MIRRELRliRGSCIlE COURANT.
Dit Stad co Frovineis.
No 28.
Woensdag 3© Januari 1918
161" Jaargang.
Abono. prijs per kwartaal in Mid
delburg en bij de agenten in VHwinyen
en Goes f 1-55; per post 11.75.
Advertenties 20 cent pe« regel.
Bij afconaament veel ktger.
Faraifiaberichten en dankbetuigingen
van 1—7 rögeU f 1.50.
Bovenswam» advertentieprijzen werden
met 20 Jy# Soesïag verboerd.
KAMEROVERZICHT.
Ivtede Kamer.
Zitting van Dinsdag1.
Restauratie van oude gebouwen de
oude en de nieuwe schooi, het onder-
Werp dal in de laatste jaren tot een
scherpen strijd heeft geleid in de krin
gen van oudheidkundigen en architec
ten, heeft gisteren ook de Kamer bezigt
gehouden.
Een korte toelichting volge hier voor
hen die er nog1 r niet hun gedachten
wijdden aan deze zaak, die voor ons
iiu Zeeland mei onze vele oude gebou
wen, toch werkelijk wel aandacht ver
dient.
Onder de krachtige leiding' van De
Stuers en Cuypers heeft men hier te
lande bij de restauratie van de oude ge
bouwen sedert een derlig jaar de denk
beelden gevolgd van VioIlet-le-Duc, in
dien zin, dat men bij de restauratie
volgde den stijl van den kunstenaar
die het bouwwerk schiep, 'zooals die
stijl blijkt uit oude teekeningen en voor
beelden elders uit dien tijd.
Maar in de laatste jaren is daarte
gen verzet gekomen. Die nieuwe rich
ting o. a. Voorgestaan door dr J. Kalf,
betoogt dat liet onlogisch i is om de
kunstenaars van dezen tijd te dwingen
eenvoudig den stijl van een vroegeren
tijd te herscheppen. Evengoed 1 als in
vorige eeuwen nieuwe deelen van gle-
ibouwen werden opgetrokken in den
stijl van oat «ogenblik, zoodat reuaissance-
gebouwdccten kwamen te staan tegen
Gothische, of wel Gotliische naast Ro-
Itnaansche, evengoed wil men de kun
stenaars van onzen tijd vrijlaten. Een
voorbeeld daarvan is de nieuwe deur in
de kerk te Gouda, waarbij men nu eens
o. a. niet weer de oude Gothische kruis
bloemen e. d. heeft aangebracht, maar
beeldhouwwerk van de vinding' van den
beeldhouwer Van Zijl een proef die
niet in ieder onderdeel allen voldoet,
maai- die een goed voorbeeld gieeft van
wat men wil.
Die zelfde gedachtengang doet de
nieuwe richting zich ertegen verzetten
om hetgteen er niet meer is aan te vul-»
len naar elders gevonden voorbeelden.
Zij Wil wel zorgvuldig behouden waf
behouden bleef, maar het aanvullen
van 't verdwenpne op grond van wat
andere gebouwen vertoonen, noemt zij
misleidend nieuw-oud maken.
Voor veel Middelburgers zalihef
bezwaar duidelijk zijn, want we hebben
hier menigmaal kunnen hooren vraglen
of een geheele nieuwe bouw nog wel
restauratie kon heeten. En' de heer Van
iBeresteijn noemde gister - nog een
ander voorbeeld uit onze omgeving door
te verwijzen naar de balustrade die op
'het dak van het Middelburgsche stad-;
huis is gezet, van welke balustrade kan
gezegd worden dat in 1500 en zooveel
een bouwmeester in Luik of Gent wel
eens zoo'n iets op een of ander stadhuis
heeft geplaatst; maar op 'het stadhuis
te Middelburg heef! nooit zoo'n balu"
strade gestaan.
Dergelijke klachten over de begin
selen van restauratie hebben minister
Cort van der Linden er toe genoopt te
trachten aau de regeering het advies te
verzekeren van een commissie van des-
kundigen.
Sedert een veertig jaar is dr. CuyJ
pers feitelijk de eenige rijksadviseur
lover restauraties, en dat hij een on
verwrikbaar voorstander is van de oude
school is bekend.
Wc hebben wel sedert 1903 een
rijkscommissie, belast met inventarisee
ren en beschrijven van 'monumenten
waarvan dr. Kalf secretaris 1 is, maar
Ideze commissie gaf .geen advies over
de vraag van de volgorde der restaurar
tic, noch over de wijze van restaureer)
ren.
En daarom stelde nu de Minister
voor: de instelling van een Rijkscom
missie voor monumentenzorg, beslaande
voor de eene helft uit die inventarisa-
ticicommissie, maar voor de andere helft
uit een commissie belast met het lier-
stel en onderhoud der monumenten.
Hij kondigide tevens aan dat liet zijn
bedoeling was den secretaris der tegen
woordige inventarisatie-commissie te l>e-
noemon Lot secretaris van dc bouwcom
missie, en tot algemeen secretaris der ge
heele commissie, en tevens tot directeur
van het op te richten Rijksbureau voor
monumentenzorg.
Dat was het onderwerp dat aanleiding
gaf tot de Kamerdiscussie van gisteren.
De heer De Visser erkende dat het
uitsluitend advies van den bejaarden Dr.
Cuypers niet gewensclit is;. Maar de
benoeming van Dr. Kalf tot i Jgemeen
secretaris en directeur zou netee-
kenen, dat het rijk nu uitsluitend de
nieuwe richting zou volgen. En «laar was
deze spreker niets mee ingenomen, want
dat zou z. i. leiden tot het metamofor-
seeren van oude kunst naar moderne
opvattingen, terwijl de nieuwe kunst nog
geen stijl heeft te zién gjegeven die met
de oudo wedijveren kan.
Daarentegen brak de heer Van Bere-
s t e ij n een lans voor de nieuwe rich
ting. Hij onderschreef de meening «lat
de kunstenaar is een kind van zijn lijd
en dat het voor hem niet mogelijk is,
een kunstwerk te leveren in den ftijl
van eeuwen geleden.
De heer Iiu ijs de Beerenbrouck
juichte het instellen van een oommissie
van advies toe, maar achtte de i peenhoo
ping van ambten in één persoon onge-
wenscht.
De Minister verzekerde dal het vol
strekt niet in de bedoeling lag om nu
reeds partij te kiezen. Wel zei ook hg
dat bij het hérscheppen van een oud
gebouw de documentaire waarde Jaarvan
verloren gaat, omdat liet nagebootste een
maaksel is van den tegen woordigen tijd.
Maar bovendien wees hij op de beteeke-
nis van het historisch onderzoek vóór
men den architect toelaat. En daarvoor
achtte hij een kunsthistoricus, als Dr.
Kalf, die geen architect is en nok niet
wezen wil, de aangewezen man.
Een beslissing over de richting zal "ch-
ter nu niet genomen worden. Het is
trouwens een commissje van advies; de
beslissing blijft bij den Minister.
En wat het bezwaar tegen de combi
natie van ambten in één persoon betreft
de heer De Visser had zijn bezwa
ren zelfs in een amendement belichaamd
jai de Minister de toezegr'ng het
secretariaat te zullen afscheiden van het
directeurschap. Daarop trok de lieer De
Visser zijn amendement in.
Voorts werd er in deze zitting nog
een debat gevoerd over de subsidie aan
de Kon. Vereen. „Het Nederlandsche
Lied."
En daarna werd begonnen met ue be
spreking van een voorstel der heeren
Gerhard c.s. om de subsidies a n ver
schillende teekenscholen en kunstacade
mies over te brengen van de af dee ling
Kunsten en Wetenschappen maar de af
deel ing Middelbaar Onderwijs, waard(por
ze onder het bij de wet geregelde toe
zicht komen.
Hierover gaat de Kamer heden voort.
zijn, deel te nemen aan een burgerlijke
regeering, is dan ook thans evenmin voor
beantwoording vatbaar. Het Zwolsche con
gres nam te dien opzichte een besluit,
geldend voor de situatie van 1913. De
partij heeft geen aanleiding, die beslissing
te betreuren, al sluit zij niet het uog voor
de bezwaren van een extraparlementair
ministerie uit een dergelijk besluit voort-
vloeiend.
Voor geheel andere politieke verhou
dingen zooals thans mogelijk zijn, bevat
de Zwolsche resolutie geen uitspraak.
Wel blijven hare overwegingen van
kracht, dat voor de deelneming der partij
aan een burgerlijke regpenng een vol
doende waarborg voor de verwezenlijking
der actueele hoofdpunten van haar ver-
kiezingsprogram in Kamer en volk moet
aanwezig zijn en dat zij daardoor niet in
hare vrijheid van uiting en beweging als
socialistische arbeiderspartij mag worden
belemmerd.
Deze vraag is <ius geen principieel© en
demogelijkheid van delneming aan een
burgerlijke regeering niet uilgesloten. Zoo
lang evenwel niet blijkt, of er met andere
politieke groepen overeenstemming is te
verkrijgen omtrent een regeering'spro-
gram, welke hoofdlijnen loopen m de
richting van dat der partij en omtrent de
voorwaarden Idat samenwerking, is zij voor
geen nadere beantwoording vatbaar."
'Door eenige afdeeh'ngen zijn moties*
voorgesteld, uitsprekend dat over die
kwestie door een afzonderlijk congres
moet worden beslist.
IISIEMLIHB.
I>E OUDERDOMSWET.
De heeren Duys, Marchant, De Muralt,
Van Raalce, Teetistra en Troelstra heb
ben het wetsontwerp tot verleenïng van
ouderdomsrentenzooal? het luidde na
de stemming daarover, op 18 Mei 1916,
door de Tweede Kamer der Staten-
Generaal, doch dat bij de Eerste Kamer
niet in behandeling is kunnen komen,
doordien dez Kamer van oordeel isa
dat de voorstellen van wet, bij haar aan
hangig op het tijdstip van de laatste ont
binding der Stateu-Generaal, door «lie ont
binding zijn vervallen, wederom in-
e diend.
De voorstellers zijn van oordeel, dat
aan de Eerste Kamer niet de gelegenheid
mag worden onthouden om over het
wetsvoorstel zich uit te spreken. Het
eenige middel om den toestand, bestaande
vóór de ontbinding der Staten-Generaal,
te herstellen achten zij het voorstel op
nieuw bij de Tweede Kamer in te dienen
DE VRIJZINNIGEN IN FRIESLAND.
Door het bestuur van den Provincial
len Bond van Vrijzinnigen in Friesland
is aan de leden en de aangesloten
kiesvereenigingen eten rondschrijven geJ
richt waarin wordt meegedeeld, dat-,
daar de concentratie niet meer bestaat,
de bond in ruste gaat. Men heft den
bond echter niet op, daar men over
tuigd is, dat er een tijd moet komen
,'dat de vrijzinnigen door .bittere er
varing wijzer gfeworden, weer zullen op
zoeken datgene wat hen vereenigt. Dan
zal de tijci gekomen zijn dat ook de
Bond weer actief wordt, 't Spreekt wel
van zelf dat er tot zoolang ook geen
Contributie geheven wordt.
Ui t Middolbnrg
De drie knapon, die wegens diefstal
van nootro?slers enz. alhier werden
aangehouden, blijken nog meer diefstal
len te heoDen gepleegd en beboeren
tot een dievenbende, van welke thans njog
andere personen zijn bekeurd.
Verder is nog een knaap aangehouden
wegens diefstal van steenkolen ,op het
stationsce'-rein.
Aangifte werd verder gedaan van dief
stal van koperen gewichten uit een win
kel Daar dergelijke winkeldiefstallen,
voornamelijk door kinderen, den laatsten
lijd meer voorkomen, verzoekt men ons
oelanghobhenden daartegen met klem te
waarschuwen.
Uit de vestibule van -ïene woning
in de Bogardslraat alhier zijn Maandag
avond omstreeks zes uur vier mantels
en twee jongensjassen ontvreemd Giste
ren mocht liet de politie gelukken de
kleedingsstukken bij een opkooper in be
slag te nemen; naar den verkooper wordt
een uilgeoreid onderzoek ingesteld.
De politie alhier heeft in be
slag genomen een vermoedelijk van mis
drijf afkomstig heerenrijwiel, in welke
zaak een onderzoek wordt ingesteld.
Voorts werd in beslag genomen een rij
wiel, dat te Rotterdam was ontvreemd.
Wij wijzen er tevens op, dat ons be
richt van Maandagavond betreffende in
beslagname van een rijwiel en het ont
vreemden van een fiets, niet onder Vlis-
singen, doch onder Middelburg liad moe
ten staan.
Weder is bij de politie aangifte ge
daan van oplichting van een winkelier
door een 20-jarig meisje, die onder het
opgeven van een valsehen naam een paar
bruine schoenen kocht.
NBMKLAND EN DB OORLOG.
Rantsoeneering van alle vet'?
Naar ne Msb. uit goede i>ron ver
neemt, is binnenkort een regeling te ver
wachten, waarbij alle vet regeeringsvet
zal worden en in de distributie zal wor
den opgenomen, zoo dat in den handel'
geen vrij vet meer te krijgen zal zijn.
DE S. D A P EN DE VERKIEZINGEN
Zooals men weet zal de S. D. A, P.
haai' rol in de verkiezingen bepalen in
een buitengewoon congres. Dit is be
paald op Zaterdag en Zondag a.s. Daar
zal o. a behandeld worden een door
het partijbestuur ontworpen verkiezings
programma.
Aan het eigenlijke programma gaat voor
af een beschouwing, behandelend ,.ae al-
gemcene gezichtspunten", waaronder het
programma wordt vastgesteld.
Daarin wordt ten opzichte van de an
dere partijen verklaard, dat de partij als
haar meest verklaarden tegenstander ont
moet een maatschappelijke groep, waar
van de vrije liberalen de meest zuivere
politieke uitdrukking zijn; voorts d.t nu
de pogingen tot aangaan van een com
promis inzake verzekeringswetten en
ouderdomspensioen zijn afgestuit op de
weigering der i-echterzijde, de partij den
ouden strijd voor staatspensioen hervat.
En dan volgt de kwestie van de mi
nister zetel s:
„Of en in 'hoeverre de thans verou
derde antithese-politiek zal plaats -maken
voor een groepeering van democratische
elementen van rechts en links tegenover
het grootkapitalistische sjreven, kan eerst
door en ua de verkiezingen blijken. Daar
van zal voornamelijk de verhouding der
partij tot de andere groepen afhangen.
De vraag of de partij dan bereid zal
De aardigheid is er af.
Men schrijft uit Zevenaar aan het Hbld.
Nu de over de grens werkende Neder
landsche arbeiders instede van spek of
vet, sléchts vleesch of worst mogen uit
voeren, doet zich opeens het eigenaardige
verschijnsel voor, dat bij velen de animo
om naar Duitschland te vertrekken, ge
daald is. Honderden arbeiders zien er
geen 'next mear in, om' de grens over te
Wat is al. het geval? Blijkens ons
door velen hunner gedane mededeelingen,
verkoopen tal van arbeiders, zoodra zij
de grens gepasseerd zijn, hun medege
brachte portie spek of vet. Voor 2x/s pond
krijgen zij 40 tot 50 Mark, daar in
Duitschland daarnaar zeer groote vraag
is. Dit is met worst of vleesch, waarin
zich schier geene vette bevinden, niet het
geval. Nu b ijkt tevens, dat van de gunst
van dien uitvoer, door tal van lieden
schromelijk misbruik is gemaakt.
o e i 1 ij k h e d e n in het bakkers
bedrijf.
Gisteren is te Amsterdam een door on
geveer duizend personen bezochte ver
gadering van bakkers uit het heele land
gehouden, bijeengeroepen door de vijf
n het land bestaande patroons-organi
saties in het bedrijf.
Ten slotte werd een motie aangenomen,
opdragend aan de hoofdbesturen der
versehi11e mte bakkerspalroonsorganisalies
om slap]-en bij de autoriteiten te doen
ten einde de toestanden in het bakkers
bedrijf dragelijk te maken. Indien binnen
zeer korten tijd geen verbetering is ver
kregen wordt wederom een vergadering
bijeen geroepen Lot het nemen
dwingende maatregelen
Een hoy co t van Nederland
sche schepen.
De Deensche bladen bevatten een me-
dedeeiing, dat de vereeniging van reeders
van kleine vaartuigen op de algemeene
vergadering in Svexidborg besloten heeft
een boycot uit te spreken, niet alleen
over Nederlandsche koffen, welke
groeten getale in de Deensche wateren
vrachten vervoeren, doch o«k over de
firma's, welke hare goederen met deze
schepen verzenden.
De vereeniging van reeders van groo-
lere vaartuigen moet een zelfde plan
hebben, dat nader besproken zal1 worden
op hare a.s. vergadering.
De reden van een en ander wordt piet
vermeld.
Uit Vfissiajea.
Te Vlissjingen gaan belasting
ambtenaren en politie steeds voort huis
zoekingen te doen bij ingezetenen, die er
van vèrdacht worden goederen in voor
raad te hebben, bestemd voor verboden
uitvoer, en dit met goed succes. Deze
week zijn reeds weder 45 K.G. cacaoi
en 2000 stukken zeep in beslag genomen.
Uit het verslag van de afd. V 1 i s n-
gen van den Ned. Bond van Handels-
en Kantoorbedienden „Mereurius" blijkt,
dat bet aantal leden op 1 Januari j'l.
86 bedroeg.
De actie tot Zaterdagmiddagsluitlng van
de kantoren had bij de kassierskautoren
nog geen succes. i i
Uit de weerstandkas der afdeeling werd
f 56 uitgekeerd en uit de ziekteverzeke
ring f 18.50, terwijl de werkeloosheids-
fondsen. aan geen der leden steun be
hoefden te verleenen, waaruit blijkt, dat
ondanks den crisistijd, geen der leden
buiten betrekking geraakte.
Naar aanleiding der door het bondsbe-
stuur ingestelde actie werd een lijs(t van
23 adressen van werkgevers,, opgegeven,
teneinde het hoofdbestuur in staat te
stellen de betrokken patroons aan te spo
ren h et salaris hunner bedienden te ver-
lioogen, of hun duurtetoeslag te verlee
nen.
Dit Walcheren.
Bij de gister gehouden stemming
voor een lid van den gemeenteraad te
Veerc (vaz. jhr. H. A. van Doorn) wer
den 172 stemmen uitgebracht. Hiervan
vei'ki-eeg de heer D. Bal (vrijz.) 95 stem
men en d*» heer Joh. Baaijens (anti-rev.)
'0 stemmen, terwijl er 7 van onwaarde
v. ai., n, zoodat de heer Bal is gekozen.
wichten, eenige stukken krijt, een knip
tang, een nijptang, een doosje pennen
en eenige zegels. Een sleutel op de lade
vau een schrijftafel van den heer Tnmpe
werd afgebroken.
Ook op den zolder, waai' uien agen.
hebben de dieven een bezoek gebracht.
Hier werden door de politie eenige om
slagpapieren van Sicke's chocoJadereepen
gevonden.
De politie stolt een onderzoek in.
Gistermiddag werd door kommiezen
,uit Neuzen even voorbij Bath op de
We ster-Schelde achterhaald het tjalkscbip
„De goede hoop", uit Krabbendijke,
schipper P. B.
Bij onderzoek bleek dat in het schip
ongeveer 1000 K.G. plantenvet was -ver
borgen.
De schipper werd gevangen genomen
i zal naar Middelburg worden ge
transporteerd.
Uit Schouwe u-D u i v e I n d.
In een op i Dinsdag' door de Ver-<
eenigingpn tot bestrijding van drankgo
bi-uik eu mi:bruik te Zicrikzee be
legde vergadering is na bespreking mei
algemcene stemmen besloten sympathie
te betuigen met het adres van drankbe-
'strijdersv ereenigingen in Nederland aan
H. M. de Koningin tot beperking van hel
leveren van graan voor alcohol.
Uit T hol en.
Men meldt uit S t a v e n i s s e aan
de ,,N. R. Crt.", dat aan den Bakkers-
dijk en den Stoofdijk te Scherpen! s-
reedj enkele hoornen zijn gerooid;
die van den Boomdijk allemaal.
Helaas
it Zee u wsch Vlaanderen "W. D.
Maandagavond omstreeks half elf
bewoog zxcli boven Sluis een vlieg
machine in Noordoostelijke richling. Op
een gegeven oogenblik viel de motor stil
en veten meenden dat het toestel wegens
defect zou moeten daten, bijvoorbeeld
in de buurt van Oostbm-g. Doch eenige
©ogenblikken .ater hoorde men in Zuid
oostelijke richting de motor opnieuw
slaan, doch nu veel zwakker, een bewijs
dat de vlieger, zwevende, een tamelijk
groeten afdand had afgelegd.
Maandag vermiste zekere D. van
Draaibrug f Aardenburg), toen hij zich te
Sluis in een café bevond, op een zeker
oojgenblik zijn portefeuille, inhoudende
eenige bonderden guldens, benevens nog
enkele papieren van waarde. Spoedig
kwam men -tot de ontdekking, dat de
portefeuille gestolen was. De politie stel
de dadelijk een uitgebreid onderzoek in
en, naar men zegt, is zij de daders op het
spoor.
Dienzelfdcn dag schijnt nog een ander
persoon insgelijks van geld, dat hij bjj
zich had, beroofd te zijn.
Voor een volle zaal hield Dinsdag
avond te Aardenburg 'de heer Van
Geleuken, reserve-luitenant, een volks
voordracht over de provincie Limburg,
daartoe uitgenoodïgd door het Nulsdepar
tement te Aardenburg.
Op onderhoudende wijze gaf hij een
kijkje in het schoone Limburg, daarbjj
de phanlasie tegemoet komende met een
pracht collectie lichtbeelden. De aanwe
zigen hebben genoten van zijn1 verhalen
over de mooie plekjes in Limburg co
met hem a's echte Limburger mede ge
voeld, den weemoed, dien hem treft,
nu zooveel mooie gedeelten moeten ver
dwijnen, doordat de industrie er steeds
meer en meer veld wint. Limburg's eco
nomisch leien gaat hard vooruit, maar
evenzoo gaat Limburg's natuurschoon
achteruit.
Uit Zn i d-B e ve la d.
- Bij enkele candidaatstelling is lieden
gekozen tot lid van de Provinciale Staten
(vacature Wondergem) de heer K. Branls
(a.Er.) te G o e s'.
Gisterenavond is te G o e s\, een proef
genomen met een waarschuwingsmiddel
bij eventueele nadering van vliegmachines.
De proef, bestaande in het ratelen op
'erschillendc punten der stad mag ge
rust als niet geslaagd beschouwd wor
den.
De ingewijden, die speciaal, waren op
gebleven om den ratel te hooren. hebben
ternauwernood eenig geluid vernomen, en
wie al te bed lag zal' er zeker niet meer
wakker door geworden zijn.
- Voor regentes van liet gasthuis te
Goes worden in de vacature Mevr. A
Duvekot—Van den Heuvel aanbevolen de
dames A. J. C Kleijn—Raterlng en Wed
F. Lasondor—Helmsing.
- Naar wij vernemen hebben ojibekend
gebloven personen in den nacht van Za
terdag op Zondag inbraak gepleegd in het
fruitpakhuis van den heer Trimpe bij" de
goederenloods van de Staatsspoor le
Goes. Van dit pakhuis kwamen dte'oie-
ven door een dakvenster in liet naastge
legen pand van den heer Jansen. Ont
vreemd werden een tiental koperen ge
GEMFfiNTERAAD VAN MIDDELBURG.
Henen vergaderde de gemeenteraad
van Middelburg!.
De heeren van Teijlingen en Zijlstra
waren afwezig'.
Nieuwjaarsrede.
Alvorens met de gewone werkzaam
heden aan tfi vangen sprak de burge
meester den raad toe en zpiide ongeveer
het volgende.
Een goede gewoonte volgende, wil ik
bij onze eerste vergadering in 1918 niet
enkele woorden U een terugblik geven op
hetgeen het afgeloopen jaar onze ge
meente heeft gebracht.
Bij de periodieke verkiezing van le
den van den raad, werden, met uitzon
dering van den heer jhr. P J. Boogaert,
alle aftredende herkozen. Inplaats van den
heci' Boogaert heeft de heer W. P Cor-
nelisse in Uw College zitting genomen.
Het zal U niet verwonderen, dat ik.
evenals vorig jaar, moet wijzen op den
zoo grooten invloed «lie den rond ons
lieorschenden oorlpg op ons aller werk
uitoefent.
De distributie van levensmiddelen en
artikelen die wij in ons dagelijksch 'éven
beslist niet kunnen missen, vergde veel.
zoowel in werk als in geld. Sinds een
jaar geleden is die «hstributie -veel moei
lijker geworden. Toch mag ik dankhaar
oonstatepreu, dat iu onze gemeente gee»
