m 270
Vrijdag id November 1318
116* jaaraaaa
Aboinn. prijs per kwartaal te Mid-
delbimg en. bij de agenten in Vllssingen
en Goes f1.55, per post f 1.75.
Ad verten tién 20 cent Rer negel,
By abonnement veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen
ven 1—7 regels fl.50.
Bovenstaande advertentieprijzen worden
met 2)°/o toeslag verhoogd.
Mr. TROELSTRA
BINDT IN.
Het is waar dat mr. Troelstra in zijn
Kamerrede van Dinsdag telkens uitsprak
dal hij geen geweld wenschte, o. a. met
Öe toevoeging: „wanneer dat geweld'
mocht komen, dan zal het niet komen
▼an ons, maar dan zal het komen van de
machten, die tegenover ons staan". En
toen de heer Rutgers bij interruptie
vroeg-, hoe hij tot de macht wilde bo
men zonder geweld, omdat hij1 staat te
genover een regeering die toch hiet kan
afstand doen. toen antwoordde hij zeer
vaag, dat bij de beoordeeling van de
vraag of er geweld noodig is, ook als
factor meetelt de politieke ervaring en
het historisch inzicht bij de partijen die
tegenover elkaar staan. Dat inzicht was
volgens hem dat de huidige regeering
öiet meer de macht en dus niet meer het
recht tot regeeren heeft, o. a. omdat zij
niet meer zou kunnen vertrouwen op
leger en politie. En dat alles' 'werd ge
zegd in een betoog van deze strekking:
dat de S. D>. A. P., omdat geen burgerlijke
partij in staat zou zijn zich te handhaven
tegenover de revolutie, zich verplicht
voelt „te grijpen naar de staatsmacht",
ook al is zij een minderheid.
Daarin moge het woord „staatsgreep",
niet zijn voorgekomen. Maar wat is dat
«hders?
En nu komt de meedeeling van mr.
Troelstra in de Kamer, dat hij van
Igcen staatsgreep [gesproken heeft.
Is het wonder dat er een geweldige
opschudding door die woorden ontstond?
Na alles wat er gezegd is, maakt de
heer Troelstra een figuur als modder.
Gisteren, ook vóór die verklaring, hing
er al iets van ontspanning in, de lucht.
We hadden, ook het gevoel alsof er op
heldering was gekomen. Niet door het
bok hierheen overgewaaide gerucht van
een compromis tusschen de regeering en
mr. Troelstra. Dat leek ons een onmoge
lijkheid toe, en wordt trouwens heden
legen gesproken. Maar wel door de veel
rustiger gestelde redevoeringen van Vlie
gen en Polak in de vergadering te Am
sterdam, die een versterking gaven van
de geruchten volgens welke verschei
dene kopstukken uit de S. D. A. P; het
niet met Troelstra eensi zijn.
Maar dan heeft de heer Troelstra ook
'door zijn rede van Dinsdag een ontzet
tende verantwoordelijkheid op zich ge
nomen.
Want we zijn er nog niet!
Eerst door het geruchtmakende ma
nifest der S. D. A. P. van Maandagmiddag
en toen vooral door de rede van Troel-
Atra zijn de gemoederen sterk opge
wonden.
De bewöging is! in gang, en het terug
krabbelen van mr. Troelstra zal die niet
tot staan brengen.
Reeds nu blijkt, waarop al door zoo
veel sprekers in de Kamer is gewezen,
dat zij die den stoot gaven tot de re-
■Vblutiebeweging, niet in staat zijn haar in
handen te houden.
Dat bleek Maandag al. De revolutionai
ren, Wijnkoop c. s., hadden blijkbaar nog
geen enkel plan tot revolutie. Maar na
dat Maandagmiddag het program der S.
D. A. P. verscheen, vergaderden de revo
lutionairen in den daarop volgende^
nacht Ier opstelling ook' van hun
eischen. De daad der S. D. A. P. wekte
dus de actie der revolutionairen, die
nu nog drukker ageeren dan de anderenL
En nu bestaat het groote gevaar dat
zij de beweging zullen trachten verder
fo voeren, speciaal in de drie groote
steden, waar hun macht het sterkste is.
Zaterdag en Zondag zal de S. D. A. P.
op haar congres moeten beslissen. Maar
ze staat niet vrij meer in haai* keus. Ze
staat tegenover de verbindende verklarin
gen van .Troelstra, als ze haar leider ten
minste niet wil afvallig worden. iVfaar,
wal misschien nog veel bedenkelijker is:
ze staal voor de groote kans, dat de re
volutionairen, haar groote concurrent! de
leiding van do beweging zal overnemen
als zij haar in den steek laat.
We gelooven geen oogenblik dat deze
beweging eeuige leans van slagen heeft.
'Daarvoor rijzen van te veel kanten de
sponts.no verklaringen van politieke or
ganisaties. Zeer merkwaardig Is bovenal
de verklaring van do muitende soldaten,
die zich beschikbaar stellen' voor het
handhaven der orde.
Maar nog altijd bestaat er kans op rel
letjes van ernstlgeu aard. Laten we van
harte hopen, dat het aan de autoriteiten
in de groote steden moge gelukken die
Ie bezweren zonder dat er veel slacht
offers by vollen1,
KAMEROVERZICHT.
Slweode Kamer,
Zitting van Donderdag,
We beginnen' vanzelf met het opzien
barend slot.
Het was de tegenvoeter van den heer
Troelstra, de vrij-liherale heer Dres-
selhuys, die aan den socialistische^
leider zijn interruptie ontlokte.
De heer Dresselhuys zei te er
kennen, dat de oorlogstijd met zijn el
lende ons democratisch misschien 25 of
30 jaar vooruit heeft gebracht. Ook^bij
spreker is er een democratische evolutie
gekomen. Niet uit angst voor zich zelf,
maar hij is bang, verschrikkelijk bang
er voor, dat de burgeroorlog hier voort
durend als een spookbeeld ons voor
oogen zou moeten staan; Dien burger
oorlog acht ispreker zulk een schandelijk
bedrijf, ook tegenover de menschen, die
hier in het Parlement hun plicht doen
Spreker is bereid voor de motie-Rink
te stemmen én als de Regeering het
program van de R.-K. arbeiderspartij
aanvaardt, krijgt zij sprekers stem. Maar
op één voorwaarde: niet met de pistool
op de borst.
De heer Troelstra heeft hier het
woord staatsgreep gebracht. Daar buk ik
niet voor.;
De heer Troelstra: Het woord
staatsgreep is door mij absoluut niet
bruikt. De heeren hebben zich een paar
dagen opgewonden om hetgeen door
spreker in de Kamer absoluut niet is
gezegd. (Beweging1.)
De heer Dresselhuys: Dat geeft
een groote verlichting. Het woord staats
greep hoeft in de geheele natie groote
verontrusting gewekt.
De heer Troels|tra: Ik heb uitdruk
kelijk in mijn rede herhaaldelijk gezegd
niét te willen weten van geweld.
Een groote opgewondenheid ontstond
bij deze woorden in de Kamer. Daar
tusschen door klonk van een der gereser
veerde tribunes de uitroep: „Lafaard!"
wat den voorzitter deed dreigen met
.ontruiming der tribunes. Maar ook de
Kamerleden gaven aan hun verbazing
en ergernis op luiden toon lucht. Driftig
werd er gesproken met heftige gebaren.
De heer Dressetlhuys legde met
groote gevatheid dadelijk den vinger op
de teere plek. Hij zei te zullen stemmen
voor de motie-Rink. Daarin is in dezen
tijd heel wat gelegen. Want werd ze biet
uitgevoerd', dan zou de heer Troelstra
later kunnen komen met een rechts-,
grond. Als wij1 dit thans oprecht verkla
ren, moet het worden geaccepteerd on
het woord van eerlijke menschen in deze
Kamer eerlijk en loyaal worden aanvaard.
Spreker heeft met verluchting thans
gehoord, dat de lieer Troelstra geen
staatsgreep bedóelde.
De heer Tr.oe 1 sltra: D^t woord i3
dóór mij niet gebezigd.
De heer Dresselhuys: Goed!. Spre
ker constateert dan' ook met genoegen),
dat wat men er ook uit móge hebben af
geleid, de lieer Troelstra dit niet heeft
bedoelfd. (De heer Troelstra zei niets
pver deze uitlegging van zijh woorden.)
Maar spreker wil er op wijzen, dat
gisteravond reeds te Amsterdam 5 per
sonen zijn gedood en 4 gewond, dat
reeds twee vrouwen het slachtoffer zijn.
Wie de schuld draagt zal spreker niet be
spreken. Maar dat er nu reeds slachtof
fers van de opwinding dezer dagen zijn
gevallen, bewijst dat men niet op dezen
weg moet doorgaan.
Naast dit hoogtepunt van hef debat
verdwijnt ligt belang van veel van het
geen er aan voorafging.
Van alle kanten behalve natuurlijk
aan den uitersten hoelc der revolutionai
ren gingen zeer krachtige waarschu
wingen op tegen de revolutie-plannei/.
De heer Visser van IJzendoorm
nam op hardhandige wijze den 'heer
Troelstra onderhanden. Hij zei bij diens
rede ijzig kalm te zijn gebleven, omdat
hij wist dat bij ons oud volk het behoud
van orde en veiligheid in merg en heen
zit. Een staatsrechtelijk beloog zou hij
niet houden. Dal ware malligheid tegen
over iemand die zich niet stelt op staats
rechtelijk standpunt. Wij hebben met den
heer Troelstra niet meer over recht te
spreken. Hij heeft bewust, willens en. we
tens, den weg van het recht verlaten.
Wat dc veel genoemde hervormingen
betreft, zijn er verscheidene onder die
de spreker aanvaardt. De illusie dat aan
de Eerste Kamer nog weer leven zou zijn
in te blazen, is1 aan spr. ontnomen door
haar daden, die niet vau hoog inzicht
getuigden.
De heer De Geer betoogt, dat de
vreugde over liet neerleggen der wape
nen wlordt vergald door het prediken
van burgeroorlog zonder eenigeri. reëelen
grondslag, alleen omdat in Duitschland
ook revolutie is uitgebroken.
Do regeering provoceert niets door
machtsvertoon, zooalsJ van sociaal-demo-
cratischo zijdo wprdt beweerd. Zij neemt
eenvoudig noodzakelijke maatregelen in
verband meE da bedreiging van geweld
vifcn sommige ander? sociaal-democraten
en daarvan mag de regeering nief &,f-
wflkan,
Vermelden we VoorEsi nog dat ook de
heeren Rutgers, Van der Voort
v a n Z ij p en de katholiek Hermans
in denzelfden geest spraken.
Twee feitelijke meedeel in gen dienen, nog
naar voren gebracht te worden.
Zoo deelde de revolutionaire R o 11-
h e k mee, dat hij de rede van den heer
Troelstra niet zou bestrijden, "omdat in
den voorafgaandeu nacht het Revolutio
nair-Socialistisch Comilc heeft besloten
tot de S. D. A. P en haai" medebesturen
het verzoek te richten om met hen te
overleggen over de mogelijkheid van
samenwerking en het ontwerpen van een
gezamenlijk program.
En verder de opmerking van den heer
Van der Voort van Zij'p, dat tegen
over de bewering van den heer Troel
stra over de weigering van de Koningin
om het ontslag van den opperbevelheb
ber te teekenen, aan liëm een ander ge
rucht ter oore was gekomen, nl. dat aan
de Koningin nimmer een voordracht tot
ontslag van den opperbevelhebber door
het vorige kabinet is voorgelegd.
En eindelijk zij nog aangestipt dat de
heer Schaper de vraag stelde of de
regeering ten opzichte van den ex-keizer,
hel asylrecht zoo wij beschouwen, dat,
als men in het buitenland daar prijs op
stelt, zij bereid is den man en zijn! familie
een wenk te geven het land te verlaten.
Spreker wil niet smalend afgeven oo
dezen man, die mede door zijn schuld
20 millioen jonge menschenlevens op zijn
geweten heeft, maar hij wil geen oog en-
blik, dat door dezen man ons land tn
moeilijkheid zo,u komen.
DE CRISIS.
De algemeene toestand.
Ta Amsterdam is het gisteren rustig
gebleven. Verschillende wachten in de
.tad zijh echter versterkt.
De heer Wijnkoop heeft Woensdag
avond in de vergadering der revolutionai
ren meegedeeld, dat het personeel van
Werkspooi" al de., arbeid had neergelegd.
Deze mededeeling was onwaar; Woens
dag en gisteren ontbrak er niemand op
hel appèl.
In alle Katholieke kerken van Am
sterdam had gisteren een buitengewone
godsdienstoefening plaats in verband met
de omstandigheden. Door de pastoors
werd aangedrongen op het volgen der
leiders, geen staking en geen nieuwsgie
righeid op straat.
In duizenden exemplaren wordt een
manifest van de Chr. werkliedenorgani
saties verspreid.
Par tij-ver klaring.
De Partijraad van den Vrijz. Dem. B ond
heeft Woensdag de volgende motie aan
genomen
De Vrijzinnig-Democratische Bond van
oordeel, dat het verwekken van revolutie,
als aangekondigd door d(en heer Troel
stra in de vergadering van 12 November,
het beginsel van het algemeen, kiesrecht
verloochent en de Democratie verraadt;
dat overhecrsching door een minder
heid in een democratisch bestuurden Staat
onduldbaar is;
vlat noodzakelijke hervormingen moeten
worden tot stand gebracht do;or d)e wet
tige organen des volks, gekozen krachtens
algemeen kicrecht;
voraert, dal verschillende noodzakelijke
hervonningen onverwijld worden tot stand
gebracht;
roept allo democraten op, am aan
do overheid krachligen, daadwerkelijken
steun' te verleenen tot verweer tegen
elke minderheidstirannie.
Onderteekend dooi'; dó Anti-Rev. Partij,
de Chr. Hid, Partij, de Chr. Dem. Partij
en de Chr. Soc Partij werd in de
Protest, jicchtsche bladen een manifest
gepubliceerd waarin men o.a. leest:
,De economische toestand begint te
erhetereni.
Rantsoenen wórden greater; belang
rijke invoer van voedingsmiddelen lam
verwacht worden.
Maar dit alles stellen de socialisten
thans in de waagschaal. Aan een Neder
land waar revolutie héerscht zal hot Bui
tenland de zoo begeerde levensmiddelen
natuurlijk niet afslaan. Zoo voeren de
socialis.en naar burgerkrijg en hangers
nood.
Daarom in 'Gods kracht op tegen, de
revolutie.
Sociale hervormingen zijn dringend
eisch.
Maar waakt tegen een revolutionaire
minderheid, die aan het Nedprlandsche
Volk haar tyrannieke macht opleggen
wil.
Het hoofdbestuur van de vereeniging
;van onderofficieren „Ons Belang" heeft
een proclamatie gericht tot de onderoffi
cieren, waarin het naar aanleiding der
moeilijke tijden een ernslig woord tot hen
[richt om zich niet te laten beïnvloeden
'floer® hartstochten.
Dc Bond Van regeeringsgetrouwendie
in zich lioopt op te nemen alle onderoffi
cieren, korporaals en manschappen, die
zich in deze dagen van spanning zonder
Voorbehoud scharen onder de regeering
tegenover het roode revoiuticgevaar,
heeft gisternamiddag wederom te 's-Gra-
venhage vergaderd.
Tot dien bond zijn reeds toegetreden
de R. K. Mililairen-vereenigingen, de an
dere Christelijke mililairen-vereenigingen,
de Bond ter behartiging van militaire
belangen en in het algemeen lal van
militairen van de meest verschillende ge
zindten en. opvallingen.
In de Rotterdamsche raadszitting
tijdens welke het stadhuis door mili
tairen was bezet heeft burgemeester
Zimmerman een bezadigde oproeping tot
behoud van de orde gedaan.
Het N. V. V.
De afgevaardigden van het Neder-
landsch Verbond van Vakvereenigingen
hebben gisteren to Amsterdam den gan
sehen dag in besloten zitting vergaderd
teneinde de houding van het Verbond
ten opzichte van de doorvoering van
de bekende eischen van S. D A. P. en
N. V. V. vast te stellen.
Ten slotte werd een motie aangeno
men, zich vereenigend met die eischen,
het hoofdbestuur machtigend „alle ge-
eigende middelen aan te wenden" tot ver
krijging dier hervorming, en de arbei
ders omroepend, georganiseerd den ar
beid neer te leggen, Indien en zoodra
hiervoor doof liet comité het sein wordt
gegeven.
Maar bovendien staat in deze motie
dat het N. V. V.:
.aanvaardt slechts de verantwoordelijk
heid voor schriftelijke of mondelinge
commentaren, welke ten opzichte van het
bedoelde program zijh of worden gegeven
door het uit de beide organisaties be
noemde comité".
Is dat gericht tegen het commentaar
door mr. Troelstra gegeven?
Geen compromis
met Troelstra.
Gister waren ook hier uil Amsterdam
en Rotterdam geruchten als zoudo met
betrekking tot den tegenwoordigen toe
stand tusschen Mr. Troelstra en de Re
geering een compromis zijn gesloten.
Uit de allerbeste bron kan het Corr.
Bureau nieedeelen, dat dit gerucht elkon
feitelijken grondslag mist.
Het is bovendien bij navraag ter meest
bevoegd er plaatse gebleken, dat de Re
geering ae h. i. eenig mogelijke opvat
ting is toegedaan, dat met iemand, dia
openlijk de revolutie aankondigt, door
geen. Regeering die zich zelve respec
teert in nnderhan[deling is te treden.
De spoorwegen.
Met liet oog op een mjogelijke spoor
wegstaking, zijn volgens de Maasbode
van verschillende zijden maatregelen ge
nomen óm deze voor ons land zoo be
denkelijke handeling, te voorkómen.
De zoogenaamde muiters.
Gisteren is te Amersfoort in een der
barakken van de infanteriekazerne een
vergadering gehouden van de manschap
pen van de eerste en tweede compagnie
eerste regiment, detachement Amers
foort. Na ampele bespreking is met alge
meene stemmen de Volgende motie aan
genomen
„Wij, mannen van de eerste en tweede
compagnie, derde bataljon, eerste regi
ment, detachement Amersfoort, de zoo
genaamde muiters, verklaren, dat wij
zullen optreden tegen ieder,
die in dezen ernstigeu tijd de wettelijke
orde verstoort en dal wij in dat geval
onvoorwaardelijk de bevelen van onzen
kapitein zullen opvolgen. Deze verklaring
wordt afgelegd door alle manschappen,
zonder onderscheid van politieke rich
ting".
Namens onze kameraden dc miliciens
IC. Mulder, R. Klap, H. Lutjebóer en H.
Huisman.
Biddag.
De Minister van BiimenlancSbhe Za
ken, tijdelijk voorzitter van den Raad
van Ministers, Jhr. Mr. Ch. Ruijs de
Becrenbrouck, heeft liet volgende rond
schrijven gezonden aan de kerkgenoot
schappen, onder dagteekeniug van 14
November
Mijn rondschrijven van 18 October jF.
beeft tol mijne voldoening bij u in zeer
ruimen kring instemming gevonden. Ken
nelijk is de drang tot verootmoediginjg
en het inroepen van Gods hulp in den
n.cod van dezen tijd bij velen levendig.
Dit besef schenkt mij vrijmoedigheid den
Kerkgenootschappen nfunens de Regee
ring in overweging te geven een biddag
of bidstond te houden. Eenzelfde dlag
ware hiertoe te bestemmen op welken
dan van Regeeringswego zooveel mogelijk
zal bevorderd worden, dfcit ieder dos-
verlongd in d!e gelegenheid zij dparaan
deel tc nemen. Naar de meening der
Regeering zou Donderdag 28 November
bij voorkeur do voormiddag, djaarvoor
een geschikt tijdstip zijn. Indien uw Kerk
genootschap zich hiermee kan vereenj-
•gen, woro'f het voordeel verkregen dat
over het geheele land de bidstoodv«onge
veer op oen zelfden tijd wordt gehouden;
De houdjlng den
Entente.
LONDEN, .14 Nov. (Vaz Dias). Het be
richt uit 's Gravenhage, waarin op d<3
mogelijkheid wordt gezinspeeld van eert,
ingrijpen van de troepen der Entente
voor het geval, dat het hier to landej
tot een revolutie mocht komen, heefii
hier eenige bevreemding gewekt.
In bevoegde kringen acht men zoo
danig optreden geheel in strijd met dje
principes der geallieerde mogendheden).
(We herhalen onze vraag- wie heeft
dan dat bericht aan het Ned. Corr. Bu
reau ter publiceering gegeven).
B i oi s co o p-
propaganda.
In bioscopen en theaters wordt de
volgende bekendmaking op hot doelt ge
projecteerd.
Een kleine minderheid der bevolking
stuurt aan op revolutie. Laat u daardoor
niet opwinden, Wanneer gij uw kalmte
bewaart eu niet uit nieuwsgierigheid re-
•olutionnaire volksvergaderingen bezoekt
of naar slraatbetoogingen gaat kijken, is
er geen gevaar voor ernstige rustver
storing. Blijft kalm, weest niet zenuw
achtig.
getcekend De Neutrale Partij.
De Economische Bontf.
NEDFRLAND EN DB OORLOG.
Overzeéschè aanvoeren.
Reuter seint uit Londen, dat de rij-
geeringen der geallieerden al bot moge-
iijke doen om seheepsruimte vrij le
maken en andere maatVegclen nemen
ten einde den voedseltoestand van Neder
land te verbeteren.
Duilsóhe schepen.
De Duitsche bark Bremen van Ant
werpen is te H a n sj w e e r t binnengeko
men.
Donderdag kwamen te H a u a w e e r t
ruim 20 Duitschers met jachten bin
nengevlucht van Antwerpen
Van de grejns!.
Terwijl het aan de grens nog steeds
krioelt van Fransche vluchtelingen en
Belgen, komen er zich nu ook groote
troepen krijgsgevangenen van alle natio
naliteiten die tot de geallieerde legers
hebben behoord, bijvoegen.
Ook aan den keizer trouwe Duitsche
militairen zoeken in ons land een. .toe
vluchtsoord en worden geïnterneerd.
In Susteren zijn gisteren 11.000 Duit
schers aangekomen, die, na ontwapend
te zijn, weer naar Duitschland worden
teruggezonden.
o
Terug naar Belgid.
De Belgische officieren te Amersfoort
ontvingen gister bericht, zich gereed! to
maken voor vertrek.
o-
De onveiligheid ter zee.
Een groot aantal Engelscho mijnen
vegers zijn bewesten den Waterweg bezig
mijnen op te ruimen.
De minister van buitenlandsche zaken
brengt ter kennis van belanghebbenden
dat blijkens van Harer Majesteits gezant
te Londen ontvangen bericht, de Neder-
landsche visschers vaar lui gen gewaar
schuwd worden zicli niet binnen de door
de Britsche regeering onveilig verklaarde
zóne te begeven, aangezien deze nog ge
handhaafd blijft.
DISTRIBUTIE EN PRODUCTIE.
Rijst en peulvruchten.
De minister van landbouw heeft den
burgemeesters medegedeeld, dat ten ge
volge van de beschikbaarstelling van de
militaire voorraden in de Stelling vact
Amsterdam, het weer mogelijk is een
aanvang te maken met de distributie van
rijst.
Voor dit artikel wordt een rantsoen
vastgesteld! van 1/3 K.G. per vier we
ken; aan de gemeenten zal aanstonds
het rantsoen voor G weken worden tod-
gezonden.
Tevens is het mogelijk het rantsoen
van peulvruchten, dat thans j/a K.G. pen
vier weken bedraagt, te veriioogen tof
1 K.G. per vier weken.
Ut Stifl m jyoyfirin.
Uit M i d d e H> u r g.
In de Woensdagavond gehouctyen ver
gadering van den Christelijken Bestuur-
dersboud le M i d d-e 1 b u r g werd djoor
den secretaris het jaarverslag uilgebraehF
waaruit blijkt, dat het aantal leden den
aangesloten vereenigingen steeg van 324
tot 505. Door het Rechtskundig Bureau
werd 17 maal aan leden, 5 maal aan!,
idet-leden en 2 maal gratis advies ver
leend, tegen 24, 7 en; 5 in het vorige
vereenïgingsjaar.
Door hel be-stnur werd o.nt. op de
vergadering naar toren gebracht de
elseh, dat de Christ, Arbeiders, ook ut
deze kritieke dageu zulleu toóneit hun
plaats le begrijpen en tegen allo mis
dadige woelingen zullen staan. Zy djenea
