117" Jaargang Stil m PfQTlBsli. No. 7 Donderdag 9 Januari 1919 1 p li p Lj Ij it E rsn AkoDD. prijs per kwartaal te Mid delburg en bij de agenten in Vlissingen en Goes f 1.80, per post 2.—. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Familieberichten en dankbetuigingen VUt 1—7 regels f 1.50. Bovenstaande advertentieprijzen worden met 20 toeslag verhoogd. DE ACHTURIGE WERKDAG. Eerst een 'enkele herinnering tot beter begrip van den stand van zaken. Want de neigingen en stemmingen, pi déze; maler,© ontwikkelen zich zóó snel, dat ze ternau wernood te volgen zijn. En als we t een en ander uit de vóór-geschiedenis aanhalen, dan zeggen we niet dat we daarmee ophelderen waaróm de achturige ■werkdag nu in eens zSoo'n victorie schijnt te behalen over de geheele linie. Integen deel, 't maakt 'den plolselingen sprong des te merkwaardiger. We behoeven niet eens terug te gaan tot een 25 jaar geleden, toien de eisch. van 8-iU.rigen werkdag op de 1 Mei-mee tings een revolutionairen klank nadl Dat was toen iets dat legen alle bestaande orde van zaken ingilng. Maar al werd acht uur dan ook een onmogelijk le verwezenlijken illusie ge acht, er werd toch erkend dat er veel te lang gewerkt werd in de fabrieken Vooral de officieele en particuliere ar- beidlsenquêles hebben maar al te duidelijk aangetoond welke verwoestende uitwer king een te lange arbeidsduur heeft ten opzichte van de gezondheid, de zedelijk heid, het gezinsleven en de beschaving van de tafrbeiders. En de vaak gehoorde tegenwerping dal werkgevers en kantoormenschen ook langer werktijden hebben dan acht uur, verliest veel van haar kracht dis men in gedachte houdt, dat bij' dié groepen slechts zelden iederen dag opnieuw 10 a 12 nur gewerkt wordt, dat ze meestal nog uren vinden voor ontspanning of lectuur, en bovendien de onderbreking hebben van een zomerverlof van eenige weken, terwijl voor de arbeiders steeds iederen dag, zonder onderbreking, zonder vacan tia, diezelfde zware arbeidstijd terug keerde Het onderwerp van verkorting van den arbeidsduur bleef aan de orde, en zié, de veelbeteekende ervaring in de prak- tijk was, dat vermindering van arbeids duur niét tot vermindering van de pro ductie behoefde Ie leiden, dat een frisch lichaam en een frissche geest deugde lijker werk bevorderen. Hel was vooral dlopr die ervaringen dat de ideeën zich 6neï vervormden. in die stemming werd in Maart 1909 in onze Tweede Kamer een groot debat ove» dit onderwerp gehouden, naar aan leiding van een motie-Schaper om den nrbeidsduur voor alle volwassen arbei ders tot 10 uur te bepalen, Het resultaat van dat dagenlange debat is geweest dat die motie-Schaper werd verworpen, maar dal een motie van den heer Aalberse Oden tegenwoordigen Minister van Arbeid) werd aangenomen, de wenschel'ijkheid .uitsprekend van een wettelijke beperking van den arbeidsduur voor de volwassen «jrbeiders tot 10 uur, behoudens drin gend noodzakelijke uitzonderingen en overgangsbepalingen Die motie iS een motie gebleven. Van eon wettelijke regeling voor de volwas senen is niets gekomen. "Wel is 1910 voor „jeugdige personen en vrouwen" in fabrieken en werk plaatsen een wettelijke werktijd ingeh döerd van 10 uur per! dag en 58 uur per vreek. Maar Voor de volwassenen werd wettelijk niets geregeld. In datzelfde jaar echter werd het nu nog aanhangige wetsontwerp-Schaper C.s. ingediend betreffende bescherming van 3en arbeid. Artikel 8 van dat voorstel bepaalde dal „een arbeider niet langer aijbeid mhg verrichten dan 10 uur per et maal", met een overgangsregéling die ■a acht jaar den werktijd zou verkor ten tol acht uur. Bepaaldè, niet bepaalt; want in de a«ht jaren rust van dat voorstel zijn de ideeën gewijzigd. Eerst dit najaar, nl1. 4 October j.l. is de Memorie van Ant woord uitgebracht op het afdeeling- verslag en daarbij werd in genjbjeiml ariikel als tweede alinea de bepaling ingevoegd ,.In fabrieken en werkplaatsen mag een arneider niet langer aijbeid ver richten dan 8 uren per etmaal", terwijl tevens den overgangstijd van 10 op 8 uur werd verkort tot vier jaar. Waarom? Omdat in de periode van gedwongen stilliggen van. dit ontwetip $ook al tengevolge van den oorlog) de toestand gewijzigd is, de overgang naar den 8-vtrendag meer dringt dan voor heen, en een nieuwen termijn van acht jaar tegenover de arbeidersklasse niet ♦e rechtvaardigen zou zijn. Het moet gezegd worden dat de wer kelijkheid inderdaad dp voorstellers ge- Hjk geeft in hun bewering dat de oven gang naar den 8-urendag meer dringt dan voorheen. Toen een maand later de revolutie geest over ons land kwam en losweekend werkte op de taai© lijm van tal van oudé meeningen, toen botten in alle deelen van het land besluiten tot invoe ring van den 8-urendag uit. Niet alleen in fabriekenook sommige ,gemeenteb sturen namen het besluit ertoe De Am- sterdamsche raad die in 1910 nog een sterke oppositié zag tegen den overgang van 10 op 9 uur, was nu zonder jreel verzet voor 8 uur te vinden. En hetzelfde gebeurde in de Staten van Noord-Hol-, land, en, zooals we reeds zeiden, in een groot aantal industrieën. Dat is dus een vrijwillige invoering. Maar ook een w e 11 e 1 ij k e regeling is aanstaande. De huidige regeering had eerst gezegd ook nog in November, dat zij wilde af wachten wat-de Kamer bij het ontwerp- Scliaper zou beslissen. Maar blijkens een mededeeliug, 10 December jl. in de Kamer afgelegd door Minister Ruys de Beerenbrouck, is zij Van plan veranderd, en komt zij' zelf met een Voorstel, omdat zij' dat in het belang der zaak acht. En bijgevolg is er nn een wetsontwerp aan hel Departement van Arbeid in voor bereiding, terwijl naar do Minister mee deelde, de 8-urige werkdag van arbei ders in dienst van het Rijk in overweging is, met het onvermijdelijk aanhangsel dat de verkorte werktijd ook moet worden ingevoerd voor do bestekken der rijkswei ken. Maar de Minister waarschuwde dat het tol verwarring zou leiden, indien het Rijk rauwelijks tot invoering van den 8-urjgen werkdag overging, zoodat overleg met andere administratiën en bedrijven gewenscht is ter bepaling van den termijn waarop de nieuwe regeling zal ingaan En ais men let op de wijziging die de heer Aalberse bracht in de boven vermelde motie-Schaper, dan is 't te venvachten dat zijn, re gating Voor aiS- deren dan rijkswerklieden rekening zal houden met de omstandigheden. We wmen er nog bijvoegen dat vol gens geruchten minister Aalberse zich niet zal bepalen tot fabrieken en werk plaatsen, maai er ook winkels, kantoren, apolheken, hotels, koffiehuizen en zie kenhuizen in wil betrekken. Evenwel niet de dienstboden. Voorts dal hij voor de landarbeiders een afzonderlijke wet njoodig acht. Zoo is het verloop dezer kwestie. Jn een vjolgend artikel iets over den aard van het vraagstuk zelf. BSRIKIUI1. DE GRIFFIEILSBENOEMING LN GELDERLAND. Naar „De Tijd" verneemt, heeft jhr. mr. "P. van Nispen tot Seveuaer zich ge wend tot den Minitster van BinnenLand- sche Zaken, met verzoek een commissie te benoemen tot het uitspreken van haar oordeel over de houding van den lieer Van Nispen in zake de benoemjng van eien griffier der Staten van Gelderland', (waartoe gekozen is jhr. mr. dr. Wi A. J. Saouck Hurgronje alhier.) De minister is op dit verzoek inge gaan. De benoeming der commissie is eerstdaags le verwachten. VEENHUIZEN. Naar hel „Vad." verneemt, is de over plaatsing van gevangenen uit de straf gevangenissen naai' Veenhuizen thans in vollen gang. Sinds 16 December is dat begonnen en nadien komt eiken dag een partij gevangénen aldaar »ah. lei nationaliteit, uit Duitschland vrijge laten en thans in Nederland wachtende op scheepsgelegenheid. Het aantal vermeerderde met den dag. zoodat thans ongeveer 7000 man in hei Krimp zijn gehuisvest, onder wie Italia nen, Portugeezen, Frauschen en Engels schen. Wekenlang was die troep zonder cenige leiding, zoodat het goed aange legde kamp in een ommezien verajnf» derde in een oord van de ergste ver vuiling De woonbarakken verkeeren in de gr-otste wanorde. Legersteden be slaan niet, lompen en vodden en de Losse inhoud van overgebleven stroo- zakken der Belgen die&qn tot slaap- piaaisen en zijn over de vloeren ver spreid. Allerlei primitieve stookgelegen- heden zijn opgesteld, bestaande uit bus sen en ketels, oude kachelpijpen, e. d. Om aon brandstoffen te komen, ontzien! de soldaten zich niet de vloeren of de wanden uit te breken. Opjdergoe-l wordt tot heden niet verstrekt. Met de menage is nog belast de verplegingsi officiei van hel voormalig interneeriings- depöt. Do militairen weigeren echtel iederen arbeid, zoodat de aardappelen ongeschild worden gekookt en verstrekt en geheele kolen of andere groente soorten zonder eenige behandeling in den pot verdwijnen. Van de privaten in hét kamp wordt dedr zeer velen van de soldaten een voudig geen gebruik gemaakt. Ze vinden hel gemakkelijker, eenvoudig de stra len in het kamp voor het doel te bezigen, hetgeen een ontzaggelijke ver vuiling in de hand werkt. La den njacht achten vele soldaten het de moeite niet waard, voor hun natuurlijke behoeften de woonbarakken le verlaten en zoo hoopt het vuil zich op tusschen de lom- penhéopen, die de legersteden vormen'. Het prikkeldraad rondom het kamp is eenvoudig op vele plaatsen doorgeknipt, zoodal de bewoners zich in den goheelen omtrek verspreiden, zeer ten nadeelo van de boeren, die in de omgeving lan derijen bezitten. De ingekuilde aard appelen worden eenvoudig, zelfs onder de óogen van den eigenaar medegenomen. Kippen worden onthalsd, alles wat eet baar is, gestolen. De troep maakt den indruk van een verarmde groole zigeu nersbende Eu znc vindt kolonel Schotman, die heden met het commando o,ver die tuch- tellooze troep is belast en de beschikking heeft over 250 officieren en minderen, zijn Britsche dankbetuiging. De Biiische Regeering heeft dank be tuigd voor de hulp van het Spaansch- Nederlandfch comité aan de bevolkingen van België en Noord-Frankrijk. DISTRIBUTIE EN PRODUCTIE Broodkaart De Directeur van het Rijksbureau voor dé Distributie van Graan en Meel. maakt bekend, dat de broodkaart van het 82e tijdvak geldig is van 10 tot en met 18 Januari. Aanvoeren uit Amerika. Van Noord-Amerika bevinden zich thans drie Nederlandsche stoomschepen samen bruto 10.000 ton, met graan en meel op weg naar ons land. Met steen kolen vertrokken vier onzer stoomers, 15.000 Lon, uit Amerika naai- Neder land. Daarvan worden twee midden der volgende week hier te lande vérwacht. Ten einde een goede controle op het gebruik van eigen broodgraan te kunnen uitoefenen, ben ik zoo vrij het volgende onder uwe welwillende aandacht li brengen, met beleefd verzoek zulks zoo veel mogelijk ter kennisname van de Landbouwers in uwe gomeente te bren gen- lo. Dat het niet kan en mag worden toegelaten dat graan of meel van of naar een molenaar wordt vervoerd zonder dat de vervoerder in het bezit der betref fende kaarten is. 2o. Dat het ten strengste verboden is om eigen broodgraankaarten aan een molenaar of bakker in bewaring te ge ven; blijkt dit wel te geschieden, dan zullen de betreffende kaarten onmiddel lijk worden ingetrokken, alleen wanneer graan -of meel van den belawnghebbende aanwezig is dient ook de kaart op den molen of in de bakkerij te zijn. 3o. Dat bij verzoeken voor wijzigin gen van broodgraankaarten steeds de kaarten moeten worden ingesloten. bestuur der waterkeering van den cala- mileuzen Zimmermanpolder, M. Sente, te Rilland-Bathtot voorzitter van het bestuur der walerkeering van den calami- teuzen VIietepolder Th. P. de Kam, te "Wissekerke. Wegens de kolenschaarschte zal met ingang van 19 Januari de dienst? der stoomtram „Walcheren" op Zon dagen tijdelijk Worden gestaakt. NEDERLAND EN DE OORLOG. Duitsche gevangenen jift Bel- gie ontvlucht. In Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen kwa men de laatste dagen een drietal Duit- schers over de grens, die uit gevangen- sclrap in Belgie waren ontvlucht. Twee hunner waren in militaire kleeding, de derde in burger; op zijn kleeding stonji „O. Pi" (civil prisoner). De Zeeland. Naar wij vernemen, worden door de maatschappij Zeeland pogingen aange wend om te trachten in Engeland de mailbooten te doen bunkeren, waardoor het hervatten van den dienst zal worden bevorderd. De bfandstoiffenschaarschte. Teneinde «enigszins tegemoet te komen aan de brandsloffenschaarschte in Ne derland, heeft de Bataafsche Petroleum- Maalschappij het initiatief genomen tot aanvoer v an een belangrijke hoeveelheid •loeibare brandstof (stookolie). De eerste lading van 8000 ton is Dins- lag te Rotterdam gearriveerd, terwijl in oen lioop dezer week een verdere hoeveelheid van 4000 ton te Amsterdam wordt verwacht. Door dezen aanvoer worden verschil lende stoomschepen, die wegens kolenj- gebrek niet konden uitvaren, in de ge legenheid gesteld onmiddellijk zee te kie zen, terwijl bovendien aan verschillende bedrijven, die voor het stoken van vloei bare brandstof zijn ingericht fof inge richt kunnen worden) de mogelijkheid wiordt opengesteld, de werkzaamheden weder te hervatten. Vreemde krijgsgevangenen het kamp te Harderwijk. Men schrijft aan de N. R. Ct.-. Nn het vertrek der Belgische geïnter neerden is het interneeringskamp te Har dt n>,-ijk slechts enkele dagen onbewoond geweest. Fel werd ai spoedig betrokken doior geallieerd* krijgsgevangenen, ran aller- Terugbetaling vei 1 i ng sge 1 de n aan overtreders teelt regeling 1918. Aan belanghebbenden wordt doior den directeur van het Provinciaal Productie kantoor voor Zeeland, J. van Vredeïi- burch, meegedeeld, dat hij na bekomen Minjsteriëele machtiging aan het Rijks!- kantoor voor Groenten en Fruit heeft Verzocht om de ingehouden veilingsgel- den van overtreders der Teeltregeling 1918 ten spoedigst© terpg te betalen. Controle eigen broodgraan, Door den Regeerings-Gommissaris voor fde Rijksgraaninzameiing in Zeeland is hel volgende schrijven gericht tot hee ren Burgemeesters: U i t M i d d e l b u p g. Wij vestigen de aandacht op de bekendmakingen betreffende het -ten tweeden male Voor het tweede tijdvak van drie maanden doen afstempelen der bonboekjes. Men verzoekt ons, er op te Wijzen, dat de nieuwe regeling 1 Febru ari in werking treedt. In den nacht van Maandag op Dinsdag werd door een agent van politie In de Stationsstraat alhier aangehouden de «oldaat J. B., die een zak droeg, welke bij onderzoek een rol van 500 M. geïsioleerden telephoondraad bleek te bevatten, Aanvankelijk zeide de aange houdene, dal hij deze rol en nog een van 500 M. gekocht had van een ander militair voor f 300, doch bij verder on derzoek bleek, dat deze tweede militair er niets mede te maken had en dat B. de rollen heeft weggenomen in het militair magazijn in de Koepoortstraat. Ook de tweede rol werd in beslag genomen en de soldaat werd ter beschikking van de militaire overheid gesteld. Bij de politie werd door een win kelier aangifte gedaan, dat vermoedelijk door militairen 6 paar bretels uit zijn winkel werden ontvreemd, terwijl een ander winkelier aangifte deed van dief stal van een paar nieuwe schoenen eveneens door militairen. Verder werd nog aangifte gedaan van diefstal van een portemonnaie mei geld uit een man- lel in de 'gang van e Woensdagmorgen werd op den Nieuwlandschen weg aangehouden M. S. die op zijn wagen drie zakken bloem vervoerde; tegen den man werd ver baal opgemaakt en de bloem werd in beslag genomen. Uit Vlissiagem. Door de Franscbe torpedo booten, welke de schepen, die met vluchtelin gen van Vlissingen naar Duinker ken varen, begeleiden, worden herhaal delijk nog mijnen in den gronjd ge schoten. Uit Wal cheren Distributie te Vro u we po ld e r. Van 10 tot 17 Januari op bon 69 21/s ons suiker; bon 70 1 stuk zeep; bn 71 Va' ons gart of rijst; bon 72 bij boterbon 13; bon 9 1 ons erwten; bén 10 1 ons boonen. Gisteren werd weer door de politie te Serooskerke bij P R een hoe veelheid haver in beslag genomen, die hij gekocht had van De K. en J. J„ bei den stukrijders bij de 1ste batterij der houwitserafdeeling, welke haver ran dief stal afkomstig was; ze was gekocht ver beneden de waarde. Van de zaak is proces-Verbaal opge maakt. Te Serooskerke zijn tol ouder lingen gekozen de heeren A, Meulmces- ter en M. Geluk, in plaats van de heeren H/oulerman en A. Maljaars, die voor een herbenoeming niet in aanmerking wenschten te komen. Tol diakenen zijn herbenoemd de hee ren L Gornelisse en J. Goedbloed. Uit Z*«u"ws«h f laftiéerti 9. 9. Herbenoemd tot burgemeester van Hoek dé heer A. Wiolfert. Omtrent de begrafenis te Souburg van Dis. L. C. Terneden, Hervormd pre dikant aldaar, meldt men ons njbg dat door ouderlingen en diakenen der Her vormde Kerk de baar met het lijk naar de kerk werd gedragen en voor den preekstoel geplaatst. Een plechtige lijk dienst werd gehouden in het overvolle kerkgebouw. Naar aanleiding van psalm 90 werd door Ds. de Visser uit Middel burg een lijkrede uitgesproken. Namens de classis werd door ds. Talma, en namen» den ring Vlissingen door ds. Voorhoeve de overjedene herdacht. Namens den ker- keraad aprak ds. Ten Hove. Daarna werd de ©ver'edene naar zijn laatste rust plaats v>p de begraafplaats te Wiest- uburg gebracht. Bij hel graf werd door een kinder schaar een toepasselijk lied gezongen. Een familielid van den overledene dankt® voor de eer den doode bewezen. N»d. Herv. Kerk. Beroepen le Nieuwpoort J H. Th. Rappard, cand. te Lage Vuursche, t» Zuid-ScharwoudeT. Leenderts. te iets. Bedankt voor Schermerhom C. A. Schenk, cand. te Rotterdam; voor Vrie* (toez.)- F. Coolsma, le Coevorden; voor s-Grevelduin-'CapeUe P. Kruyt, te Nieu- we-Tonge. Geref. Kerken. Beroepen te Heleren-Rrandwijk P. de Jong, cand. te Zwolle. Bedankt voor Oudsboom L. J C. Kreyt Jr., te Huizum (bij Leeuwarden). Polderbenoemingen Bij kon. besluit zijn benoemd in de pro vincie Zeeland: tot gezworene van den Nieuwen polder annexStavenisso, Chr. Luyk Jz., te "Stavenissse; tot gezworene van deal Oost-Nieuwlandpolder M J. Mok te Wolphaartsdijktiot lid van liet KERKNIEUWS KUNST EN WETENSCHAPPEN Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. In de gisterenavond gehouden mann- delijksche bijeenkomst van bovengenoemd genootschap werd bij den aanvang der bij eenkomst door den voorzitter mr. H. J. D ij ck me es ter, een woord gewijd aan de nagedachtenis van dejn. 7 Dec. jl. over leden mr. W. Polman Kruseman, die se dert 1 April 1885 in de plaats van nu-, W. de Stoppelaar tot secretaris werd benoemd, en bijna 34 jaar die functie vervulde. „Wat mr. Kruseman in al die jaren voor het Zeeuwscli Genootschap is ge weest? Aan zijn groëVe heeft ons bestuurslid i- F. J. Sprenger tot zijn leedwezen dezen avond uitstedig die verdiensten herdacht en gewaagd van den omvang van het verlies dat het Genootschap treft. Zelf herdenkende de lie teekenis van den overledene voor Zeeland, voor het Provinciaal Bestuur, voor onze stad, heb ik gemeend om Kruseman te mogen schetsen als „een Zeeuw, die Zeeland heeft lief gehad". Al hetgeen deze man heeft gedacht, gewild en gewerkt; geheel zijn streven, zijn ijver en zijn toewijding, dit alles en het is zóóveel geweest sproot voort, vond zijn kracht en zijn waarde in een groole liefde voor Zeeland en voor de Zeeuwsche belangen. „Zeeland goed land, Ik ruil het voor geen heikant", dit woord van wijlen dr. J. C. de Man, als motto door Kruseman gebezigd voor zijn vergelijkende schets „Zeeland van 1813 tot 1913", dit woord is het motte van geheel dit leven geweest. Hoe groot was daarin zijn werkzaam heid voor het Genootschap en hoeveel hebben wij hem niet te danken Te gewagen van het Zeeuwsch Genoot schap was spreken van Kquseman. Het bestuur, directeuren en leden, hel publiek 'daar builen, allen beseften, dat onze secretaris de ziel van het Genoot schap was, dat hij het droeg en er ghm» aan schonk I Steun van de conservatoren, gaf hjj zijn aandacht aan al onze verzamelingen. Ten volle vertrouwd met de geschiedenis van het Genootschap en met deszelfs belangen, heeft gedurende meer dan 38 jaren een groot deel der leiding in zjjn beproefde banden berust. En Kruseman te noemen was een ge lijktijdig denken aan ons Genootschap. Buiten zijn ambtelijken arbeid be hoorde zijn belangstelling en zijb. werk kracht aan onze instelling. Hoe ver zorgde hij in den kring van het bestuur alle aangelegenheden, belangrijkeen die van minder beteekenis; hoe gaarne luis terden wij naar zijn verslagen en naar d.e persoonlijke indrukken, die hij er in uitwerkte; welk een geestelijke genieting, zij het ook Jn weemoedigen zin, gaven zijn levensberichten van directeuren en leden geestig geteekende profielen vai hen, die hem zijn voorgegaan. Aan hel dot ren het laatste dolor hen»

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1919 | | pagina 1