IIIODELBURGSCIIE 0IjRAT.
Zaterdag 18 Augustus 1917.
Biff EELAKD.
Maakt plaats voer
öe jongeren.
Jtt 104.
160* Jaargang.
Bij dit nuinlner behoorj een Bijvoegsel.
Abonn. prijs per kwartaal in Mid
delburg en bij de agenten in Vlissingen
en Goes f 1.55; per post f 1.75.
Advertenties 20 cent per regel.
Bij abonnement veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen
van 1—7 regels f 1.50.
1IET VREDESVOORSTEL.
Vergelijken doet begrijpen.
We hebben nu een drietal officieel©
vredespogingen om nu maar niet te
spreken van de on-offici|ee!e 'gehad,
die allen mislukten. Wat voor nieuwe
elementen zitten er in het voorstel van
den Paus, waardoor er meer kans op
slagen zou zijn?
De eerste poging blijkt ook door
den Paus (e zijn gedaan tegen het eind
van hel eerste oorlogsjaar dus in Juni
en Juli '15. Het is de nieuwe pause
lijke nota, die daar gewag van maakt',
echter zonder andere meedeelingen over
de bijzonderheden dan dat toen de
Paus „de levendigste vermaningen" tot
de strijdenden heeft gericht en „bovena
dien den weg heeft aangewezen om tot
een standvastigen en voor allen eervol*-
len vrede te komen". Maar er was blijk
baar nog geen verlangen naai* vrede;
en de poging heeft heelemaal geen sud-
ces glehad. Voor ons land krijgt echter
deze meedeeling nog een speciale betcö-
kenis omdat cr ui|t blijkt, waarom
onze regeering in Juni '15 bij de Ka1-
mers z oo aandrong' op spoed bij de
aanstelling van een tijdelijkeu buitenge
wonen gezant bij het Vaticaan.
De tweede poging werd 12 Dec. '16
gedaan door Duitschland, dat na zijn
gelukkigen veldtocht in Roemenië het
oogenblik gekomen achtte om zich tot
vredesonderhandelingen bereid te ver
klaren, Maar het zei niet op welken
grondslag. De voorstellen zou het op de
conferentie meebrengen.
Dal was 't zwakke punt in dit aart
bod, dat dan ook speciaal daarom door
de Entente werd afgewezen.
Heel korl daarna, den 21 Dec. van
het zelfde jaar kwam Wilson de wereld
met een nota verrassen. 'tWas geen be
middelingsvoorstel, maar een vraag aan
de oorlogvoerenden wht hun oorlogs
doeleinden waren.
Desnood wilde Wilson wel als be
middelaar optreden, maar zijn vraag
had niet alleen den vrede op 'toog.
Het was er Wilson ook om te doen
klaarheid te krijgen voor de Amerip
kaansclie belangen „die steeds weer
dloor beide kanten in het gedrang
werden gebracht." Amerika wilde naar
gelang van de antwoorden „zijn gedrag
in de toekomst kunnen regelen".
Dat gedrag bleek een maand lajter
de deelneming aan den oorlog te zijn.
De Vraag van Wilson had echter ten
gievolge dal de Entente hem 10 Jan. '16
meedeelde wTat zij wilde. Het wensen
lijst je is herhaling waard, om den
gang van zaken aan te geven. Helt
luidde r ?-
teruggave van België Servië en Monf-
tenegro met vergoeding;
ontruiming van het Fransch, Russisch
en Roetneensche gebied met doeltref
fend herstel; 1
reorganisatie van Europa volgens het
nationalijteitenbegjnsel, waardoor groote
en kleine nalips zich veilig en vrij
economisch kunnen ontwikkelen
teruggave van de streken, die vroe
ger aan de entente zijn ontrukt;
bevrijding' van onderdrukte volken;
uitdrijving van het Turksche rijk uit
Europa. i
Duitschland heeft niet op Wilson's
vraag geantwoord. Het heeft alleen in
een nota de eischen der Entente veront
waardigd van de hand gewezen en
.kondigde 1 Febr. den onbeperkten auikr
bootoorlog af.
Kort daarna kwam de revolutie in
Rusland, en hoorde men van daar de
leus opgaan: geen inlijvingen, geen ver-
De Stockhohner besprekingen brach
ten datzelfde naar voren, maar met
een uitbreiding: het recht der volken
van de bestreden landstreken om zelf
over hun lot te beschikken.
Steeds verder breidden de denkbeel
den zich uit.
De Juli-agïtatie in Duitschland deed
Bethmann Hollweg vallen, en bracht
den Rijksdag' tot aanneming van de be
kende vrede dmo tic van Erzberger,
waarvan de grondslagen zijn
geen veroveringszucht; geen gebieds-
verwerving' door dwang; geen politieke,
economische of financieele onderdruk
king; i
geen economische strijd na den
Vrede;
waarborging van de vrijheid ter zee;
bevordering van de internationale
rechtsorganisatie.
De Rijksdag heeft die motie aange
nomen, maar de nieuwe kanselier heeft
bij de aanvaarding daarvan het voor
behoud gevoegd; „zooals ik haar op
vat", en sprak trouwens tegelijkertijd
van het eens en voor altijd beveiligen
van de grenzen van het Duitsche Rijk.
Het vredesvoorstel dat de Paus nu
gedaan heeft, kan niet met juistheid
beoordeeld worden, als m*n den hier
uiteengezetten ontwikkelingsgang van de
vredesdenkbeelden niet in 't oog lioudt.
Het is er een vervolg op.
Opmerking verdient het echter dat
de Paus voorop stelt als fondament;
beperking der bewapeningarbitrage en
bepalingen om ook die staten tot ar-^
bitrage te dwingendie zouden weigeren
zich bij internationale kwesties daaraan
te onderwerpen.
Dal is de grondslag van zijn voor
stel.
(Men zie het uittreksel dat wij onder
Buitenland van Ide ndta van den Pausl
geven.)
Terwijl hij eenerzijds erkent dal zulk
een toestand niet' geschapen kan worden
zonder wederkeerige teruggave der be
zette gebieden, wijst hij er anderzijds op
dal ,jde geweldige voordeelen van een
duurzamen vrede met ontwapening" het
mogelijk zullen maken de territoriale
kwesties (Elsasz-Lotharingen, Triest) te
onderzoeken, rekening houdend met „de
wenschen der volkeren".
Aangestipt dient nog dat de Paus
wel in 'l bijzonder noemt het algeheele
herstel der politieke, militaire en ecol-
nomisclie onafhankelijkheid van België,
maar niet iets dergelijks opmerkt over
Servië of Roemenië. Die vallen slechts
onder de aanbeveling van een „billijk
en rechtvaardig onderzoek" betreffende
de BalicansLaleij, zonder dat er gesprok
ken wordt van de wenschen der be
volking.
En merkwaardig is zeker ook de
aanbeveling van een dergelijk onderzoek
betreffende de deeleu van het vroegere
Koninkrijk Polen, dus niet alleen van
hel nu in Duitsche handen geraakte
Russisch gebied om Warchau, maar
ook van het Duitsche Posen, en het
Ocstenrijksche Galicië.
Dal wordt echter niet besproken
in de alinea van het herstel van Beft
gic; ook niet in die van de territoriale
kwesties van Elsasz Lotharingen en
Triësl, maar in die van het onderzoek
naar de regeling der „andere terrï/tof-
riale en politieke kwesties", samen
met de Balkanstaten en Armenië. Dat
verschil is teekenend, omdat het een
andere behandeling der kwestie betee
ken t. Iedere nieuwe lezing' van het
sluk openbaart trouwens nieuwe fijne
verschillen, die getuigen van de zeer
zorgvuldige opstelling der no-ta.
Het i s dus geenszins een herstel van
den toestand van vóór den oorlog, tipf
door den "Paus wordt aanbevolen. Eu
dat in tal van bladen van beide par
tijen de voorstellen als onaannemelijk
worden afgewezen, toont reeds voldoen)-
de aan, dat beide partijen er een veer
in moeten laten.
Voor de netelige kwestie van de her
stelling der schade en de oorlogskosten
ziel de Paus geen ander mijddel dan
een „algeheele en wederkeerige coör
dinatie", d. W. z. gelijkstelling. Dus geen
van beiden iets.
"En daar is oök reden voor, want te
genover de verwoestingen in België, N.
Frankrijk en Servië door de Duitschers
staan toch zeker die in Oost Pruisen
en in Galicië door de Russen.
De schuldkwestie stelt de Paus buit
ten geding. We meenen terecht. Any
ders komt men nooit tot een eind.
En Amerika? En Japan? En al de
andere verre landen die aan Duits'ch(-
lnnd den oorlog verklaarden?
Men zoekt te vergeefs hun namen in
de nola. Najtuurlijk is dat opzet. En
werkelijk zet dat gemis ook den lezer
aan 'l denken. Zijn die Amerikaaïische
republieken werkelijk nog op andere
wijze betrokken bij den strijd, dan door
ëén der vormen ervan, den duikboot
oorlog En vervalt dat belang niet on
middellijk bij den vrede?
Of echter Japan Kiau-Tsjau zal "terug
geven? We twijfelen.
Men kan nog een ander gemis aan
wijzen het niet vermelden van de eco
nomische wereld-bewegingen, de strijd
om de wegen naar Indiê (Mesopotamie
en Egypte), de uitweg van i Rusland
door de Dardanelien; de belangenstrijd
in Afrika, enz. Toch wordt dit onder
werp ook genoemd, maar als een dat
löter Je behandelen is. Immers door
de in de motie genoemde grondslagen
(wordt de oplossing voorbereid van de
economische kwesUje."
Wie liet stuk reeds gelezen heeft,
leze het nog eens aandachtig over,
en dan nog eens. Dan zal hij wel bemer
ken, dat het aanbod maar niet met
een hoogtiartig gebaar is af te wijzen.
Dat kunnen «de couranjten doen, maar
niet de regeeringen, die tegenover ieder
nadeel ook weer een voordeel vinden,
dat ze te overwegen hebben.
En daarom geven we den raad niet
Spoedig u le laten ontmoedigen door
het feit dat nu de bladen der oorlog
voerende volken zich afkeurend uitlaten.
NEDERLAND EN DE OORLOG
Dooreen onderzeeër
beschoten.
Het gastransportvaartuig „Vlissingen"
vertrok eergisterenmorgen van Vlis
singen ter verwisseling van de be
manning van het lichtschip „Noord-Hin-
De „Vlissingen'1 werd op 2 mijl
afstand binnen de lichtbrulboei „Scbou-
<wenbank" door een onderzeeër bescho
ten. Nadat de "Vlissingen" de districts-
vlag had gehesehen vertrok de onder
zeeër in Zuidelijke richting en Icon de
„Vlissingen" de reis verder zonder moei-
lijkheden voortzetten. (VI. Crt.)
NEUTRALITEITSSCIIENDING.
Vliegers totven Zeeland.
Bommen geworpen.
Hedenmorgen 8 uur vlogen 30 Duitsche
■liegtuigen boven Aardenburg, zij
vlogen laag en werden door de Neder-
landsche militairen beschoten. Hel lucht
eskader kwam uit Oostelijke, en ver
dween in Westelijke richting.
Geen der machines werd, voorzoover
kon worden nagegaan, getroffen.
Eenigen lijd later verscheen een En-
gelsche machine, die bommen op België
had geworpen, hoven Aardenburg.
Uit C ad zand Werd ons geseind
Heden te acht uur zijn dertig Duitsche
vliegers overgekomen, koersende in de
ri chling van Engeland. Alle wachten en
het afweergeschut scholen.
Een vallende geweerkogel trof den
mosselvisscher Weijnsbergen uït Philip
pine, die aan het mossel-vissclien wasj,
in den arm.
Uit Domburg meldde men ons
Te half twaalf werden 22 vliegtuigen
geteld, uit het Noordoosten komend en
koersend naar het Zuidwesten, diebt
langs de kust. Sommige vlogen over Wal
cheren en werden met geweervuur en Ka
nonvuur beschoten
Uit W e s i k a p e 11 e meldt men ons
eveneens hel bezoek der vliegers. Onze
berichtgever meent, dat zij van een
aanval op de Engelsche kust terug keer
den. Ruim een half uur zweefden zij
kort langs de kust. Zij werden door de
infanterie cn door een batterij beschoten,
doch er werd geen toestel tot dalerfr
gedwongen. Een afdeeling mitraljeurg
kwam te laat om aan de beschieting
deel te nemen. De schroeven der ma
chines gaven een groot geronk en rie
pen eltceen naar buiten, om van een!
fraai schouwspel getuige te zijn. Bij som
migen heerschte eenige zenuwachtigheid
uit vrees voor bommen.
Uit Zierfkzee ontvingen we het vol
gende bericht:
Hedenochtend half twaalf kwam over
Re nesse een eskader vliegtuigen van
onbekende nationaliteit. Eenige bom
men werden neergeworpen, die
achter het slot Moermond en in het
vrije veld neerkwamen. Alleen materieele
schade werd aangericht.
Twee vliegers achtervolgden elkander,
al vurend, in de richting van Brouwers
haven.
Petroleu m.
De Toewijzingscommissie voor petro
leum, Parkstraat 107, te 's-Gravedhage,
deelt mede, dat tengevolge van de door
de oorlogvoerende mogendheden geno
men hesluiten, nieuwe aanvoeren
van petroleum in afzienbaren
tijd niet te verwachten zijn.
Dientengevolge acht genoemde commissie
het noodzakelijk de afleveringen van pe
troleum tot het uiterste te beperken.
Tot nadere beschikking kan geen pe
troleum meer verstrekt worden aan par
ticulieren voor huishoudelijk gebruik, ter
wijl leveringen len behoeve van industrie
en transport slechts in zeer beperkte
male, met het oog op de beschikbare*
voorraden, zullen kunnen geschieden.
Aan schippers kan voor het voeren van
tap- en seinlichten, alleen worden gele
verd, voor zoover zij de Zuiderzee, d©
Noordelijke of Zceuwsche eilanden, als
mede de Merwede bevaren. Verder zal
zooveel mogelijk in de noodzakelijke be
hoefte van spoor- en tramwegen, polder-
bemalingen, visscherij en van den land
bouw, alsmede voor de medische-, de
'ceartsenijkundige, en de openbare dien
sten worden voorzien.
De Toewijzingscommissie verzoekt aan
vragen \oor leveringen van petroleum,
voor niet hier aangegeven doeleinden,
achterwege te laten.
.Voorraden Ieder.
De Minister van L„ N. en H. heeft
den burgemeesters opgedragen, van alle
personen welke daartoe in aanmerking
komen, schriftelijke opgave 'te vorderen
van de voorraden leder, bij hen aanwezig
op 20 dezer, 's middags 12 uur.
Onze levensmiddelen-
voorziening.
Naar „Het Volk" meldt, heeft het lid
van de Tweede Kamer, de heer Duijs,
den minister van L., N. en H. gevraagd
of hij bereid is, aan de Kamer een vol
ledig inzicht te geven in den toestand'
waarin zich ons land op dit oogenbliU
bevindt en voor de allernaaste toekomst
naar alle waarschijnlijkheid zal bevin
den, ten aanzien van de voorzienin'g
van levenshenoodigdheden, speciaal voor
zoover deze afhangt van den invoer uit
het buitenland, o. m. door op de volgende
vragen te antwoorden:
I. Welke contracten omtrent den ia
ën uitvoer zijn er met het buitenland
thans loopende en wat is de volledige!
inhoud dier contraeten?
II. Door wie worden de onderhande
lingen omtrent den in- en uitvoer ge
voerd?
ill. Welke zijn de soorten der zich
thans nog in ons land bevindende goe
deren en hoe groot zijn de hoeveel
heden daarvan, die in de eerstkomende
maanden zullen moeten worden uitge
voerd, terwille van ©en gewenschten in
voer van steenkolen en andere noodza
kelijke uit hel buitenland in te voeren
levenshenoodigdheden
Welke eischen worden overigens door
het buitenland aan ons land gesteld, als
voorwaarde voor den invoer van goede
ren in ons land?
Dit Stad en Frovineie.
Uit Middelburg.
- Aan den lieer G. J. Boogaart, secre
taris van het bestuur over de brandweer
te Middelburg, is bij Kon. besluit
een penswen van f67 verleend.
Uit -V.lissingen.
- Gistermiddag geraakte een motor
boot, met hout geladen, vast aan den
kabel der clectrische geleiding onder de
Keersluisbrug le Vlissingen.
De brug kon nu tijdelijk niet worden
dichtgedraaid, de tram stond aan da
zijde van de stad; het publiek werd met
een roeiooot overgezet. VI. Ct.
Uit Walcheren.
De raad der gemeente Rit them
hield Vrijdagavond een openbare verga
dering. De gemeenterekening over 1916
werd vastgesteld. De Ontvangsten bedroe
gen f 6211.13 en de uitgaven ƒ5973.16®.
Twee reclames van den H. O. werden
goedgekeurd.
De geloofsbrieven der herkozen leden
en van 't gekozen lid wierden onder
zocht en in orde bevonden.
De gemeentepaden zullen met sintels
bestrooid worden,
Bij de rondvraag vroeg een lid naar
de distributiekosten. Deze konden ech
ter nog niet opgegeven worden.
Uit Schouwen-Duiveland.
In de lop (Woensdag gehouden ;raadis-
vergadering der gemeente Duivendij-
ke werd tot telefoonhouder der met 1
Juli jl. in werking gestelde telefoon be-
nof md de heer J. Stoel, brievengaarder
aldaar.
Te Oosterland heeft men op de
hofstede van den lieer Ganzeman een
brongasinsiallatie aangelegd. De resultaten
zijn schitterend en er is ruim voldoende
voor verlichting en verwarming. Binnen
kort zullen er ook boringen geschieden
bij den heer P. M. Viergever en andor®
landbouwers, waar men ook vermeent,
dat het zoo begeerde gas aanwezig is.
Uit Tholen.
- In de (gistermorgen teStavenisse
gehouden gemeenteraadsvergadering werd
vastgesteld een verordening in zake ver
plichte winkelsluiting: des zomers op ge
wone werkdagen 9 uur, des Zaterdags 11
(uur cn des winters resp. 7 en 9 uur.
Aan C. Knuist, lantaarnopsteker en
nachtwaker te Stavenisse, is bij Kon.
besluit een pensioen toegekend van f 77.
Uit Zeeuwse h-Vlaanderen O. D.
- Door den gemeente-veldwachter te
II o e k is in beslag genomen een hoeveel
heid harde zeep, die in een zak geborgen
door kinderen uil een sloot werd ge
haald. Een tegenvaller dus voor de liee-
ren die op dit smokkelparlijtje belust
waren.
KERKNIEUWS-
Toelagen uit de fondsen der)
Algemeene Synode.
De algemeene Synode der NederlantJ-
sche Hervormde kerk heeft de vol
gende toelagen beschikt uit hare fond
sen.
I. Uil het fonds voor noodlijdend©
kerken en personen
Gaping© (classis Goes) voor een
nieuwe pastorie f 5000;
'sHeerenhoek (classis Goesf) vooreen
nieuwe kerk te Nieuwdorp, bestendi
ging van een ten vorigen jare toegekend
subsidie van f 3000,
Retranchement (classis IJzendijke)
voor verbouwing van de pastorie f 4200;
(reeds gemeld).
II. Uit het fonds ter voorziening
in de geestelijke behoeften:
Kruiningen (classis Goes) voor Hans'-
weert f 300;
Neuzen (classis IJzendijke) voor Sluis
kil f 100.
III. Uit het fonds tot verbetering
der schraalste predikantstractementen
aan de gemeenten Kleverskerke clas
sis Middelburg f 150; Meliskerke (id.)
f 104, Vrouwepolder (id f 236; Kamf-
perland ''classis Goes) f 200; Hoofdplaat
(classis IJzendijke f 150; Waierlandj-
lcerkje (id.) f 150
IV. Uit de generale kas aan Seroos-
berke (W.) voor de kerkvoogdijkasf
f 150; Kruiningen, voor schulddelging
f 500; Neuzen voor den godsdienston
derwijzer f 400.
Ned Herv. Kerk.
Beroepen te Maassluis: dr. K. II. E
Gravemeijer te Voorburg.
Aangenomen naar Veldhoven: Wi. J.
van Doorne te Drumpt.
Bedankt voor OoltgensplaatJ H. Kos
ter te '^-Grevelduin Kapelle; voor Kam
pen M. van Grieken te Delft.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
- Bij de N. V. Uitgevers-Maatschappij
voorheen van Mantgeml De Does te Am
sterdam i> verschenen de derde druk van
„Leerboek der Algebra met vraagstuk
ken" door F. "Wind.
ONDERWIJS-
- Geslaagd voor examen Fransch 1. o.
mej. E. M A. P. van Rooie te Aar
de n burg (verbeterd bericht) en mej.
G. J. M. de Hullu te 's-Heer Abts^-
kerke.
Dat is hef strenge wachtwoord van,'
onze eeuw van krachtigen arbeid Plaats
voor de jongeren, zegt men, omdat men
van dit beginsel uitgaat, dat de jongeling-*
schap het voorrecht heeft van de werk
zaamheid, van de kracht en van den
weerstand Maar iedere regel brengt zijn
uilzondering mee, en er zijn voorbeelden
van personen die, door zorgvuldig him
krachten te hebben gespaard en onder
houden, bot op hoogen leeftijd een werk
vermogen hebben bewaard, dat hun door
vele jongeren wordt benijd. Heel het
geheim van die buitengewone activiteit
komt negen op de tien malen voort uit
een geregeld leven, uit matigheid en uit
het volgen van een goed begrepen hy
giëne.
Het menschelijk lichaam is inderdaad
gelijk aan een uurwerk dat, goed onr
derhouden, lot aan het eind in den
besten staat blijft
Opdat echter het lichaam altijd in,
goeden slaat zij, is het voldoende dat bet
bloed altijd met dezelfde regelmatigheid
aan do verschillende organen de krach
ten doel toekomen, waaraan ieder hun
ner behoefte heeft om de hem eigen;
taak te kunnen vervullen. Maar onder
verschillende invloeden, zooals ten ge
volge van buitensporigheden, van boven
matige inspanning enz., verminderen,som-
wijlen den rijkdom en de zuiverheid
van het bloed; en als het bloed niet meer
den gewenschten rijkdom bezit, komt
daaruit onmiddellijk voort een vertraging
een onregelmatigheid der functies.
Hel onderhoud van het organisme be
slaat dus vóór alles daarin dat de kracht
en de vloeibaarheid van het bloed be
waard warden. Hiertoe is geen methode
eenvoudiger en zekerder wat den uit
slag betreft, dan die welke bestaat in het
inuemcD op gezette tijden, vooral Dij de
seizoensveranderingen, van eenige doos
jes Pink Pillen. Allen die deze method©
hebben aangenomen, verheugen zich er
over. Zoo maken zij zich onvatbaar voor,
vele ziekten en bewaren altijd onaange
tast hun gezondheid en hun bedrijvig
heid. De Pink Pillen zijn inderdaad goed
bekend ah hersteller van het bloed, ver
sterker der zenuwen; zij brengen de
verzwakte en vermoeide organen weer
op kracht.
De Pink Pillen zijn verkrijgbaar A
f 1.75 per doos, en f 9 per zes doozen
bij hel "Hoofddepöt der Pink Pillen,
Nassaukade 314, Amsterdam. Bij Joh. de
Roos, Vlasmarkt K 157, Middelburg, S.
A. Luitwieler. A. C. Beniest, Vlissingen,
Gebr. Mulder. Goes, en in alle goede
apotheken.
LEGER EN VLOOT.
Bij kon. besluit is aan A. A.
Baecke, dienstplichtige bij de militie
te land van de lichjtipg 1916 ,uit de
