den ex-keizer zeer
rustig is verloopen. Er was hoegenaamd
geen uiterlijk feestbetoon; waar ook wei
nig aanleiding toe bestond.
die sedert de aansluiting bij Noord-Ne
derland uit zooweel verschillende be*
standdeelen is samengesteld.
Zijn uiteenzettingen leiden hem tol de
volgende slotsom:
Van een verovering van Zeeuwsch-
VIaanderen door een vóór 1839 of als
men wil vóór 1830 niet eens bestaan-
den staat België heeft de Muze der hi
storie nergens aanleekening gehouden.
Op zijn hoogst zou men kunnen zeggen
dat de veroveringen door Spanje van
Axel, Sas van Gent en Hulst in 1583
en van Westelijk Zeeuwsch-VIaanderen
in 1584 rechtstreeks zijn bewerkt en
die van Sluis in 1587 indirect is be
vorderd door twee Belgen, Van Slee-
land en Chiöiay, d'e ann de zaak der
Staten geveinsdelijk hun eer en trouw
hadden verpand. Belangrijke deelen van
liet gewest, .Biervliet en Terneuzen zijn
sinds de eerste jaren van het verzet te
gen Spanje (1572 en 1574) tot op de
Fransche overheersching toe onafgebro
ken in Noord-Nederlandsch bezit ge
weest, andere zooals Axel en het Land
van Caazana van 1586 en 1604 af,
Sas van Geilt en Hulst van vóór den
Munsterschen vrede (1644 en 1645).
Noch in 1811 noch in 1830 heeft de
bevolking ook maar de allergeringste
begeerte aan den d,ag gelegd om van
Noord-Nederland afgescheurd en aan
België geplakt te worden. Integendeel,
zij heeft in beide die jaren metterdaad
getoond onder geen andere souverei-
niteil te willen staan dan die van het
geliefde Huis van Oranje. Het tegen
woordige geslacht begeert dit niet min
der vurig dan de vaderen nu achten
tachtig en honderd jaar geleden
Zeeuwsch-VIaanderen moge eenmaal, in
lang vervlogen tijden, deel hebben uil-
gemaalct van het graafschap Vlaanderen,
het verschil in bestuur, in Iraditiën, in
afstamming, zeden, taaleigen heeft gedu
rende de twee, drie eeuwen en meer,
dat zij met Noord-Nederland zijn ver
bonden geweest, op de bewoners een
eigen stempel gedrukt, hun een karak
ter geschonken onuilwischbaar Neder-
landsch, tot in den diepsten grond af
wijkende van den Belgischen volksaard
Zij zijn zicli daar ten volle van bewust,
zij gevoelen zich in hart en nieren Hol
landers, zij blijven Koningin Wilhelmina
houw en trouw, even innig als de in
gezetenen van welk ander gedeelte van
hel koninkrijk der Nederlanden
Werkloosheid te Maastricht
Het gebrek aan steenkolen is oor
zaak van enorme werkloosheid in de
Maastrichtsche industrie.
Terwijl de aardewerkfabrieken „e
Sphinx" reeds lang gedeeltelijk stillig
gen, heeft de directie haar glasfabrie
ken geheel moeten stopzetten De glas
blazerij reeds voor eenige weken. De
gasstokerij eveneens. Bijgevolg zal de
glasslijperij spoedig uitgewerkt zijn
De zinkwitfabriek te Maastricht zal
met 1 Februari a s. geheel stop worden
gezel De fabriek te Eijsden kan haar
arbeiders nog aan den gang houden
mei haar annex cement industrie.
Van overheidswege wordt alles ge
daan wat maar de belangen der m-bei-
der. raakt. £en groot heil is er in ge
legen, dat de arbeiders voordeel trek
ken uil een algemeene wachtgeldrege
ling, tot stand gekomen door werkgever
en overheid.
o
Den Haag zetel van den Volke
renbond
In een brief van den Haagschen re
dacteur van het Volk leest men o m
De volkerenbond zal een bureau moe
ten hebben De Nederlandsche regee
ring tracht, zoo vernemen wij, te l»e-
"wer.v.n, dat dit bureau in Den Haag
wordt gevestigd. Haar pogingen zijn tot
dusver niet geheel zonder resultaat. Zij
inoet reeds toezeggingen in die richting
hebben optvangen. Op die manier zou
het vredespaleis misschien nog eens^een
ding wórden, waarmee niet de spot
behoeft gedreven
o
Cement
Gisteren kwam te Rotterdam van
Londen aan hel stoomschip „Beyerland"
met o.a. ca 1600 ton cement.
De aflevering geschiedt door de Im
porteurs de Scheepvaart en Steenkolen
Maatschappij, in overleg met het Rijks
kantoor voor Bouwmaterialen direct aan
verbruikers. De prijs is beneden f 60
per 1000 K.G. afboord Verdere ladin
gen worden binnenkort verwacht.
Zonder twijfel zal deze belangrijke
prijsverlaging er toe bijdragen spoedige
herleving te brengen in het bouwvak.
DISTRIBUTIE EN PRODUCTIE
Slacli Ivergunningen.
Een wijziging is gebracht in de om*
schrijving der dieren, welke ter slachting
zijn toegelaten na daartoe door den bur
gemeester afgegeven vergunning. In
verband hiermede is* bepaald, dat het
onder II sub 3 van de beschikking van
den Minister van Landbouw van 19 Dec.
j.l. bepaalde, aldus zal moeien worden ge
lezen
3o. De burgemeesters der gemeenten
zijn bevoegd de sub. 2o. bedoelde vergun
ning te verleenen, met uitzondering van
voor kennelijk dragende dieren en voor
vrouwelijke dieren met minder dan 6
breede landen.
De Minister blijft aandringen op het af
geven van slechts zooveel slachtvergun-
ningen als overeenstemt met een hoof
delijk rantsoen van 2 ons per week, met
dien verstande, dat het vleesch van ge*
slachte nuchtere kalveren hierbuiten valt.
Petroleum voor hotels en
restaurants.
Naar de „Hotelhouder" mededeelt, is,
wegens een nieuwen aanvoer van petro
leum, door hel Rijkskantoor voor Ver-
lichtingsproduclen wederom een partij
petroleum beschikbaar gesteld voor hotels
en restaurants, alleen echter voor kook*
doeleinden.
De petroleum wordt via liet bureau
van den Ned. Hotelhoudersbond toegewe
zen, niet bondsleden kunnen zich echten
ook tot den Bond wenden. Pensionhou
ders vallen evenwel niet in de termen
voor deze distributie.
o
De kolenaanvoer
Van gisteren af worden eiken dag vier
treienen met Duitsche kolen hier te lande
verwacht
Tot dusver werden dagelijks twee trei
nen met ongeveer 800 ton elk aange
voerd. Het maandelijksch totaal zal, wan
neer deze aanvoer voortgezet kan worden,
van 40.000 op 80.000 ton stijgen. (Hand.)
NEDERLAND EN DE OORLOG
30 p C t. Vrachtverlaging.
Naar het Hand. van de Stoomvaart
maatschappijen, welke van Ned.-Indiê
op Nederland varen, verneemt, zijn de
wachten van Java naar Nederland met
30o/o verlaagd.
Graan.
Het stoomschip Ileclor, van de Kon.
Ned. Stoomboot-Mij., is gisteren van
Galveston te Amsterdam aangekomen
met ongeveer 4200 ton granen.
Bloem k weekers.
De Nederlandsche bloemisten, die ge
durende den oorlog groote verliezen
hebben geleden, maken zich thans na
tuurlijk weer op, om r uime afzetge
bieden te vinden. Een der beste afne
mers Duitschland, zal welliqjit voor ja
ren zijn uitgeschakeld. Met regeeringjs-
steun zal nu een oommissie naar Dene
marken en Zweden vertrekken, om te
onderzoeken, in hoeverre die landen
voor afzetgebied in aanmerking kunnen
komen. Voor de Betuwe heeft in die
commissie zitting de heer A H. Knip
ping, te Lent, veilingmeester van de
Elster veiling
«-
De Ned. K. v. K te Brussel en de
boycot vpn Duitsche firma's enz.
Den 24 dezer meldde Havas dat, blij
kens een mededeeling van de Indópen*
dance Beige, op de algemeene verga de
ring van de Nederl. Kamer van Koop
handel te Brussel, een voorstel tot het
royeeren van alle Duitsche firma's en
van alle firma's van met Duitschland
verbonden landen, alsmede van die leden,
die tijdens den oorlog met Duitschland
handel hebben gedreven, met 37 tegen 32
stemmen is verworpen een bericht
dat in Belgische leringen een pijnlijken
indruk schijnt te hebben gemaakt.
Het bestuur van de Nederlandsche Ka
mer van Koophandel te Brussel heeft
thans, naar een nieuw bericht van Havas
meldt, de mededeeling van de Indépen-
dance Beige tegengesproken en tegelijker
tijd doen opmerken, dat het voorstel om
Duitsche firma's te royeeren, hetwelk
zal worden onderworpen aan een onder
zoek door het bestuur der Kamer, nog
niet ajan een stemming is onderworpen.
Uit een meedeeling van den M.-corresf-
pondent te Antwerpen van de Telegr. ma
ken we echter op, dat die stemming van
37 tegen 22 betrekking had op een voorv1
stel van den heer v. d. Vijver, om primo,
uit de Kamer van Koophandel allen Ie
verbannen, die met den vijand van België
handel gedreven hebben; secundo te ver-f
bannen ook al de leden, die de achting
der Belgen verbeurd hebben door hun
gedrag tegenover den bezetter; tertio
uit te sluiten al de Duitsche firma'd,
evenals de vertegenwoordigers dezer fir
ma's, die Nederlanders zijn. Dat is
dus iets anders dan de nog niet genomen
i Bruinkjjoolaanbod buiten de
distributie.
Op een vraag van den heer De Jonge
over het in een advertentie te koop
aanbieden \,an 50 waggons bruinkool en
20 waggons zandkool, heeft de Minister
van L. N. en H., geantwoord het uitge-
sloten te achten, dat leveranties van
bruinkolen in een hoeveelheid als in
de aangeduide advertentie aangeboden
aan het toezicht van de rijkskolendis-
stribulie zouden ontsnappen.
Dat door of vanwege bruinkoolexploi
taties somtijds bruinkool wordt aan
geboden, vindt haar verklaring in de
omstandigheid, dat door de rijkskolen-
distri butïe in mindering der rantsoenen
slechts bruinkool wordt toegewezen, die
san bepaalde minimumkwali'-'lsejscheo.
voldoet.
De minderwaardige bruinkool wordt
op aanvraag buiten rantsoen door de
rijkskolendistributie aan de industrie toe
gewezen. Het kan derhalve zeer wel
voorkomen, dat vanwege de exploitan
ten getracht wordt afzet voor minder
waardige kool te vinden, waarvan le
vering, gelijk is gezegd niettemin on
der de controle van de rijkskolendis
tributie geschiedt.
Blijkens ingewonnen informaties is
de onderhavige advertentie evenwel ge
plaatst zonder dat de steller over eenige
bruinkool ten verkoop beschikte.
o
Slachtvet
Volgens „de Slagerscourant' heeft de
Minister van Landbouw in een onder
houd met het voorloopig bestuur van
de federatie van vereen gingen op het
gebied van den vee- en vleeschhandel me>-
degedeeld, dat zoodra een zekere hoe»
veelheid vet, olie of spek in het land aan
wezig is het 't plan van den. Minister is,
om het vet evenals de varkens en run
deren vrij 1® la!en. Als hel vet niet spoe
dig vrij komt, aldus verklaarde de Minis
ter, zal aan de slagers een hoogere prijs
worden uitbetaald, omdat de beslaande
prijzen te.laag zijn.
- -o
Thee.
In verschillende kringen heerscht, de
vrees, dat, nu de maximumprijs en de
distributie van thee zullen worden opge
heven, terwijl slechts geringe voorraden
thee in hel land zijn, de prijzen van
dit artikel enorm zullen oploopen. In
verband hiermede is het wellicht niet
ondienstig mede te deelen ,dat heden
het stoomschip „Tabanan' hier le lande
wordt verwacht met 10.000 kisten thee
terwijl thans op Java ladende zijn het
s.s. „Rembrandt" dat 7000 kisten thee
thee inneemt, het ss. ,,Dardanus" met
12.000 kisten thee en het s.s. „Kawi"
met 18.000 kisten thee.
81! Stei m Fre»lï?fi.
Uit Middelburg-
Blijkens een publicatie In dit num-
(-mei" zal morgen alhier voor de aange
geven nummers der vischkaari verkrijg
baar zijn als regeertngs visch middel-
