MiDDËUURGSUHE COURANT.
■m 219
Dinsdag 17' September UBJS.
life* Jaargaaa
'Aboc n, prlj» P»
Betburg m W) <K> «geotoi to Vtaatogm
«1 Goes 11.56; I** I*»' '1-75.
Adverte.tlto '20 Mil B»r ro^t,
Bij «bouuenMl w*l tagsr,
FMBiliebMtaHw Ml dwkbetnlgtngm
nu, 17 reftste 1 MO-
Bovenstaand© Bdvertentieprjjztra word&n
«net 20 fcwaÜflS verboogd,
een neutrale
programmarede.
Toen in 1901 het fflmisterie-Kuyper
optrad, bevatte de troonrede de opmer
king dat „zoo op geestelijk als op stoffe
lijk gebied een wijziging van toestanden
is ingetreden, die meer dan tot dusver
de overheid tot het geven van leiding
en het verleenen yan steun ztóodzaakl".
waarbij zij zou voortbouwen „op de
christelijke grondslagen van ons volks
leven."
Het volgend vrijzinnig ministerie-De
Meester onthield zich van zulk een poli
tieke aanduiding. Maar het daarna optre
dend rechtsch kabinet-Heemskerk achtte
het weer noodig in zijn programrede van
'10 Maart 1908 te verklaren dat het 't be
wind zou voeren w „overeenkomstig de
beginselen, levende in de partijen der
rechterzijde", al voegde het er ver
zoenend aan toe dat Tiet zou trachten,
„door de toepassing zijner beginselen
zooveel mogelijk bevrediging le schen
ken."
Nu hebbeti we weer een rechtsch mi
nisterie, maar in de troonrede waarmee
de periode van zijn bewind geopend
wordt, zoekt men te vergeefs naar een
dergelijk politiek etiquet. De eenige her
innering aan den strijd van rechts—links
vindt men in de jiankondiging van de
Uitvoering der Tanna-wetten en van de
gelijkmaking der salarissen van openbare
en bijzondere onderwijzers,
Die twee onderwerpen lean men moei
lijk beschouwen als wortelend in „de
'christelijke grondslagen van ons volks
leven" of als voortkomend uit „de be
ginselen, levende in de partijen der
rechterzijde".
En overigens zon, wanneer we de spe
ciale erkenning „van de hooge beteeke-
nis van den arbeid der christelijke zen
ding" in Indië uitzonderen, deze geheele
troonrede onderschreven kunnen wor-
Heu door ieder vrijzinnig kabinet. Geen
enkele der aangekondigde wetgevende
voorstellen kenmerkt zich door oen spe
ciaal rechtsch karakter.
Een neutrale programma-rede dus
neutraal in den buitenlandschen strijd,
neutraal in den binnenlandsche.
Dial men van een gelen pauselijken
wimpel, waarmee dr. Kuyper nu reeds
stemming tegen <Ul kabinet tracht te
maken, niets in de troonrede zou be
speuren, hebben we geen ©ogenblik an
ders verwacht. Maai1 er waait ook zelfs
'geen rechtsche wimpel van den mast.
De belangrijkste aankondigingen uit
deze troonrede, ml.
verlichting van de lasten der mo
bilisatie zonder vermindering der
weermacht;
zekerheid der rechten vgn de in
gezetenen inzake distributie-regelin
gen;
voorlichting van handel en nijver
heid;
beperking van uitgaven, en ver
sterking der geldelijke middelen;
regeling der collectieve arbeids
overeenkomst,
ze vallen alle geheel binnen het gebied
waar op vermijding van den ouden pólitie-
ken partijstrijd mogelijk is.
Ja, zelfs ligt er in de aankondiging van
aanvulling der zonder vertraging ten uil-
voer te brengen verzekeringswetten een
belofte van een poging om de uiteenloo-
pende wenschen rechts èn links te ver
zoenen. De uitlatingen van de heeren Go-
lijn, Snoeck Henkemans en an;dere recht
sche leiders geven recht tot die verwach
ting-
En als we in herinnering-brengen dat
ten opzichte van de öudeiwijzerssal axis-
sen de bezwaren tegen het voorstel-Loh-
man c.s. speciaal lagen in hel indienen
daarvan in liet politiek-looze jaar, zonder
dat eerst de onderwijswet zelf herzien
was, dan krijgt het opnieuw aanfcondighn
van zulk een voorstel een ander karak
ter nu het in één adem wordt genoemd
met de wijziging der onderwijswet, ook
al spreekt de troonrede ten opzichte
van Sic salarissen van „onverwijld". De
strijd daarover behoeft niet even heftig
te zijn als in 't afgeloopen jaar. De on
billijkheid die nu voor de bijzondere on
derwijzers bestaat, erkennen we volmon
dig.
Na den met volkomen beslissendeu ver
kiezingsuitslag', maar ook met hel oog op
de omstandigheden waarin Wij nu leven,
kan een neutrale houding van het mi
nisterie niet andersi,dan onze instemming
hebben. Er zijn zooveel zakelijke kwesties
vau dringend belang' af le handelen dat
we geen oog'cnblik verlangen naar hervat
ting van den politieleen strijd, wat ech
ter niet zeggfcn wil dat nu oppositie en
kritiek achterwege dient te blijven.
Op enkele punten laat de troonrede
nog vragdn open.
Wat heteekent: vermindering der las
ten van de mobilisatie zonder verminde
ring der weermacht? Dat woord „weer
macht" zal wel met moeten worden opge
vat iu den zin van „leger". Want dan'
heeft het geen bebeekems. Bedoeld zal
wel zjjn zonder verzwakking onzer, ver-
dedigingskracht.
En dan de reeds aangevoerde kwesüe
van de' zending in Indië. Dat door een
vrijzmiiig kabinet nooit Zulk een uitdruk
kelijke erkenning van „de hgoge be-
tcekenis" van die zending iu een tromt-
rede zou zijn opgenomen, heeft zijn oor
zaak niét in mindere waardeering van
den ijver en «toewijding dier zendelingen
en van. het maatschappelijk werk dat zij
speciaal in sommige buitenbezittingen lot
stand brachten. Maar juist nu tegen woor-
•op Java zulk een sterke opleving'
merkbaar is van het zelfbewustzijn der
mlandsche bevolking, wekt het bij ons
groote bezorgdheid, als we uit die opmer
king in de troonrede de aankondiging
moeten lezen van overheidssteun aan het
werkj, om die bevolking te brengen lot
een godsdienst dien zij niet wenscht. De
minste fout in dien arbeid, zelfs een
oogenblik gemis aan tact, kan gevolgen
hebben, die ons in Indië ernstige moei
lijkheden kunnen bezorgen. De heer
ïdenburg had als gouverueur-gëncraal in
dal opzicht steeds den rem van het vrij
zinnig ministerie dat in Holland bovep
liem stond. Nu hij zelf minister van kolo
niën werd, is het*te hopen dat hij zich
niet door zijn rechtsche ondersteuner?
laat drijven tot dingen, waarvan de ge
varen gropt zijn.
En dan eindelijk nog een vraag, he
teekent het niet ïioemen van de uitwer
king van, het vrouwenkiesrecht^ dat dit
ministerie die zaak geheel wil laten rus
ten? Iu dat negatieve kenmerk zou" dan
een eigenschap zitten die iu een troon
rede van links niet te verwachten zou
zijn geweest. Maar omgekeerd is het ook
waar dat men rechts zeker niet algemeen
legen de uitwerking van dal kiesrecht ïs;
BUIIKUIB.
»e troonrede.
De zitting van de Staten-Generaal is
heden door H. M. de -Koningin geopend
met, het uitspreken van de volgende
troonrede
Te midden van U, leden der Staten-
Generaal, is het mij een behoefte open
lijk uiting te geven aan de zorg en de
smart, die de buitengewone nooden wan
mijn volk, waarmede ik zonder ophouden
medeleef en medegevoel, in mij opwekken.
Te grooter is de dankbaarheid, waar
mede ik jegens God vervuld hen, nu
voor ons land de vrede bewaard bleef.
De nog steeds woedende wereldoorlog
blijft van ons geheele volk zware offers-
ei sclien, die, naar ik vast vertrouw, ook
verder bereidwillig zullen worden ge
bracht.
Niettegenstaande gerezen moeilijkhe
den, tengevolge waarvan de .economische
toestand een voortdurend" ernstiger ka
rakter aanneemt, bleven onze betrekkin
gen met alle mogendheden van vriend-
schappelijken anrd.
De verplichtingen die op een neutralen
staat rusten, zal ik met onverouderde
nauwgezetheid en vastberadenheid blij
ven nakomen.
De beproefde eensgezindheid der üatie'
geeft mij steun bij mijn onwrikbaar Voor
nemen onze onafhankelijkheid tegen
iedere aanranding -tot het uiterste td
verdedigen.
Dit belet niet, dat getracht zal worden
de lasleu der mobilisatie zonder vermin
dering der weermacht, te verlichten.
De voorziening in het, uit de tijdsom
standigheden voortvloeiend-^gebrek aan
noodzakelijke levensbehoeften blijft het
onderwerp van mijn voortdurende zorg.
Ik ben er op bedachL de daartqe strek-
keilde maatregelen zoo weinig drukkerwh
mogelijk le,dcm zijn en te slreven naar
zekerheid van de rechten naasl de plich
ten der ingezetenen.
Reeds thans zal volle aandacht worden
geschonken aan de maatregelen, die na
den oorlog zoowel hier te lande ids in
de koloniën zullon moeten wöVden ge
troffen om de zoozeer ontwrichte handel
en nijverheid de voorlichting en steun
to geven die alsdan zij behoeven.
De toestand van 's lands schatkist
wordt steeds meer zorgwekkend en vor
dert dringend zooveel mogfelijk beper
king van uitgaven. Daarnevens zullen
ingrijpende •maatregelen tot versterking
van de middelen niet kunnen uitblijven.
Instelling van een Departement van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
en een ander voor Arbeidsaangelegen
heden ligt in mijn voornemen.
De uitvoering van het gewijzigd arti
kel 192 der Grondwet zal in den geest
van bnderling vertrouwden cn toenade
ring die de herziening heeft gekenmerkt
ten spoedigst^ en met kracht worden
ter hand genomen; zonder dat dez'ê
uilvoering wordt vertraagd,, zullen, ter
wille ran de billijkheid onverwijld de
noodige voorstellen worden ingediend
tol wegneming van de- steeds toenemen
de ongelijkheid iu bezoldiging van open
bare en bijzondere onderwijzers.
Aan de in 1913 tot stand gekomen
Verzekeringswetten zal zfonder vertraging
uitvoering worden gegeven; voorstellen
tot aanvulling van dip wetten zullen U
vervolgens worden gedaan.
De opbouw der sociale wetgeving zal
worden voortgezet. De regeling der col
lectieve arbeidsovereenkomst, zoo wat de
publiekrechterlijke, als de privaatrech
terlijke zijde betreft, zal worden ter hand
genomen.
De uitvoering van Waterstaatswerken,
daaronder begrepen de drooglegging der
Zuiderzee, zal met kracht worden voort
gezet en ondernomen.
Het ontwerp der Indische begrooting
dat U zal worden aangeboden, is dit jaar
voor het eerst iu luclië in openbare be
handeling voorbereid. De goede verzor
ging van de geestelijke en stoffelijke ^be
langen der inlandsche bevolking heeft
mijn voortdurende aandaeht. Met stipte
eerbiediging van de godsdienstige over
tuiging der ingezetenen, wordt dankbaar
de steun aanvaard, dien het Westersch
particulier initiatief biedt en met name
de hooge beleekenis erkend van deni
arbeid der Christelijke Zending. Tegen
diank- en opiiunmisbruik zal de strijd
krachtig worden voortgezet. Ruimer deel
neming van de ingezetenen aan de be
hartiging van de locale belangen en uit
breiding vau autonomie en zelfbestuur
zullen zoowel de eigen-geaardheid der
bevolking lot haar recht doen komen als
de vrijwillige saamhoorigheid met het
moederland cterken. Deze strekko tot
hechten grondslag voor de krachtige eco
nomische en utilitaire weermacht waar
van de vorming zooveel mogelijk zal
worden yoortoezet.
In de West-Indische koloniën wordt
mede de druk der tijdsomstandigheden
gevoeld, naar sterking van haar draag
vermogen zal worden gestreefd.
Bij liet toenemen der Binnen- en
Buitenlandsche moeilijkheden vertrouw,
ik des té vaster op uw onverdeelde
medewerking.
Met de bede,- dat God ons volk in
eendracht moge sterken en door de
zware tijtlcil tot neicio Oag-sn moge
voeren, verklaar ik de gewone zitting
der Staten-Generaal geopend.
minister van marine
Bij kon. besluit Is To. de minister
van Oorlog, jhr. G. A A. idling von
Geusau eervol ontheven van "het beheer
ad interim van het departement van
Marine, met dankbetuiging' voor de door
hem in deze tien lande bewezen dien
sten; 2o. benoemd lol [minister van Ma
rine. de vice-admiraal W. Naüdin ten Ca-
te, commandant der marine, te Willems
oord.
luit .-generaal k. eland.
Zondag heeft luit.-gieneraal K. Eland
oud-minister van oorlog en oud-lid van
de Tweede Kamerv te zijllen huize in den
Haag onder groóte belangstelling zijn
80sten verjaardag gevierd.
Verschillende autoriteiten kwamen per
soonlijk den jubilaris geluk wenschen.
J. a laan. f
Zondagavond is te Bloemendaal op
ruim 70-jarigen leeftijd overleden de
heer J. A. Laan, sedert 1905 lid der Eer
ste Kamer.
De lieer Laan was lid der Provinciale
Slaten van Noord-Holland en een tijd lang
wethouder van de gemeenLe Wormer-
veer. Hij exploiteerde olie- en i-ijstmo-
lens, was commissaris» der Twéntsche
Bankvereeniging en hoofdingeland van het
waterschap te Beemster.
een nieuwe kamerclub.
De Kamerleden Kollhek, Kruvt, Van
Ravensteijn en Wijnkoop hebben besloten
tol het vormen vau een Kamerclub op
den grondslag van het revolutionair so
cialisme, met volkomen vrijheid, hij prin-
cipieele verschillen aan eigcif inzichten
uiting le geven.
de droogmaking der zuiderzee
en de defensie.
De minister van oorlog heeft ter be-
sludecring van de eischen, die de defen
sie zal stellen in verband met de afslui
ting en gedeeltelijke drooglegging van de
Zuiderzee, de volgende commissie be
noemd luit.-gen. W'. F. Pop, als voorzit
ter, generaal-majoor J. L. Stulen; insp.
gen, rijkswaterstaat H. .Wortman; kapi
tein ter zee W. J. G. Umbgrove; kapt.-
luit. lei- zee J. Tissot van Palot; majoor
gen. staf G. F. F. Vogel; maj. der artil
lerie W. E. van Dam van Isselt, als leden;
leapt der genie G. A, Meijer; kapt. gen,
staf II. G. Winkelman, als leden, tevens
secretarissen. (Hbld.).
een vergissing in den
verkiezingsuitslag?
Men schrijft aan de „N. R. Ct."
- Naar mij heden uit betrouwbare bron
ter oore kwam, zijn er fouten geslopen in
het op'maken der cijfers voor het proces
verbaal der in Juli gebonden verkiezingen
voor de Tweede Kamer.
Het antwoord op een ter bevoegde
plaatse- gestelde vraag bevestigde dit ge
rucht. Die fouten schuilen in het district
Deventer en Enschede.
Het stemmen-aanlal een verschil van
2500 wordt genoemd moet den vrijz -
dem. ten goede zijn gekomen, ten koste
van rechts en van de soc.-democraten.
De zaak is in handen van den voorzit
ter van het Centraal Stembureau in Pen
Haag. Vermoedelijk zal men van. rechts
trachten te verkrijgen, dat de Kamer zich
incompetent verklaart de geloofsbrieven
goed te keuren.
NEDERLAND EN DE ÖOBLOG.
•Vliegactie.
Maandagavond vloog een Duitsch vlieg
tuig op slechts een paar honderd meter
van de kust te Westkapelle uit de
richting van het noorden. Van af de bat
terij „Noord" en het wachtschip werd
hel druk beschoten. Het koerste zeer
laag over het watervlak naar de Belgische
kust.
Gedurende den "geheelen dag werden
af en toe verscheidene vliegtuigen waar
genomen.
De hamen der inzittenden van de Zon
dag bij Zier ik zee gedaalde vliegma
chine zijn Mac Mesres, 2e luit. en Mac
Donald^le luit. (Canada).
Schending der Nederl.
o n z ij d i g h e i d.
(Officieel). Het ministerie van Buiten
landsche Zaken deelt het volgende mede-
Op den 27 Augustus j.L te 7Ai. 25 v m.
werden aan boord van hel bewakings-
vaarluig in de Wielingen, geankerd
binnen de territoriale wateren, boven Ne-
derlandsch gebied twee Engelsche land-
vliegtuigen waargenomen. Zij vlogen op
een hoogte van ongeveer 200 M. in Zui
delijke richting om vervolgens, ombui
gende maar hel noordwesten, over het
bewakingsvaartuig heen le vliegen. Toen
de vliegtuigen circa 100 M. achter het be
wakingsvaartuig waren gekomen, liet één
der vliegtuigen onmiddellijk achter elkaar
twee bommen vallen.
Een bora kwam aan bakboord achter
hel schip, op pl. m. 50 M. afstand neer,
zonder te ontploffen. De tweede bom
k.wam aan stuurboord achter het schip,
pp pl. m. 30 M, afstand neer, en ontplofte.
Schade aan het be wakings vaart u ig werd
hierdoor niet aangericht.
Hetzelfde vliegtuig vuurde daarop met
een machinegeweer ongeveer 15 schoten
af, waardoor het schip niet werd getrof
fen. Noodseinen werden niet gegeven^zoo
dat van Nederlandsche zijde op .de vlieg
tuigen werd geschoten.
Het weder was goed, het zicht lichtelijk
heiig.
Aan Hr. Ms, gezant te Londen is opge
dragen bij de Brilsclie Regeering met klem
te. protesteeren tegen deze ernstige schen
ding der Nederlandsche onzijdigheid.
«J
Duitschland en onze visscherjj
Gemeld wordt de beschieting door een
Duitsclie duikboot vau een Ned. logger in
de ,vrije vaargeul, zonder dat nochtans
schade werd aangericht, en van beschie
ting van twTee andere loggers, waarbij de
vaartuigen lichte schade aan "het tuig
bekwamen.
Nu en dan verneemt men den laalsten
tijd van in het versperde gebied doo,r
duikbobten .gespaarde loggers.
Schadeloosstelling voor de
loodsboot No. 14.
Ter vervanging van de '14 Febr. jOlS
bij Westkapelle op een Eugelsclie mijn
geloopen Ned. loodsboot» ho. 14 heeft,
volgens de „Scheepvaart", de Engelsche
regeering een op de werf 3,Gusto" te
Hellevoetsluis slaande sleepboot aange
kocht ter aanbieding aan onze Regee-
ring
distributie en productie.
Thee in hotels e(nz
Het Bureau voor Mededeélingen in
zake de Voedselvoorziening meldt.
Herhaaldelijk komt hel nog voor, dat
in hotels, café's, restaurants, lunch
rooms e. d. aan liet publiek thee wordt
geschonken. DU is in strijd met het
schenkverbod voor thee, dat voor de
hierboven bedoelde bedrijven slechts van
15 Juni tot 15 Augustus' 1.1. is opgehe
ven geweest. Sinds dien is het weder
verboden thee te schenken. Houders
van hotels enz. stellen zich dus door
het schenken van thee bloot aan cene
vervolging wegens overtreding der dis-
tributiewet, maar loopen bovendien ge
vaar uitgesloten (e worden van de dis
tributie van koffie.
t
Konijnen*.
Het verbod tot vervoer en aflevering
van lamme konijnen is door den minis
ter van Landbouw ingetrokken.
Voor handhaving van dat verbod, het
welk in het leven werd geroepen om
te voorkomen dat de konijnenstapel
door te vroegtijdig afslachten zou wor
den vernietigd, bestaat geen aanleiding
meer, nu door den plaats gehad heb
benden belangrijken aanfok van konij
nen liet gevaar voor vernietiging van
den konijnenstapel is geweken.
M üm gs Frsiiinsle.
JU ut Vil is fel n gea.
Aan den gemeenteraad te Vlis
sin gen is een adres gezonden door
de S. D. A P., de soc.-dem. Vrouwenclub
en den Bond van Ned. onderwijzers,
waapn verzocht wordt de subsidie voor
het verstrekken van klompen aan school
gaande kinderen, welke f 1200 bedraagt,
te vrillen verdubbelen, omdat een periode
van drie maanden- voor het verstrekken
van een paar klompen met te lang is en.
het daardoor niet denkbeeldig is; dat
leerlingen, die geen klompen ontvangen,
de school zullen moeten verzuimen.
Uil KVlaleheren,
In de Maandag gehouden raadsver
gadering van Serooskerke werd uit
de drie sollicitanten (de heeren Roelofs.
Dreiber en Pot), de heer Pot m. a. s.
tot -gemeente-geneesheer benoemd. De
heer Dreiber had zijn sollicitatie ingetrok
ken wegens benoeming elaers.
Wegens plaatsgebrek moest het verslag
dezer vergadering lot het volgend num
mer worden aangehouden.
Distributie te Serooskerke.
Donderdag 19 Sept. a.s. van 2—5 uur af
halen van kaarsen voor lichtlooze ge
bouwen." alsmede voor landbouwbedrij
ven met beestiaal bij P. de Visser, A 42.
Distributie te Wes t kap el Ie. Bon
11H.G. kaas 20 plus van 16—20 Sept.;
bon 97: 1 II.G. kaas (goede soort) van
16—20 Sept.
In den ouderdom van 80 jaar is
le Arnemuiden overleden de heen
S. van Eenennaam, oud-lnirgemeesler.
Uit Z uid-Rev e 1 an "d,
De Vrijdag gehouden vergadering
van den raad der gemeente s Heer
ArenJskerke werd door alle leden
bijgewoond.
De gemcenlebegr.ooting voor 1919 werd
aangeboden'.
Het verzoek van den Bond van Neder-
landscne Onderwijzers inzake regeling sa
larisverordening van het onderwijzend
personeel werd aangehouden, daar deze
verordening voor 1 Januari 1919 moeB
worden herzien.
Op het verzoek om toezegging eener;
bijdrage voor de slichting van een Rust-
of Vacnntieoord ten behoeve van ge
meenteambtenaren werd' gunstig beschikt.
Er werd besloten voor dat doel uit de-
gemeentekas f 25 beschikbaar te stellen^
Het verzoek van het Bestuur dep
Coöperatieve Vereeuiging voor electrische
verlichting te Nieuwdorp tot liet plaatsen,
van houten geleidingsmasten werd inge
willigd. Na wijziging van de gemeente-
begrooting 191S, werd de geincentereke-
ning 1917 voorloopig vastgesteld in ont
vang op f 54.303.13 en in uilgaaf op
f 55'26 j. 12s, alzoo met een nadeelig slot
van f 957.99s.
De rckeniDg van het Burgerlijk Arm
bestuur van 's Heer Arendskerke over
1917 werd vastgesteld in ontvang op
f 15.068 416 en in uitgaaf op T 8356.49s,
goed slot f 6711 92. Eveneens werd vast
gesteld de rekening van hef Groot Arm
bestuur Te 's Heer Hendrikskinderen in
ontvang ep f 3499.82s en in' uilgaaf op
f 2889.19, alzoo met een goed slot van
f 610.63s.
Ten slotte werden vastgesteld de'ko
hieren op "de belasting op de honden,
en van den hoofdelijken omslag 1918.
Zaterdag werdle's Heer Arends
kerke door ""de rijkspolitie een voer.
steenkolen aangehouden, die frauduleus;
vervoerd werden en bestemd waren vmor,
een bewonen- van Heinikenszaiid. De kolen'
werden iu beslag genomen.
In den nacht van Zondag op Maan
dag werd. het gezin van AL de K. te?
's Gravenpo lder gewekt door het',
hevig geblaf van den hond. Toen ze op
stonden, ging eéö nachtelijk bezoeker
ijlings op de vlucht. Het slot der keet
bleek geopend, doch gelukkig werd nog
niets gemist. Voor eeuigen tijd werd bjj
de K. o.a. een fiets gestolen.
Bij een landbouwer onder I e r s e k e
vervoegde zich iemand, voorgevende sol
daat-commies te zijn, tevens botercontro-
leur, die een partijtje van 5 pond boter
opeischlc legen den door de regeering voor
grossiers gestelden prijs, onder voorge
ven dat 'dit geschiedde omdat zoo met