No 206,
Maandag 2 September 1218.
i te* Jasrgaig.
ill «SI Ij
A bo an, Brij» P" kwMtart to JHd-
flelborg on bij de «senten iJl SUmta«»
un Goes f 1,55; per post f 1.75.
Advertentiëa 20 cent per raglZ,
Bij abonnement veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen
van i—7 regels f 1.50.
Bovenstaande advertentieprijzen worden
met 20 o/o toedag verhoogd,
gezet, die er in slaagde beide schipbreu
kelingen le redden.
Uil Stal sm PFfflïiifli.
DE KABINETSCRISIS.
Volgens de 's Hertogcnbossche Courant
zou hel bericht van liet Corr. Bur., dr.ït
aan jbr. Ruys door H. M. een opdracht
tot kabinetsformatie zou zijn gegeven,
gedeeltelijk onjuist zijn. Het Kabinet, dat
thans aan het bewind gaat komen, is,
zegt het Bossche blad, niet gevormdj
doior Jhr Ruys, doch door Mgr. Nolens.
Jbr rar. Ruys de Beerenbrouck werd al
leen ten paleize ontboden omdat H. M.<
bij hem wenschte aan te dringen de por
tefeuille van binnenlandsclie zaken en»
tevens het voorzitterschap van den minis
terraad te aanvaarden. Niettegenstaanda
de heer Ruys verschillende malen gep
Jmeend heeft niet op het verzoek lel
snoeten ingaan, is hij ten slotte voor den
aandrang gezwicht.
ONGEVALLENWET VOOR ZEE
LIEDEN.
Uit dc verschillende vereenigingen
van zeevarenden hier te lande, heeft
zich een comité gevormd, ter spoedige
verkrijging eener wettelijke verzekering
tegen de geldelijke gevolgen van be
drijfsongevallen vo or de zeelieden van .alle
categorieën.
Dil comité heeft, namens deze veree
nigingen, een adres gericht aan de Ko
ningin.
Een
UIT QOST-ÏNME.
nieuwe scheepvaartver-
b i n d i n g.
De Pakketmaalschappij heeft een
nieuwe lijn van snelvarende schepen lus-
schen Soerabaja en Singapore geopend1
wegens de vermeerdering van het verkeer.
NEDERLAND EN DC OORLOG.
De „Taban an''.
Men seint uit Batavia aan de N. R. Gt:
De Tabanan zal ten behoeve van
Nederland sche militaire werken 700 ton
tin, mee terugbrengen. Alleen militaire
passagiers mogen met dit schip terug
këeren.
Duitsche kinderen.
Men meldt ons uit Zevenaar
Nadat de naar ons land komendje Duit
sche kindertransporten een tijdlang stil-
.tonden, kwam hier gistermiddag wedler
een drietal wagons kinderen aan, ten»
einde in verschillende plaatsen van ons
iand tc worden verzorgd.
Op een mijn.
Zaterdag is nabij de grens van het
dpor Duitschland verklaarde gevaarlijke
gebied de Scheveningische logger SCH.
8, dwars voor Scheveningeu, op een mijn
geloopen en gezonken.
Omtrent dit ongeluk meldt het Ned.
Correspondentiebureau
De Adriana was Vrijdag 22 dezer uit
gegaan en bevond zich Vrijdag op de
thuisreis, met een lading van 120 -manden
vis'ch aan boord. Des avonds om half
zeven, toen het schip zich 8 mijl van de
Scheveningsche kust bevond, stootte het
op een verankerde mijn. Op het achter
dek bevonden zich toen de schipper Dirk
Vrolijk, stuurman Krijn Baak, de matroos
Teun Vrolijk, een broer van den schip
per, de matroos Klaas Pronk en de
scheepsjongen Piet Rog. Bal was bene
den in het voorschip toen hij den knal
hoorde. Hij snelde naar boven, doch
zag toen dat het achterschip reeds was
weggeslagen. De schipper, stuurman
Baak, Teun Vrolijk en de scheepsjon
gen Rog' werden door de ontploffing
in de lucht geslingerd. Bal zag' "geen
van het viertal meer. Geholpen door
den 15-jarigen Baak maakte hij iniuMy
dels de scheepsboot los, doch toen een
groote golf do zee stond vrij hopg
over het zinkende schip sloeg, wist
Bal niet anders te doen dan overboord
te sprangen. Tevoren had hij zich van
een zwemvest voorzien. De scheepsboot
dreef omgekeerd op de golven, en was
over den matroos Klaas Pronk en Baak
heengeslagen. Beiden kwamen er wpl
onder vandaan, doch Pronk verdween
dadelijk daarop v in de diepte, terwijl
het Baak gelukte zich op het wrakhjout
drijvende te houden. Bal wist zich
zwemmende, en dank zij het zwemvest,
boven water te houden.
Nadat hij en Baak een kwartier op
deze wijze hadden rondgedobberd, kwam
de logger Scli. 338 le hunner redding
aan. Door dit schip werd een boot uit
Uit Middelburg.
Het Middelburgsch Muziekkorps zal
een muziekuitvoering geven op Woensdag
4 Sept. {S^.s. ten 8 mnr óp het Molenwater.
De sloomcaroussel van Janvier, die
gedurende acht dagen op het Molenwater
alhier heeft gestaan en gisteren voor
het laatst draaide, heeft ie deren avoad
zeer veel publiek getrokken en meerma"
len was het overvol. Niettemin hadden
geen ordeverstoringen plaats; slechts
moesten gisterenavond een paar militai
ren door de politie verwijderd worden,
daar zij onder den invloed van sterken
drank verkeerden en weigerden le be
talen.
UIC Vlissingen
Toen de reliefboot „Leopold 2"
Zaterdagmorgen V lissin gen verliet,
viel op de reede een roeiboot uit de
davids en vielen ook twee man naar be
neden, die echter spoedig weer aanboord
waren; een had zich den arm verwond.
De boot werd later te "Vlissingen aange
bracht.
Te Vlissingen werd Zonda;
middag door de sleepboot Venus" aan
gebracht een in verregaanden slaat van
ontbinding verkeerend lijk, dat gekleed
alleen in blauwe broek op de reede
dreef. Het werd naar het lijkenhuis op
de algemeene begraafplaats overgebracht.
Uit Wialcheren
De gemeenteraad van St. Laurens
benoemde tot wethouder den heer A.
Abrahamse P.A.z. Het verslag der Zater
dag giehouden vergadering moeten wij we
gens plaatsgebrek tol morgen aanhouden
Gisterenmiddag is op het strand te
Big ge kerke aangespoeld een lijk van
een wouwspersoon, vermoedelijk van
Engelsche nationaliteit, Lang 1.80 M. en
van middelbaren leeftijd. De kleeding be
stond uit een kort wit flanellen onder-
hemd, een bovenrok van zwaar grijze stof
en een blauw jgeruite katoenen schort.
Aan de linkerhand bevond zich een
dameshorloge met leereu bandje; aan
de rechterhand aan een overgebleven stuk
handschoen een ring met sleutels en een
potlood in étui; aan den hals een fijn
koordkellinkje en een lint van blauwe
stof, dicht gemaakt met een veiligheids
speld; op de borst een gebreid beursje,
waarin een banknoot van 5 p. st.
Het lijk is, hoewel zeer gehavend, na
schouwing overgebracht naar het lijken
huis om" op de begraafplaats te worden
begraven.
Zaterdag en gisteren zijn op liet
strand le Zoutelande twee Engel
sche mijnen aangespoeld.
Die van Zaterdag was door den land
bouwer A. L. aan een ketting vastgelegd,
ter voorkoming van ontploffing. Beide
werden onder militaire bewaking gesteld,
gedemonteerd en van liet strand wegge
voerd.
Ook is gisterenmorgen een lijk aange
spoeld van een manspersoon, wiens iden
titeit niet was te bewijzen aangezien hat
in vergevorderden staat van ontbinding
verkeerde. Nadat de lijkschouwing door
dr. Van der Harst van Koudekerke was
verricht, is het op last van den burge
meester ter plaatse begraven.
Eenige badgasten te Domburg
bemerkten, toen ze als naai" gewoonte
des morgens op het strand kwamen, dat
hun tent des nachts was opengebroken
en daaruit badartikelen waren ont
vreemd. Het is de politie aldaar gelukt,
een viertal daders op le sporen. De ont
vreemde goederen werden gevonden en
de vier militairen tot bekentenis ge
bracht, waarna ze verder ter beschikking
werden gesteld van de militaire overheid.
Distributie Domburg. In de week
van 3—9 September a.s. is verkrijgbaar
op bon no. 15: 1 ons havermout; bon
16: li/2 ons kaas; bon no. 4 der suiker-
kaart: 21/3 ons suiker.
Donderdagavond 5 September ft.s. van
7—9 uur, uitreiking klompenbons voor
de 3e verstrekking.
Distributie Oostkapelle. Van
2—7 September: 4 K.G. aardappelen no.
5; 250 gram erwten no. 1; 100 gram gort
no. 18; 250 gram suiker no. 4.
Zeeppoeder voor huisnummer 194 en
vervolgens.
Maandag en Dinsdag toiletzeep ver
krijgbaar bij Alb. "Willemse.
Hiervan werd algemeen gebruik gemaakt.
Koninginnejaardag werd mede hierdoor
voor zeer velen een feestdag.
Te Borssele boden op 31 Aug.
eeu zestal jongedames in plaats van vlag
getjes bloempjes te koop aan. De op
brengst is bestemd tot steun van hulp
behoevende landgenoolen in. den vreem
de. Er werd f 22,86$ ontvangen, waar
over het sub-comité meent tevreden te
mogen zijii, waar Borssele zulk een kleine
gemeente is.
Zaterdagavond werd in het café van
den heer Bruijnzeel te Schore een
vergadering belegd om le gpraken tot een
afdeeling van den syndicalistischen land-
arbeidersbond. Er werd een afdeeling
opgericht met 20 Iedeny Tot voorzitter
werd gekozen H. Louisse, tot secretaris
Jolis. v. d. Vliet en tot penningmeester
Jac. Kole.
Zondagmiddag bij opkomend water;
kwam een mijn op hot lager gedeelte der
bezallglooiing voor de kuip van den
T h 0 o r n p 01 d e r tot ontploffing. De
ontploffing veroorzaakte een kuil van 3
'a 1 M, middellijn enpl.m. 1.50 M. diepte
in de glooiing, die verder tot meer dan
1 M. rondom den kyil was gelicht. Enkele
stukjes melaal en een. staaldraad zijn in
bewaring genomen. Op liet zand in de
kuip ligt een tweede mijn.
Uit Schauwen-Dnivel a ad.
In de vergadering van den gemeen
teraad te Z ie r ikz e e, die Zaterdag
namiddag gehouden is, zijn geïnstalleerd
de nieuw gekozen raadsleden de heeren
L. D. C. Lomars en G. J. Lunenberg Jr.
Nog werden in die vergadering verschil
lende leden benoemd in commtssiën en
afgewezen het adres van het Hoofdbe
stuur van den Nederlandschen Bond van
gemeenteambtenaren, houdende verzoek
tot toezegging van een 'bedrag ten be
hoeve van de stichting van een rust
en vacantieoord.
Ten aaïihoore van een groot aantal
ingezetenen gaf de heer L. A. Seven-
huijsen, directeur der electricileitscentrale
„de Bilt", in het hotel Dekker te Brou
wershaven een beschouwing over de
mogelijkheid eener elcclricïteitsvoorzie-
ning voor Brouwershaven. Duidelijk toon
de hij aan, dat dergelijke noodverlichting
zeer goed mogelijk is, indien tenminste
dadelijk wordt aangepakt. Eén lichtpunt
zou op f 3.50 per maand komen te staan.
Meerdere in een woning aanmerkelijk
minder.
Dadelijk na afloop gaven zich pl. m.
120 personen voor eVenlueele aanslui
ting op en meerdere zullen nog wel
volgen. De gemeenteraad, die 'bij de le
zing tegenwoordig was, zal waarschijnlijk
in principe besluiten tot exploitatie over
te gaan, mits Ged. Staten het goedkeuren
en de begrooting niet al te zeer wordt
overschreden. Bij' levensvatbaarheid zou
het bedrijf, volgens de raming, zich in'
ongeveer 10 jaar af kunnen lossen.
Zoetcvr a c 'a-V1 a m n tl e r e n O. O
Zondagavond ongeveer half zeven
brak te Axel brand uit in de schuur van
den landbouwer en vlaskoopman D. F.
van Cadsand in de Walstraat. De groote
schuur, die geheel gevuld was met graan
en vlas (waaronder een partij gezwin
geld vlas) brandde totaal af. De land
bouwwerktuigen en al het vee, benevens
een automobiel, konden nog tijdig uit de
schuur gehaald worden. Een paar wo
ningen, welke dicht bij' die schuur lagen,
kregen brand- en waterschade. De schuur
was tegen brandschade verzekerd. De
motorspuit en do gewone spuit waren
spoedig op de plaats des onheils, zoodat
het gevaar voor de nabijliggend© percec-
len spoedig geweken was.
"KÜ NS"S~EN "wetensch APF en
gemeente toegezongen Gezang 91-3.
Dinsdag 27 Augustus j.l., den dag der
bevestiging in 1893, was de jubilaris,
zooals wij reeds kort meldden, reeds ge
huldigd door een commissie uit de ge
meente, die bij monde yau den heer A. de
Neeling een geschenk in enveloppe aan
bood, vergezeld van een album met de
namen der deelnemers. De opdracht is
versierd met penleekeningen, voorstel
lende de Nieuwe- en de Oostkerk. Het
album is vervaardigd op het atelier van
den heer C. W. Dhujj, terwijl de teeke-
ningen zijn gemaakt door den heer F. P.
Dhuij te Amsterdam.
De heer D. C. Was, van VI is si n-
;n, behaalde te Wagen in gen de acte
tuinbouwkunde L. O.
Voor Frans ch L. O. slaagden te
's-Hage de heeren J. de Wolf van Kloe-
tinge en L. van Nieuwenhuijze van
Oosterland.
- Voor de hoofdacte slaagde te Gro
ningen de heer H. Ellerbroek, bij de
troepen in Zeeland en le Breda mej. M.
Maas van Zonnemaire,
LEGER EN VLOOT.
De majoor der infanterie T. E.
Bretsclmeider is ingedeeld bij liet 21e
reserve-regiment infanterie.
Er is een regeling getroffen, die het
mogelijk maakt, dal Israëlietiscbe militai
ren verlof krijgen om het Nieuwjaars
feest in huil gezinnen te vieren en op
het Loofhuttenfeest hun godsdienstplich
ten uit te oefenen.
De officieren en onderofficieren be-
hoorende tot het dienstvak der militaire
administratie, zullen voortaan In plaats
van kolonel-kwartiermeester, luitenant-
kol onel-kwartiermeester, enz. den naam
3n van kolonel, luitenant-kolonel,
majoor, kapitein le en 2e luitenant en
adjudant-onderofficier van de militaire
administratie.
Vanwege de Koninklijke Vereeniging
van gepensioneerde onderofficieren en
minderen van het Nederlandsche leger
is Zaterdag, ter gelegenheid van den
verjaardag der Koningin, aan de hulp
behoevende leden een bijslag op het pen
sioen uitgekeerd van f 50, f 10 en f 30,
alhankelijk van den rang in het leger he
kleed.
Uit Zuid-Be v«laad.
Zaterdag werden de burgers van
Heinkenszand ijl de gelegenheid ge
steld rundvleesch le lyoopen tegen 65
cent per pond, wat het gevolg was yan
twee noodslachtingen van een koe en een
vaars. Er Werd jx/r hoofd/ 3 ons verstrekt.
Woensdagmiddag 25 September zul
len Tilly Koenen en Louis Robert een
Kerkconcert geven in do Nieuwe Kerk
alhier.
Naar men zich zal herinneren, zou
met subsidie van „Nehalennia"^ en de
„Ver, tot instandhouding van Oude Ge
bouwen" het peroeel F 183 in de L.
Giststraat alhier, geheeten „De Vrij
man", worden gerestaureerd. In ver-
band met het overlijden van de echtge
noot© vau den eigenaar van den bewusten
gevel, zijn deze plannen voorloopig in
duigen gevallen.
Gisteren trad in den ochtenddienst
in de Nieuwe Kerk alhier iqp ds. L'. B.
Tjebbes tot het uitspreken van een ge
dachtenisrede naar aanleiding van ;yjn
25-jarige ambtsvervulling. Hij koos daar
bij tot tekst Hand. 26- 22a en herinnerde
aan zijn herderlijken arbeid te Schaard,
Oude Mirdum, Medemblik en sedert 1909
te Middelburg. Aan het einde der gods
dienstoefening werd den leeraar dooF de
ZEEUWSCHE LANDBOI WHAAT
SCHAPI'IJ.
(Vervolg.)
Rede Molhuyzen.
De toekomst en de kracht van ons
volk, aldus spr., vinden haar grondves
ten in de bronnen van, voortbrenging
van ons land, dat door onze voor
vaderen tot hun woonplaat* Ia gekozc-O.
De voornaamste van al deze bronnen
is de vruchtbaarheid van onzen bodem,
welken wij als een erfdeel van onze
voorouders kunnen beschouwen, en wel
ken wij moeten benutten om den wel
stand en liet geluk van ons volk te ver-
hoogen.
Jules Méline, de vroegere Minister
van Landbouw in Frankrijk eindigt zijn'
boek „de terugkeer op liet land", met
een gezegde van een Chineeschcu phi-
locoof. „Het algemeen welzijn van een
vork gelijkt op een boom; de landbouw
is de wortel; industrie en handel zijn
takken en bladeren. Begint de wortel
te kwijnen, dan vallen de bladeren af,
de Likken breken en de boom sterft."
Wij gevoelen de waarheid van dit
gezegde, vooral onder de omstandig
heden van den tegenwoordigen tijd. De
welvaart van een land is afhankelijk
van zijn natuurlijke bronnen van voort
brenging en van de bekwaamheid en
tfe energie van zijn bewoners om die
bronnen te exploiteeren.
De landbouw kan daaraan "in de
eerste plaats medewerken door te stre
ven naar de toepassing van de moderne
wetenschap in de praktijk van den
landbouw en in niet mindere mate haar
de toepassing van de moderne handels
methoden in het landbouwbedrijf, waar
door hij bovendien lot een betere- le
vensstandaard zal geraken.
Om het landbouwbedrijf in hoogere
plaats in liet productieproces le doen
ihnemeu moet gestreefd worden naar
een krachtige organisatie, waaronder
spr. ook rekent de organisatie van den
afzet van de producten en pok van
den inkoop van de grondstoffen en land-
bouwbenoodigdheden.
De krachtsontplooing van de organi
satie op landbouwgebied is in hoofd.1
zaafe het gevolg geweest van dö con
currentie van andere landen, welke in
de laatste helft van de 19e eeuw de
boeren heeft aangespoord om hun be
drijf in de voortbrenging', in den afzet,
kortom in het stelsel van inkomsten en
uitgaven le organiseeren.
Reeds in de oudste tijden heeft de
menscli, als enkeling zijn zwakheid ge
voeld, maar daartegenover ook zijn
kracht, wanneer hij met andere samen
werkte. Spr. vestigt de aandacht op het
merkwaardigste voorbeeld van samen
werking, dat de geschiedenis tot het
optreden van de coöperatie heeft gele
verd, nl. op de gilden.
In de critieke lijden, van 25 jaar
geleden, zochten de boeren bevreesd
voor de toekomst, hun kracht eveneens
in den coöperatieven bedrijfsvorm en
sinds deze gedachten meer ingang vond,
leefde de boer als lid van een coöpe
ratieve vereeniging niet meer geïso
leerd, maar hij vormde met anderen
een krachtig geheel.
In de laatste jaren en vooral tijdens
den oorlog heeft zich een meer alge
meene toepassing van de coöperatieve
beginselen geopenbaard, doordat de Ne
derlandsche landbouw meer en meer in
zijn overtuiging is gestrekt, dal de or
ganisatie en de coöperatie, welke reeds
zooveel tot de ontwikkeling van het
landbouwbedrijf hebben bijgedragen,
hem hebben geleid en geholpen om dB
vele moeilijkheden, welke zich dage
lijks voordeden, te dragen.
De coöperatie heeft vooral in de cri
sisjaren wederom duidelijk doen uit
komen, dal een georganiseerde samen
werking moet leiden tot goede uit
komsten.
Spreker heeft zich wel eens afge
vraagd, wat er de oorzaak er Toch van
kan zijn, dat er nog boeren zijn, die
de toepassing van de coöperatieve be
ginselen in het moderne landbouwbon
drijf weigeren te aanvaarden. Geldelijke
offers behoeven toch met te worden
gebracht, omdat, wanneer de boeran
zich combineeren 111 een coöperatie, zij
een organisatie vormen van persoonlijke
kracht met betrekking tol het geheele
bedrijf.
De bijdrage m een coöperatieve ver
eeniging geschiedt in den vorm van het
product.
De coöperatie huldigt het democra
tisch beginsel; zij behartigt de belan
gen van allen, die zich bij haar aan
sluiten en daarom stelt zij nooit voor
waarden, die d6 toetreding van sommir
gen zou kunnen verhinderen. Evenmin
neemt zij eemge politieke of godsdien
stige kleur aan, zij is neutraal Daar
door is het mogelijk, dat een versnip
pering van krachten is uitgesloten. Zij is
door een volmaakte samenwerking een
krachtig middel tot het aankweeken van
den echten gemeenschapszin.
Het eigen belang wordt niet ten kos
te, maar tegelijk met dal van andoren
bevorderd.
Gevolg gevende aan het verzoek van
het bestuur van de Zeeuwsch© Land
bouw Maatschappij bepaalde spr. zich
verder tot de behandeling van de or
ganisatie van den afzet van landbouw
producten, iu het bijzonder van aard
appelen.
Wanneer de producenten zelf den
afzei van hunne producten in handen
nemen, beoogen zij daarmede onder
scheidene belangrijke doelwitten te be
reiken.
fn de eerste plaats wordt gestreefd
naar liet verbeteren van de inwendige
methoden van den handel zelf door liet
ter zjjde stellen van de verspillende
belasting van de concurrentie. In de
tweede plaats wordt bereikt, dat de be
langen van de producenlen bij den afzet
van de producten worden beveiligd le
gen die van buiten staanders. De ge
organiseerde afzet zal trachten door liet
invoeren van betere voorlbrengin.gsme-
Ihoden de opbrengsten te vermeerder
ren en de kosten van voortbrenging
lager te maken, terwijl levens gestreefd
zal worden de qualileit van het product
te volmaken,
Spr. toonde aan de hand van verschil
lende voorbeelden aan, wat in ons land
door dc coöperatie is bereikt op het ge
bied van do voortbrenging1, het bankwe
zen, den afzet en den aankoop.
Ten slotte behandelde spr. in h©t kort
den georgïiniseerden afzet van aardappe
len, waarbij hij zich hield aan de beant
woording van twee vragen, nl. is de orga
nisatie van den handel in consumptie
aaidappelen, zooals die thans bestaat goed
en hoe moet die organisatie zich in de
toekomst ontwikkelen.
Spr. lichtte de organisatie van den han
del in consumptie-aardappen uitvoerig
toe en hij wasi van meening, dat liet van
groot belang is1, vooral ook in de komen
de tijden om den afzet van de aardappe
len georganiseerd le doen geschieden,
hetgeen volgens spr. niet anders dan coö
peratief kan plaats hebben.
Nadat spr. de voordeelen van cfcu coö
peratieven afzet heeft behandeld besluit
hij met te zeggen, dat niemand zal kun
nen bestrijden, 'dat de landbouwcoöpera
tie met zooveel nut afwerpt en zoozeer
beantwoordt aan de behoeften van liet
landbouwbedrijf, dat zij zich in de toe
komst niet nog meer zal ontwikkelen en
een eerste plaats zal innemen onder de de-