Niet verschenen wag A. v. O. uit Ter
ne u 7. e n.
Wegens verduistering van een rijwiel,
dat hij bii P. Taalman hum-de voor f3
per week, was hij gedagvaard.
Daar ook één getuige niet was opge
komen, werd de zaak geschorst.
Wegens diefstal van eenige stuitjes
schocnbeslag en een paar touwen pan
toffels, stond terecht A. K., rijksambie-
naar te Koewacht, die bekende als
kostganger bij P. C. v. d. Walle lo heb
ben ingewoond en de bedoelde artikelen
te hebben ontvreemd.
De eiscli luidde f 10 of 20 dagen.
Wegens diefstal van een paar kousen
onder Zaam slag werd tegen het 18-
jarige meisje E. M V. uit Terneuzen f 10
of 20 dagen hechtenis gevorderd.
De diefstal had plaats op een hofstede,
waar beklaagde zelfs nog een boterham
had gehad.
I. de Tt. en J. de R. uit IJzendijlke
hadden zich te verantwoorden wegens
mishandeling van F. R. Kreutziger.
Volgens getuige heeft eigenlijk alleen
de tweede beklaagde het feit misdreven.
De eisch luidde voor den eerste vrij
spraak; voor don tweede f 10 of 20 dagen.
Wegens mishandeling van P. de Bruijn
.werd tegen E. L. uit Koewacht f 10
qI 20 dagen gevorderd.
Wegens het doen brengen van meel
buiten de distributie bij den bakker C.
M. v. Leeuwen, werd tegen M. v. D
vrouw van P. uit Axel, bij verstek f 25
Idf 25 dagen gevorderd, en wegens het
met opgeven van een hoeveelheid tarwe
en bruine boonen bij den burgemeester
tegen P. J. L. uit Bres kens eveneens
f 25 of 25 d. h.
Uitspraak: 17 Mei.
Gister, Vrijdag, deed bovengenoemde
rechtbank uitspraak in de door ons ver
melde zaken, waarbij zijn veroordeeld
wegens:
diefstal: A. P. G., 29 j., koppm., Mid-
delb. en J- II. M. v. d W'„ 34 j, zoh-
der lier., Vlissingen, beiden gedelinda
le tot 4 m. en de 2e tot 6 w., beiden
met aftr.-voor-arr.G. G, 29 j., voer-
man, Kapelle, tot 14 d.J. T, 16 j., en
A. T., 15 j., beiden zonder ber., Hein-
kenszand, beiden tot f 15 s. 1 m. tsvC.
rr.18 jzonder beroep, Heinkenszand,
G. S., 66 j., zonder ber., Middelb., en
A. M., 18 j, dienstb, Heinkenszand, al
len tot f 15 s. 15 d.en J. J. S., 17 j,
koopm., Middelb-, tot f 10 s. 3 W. ts.;
mishandeling- Ch. -F., 49 j, landb,
Roudekerke, tot f 15 s. 15 d.; en G. G.,
49 j., vocrm., Kapelle, tot 6 w
po^hg tot verb, uitv.: A. H., 51 j.,
madiinist, en J. B., 20 s'chipperskn.
beiden Dordrecht, gedetin., de le tot 2
m. en de 2e tot 6 w., beiden met afü".
voor-arrest;
verb. verv. "F v. d. K, 38 j, werk
man, Goes, tot f 20 s. 20 d., met ver
nietiging v. h. vonnis in eersten aanl.
overtr. Distributiewet J. L. Lz., 41
j., en J B66 j., landbouwers, Vrou
wepolder, de le tot f 50 b. s. 3 w. en
de 2e tot t 25 s. 3 w.; A. W 33j., en
J L., 34 j, landbouwers, en P. D.,
38 j. veldarbeider, allen Serooskerke, en
P S., 56 j, arbeider, Ovezande, allen
fol f 25 s. 25 d., en J. R40 j., molenaar,
Westkapelle, tot f 10 b. s. 10 d. h.
Voorw. veroordeeld wegens diefstal1:
P M P., to j., stoker, tot 2 w. met een
proeft, van 3 jaar.
Vrijgesproken W. B., 23 jsehip-
perskn., Ierseke, beklaagd van heling.
-0
Een geval van aardappel»
uitvoer.
Het Gerechtshof te 's Gravenhage heeft
behandeld liet honger beroep, ingesteld
door den officier van justitie te Midj
delburg tegen het vonnis, waarbij E. v.
D,, werd vrijgesproken van de tenlaste
legging als zou hij op 30 Mei 1910
te Sas v a n Gent een partij aardappe»
leu. Red Star van kleigrond, aan dei
douaneambtenaren ten uitvoer hebbeni
aangegeven. Beklaagde voerde aan, dat
lie' ter plaatse gevestigd^ lid der pro
vinciale commissie van toezicht hem ver
lof had gegeven tot uitvoer van de hoe
veelheid Red Star-aardappelen,, die ge
bleken waren met aardappelen van an
dere soort, tot uitvoer waarvan consent
van den directeur der Aardappel-vjer<
een i ging bestond, te zijn ingeladen in het
schip Adriana. Tegenover deze toestem
ming had beklaagde voorzien in de aard-
appelnehoefte van de gemeente Ter-
neuzen.
De getuige h décharge W. Bedfet be.
vestigde een en andlpr, d|och gaf toe,
«iel le kunnen zeggen, waaraan liij eigen
lijk zijn bevoegdheid tot een zoodanig
verlof ontleende.
Pekl zei niet te weten, of de Red;
Star-aardappelen van kleigrond waren,
hij bad geen aanleiding gehad dit tej
onderzoeken, daar hij voor den. uitvoer
van Red Star-aardappelen in ieder geval
verlof moest vragen aan getuige Wï
Bedel. Hij was dan ook niet naar dq
aardappelen gaan kijken.
Nadat de commies-verificateur Erich-
sen bevestigd had, dat beklaagde d|e
lad mg van de Adriana ten uitvoer had
aangegeven, verklaarde de controleur v.
Slraalen, dat hij in de lading Red Star
aardappelen van kleigrond had nan ge
troffen een door beklaagde meegebrach
te deskundige gjaf als zijn meening to
kennen, dal einde Mei <a<an meermalen
verladen aardappelen niet te zien was,
of zij op zand-, veen-, of kleigrond,
waren geteeld.
Nadat nog een getuige had meege
deeld. dai wel de Red Star-aardappelen
Wider de andere aardappelen waren ver
laden, doch «Lat zulks niet in opdracht}
van beklaagde was geschied, vroeg het
O. M waargenomen door advocaat-gene
raal Mr. Mazel, vernietiging van het vrij
sprekende vonnis en veroordeeling van
beklaagde tot 3 maanden gevangenisstraf
met verbeurdverklaring van de in beslag
genomen aardappelen.
Beklaagde's advocaat mr G. C. A.
Oskam, betoogde, dat noch vaststond,
dat onder de ten uitvoer aangeboden
aardappelen Red Star van kleigrond wa
ren geweest, noch dat beklaagde dit wist
of had behoeven te onderzoeken, en
dat in ieder geval het door getuige Wj(
Bedet gegeven consent beklaagde tot den
uitvoer gerechtigd "had. Op deze gronden
concludeerde hij tot vrijspraak.
LANDBOUW.
De militaire huiszoeking op
boerderijen.
Het Z. L. en T.bl. bevat het volgende
belangrijk bericht.
Naar aanleiding van besprekingen te
dezer zake door den voorzitter der Z.
L. M- üi Den Haag gehouden, kan wor
den medegedeeld, djat alleen onder
zoek zal worden ingesteld bij die land
bouwers, welke naar het oordeel' van den
regeeringscommis^aris voor de graanver-
zameling in Zeeland, tengevolge onvol
doende levering daarvoor in aanmerking
komen.
Landbouwers, die behoorlijk ingeleverd
hebben, zullen niet worden gecontroleerd.
Bemesting met luchtstikstOif.
De Algemeepe Technische Vereeniging
van Beetwortelsuikerfahrikanten en Kaf-
finadeurs vestigt er de aandacht op dat
ieder landbouwer in staat is zelf die
lucbtctikstof te binden en in zijn akker
le brengen. In de jongste ledenvergade
ring van die vereeniging liet de land
bouwkundige G. van der Molen te Maar-
dingen, het volle licht vallen op dei
groote beteekeuis van het benutten van
•x-mtmge vlinderbloemige gewassen voor
z'jg. groenbeme>LLng. In de kleistreken
verdient als zoodanig vooral de wikke
onze aandacht. Het zaad wordt gezaaid
onder haver, eenige andere graansoort
of vlas, welke dan dienst doet als dek-
vrucht. De dekvrucht ontwikkelt zich
normaal, de wikken leiden Zoolang
zij (de dekvrucht) niet geoogst is --
een kwijnend bestaan maar daarna kun
nen deze planten («op in den njizom'ar
het weer eem'gszins mfeeloppt) den ge
beden akker nog met een dicht groen
kleed bedekken, waarin rich een zeer
belangrijke hoeveelheid gebonden stik
stof bevindt, voor welker opbouw door
de bacteriën bijna uitsluitend vrije lucht-
stikstof diende. Bij het onderploegen van
de bedoelde groene massa (liefst vóór
den winter) verrijkt men den aklóer met
heel wat stikstof, welke ejen hoogst gun-
stigen invloed vermag uit te oefenen
op een volgend gewas, ook op suiker
bieten. De wikken bereiken soms 1 Meter
lengte en dienen dan vóór het ploegen!
gemaaid te worden.
Men is overtuigd, dat de suikerfabri-
kanten, .zoowel in hun eigen belang als
in dal der boeren, goed zullen dolen
te bevorderen dat thans veel meer al
gemeen de uitzaai van wikken ondier
eenige dekvrucht worde bevorderd. Voor
zandstreken dient o.ok de aandacht te>
worden gevestigd op de serradclla. Ook
kan men zoowel op klei als iop zand
grond heel wat stikstof in den bodem}
brengen met het onderploegen van een
snede klaver.
Mot hl tengevolge van de meier alge-
meene toepassing van wikken en serra-
della voor groenbemesting de vraag naar
zaden van deze planten vetel grooter,
worden (wat natuurlijk niet uit kan blij
ven), dan zij men er op attent gemaakt'
dat als grond, waarop men deze kan,
winnen- vooral in aanmerking kunnen
komen vele ontginningen en/ nog te ont
ginnen terreinen.
Mot wat kali-, fosforzuur- en kalkhoiu-
dende meststoffen zijn dlezfe voor de'
teelt van zulk zaad best goed te maken;
en behoeven dus voor de cultuur daar
van geen gronden gereserveerd te wor
den, welke men al zoo- bitier noodig zal
hebben voor den verbouw van allerlei
gewassen voor de voeding van mensch!
en dier.
Natuurlijk wordt met het hoven-
slaande allerminst bedoeld iets te körl
te willen doen aan liet hooge belang
van ue fabricatie van mestsloffen door
binding van stikstof uit dc lucht. ITet
diene vooreerst om, in afwachting van
een hichlslikslofmest-industrie in Neder
land, de aandacht te vestigen op efen
wijze, waarop men reeds nu met be
staande middelen al iets bereiken kan
(misschien zelfs veel), om verbetering
te brengen in den bestaanden toestand.
liet zaaien van wikken- en serradella-
zaad Ls uitermate eenvoudig. Men strooit
het gewoon met do hand uit over dpn
akker, dien men later wil doen prpfi-
tecren van de groene ma>sa. Zelfs al
is het van te voren gezaaide en inge-
egde koren (haver, zomergerst, zomer-
tarwe) of vlas al reeds opgekomen, toch.
kan men nog gerust dc zaden der groen-
hemestingsplanten uitstrooien. Het is te
eenenmale Qverhojdia er oog rerdeC iet*
aan te doen.
"Wie nog wil profiteferen van eenige
groenhemesling, zaaie echter zoo spoe*
dig mogelijk. Want anders wordt de dek
vrucht (het gewas waarin men zaait)
to hoog en is de kans van vertrapping
te groot.
De stikstofvastlegging door bovenom
schreven „groenbemesting'" kost dus geen
verlies aan bouwgrond, is goedkoop en.
kan door ieder doelmatig worden toe-
gepast. Zij brengt voldoende stikstof in
den bodem om goede oogsten te kunp
nen verwachten van suikerbieten, aard
appelen, voederbieten of andere hak»
vruchten, van winter- en zomergranen.
HANDEL, NIJVERHEID EN
VIS&ClIfiBXJ.
De St.crt. no. 107 bevat de acte van
oprichting der N. V. Groenten- en Fruit
teelt-Maatschappij „Klein Hoogland" te
Middelburg, welke ten doel heeft
de cultuur van groenten en fruit, zoowel
voor liet persoonlijk gebruik der aan
deelhouders als voor den handel, een en
ander in den ruimsten zin genomen, zoo
mede het deelnemen in ondernemingen,
welke een soortgelijk doel beoogen.
Oprichters zijn de heeren: mr. J. A.
Fokker, H. Dronkers, C. A. Schulte,
J. Walraven van de Garde, M. de Miran
da, A. v. d. Mijle en J. U v, d. Harst,
allen alhier.
Het kapitaal der N. V. bedraagt
f 15.000. i
Ansjovis.
Men clirijft uit Zeeland aan de N. R. Ct.
De geheele ansjovisteelt dreigt ook
ditmaal weer een mislukking te wordien.,
'Voor de visschers is dit vooral een ern
stige zaak, daar hooge kosten zijn ge
maakt en zij dus niet financieel gedekt
warden, terwijl thans door het gebrek
aan haring het publiek ,ook zeer gedu
peerd wordt. Behalve de haring en ansjo»
vis, wordt ook bliek en wat rog aange
voerd. In de Oosterschelde maakt men
langs de kust van Schouwen met netten
en fuiken afzonderlijk op de rog jacht;
de prijs blijft 30 ct. per Va' K.G., wat
gemiddeld f 1.75 per rog uitmaakt.
Nederlandsch Fabrikaat.
Gisterenavond trad in de sociëteit „St
Joris" alhier voor het departement
Middelburg der Maatschappij* van Nijver
heid op de heer H. F. R. Snoek, ten
einde een beeld te geven van het doe]
en werken der Vereeniging „Neder
landsch Fabrikaat", aan wier streven wij
dezer dagen reeds een artikel wijdden.
In Januari 1915 verscheen een „Inge
zonden Stuk" in de Haagsche bladen van
de iSnd van den heer van Lidth de Jeu-
de, waarin de dwaasheid aan de kaak
werd gesteld van het feit, dat men in
ons land slechts dón iets mooi en goed
vindt, wanneer het uit het buitenland
afkomstig is. De schrijver ontving tal-
looze sympathiebetuigingen met zijn
pennevrucht en het resultaat was, dat
31 Maart 1915 werd opgericht de Ver
eeniging „Nederlandsch Fabrikaat", wel
ker doel is, de meening ingang te doen
vinden, dat de voorkeur moet worden
gegeven aan in Nederland vervaar
digde artikelen, wanneer zij in hoedanig
heid en prijs met de buitenlanüjsfche
voortbrengselen kunnen wedijveren. Spr
zette uiteen, dat chauvinisme of haat
vreemd waren aan de tot standkoming'
der Vereeniging, om daarna te verbalen,
lioe kenbaar wordt gemaakt, dat een ar
tikel werkelijk Nederlandsch product is.
Door het bestuur der Vereeniging „Ne
derlandsch Fabrikaat" isi nl. een contró-
lemerk ingevoerd, en aan fabrikanten
kan worden vergund dit merk le voeren,
als inderdaad is) gebleken, dat het pro-
dukt werkelijk Nederlandsch isl. Dat „de-
poneeren" is het eerst in Nederland ge
schied. Thans! heeft het ook plaats in
Frankrijk, Zwitserland, Zweden, de Ver.
Staten en Canada.
Een andere bemoeiing van „Neder
landsch Fabrikaat" was het geven van
den stoot tot oprichting der Vereeniging'
voor het houden van Jaarbeurzen in Ne
derland, zulks ter bevordering van de
wederzijdsche handelsrelatiën. Die stich
ting ging' niet gemakkelijk; het kostte
veel moeite correspondentschappen en
deelnemers te vinden, maar de resultaten
zijn zeer goed geweest. In weinige dagen
tijds werd daar meer verhandeld dan an
ders in een half jaar. Jaarbeurzen zijn
juist in dezen tijd van groot belang, om
dat men inu door den oorlog zooveel aan
gewezen is op surrogaten, en een Jaar
beurs is een uitstekend middel om deze
aan don man te brengen en nieuwe con
necties aan te lmoopen.
Ook is hel duidelijk, dat hcfe meer be
stellingen binnen een kort tijdsverloop
worden gedaan, hoe lager de*'productie
kosten van het artikel worden.
Spr. verhaalde vervolgens een en ander
van -hel maandblad, dat door „Nedpr-
landsch Fabrikaat wordt uitgegeven. Wij
slippen aan, dat slechts advertenties van
die artikelen worden opgenomen, welke
in Nederland zijn vervaardigd, ten zij
de artikelen in het geheel niet in ons
laiio worden gefabriceerd. De vereeniging
ageert voorts sterk om te bevorderen, dat
bij wefken van eenigen omvang Neder-
lsndsche Fabrikaten worden gebezigd.
De voordeelen verbonden aan het ge
bruik van Nederlandsche artikelen in Ne
derland, zijn in het oog springend, vooral'
in de tegenwoordige lijdsomstaijdighcdpn.
Wij zijn nu grootcndeels onafhankelijk
van het buitenland. B-v. als er in ons Land
geen groote centrifugaalpompen konden
worden gefabriceerd, zou het door den
watersnood van 1916 geteisterde Noord-
Holland nog onder water staan. Dank
zij kle 'Nederlandsche nijverheid was het
binnen weinige weken droog1. Buitenspo
rige prijsopdrijving; wórdt eveneens voor
komen, wanneer men niet uitsluitend op
het buitenland is aangewezen. Sedert
broomnatrium, chloorkalium en waterglas,
om maar enkele voorbeelden te noemen,
ook in Nederland worden vervaardigd,, is
dc prijs dier artikelen sterk gedaald. Dat
een groot deel van het publiek nog steeds
naai" buitenlandsche waar blijft vragen,
is belachelijk. Vooral in deze tijden zet
men den klanten vaak zuiver-Holland
sche waar voor met een buitenlandsch
vernisje dm ze maar tevreden te stellen!
Ei* is echter verbetering merkbaar. Men
trekt in den Haag niet meer den neas
voor u op, wanneer men beslist Ne
derlandsch fabrikaat eischt.
De (icer Snoek hesprak verder de ge
uite klachten, dat de Nederlandsche in-
austrieelen te veel profiteeren van de
tijclsoihstandigheden ten kosjte van hun af
nemers. Dit is in het buitenland ook zoo
en een enquête heeft bewezen, dat het
kwaad niet zóó groot is. Wat de kwali-
feil betreft, vergete men mei dat het oor
log is Ter beslechting! van geschillen
tusschen fabrikanten en hun afnemers
heeft de ver. „Ned. Fabrikaat" zich ver
staan met den Middenstandsbond en djen
R. K dito, wat geleid heeft tot een Raad
van Arbitrage.
Na aldus het ontstaan en de werkwij
ze der vereenighig te hebben geschetst,
wekte spr de. aanwezigen, in het bijzon
der de aanwezige dames (de vrouwen zijn
immers gewoonlijk belast met den inkoop
der meeste artikelen) op, overal waar mo
gelijk Nederlandsch fabrikaat te eischen
en aldus het landsbelang te steunen. De
vereeniging, waarvan de heer Snoek se
cretaris is (adres'; Mariastraat, Den Haag),
is steeds gaarne bereid kosteloos van ad
vies te dienen, en alle gevraagde inlich
tingen te verschaffen.
De rede van den heer Snoek werd ge
ïllustreerd met een zeer groote ihaast
tè groote) collectie lichtbeelden, die een
uitstekend beeld gaven van den gewel
digen omvanjg der Nederlandsche in
dustrie.
De zaal was slecht bezet. De Mid-
delburgsche industrieelen, middenstan
ders en kleine-winkeliers schitterden door
affwezigheid. De zeer aangename, on
derhoudende voordracht des sprekers had
een beter gehoor verdiend.
Het vlassierij'-bedrij f in
Zeeuws'ch-Vlaanderen.
In het dezer dagen verschenen Cen
traal Verslag der Arbeidsinspectie over
1916 wordt een afzonderlijk hoofdstuk
gewijd aan het hierboven vermelde, zoo
plotseling verrezen bedrijf, waarover wij
reeds meermalen berichten opnamen.
Hoewel de beschreven toestanden van
het verslagjaar in sommige opzichten
gewijzigd zijn, in 't bijzonder wat de
cijfers betreft, meenen we toch aan dit
hoofdstuk het een en ander te moeten
ontleenen, kenleekenend voor den eigen
aard dezer nieuwe bezigheid, waarvan de
districts arbeidsinspecteur in Breda met
Lofwaardigen ijver alle nieuwe inrichtin
gen deed opsporen en bezoeken.
Het aantal machinaal gedreven vlas-
serijen, waarvan er vóór den oorlog
slechts één in Zeeuwsch-Vlaanderen be
stond, waS in het voorjaar van 1916
reeds tot 6 gestegen, en nam daarna zoo
danig toe, dat het aan het eind van dat
jaar reeds 36 bedroeg1.
Daarnaast werd het vlasfeersbedrijf op
kleine schaal uitgeoefend door een groot
aantal personen, die, soms eenige teza
men voor gezamenlijke rekening, van de
boeren of groothandelaren partijen vlas
opkoopen en deze met behulp van gezins
leden of van vreemden bewerken. Ook
komt liet thans veel voor, dat kleine
landbouwers of landarbeiders! op daartoe
speciaal gepacht land vlas verbouwen
om het later zelf te bewerken.
Was er aanvankelijk veel vraag naar
zg. „gebobberd vlas" d.i. slechts voor
de helft schoon gezwingeld vlas in
het voorjaar van 1916 werd weer wat
meer schoon gezwingeld vlas! gevraagd,
zullcs ten behoeve der Nederlandsche
regeering. In Zeeuwsch-Vlaanderen inoe»t
per zwingelmolen iy2 baal (1 baal 102
K.G.i geleverd worden.
Eén der oorzaken van den bloei van
het bedrijf is de stijging dér vlasprijzen
in 19151916. Vóór den oorlog' was de
prijs van het onbewerkte of zg. stroovlas
zeer laag. In Mei 1915 is de groote stij
ging der prijzen voor dit vlas begonnen.
Eerst laat in den zomer zijn die voor
het bewerkte gestegen.
In het verslag wordt in het bijzonder
in 't licht gesteld de in deze streek
heerschende toeslanden, die afwijken van
de normale.
Het zoogenaamde stroovlas wordt
eerst van liet zaad ontdaan, gerepeld of
gebeukt, en daarna „geroot". Vroeger
geschiedde dit in het water, doch dit zg.
„modderroten", dat in de rivier de Leie
(België) nog steeds geschiedt, is in «leze
streek grootendeels vervangen door
„dauwrolen". Het vlas wordt op het land
of tang's den dijk uitgespreid en aan den
dauw en het zonlicht blootgesteld; het
wordt eenige malen gekeerd tot de ro
ling is voltooid. Daarna wordt het in
bossen opgezet, die als ze droog zijn,
worden vastgebonden en in Schuren ver
zameld. Het dauwnoten biedt het voor
deel dat men er niet bij in het waler be
hoeft te staan, zooalsl bij het modder
roten in rivieren, kreken of putten wel!
het géval is. Hiertegenover staat dat heit
vlas een minder fraaie kleur krijgt, doch
aang'ezicn het water in Zeeuwsch-Vlaan
deren aan liet vlas toch met de fraaie
kleur van de Leie geeft, en die opbrengst
bij liet modderroten wat geringer schijnt
te zijn dan bij het dauwroten, geeft men
aan dit laatste, in verband met liet
onaangename en ongezonde van het werk
bij liet modderroten, de voorkeur. Het
laatste kan bovendien gedurende hetgan-
sche jaar geschieden; het modderroten
niet in den winter.
In één fabriek geschiedt het roten
thans op een speciale wyze, in warm
water.
Het roten op het laud vordert 2 tot
6 weken, naar gelang van dc weersge
steldheid, daai" het zon en vbchtige nach
ten vereischt. De kortere duur van. het
dauwroten is ook nog een voordeel boven
het modderroten, dat minstens 4 tot 6
weken vereischt.
Als het rotingsproces is afgeloopen
wordt het vlas gebraakt en gezwingeld.
In de handvlasserijen ges'pliiedt lijet bra
ken met de rolbraah, het zw'ingelen niet
trapzwwgelmolens met één, zelden twee
voettreden. In de fabrieken met machi
nale drijfkracht zijn de verschillende
werktuigen voorzien van inrichtingen tot
hel afzuigen van het ontstane stof.
Het is genoegzaam bekend, dat het bra
ken en zwingplen een stoffig werk is,
en dat dit stof, viooral bij zwakke perso
nen, of als men koude gevat heeft,
hoesten veroorzaakt.
Vrij algemeen waren de arbeiders van
oordeel, dat het in modder gerote vlas,
schadelijker is, dan het zgn. dauwgerote.
Hierdoor rijst de vraag, of wellicht de
modder en de zich daarin bevind|en(!|e
bacterieën nog meer de oorzaak van
de schadelijke uitwerking zijn dan het
eiijenlijke vliasstof.
Een tabel van het aantal werktuigen
vermeldt voor het verslag-jaar 219 be
drijven zonder krachtwerktuigen, waar
van 105 te St. Jamsteen en 56 te Koe
wacht. Voorts zes bedrijven met kracht-
werktuigen, waarvan 3 te Axel, een te
Breskens en twee te Koewacht. Die drie
te Axel hadden samen 34 zwingels, die
eene te Breskens 24, en die twee te
Koewacht 6.
In het geheel waren er 675 personen
in het bedrijf werkzaam, waarvan 252
Belgen.
We herhalen echter dat deze cijfers
zijh uit 1916.
Het loon is soms, dagloon en bedraagt
dan f 1.50 tot f 2 per dag, maar in den
regel is het stukloon, waarbij de vlugsten
f 2.40 tot f 4.— per dag kunnen verdie
nen met het braken en zwingelen. Voor,
hel schoonzwingelen loopt het dagloon
uiteen van f 1.50 t ot f 3.15.
Aangezien velen der bedrijfshoofden
vreemdelingen waren, en niet bekend met
de bepalingen der Arbeidswet, werden
zij door de inspecleerende ambtenaren op
de hoogte gebracht, terwijl hun de noo-
dige h ulp werd verleend bij het aanvra
gen van een vergunning om de be
schermde personen (jeugdige personen
en vrouwen) die nog niet gekeurd waren,
door een ter plaatse gevestigden arts, te
mogien laten onderzoeken. Ook omtrent
de voorschriften inzake arbeidskaarten en
-lijsten, welke op eenenkele uitzonde-,
ring na in géén dezer inrichtingen ble
ken te worden nageleefd, werden de
noodig© inlichtingen verstrekt, terwijl hulp
werd verleend bij het invullen der ar
beidslijsten.
Wat de inrichting der handvlasserijen
betreft, wordt medegedeeld, dat dlpz© voor
het ineerendeel houten schuren zijn, ge
dekt met strooien en rieten daken, waar
tegelijkertijd gebraakt en gezwingeld
wórdt. In sommige gevallen geschiedt
hel braken op den dorschvloer van een
korenschuur en het zwingelen in een
kleinere houten, of van slroo gemaalde
schuur. De vlassers die in den lloop van
1916 met het werk begonnen, namen
landbouwschuren in gebruik of richtten
strooien schuren op.
De in de streek Woonachtige vlassjers
hebben de schuur bij! hun. woning, ter
wijl de Belgische vluchtelingen in door
hen gehuurde landbouwschuren werkten.
De schuren voldeden op een enkele
uilzondering na aan de wettelijke eischen
omtrent vrije luclitruimtein de groote
korenschuren was die zelfs meer dan
voldoende.
De ventilatie geschiedt in de schuren,
waar gezwingeld wordt, door zoogenaam
de vallen, d. z. luiken in de zijwanden,
die aan de bovenzijde op scharnieren
kunnen draaien, en die naar gelang
van de weersgesteldheid, op verschillen
de wijdten kunnen worden open gezet.
Opgemerkt wordt, dat deze vallen een
zeer geschikt middel zijn tot verwijde-
van het stof der zwingelmolens dichtbij
plaats, waar het stof ontstaat. Vooral in
kleinere ruimten zijn ze te verkiezen
boven hjopger gelegen ventiHalie-opeuin-
gen.
Verscheidene malen moest geëischt
worden dat in de werkplaatsen opgebor
gen vlas door een dichten wand van die
R ealiteiten gescheiden werd.
De reinheid der schuren liet zeer veel
te wenschen over; do nuren eu daken
waren soms met een. laag vuil bedekt
niet minder dan 34 voorschriften tot rei
niging der schuren nioesren dan ook wor
den gegeven.
