HiDi^LBlRtiSCHE COtRANT. Woensdag 12 Juni 1S18. FEUILLETON. BIII11Ï.1I1, No 136. 116* Jaargang A b o n o. p r ij per kwartaal in Mid delburg en bij de agenten in Vliasingen en Goes f 1.55; per post f 1.75. Advertentie» 20 cent per regel. Bij abonnement veel tager. Familieberichten en dankbetuigingen van 1—7 regel» f 1.50. Bovenstaande advertentieprijzen worden met 20 o/® toeslag verhoogd, EEN STANDBEELD VAN JOIIAN DE WITT. Dat er vandaag een standbeeld van Johan de "Wilt wordt onthuld, en dat dat standbeeld staat in Den Haag, zijn twee bijzondere dingen. Wij Nederlanders zijn nooit buitenspo rig ijverig geweest in liet huldigen van onze gnoole mannen, maar in "tgeen we in -dat opzicht gedaan hebben, was toch nog altijd een 'groote leemte, doordat nergens een huldeblijk was te vinden van de twee grootste raadpensionarissen die de republiek der Nederlanden gehad heeft van Oldenbarncveld en de Witt. Beider nagedachtenis heeft nog jaren en jaren geleden onder den druk van net feit, dat zij tegenstanders waren van de Oranjepartij. Beiden hebben .'ij een ge- welddadigen dood gevonden, de *>en op het schavot, de ander vóór de gevange nis, maar de martelaarsglorie bleef lrtu onthouden. Tot nu toe. Al die \{ing^n zijn al lang geleden; in de kringen van hen die belangstellen in de geschiedenis, werd bij de beoordeeling van die groote figuren al lang niet meer gelet op dien tegenstand. En tóch bleef nog tltijd een openlijke huldiging uit. Waarom? Ja, waarom? Men kan zïcli bijna niet voorstellen dat de partijschap pen uit de tweede helft der zeventiende eeuw nog twee eeuwen daarna voortleef de, en beletten te erkennen wat deze twee voor het heil aan het land gedaan: hebben. Maar een feit is het, dat >edert meer dan een halve eeuw pogingen wer den gedaan om tot een standbeeld van Johan de Witt te komen, en dat het wérk der achtereenvolgende oommissies op niets uitliep, uit gebrek aan belang stelling, maar ook door opzettelijke ont houding. Want het werd meermalen openlijk uitgesproken, dat men dea vij and der Oranjes niet wilde huldigen, en zeker niet in Den Haag. Plannen zijn er genoeg geweest. Zelfs is er on het Rijksmuseum een model van een ontwerp van Leenhoff voor een monument van de beide broeders Johan en Cornelis. Maar het ontbrak telkens aan belangstelling en geld. Totdat in 1913 een nieuwe poging in Den Haag werd gedaan, die weldra pa- ralel liep met een dergelijke poging van uit Dordrecht, de Witt's geboorteplaPs. En zie, die pogingen slaagden beiden! In Den Haag zal vandaag op de Plaats een beeld van Johan de Witt onthuld worden van T. A Jeltsema, en in Dor drecht zal 20 Augustus (den dag van den moord op de De Witten) een monument onthuld worden, dat de beidp broeders in beeld brengt, naar ontwerp van T. Du- puis. Waarom het nu wel ging? We durven niet ?zeg'gen dat een of andere nieuwe geestesstrooming de denkbeelden over De Wilt deed wijzigen, want behalve dat liet werkeljjk nooit geheel ontbroken heefi aan erkenning van zijn capaciteiten, leeft toch eigenlijk de oude regentengeest waarvan hij de verpersoonlijking was,nog altijd zoo'n beetje voort, en bovendien kan toen toch zeker niet zeggen, dat de aanhankelijkheid aan het Huis van Oranje onder Koningin Wilhelmina ge ringer was dan onder haar vader In ieder geval1 hebben de nieuwe pogingen niet geleden onder kleinzielige tegen werking. Trouwens, hls er nog „politieke" tegen standers van De Witt gó vonden worden, dan zijn zij toch beschaamd door ons Koninklijk Huis. Met een dér vroegere DE GOUDEN SLEUTEL, oMbr bet Eagdarft door L O. MOBHRfelS. 31). „Als u mag'? Maar u moet komen!" Mevrouw Gardiner sprak met zonderlin gen aandrang. Ik zal niet rusten voordat ik weet waarom ik zee zeker ben dat ik u moet kennen." „Ik zal terug komen", herhaalde Hi lary. De kalme verzekerdheid van haar slem had een kalmeerenden invloed op de andere vrouw. „Als u zegt dat u komen zult, dan weet ik dat u het ook doet", zei ze, „u zal nooit uw woord breken." „O, neen! ik hoop van niet!" zei Hi lary vol vuur. „Kleine Babs wou wat prettigs spelen' viel de kleine meid het gesprek ..n de rede, op een beleedigenden toon, die icheen te beteekenen dat men nu lang plannen had Koning Willem III ''ijfn "in stemming betuigd, en zoowel het Haag- sche als het Dordtsche comité hebben thans den geldel ijken steun gehad, ©erst van de K oningin-Moeder, en toen van de Koningin en Prins Hendrik. Zooals van zelf spreekt geeft die ont hulling van heden aanleiding tot allerlei beschouwingen over de verdiensten van Johan de Witt, wiens vermoording door het Haagsche plebs altijd een vlek blijft in onze geschiedenis. We zullen nu niet gaan wroeten in de beschamende om standigheden van dat droevig einde, maar liever het licht liet vallen in dit arbeid-> zaam leven: Hel is voor ons begrip zonderling dat hij als jonge man van 28 jaar reeds uilgekozen wjerd voor biefc belangrijke ambt van raadspensionaris" in -de Repu bliek, dat was leider van dp uil- voerende macht in zijn vollen omvang. De personen die hem benoemden, toon- Iden goed ^zien te hebben, toen zij in den jongen man dp bekwaamheid aanwezig achten vioior dien post van ver trouwen. In een beschouwing van dr. A. de Vletter in li(et Vaderland van 11 Juni tnof ons een gojede kenschetsing van de reusachtige werkk/acht van De Witt. Als men het leven van de Witt be studeert, zoo schrijft dr. dp V.), ver, baast men zich om beurten over zijn veelzijdig talent en zijn bergen verzet lende werkkracht. Wat ecp werker! Een zijnor familieleden sprak, naar aanleiding van zijn klein salaris schamper oven „vergulde slavernij" (het was dan toch wel oen dun laagje verguld hij ver diende f 3000.-—), maar wóar is het, dat hij slaaf is geweest van zijn arbeid en zijn plichtsgevoel in dienst van het vaderland. Gedurende bijna 20 jaren was hij onze minister van buitenlandsche za ken (en in wélke tijden!) onze minister van binnenlandsche zaken (en- onder wel ken onmogelijken regeeringsvorml); onze minister van financiën, van marine, van oorlog, wal niet al! Hij was waarnemend admiraal van de vloot, toen de Ruyter ziek was en bleek volkomen voor zijn taak berekend. De najaarsstormen van 1685 hebben hem verhinderd ook op het gebied der oorlogvoering zijïi talenten te toonen; bij den door hem doorge zetter. tocht van -Chatham èn bij aneïerq ;elcgenheden, popelde hij om zelf he# (cramando te nemen. Hij was loods op ide uitvarende schepen en bleek be telt op "de hoogte dan de vakmannen vaij Nieuwe Diep. Hij overlegde met de Ruvler c'en nieuwe indeeling 'en opstel- lingswijze 'der oorlogsvloot en verbaasde den admiraal djoor zijn scherpzinnige (opmerkingen. Hij verbeterde het systeem! van signaal-geven bij de Hollandselie kustwacht en stelde voor het personeel een instructie op, zoo helder en een voudig van taal en inhioud, als juist voor die mannen geschikt was^ Over de ingewikkeldste Europeesche kwesties schreef hij glasheldere vert]oogen en hij verdedigde zijn binnenlandsche politiek in „deducties" en „declaraties", die nog waard zijn gelezen te worden. Hij werkte dag en nacht. Soms duur den de Statenvergaderingen bot drie uur in den ochtend en dan werkte hij, de „Statendienaier", nog door aan die af wikkeling der behandelde zaken. De nachtelijke wandelaar in den Haag kon hem zien terugkomen van de vergade ring of van zijn werkkamer op het Bin nenhof, gaande naar zijn woning, voor afgegaan door den flambouwdrager, tot in den .Tuninacht van 1672 de hand van den sluipmoordenaar hem trof in dpn donkeren hoek bij de Gevangenpoort. Soms had hij om 9 uur 's avonds nog geen maaltijd gebruikt. llange jaren was hij de beheerschei* van Europa ent.... vaak deed hij min derwaardig klerkenwerk; in 1671 werd de Republiek met den ondergang be dreigd enhij molest zorgen voor die genoeg geen notitie van haar genomeh had, en mevrouw Gardiner trok'-het kia i op haar schoot en nadat zij haar opge gelen had van het kussen begon zij het spelletje van: „Het kleine varkentje ging naar de markt", „Torentje, "torentje" en meer zulke spelletjes, die haar invielen, terwijl Hilary in liaar stoel geleund zat en eerst de kamer rondkeek en toen weder het ruime uitzicht bewonderde. De kamer was eenvoudig', maar vroo- lijk gemeubileerd. Het had niets van Jé somberheid van de ontvangkamer der da mes Driver zelf, waar Hilary het eerst was binnengelaten. Er stonden bloemen op tafel en boeken en tijdschriften; het behang was eenvoudig en aardig, liet cre tonne waarmee de meubels bekleed wa ren, was vroolijk van kleur en teekening en het artistieke tafelkleedje kleurde goed hij de rest van de kamer. Maar hel inwen dige van de kamer hield Hilarys aan dacht slechts korten tijd vast. Ter wille van de patiënt was zij blij dat geen indruk van gedruktheid werd opgewekt, maai', boven alle ander© dia gen werd zij aangetrokken door de uit- kleinste kleinigheden van leger en vloot hij was (in die dagen!) Wekenlang bezig) s ter f testa lis tieken te maken voor de door hem voorgestelde lijfrenlebelasting ter, verdediging van liet land". We zullen bij d|eze herdenking niet alleen zijn veerdiensten aanbevelen, en. zijn fouten voorbij gaan. Het is nu al genoeg bekend dat by in zijn regenten* trots te ver van biet volk af stond, en 't volk ook niet begreep, dat 'tniet van een breed inzicht getuigde zooals bij den Prins van Oranje op den achtergrond hield; dat hij in zijn buitenlandsche poli tiek te eenzijdig de Hollandsche belan* gen, en speciaal van den Hollandschanj handel behartigde, en daardoor andere nationale belangen verwaarloosde. Maar laten we dan- toch ook niet ver geten dat de regenten uit zijn tijd itfvg donwerkelijke machthebbers waren, die Holland groot maakten, en toen nog geenszins tol de verbastering waren ge komen, die in de volgende eeuw zooveel ergernis wekte; dat hij na 'de ervaring, opgedaan met den aanslag op Amsterdam van Willem II wel reden had bezorgd te zijn voor de machtsaanmatiging der Oranjes; en dat de handel van Holland in die dagen ook werkelijk de krachtige kern was van het xjaheele staatsleven onzer republiek. Johan de Witt is de man geweest, die dc republiek, na haar vrij wording, als onafhankelijke!! staat heeft voortge leid langs cien weg die haar tot oen der machtige stalen in Europa maakte. En dat rechtvaardigt ten volle dal liet nagedacht zijn nagedachtenis huldigt in een blijvend monument. Ten slotte zij nog medegedeeld, dat de onthulling zal plaats hebben door H. M. de Koningin. In het Haagsche Gemeentemuseum is dezer dagen een kleine tijdelijke tentoon stelling geopend, aan Johan de Watt ge wijd. Men vindt er, behalve een fraai afgietsel van zijn buste, door A. Quu- linus, verschillende portretten, o. j». dat door A. Ilanneman uit 1653. Voorts 'tal van gravures, portretten zoowel als af beeldingen van gebeurtenissen, waarbij De Witt betrokken was. Een oollect-'e penningen, waaronder zeer zeld'amö en andere curiosa, waarbij origineele zak boekjes, door De Wit als raadspen- sionnaris gebruikt, zijn er bij geplaat-t Allermerkwaardigst zijn ten slotte eeni- ge origineele brieven van De Wjti. aai zijn vrouw, aan Beverningh, aan zijn broe der; ook merkwaardige onlwerp-resolu- ties (die van het eeuwig edict bij/oh i- beelö) en het groote, keurig gehouden kasboek van De Witt's vermogensadmini stratie. Een verzameling pamfletten te gen De Witt en zij"n regeering gericht completeeren de klein© maar met z,>rg gekozen collectie. UIT DE PERS. De Anti-Revolutipnairen en de R.-Katholieken Uit een der artikelen in De Standaard over „het ministerieel© probleem na 3 Juli", knippen we het volgende, dat wel reeds de vorige»vveek verscheen, maar toch nog alle aandacht verdient als een kenschetsing1 van de stemming xn liet anli-revolulionaire hoofdkwartier ten op zichte van de oude coalitie-genooten- ,Er deed zich het verrassend ver schijnsel voor, dat Cort van der Linden na zijn optreden als minister zich op uiterst intieme wijze aan den heer dr. Notens aansloot, en, met hem .n bond zijn eenigszins vreemdsoortige politiek doordreef. Men zag het zelfs in u© Ka mer. Gedurig' en keer op keer zag men hem met dr. Nolens in gesprek; met onze mannen niet dan hoogst zelden. gestrekte duinen, de uitgestrekte lucht, die tot in een grenzenlooze ruimte zich baadde in het overstroomende zomer zonnelicht. „Ralph schreef dat Babs bij heel vrien delijke menschen was", riep Babs moe der uit, plotseling opkijkende van de spelletjes, die zij met het kind deed. „Het is lief van hen voor haar te willen zorgen, terwijl hij zoo ver weg is en ik zoo nutteloos ben. Ik geloof niet dat ik ooit weer voor iets nuttig1 zal wezen", voegde zij er bij, terwijl zij haar handen lusteloos langs zich heen liet glijden, terwijl al het leven en licht, dat haar lachend spelen met Babs er op te voor schijn ^geroepen had, weer van haar gezicht verdwenen was. „Ik weet zeker van wel", zei Hilary en zuster Rose keek op van haar handwerk, met een glimlachje het hoofd schuddende. „Weet u wat. mevrouw Gardiner, u moet een cent boete betalen als u weer zoo spreekt", zei ze vroolijk. „Ik kom altijd aan met mijn cent boete als me vrouw Gardiner tot pessimislme vervalt". Niet geheel de Roomsche club 0np] hierin medte. Zelfs bij den tegenwoordig gen gezant bij liet Vaticaan, den heer Van Nispen tot Sevenaer, bespeurde men gedurig afwijkende neiging, en aa dieus verlrek naar Rome leefde dit verzet steeds voort bij mr. Baron van Wijiber- gen. Gemeenlijk echter vond dit verzet ia de Roomsche club te weinig bijval, om hetgeen de heeren Cort v. d. I-inden en Nolens saam overlegd hadden, kra ïhte- loos te maken. Dit was dan ook Ie ver staan. Minister Cort v. d. Linden toch bood aan dr. Notens voor zijn vaste me dewerking een geheel een men prijs. Ge lijk ook onzerzijds steeds erkend whs, stonden de Roomsclien steeds achter lijk in rechten, en ook ons bedoelen was sinds 1S76 geen ander geweest, dan om hun rechtsgelijkheid met de Pro testanten door te zetten, alleen maar onder het beding, dat het kerkelijk vraag stuk dan tevens tot voldoende oplossing zou komen. Thans echter achtte Minister Cort v. d. Linden zich gerechtigd hier over heen te "Stappen, den Roomschen de complete vervulling van hun wenschen toe te kennen, en zulks op zulk een be ding, dat toch het kerkelijk vraagstuk zijn valschen plooi behield. Gelijk te verstaan was, ontvingen de Roomsch-Katholieken hierdoor meer dan ze ooit hadden durven verwachten. Ge volg waarvan dan ook was, dat de Room sclien onder dr. Nolens' leiding1 van meet- af zich' geheel van ons en. van de coalitie af naar Cort v. d. Linden keerden, en sinds dien tijd zich steeds als zijn Trouw ste bondgenoolen gedroegen. Dr, Nolens en mr. Cort van der Linden waren zoo doende al spoedig het duo, dat den ge lieeïen pohtieken Toestand üteheersahte. Dat zich hierbij later ook de groote Commissie voor de onderwijsregeling, al thans ten deele, aansloot, versterkte de positie van het duo wel, maar hetgeen een gelieelen nieuwen toestand sch.ep en de verhouding der politieke partijen principieel wijzigde, was toch, en Kon niet anders zijn, dan de maatregel waar door Cort v. d. Linden de Room>;h- Katholieken in staat stelde om met hun volle getalsterkte uit te komen zonder dat het Kerkelijk vraagstuk een :'uivarïnp onderging. Vrijwel van allen kant rekent men er dan ook op, dat de Rooms'h- ICatholieken, indien de Socialists hun niet te ruwelijk afbreuk doen, in de nieuwe Kamer niet meer met vijf ei- twintig', maar met over de dertig leden zullen plaats nemen, en alzoo voor goed de sterkste politieke partij in het land zullen vormen Zonder nu te zeggen, dat 't daarom nimmer tot politiek accoord tusschen de Anti-Revolutionairen en de Rooms'.*!.- Katholieken zal kunnen komen, mag toch niet verheeld, dat voor 't oogeoblik dé vroeger zoo nauw© band tusschen de Anti-Revolutionairen en Roomsehen is losgemaakt. Voorshands zal dit nu voor' dé stembus niet hinderen, daar toch elke partij bij de stembus op zichzelf staat. Er zou alleen sprake kunnen komen yan een regeling voor een overschietend aan tal van 8000 plus 10.000 kiezers, doch dit is een te luttel bedrag1, om er nu reed» over te onderhandelen. Doch heel anders zal 't in de nieuwe Kamer staan. Daar zullen uiteraard de gekozen leden te n ver leggen en te beslissen hebben, in welk verband ze saam zullen werken, of in welke tegenstelling ze tegenover elkaar zullen optreden. Zooveel dient intusschen geconstateerd te worden, dat de samen werking' tusschen Anti-Revolutionairen en Roomsch-Katholieken, die onder Schaepman's meesterlijke leiding -n 1874 was tot stand gekomen, onder Cort van der Linden's kabinet niet zijdelings, maar principieel aangetast is, en plaats heeft gemaakt voor een zeer nauw als bond- genooten saamwerken van den Minister met den Roomsch-Katholieken chef.' verklaarde zij aan Hilary. „Ik houd vol dat iets goeds haar weldra wacht bij de volgende bocht van den weg." „Mijn weg heeft geen bochten, die naar iets goeds leiden", zei mevrouw Gardiner moedeloos. „Hoeveel hoeken ik mag omslaan, overal vind ik duis ternis." „Maar het licht is aan gene zijde van de duisternis." Hilary hoog1 zich voor over en sprak met ernst, haar oogen schitterden „Dat zei moeder altijd. Zij had een heel droevig leven en ©en heel hard leven, maar zij hield nooit op zeker te gelooven, dat er licht was voor bij de duisternis." „Ik zal gelooven in het licht, wan neer ik het zie", antwoordde mevrouw Gardiner dof, terwijl zij Babs van haar knie afzette en eensklaps opstond. „Ik ben moe o zo|o moe zoo móe. Maar kom nog eens weer." Zij stiet er de woorden uit opnieuw op een heel an deren toon: „kom zelf als Babs den volgenden keer komt. U brengt de J^ente mee de Lente en moed en hoop. NEDERLAND EN DB OORLOG. Eenheidskleeding. Naar het Vaderland verneemt, zijn de voorbereidende maatregelen om tot een eenheidskleeding te komen, nog niet iige- Iloiopen en als alles medewerlct, zal li6i toch niet voor half Juli zijn, dat het eer ste eenheidspak gedragen zal worden. Da reden hiervan is voor een groof deel ta wijten aan de omstandigheid, dat alle noo- dige onderhandelingen niet steeds vLot zijn Het ligt in de bedoeling, dat alle four nituren en stoffen door het Rijksbureau geleverd zullen worden. De confectie-fa- brilcanten moeten alle vervaardigde klea- ding inleveren aan het bureau, dat dan echter aan ieder zooveel mogelijk de door hem vervaardigde kleeding in verktföp 10- rug zal geven. Op de vraag van de fabrikanten om de stoffen te mogen verwerken naar gelang van den smaak van hun gewone afnemers is beslist afwijzend geantwoord. Voor het geheele land zal één soort pak worden gemaakt en dat zullen de afnemers in. Middelburg en Groningen, in Leeuwarden en Maastricht moeten dragen. Wel' zuilen de stoffen in verschillende kleuren, w.ar- schijnlijk een zestal, worden vervaardigd. Ook zal er slechts één kwaliteit komen, waarschijnlijk alleen winterkleediüg.- Hat inrichten van een rijksfabriek ligt voor alsnog niel m de bedoeling. Het werk zal verdeeld worden over allerlei inrich tingen, waar confectie gemaakt wordt. Op het verzoek van de fabrikanten om do directie van het bureau te doen bij staan door een commissie van aavles. beslaande uit afgevaardigden van de daar- 'oor in aanmerking komende bonden van werkgevers en werknemers, is hef Rijks bureau niet ingegaan, wegens praktische bezwaren, daar z. i de verschillende groepen te veel uiteenloopende nelangen hebben. De verkoop zal als volgt geschiedenDe verbruiker vraagt een formulier, vult daar op den naam van zijn leverancier in en ontvangt dan een bon. De winkelier -ver koopt tegen betaling van den vastgestel- den prijs en overgeven van bon. Het groote bezwaar van de véricoopers is het uniforme van de kleeding, laai- zij vreezen, dat het publiek deze gelijkvor migheid van model niet zal wjllen Zij hebben daarom aan het rijksbureau «ie vraag gesteld ,of het Rijk de niet verkoch te eenheidskleeding, die tegen betaling aan de verkoopers geleverd zal worden, terug zal knopen, als blijken mocht, dat het artikel minder vlot gaat. Het antw rd hierop luidde beslist afwijzend. De win kelier inoel het goed koopen en flouaen. De prijs van een pak zal waarschijnlijk bepaald worden op f 25. "Het ligt, volgens bet Vaderland, in de bedoeling, ook eenheids vrouwenkleed ing te doen vervaardigen. DE VERKIEZINGSCAMPAGNE VAN Mr. TREUB. Mr. Trenb zal do tweede helft van deze maand geheel aan den verkiezingsstrijd wij don. Hij zal dan bijna dag aan dag spreken, soms zolfs twee maal op een dag, in ver schillende plaatsen van ons land. Hij begint 15 Juni te Maastricht. Den 17den Jnni komt hij te V 1 i 8 s i n g e n En hij eindigt 1 en 2 Juli t» Amsterdam en Den Haag Het ie een ODgew»on verschijnsel bij ons, een minister ah verkiezingsredenaar te zien rondreizsn. Maar wat ie er eigenlijk tegen Hot leek ons altijd een fout, dat de knapste leden van een partij bij de veraiezingen bui ten do Kamer geilesen werden omdat zij tijden» do verkiezingen minister waren. Voor al de Anti-Revolutionairen en R. Katholie ken hobbo» dat in 1913 ondervonden, toen na bet aftroden van het ministerie-HoemB- kerk hen bsstc mannon in eens buiten de actieve politiek stonden. HOOFDSTUK X. J. A. en een datum. „"Wat was liet voor een mensch? Wat was mevrouw Gardiner voor een mensch Juffrouw Dunbar deed die vraag voi belangstelling, nadat Hilary Babs veilig naar boven gebracht had en aan de zorgen van Anna, het kamermeisje, toe vertrouwd; nu kwam zij den tuin in naar haar gastvrouw, die onder de boomen zat te breien. „Zij was veel Ouder dan ik verwacht had", antwoordde Hilary. „Ik had oiij voorgesteld dat Babs moeder nog jong zou zijn; maar mevrouw Gardiner is vol strekt niet jong'. Zij heeft een massa grijs haar en haar gezicht is afgemat van zorg1. Zij is zeker heel mooi geweest, maar nu ziet zij er droevig' en vermoeid uit en ze heeft diepe kringen onder de oogen." g, f©AV p!aqj}fii3T[j9Av m jaq az nartr.w ju 'ucjca\ Sinxnzjinnjjj jam uojnarjed juaq tap apjOD.waq naiqossnn joauq ssipj jcp 3h'. zp 7[j iSiuuizjjuujq jam az st ug" (Woedt vervoïgd)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1918 | | pagina 1