MÏDÖBLBIRSSCHE COURANT. BlflMERUHD. Uit Stal en Proïinele. J& IM. Donderdag 21 Juni 1917» 160» Jaarna Abonn. prQl per kwartaal in Mid delburg en bij ne agenten Ln .Vlissingea mi Goes f 1.55; pér post 11.75. Advertenties 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Familieberichten en dankbetuigingen ?an 1—7 regels 11.50. Wat er wel bepaald is, en wat niet. Toen" we een dag of wat geleden liet •een voordeel van de Atag noemden, dat er weer meer politieke belangstelling is gewekt, voegden we er bij, dat uit die hernieuwde belangstelling helaas ook ge bleken is, dal bij al "le velen de kennis van de feilen ontbreekt. We dachten toen speciaal aan de onderwijskwestie. Uit de opmerkingen van mensehen die dc Atag na-zeiden-, dal „de openbare school verkocht is voor een handvol kiezers", of: dat aan dei bijzondere school nu overal vrij spel is gegeven, bleek ons telkens dat die por- isonen niét wisten, wat er in het nieuwe .(artikel is bepaald. We zouden cr een' lief diug om durven verwedden, dat van hen die dit lezen, dc meesten niét we ten te zeggen hoe het ten slotte met dc amendementen der. oppositie is gegaan, dat zc niét weten, te verklaren, waarom, Kamerleden als de heeren De '.Muralt, Eerdmans, en Visser van IJzendoorn (do laai.;te als voortzetter van wat dq heer Tydeman begon) ten slotte toch vóór stemden. Vraag het u zelf maar eens af of go net weet. We zullen het maar schuiven op dq ■schuld van de matheid, die over de cou rantenlezers kwam na. de lange Kamer debatten over de grondwetsherziening in October en November. Maar een feit is het, dat men nu nog telkens al-, kritiek op het onderwijs-com- promis een herhaling hoort van de be zwaren, door de heeren Tydeman, Eerd mans en De Muralt geopperd tegen het oorspronkelijke artikel. En dat genegeerd wordt het feit nlat het ten slotte aangenomen artikel er heel anders uitziet. liet artikel komt 'nu weldra weer in 'behandeling in de Kamers. Eu hel kan daarom tot geven vaneen beter begrip van het dan gesprokene, zijn nut heb ben,, nog eens een overzicht le geven •van hetgeen er in eerste instantie be sloten v. Het geschil betrof voornamelijk twee pimlen le. het behoud van het openbaar^ onderwijs; 2e. de eïschen van deugdelijkheid van het bijzonder"onderwijs We zuilen van beide kort het verloop der beslissingen nagaan. ïn hor grondwetsartikel, zooals heldoor do Bc-redigingscommissie was ontwor pen, en doic/v de regeering was overgeno men, werd ten opzichte der openbare school bepaald.' „Overal in hetRijlc wordt van over heidswege de gelegenheid gegeven tot het ontvangen van voldoend openbaar algemeen vormend lager onderwijs". Reeds dadelijk, in een afzonderlijke nota van het onderwijsrapport, zijn door den heer Tydeman bezwaren tegen deze, redactie gemaakt. Die „gelegenheid" kon beslaan in het geven van reiskosten voor het bezoeken van een openbare school in een andere gemeente, zoodat sommige gemeent besturen daarin een voorwend sel zouden kunnen vinden om geen open bare school ifl stand te houden, met 'het gevolg, dal het voor de voorstanders van openbaar onderwijs hoogst bezwaar lijk zou. worden zich ili dergelijke ge-* meenten te vestigen. De heer Tydeman wilde dasrom uitdrukkelijk bepalen: „In elke gemeente des Rijles wordt van overheidswege voldoend openbaar onder- wijs/ gegeven. Uitzonderingen kunnen naai* regelen;bij de wet. te stellen, worden toegelaten Toen later de zaak in dc Kamer be handeld werd, en de lieer Visser van IJzendoorn (inplaals van den inmiddels overleden heer Tydeman) een amende ment in dezen geest indiende, luidde dit iets anders. Maare.de strekking' was de zelfde. Maar ook door anderen was het be zwaar gevoeld. De heer Van Raalte wilde allereerst do tei m „gelegenheid"- doen vervallen, on eenvoudig spreken van het overal in lieB Rijk ..van overheidswege voldoende ge ven van o 1. onderwijs. Maar voorla wilde hij ook ruiterlijk' en rondweg er kennen. dat er éen uilzondering kan zijn op den regel (immers nu reeds zijn -T 24 gemeenten zonder openbare 1. school), en daarom wilde hij in een tweede alinea bepalen, dat „bij de wet" uilzonderingen op den regel worden toegelaten, maai*, „in dier voege dat volgens door haar (dc wet) te stellen regelen, van Overheids wege* dc gelegenheid wordt gegeven lot hel ontvangen van voldoend openbaar :alg. vormend 1. onderwijs." Een toevoeging van voel beteekenis! In de zitting van 24 Nov. is toen Minis ter Cort van der Linden gekomen met de destijds verrassende meedeeling «lat hij door een zelf aangebrachte wijziging aan die bezwaren wilde tegemoet komen. Het denkbeeld van den heer Van Raalte achtte hij juist, en ook de strekking van dat van den lieer Visser van IJzendoorn, maai* de formules voldeden hem niet ge heel, en daarom stelde hij voor de be treffende bepalingen aldus te lezen: „In elke gemeente wordt van over heidswege voldoend openbaar alge meen vormend, lager onderwijs ge geven in een genoegzaam aantal scholen. Vólgens bij dc wet te stellen regels kan afwijking van deze bepaling wór den loc vela ten, mits tót het ontvan gen van zoodanig onderwijs gelegen heid wordt gegeven." Men leze dit aandachtig en vrage zich af of ,op dit punt de bezwaren nog be staan. Hel gevolg van deze wijziging was dat de heeren Van Raalte en Visser van IJzendoorn Iifii? amendementen introkken Maar er is ook nog iels anders go-, beurd. De Minister heeft nl. gelegenheid, ge kregen de bedoeling van die wijziging nader toe te lichten, doordat van anti- rev zijde, de heeren Rutgers en Dc Monte Verloren, voorgesteld werd die tweede alinea (de ui! zonderingsbepaling) te schrappen. Zij zochten er een politieke beteekenis achter. Zij meenden dat dc minister week voor wat door mr. Troelstra „een rel letje was genoemd. Bij de nu bestaande' regeling kan de term „een genoegzaam aantal scholen" beleekenen: nul, wanneer er aan openbaar onderwijs 'geen behoefte in de gemeente bestaal. Maar in de nieu we bepaling gaan die woorden betee- kenen dat er in iedere gemeente ten minste cén- openbare school moet zijn. Dien toestand achtten zij een achteruit gang op de bestaande regeling Wat dc Minister daarop antwoordde willen we, althans voor het voornaamste deel, woordelijk aanhalen uit do Hande lingen: „Door ae interpretatie van den heer Rutgers, aidu, zei dc Minister, zou aan, hel woord „genoegzaam"- een beteekenis worden gegeven, welke ik niet kan jum- •aarden. „Genoegzaam" dat blijkt uil •het verband' tusschen den regel cn de uitzondering wil zeggen: genoegzaam voor alle hinderen, die in de gemeente aanwezig zijn, en behoefte hebben aan openbaar -onderwijs. Uit het gehe'ele ver band blijkt dat dunkt mij onweerleg-, baar. Et moet in een gemeente -openBïlar onderwijs gegeven worden, en dus ook in die gemeente een genoegzaam aantal scholen zijn. „Genoegzaam" kan niet an ders beleekenen dan genoegzaam voor dc kinderen die in die gemeente voog openbaar onderwijs in aanmerking ko men De heer Rutgers: Dus als er één kind is één school. Minister Gort van der Linden. Zeker, dat is de bedoeling, maar redelijke toe passing van de afwijking zal voorkomen, dal dit geval zich ooit voordoet Vrijheid, zooals de geachte afgevaardigde wïl, om te bepalen of in een gemeente al dan niet openbaar onderwijs zal worden gegeven, zonder nadere voorziening voor de kin deren van ouders die liet verlangen, tast naar ik meen, een der hoofdbeginselen aan, waarop overeenstemming lean wor den verkregen." De heeren Rutgers en De 'Monté Ver loren hebben toen hun amendement in getrokken. En het gewijzigde regeeringsvoorstel is aangenomen. "We gelooven, dat niemand na dezen gang van zaken kan volhouden, dat op dit punt de openbare school verkocht is. In elke gemeente moet voldoend open baar J. o. gegeven worden, en daar waar dc gemeenten gebruik willen maken van de bij dc wet te regelen uitzondering, moet toch'— wat thans niet hqt geval is gelegenheid gogeven worden tot het ontvangen van openbaar onderwijs, oen bepaling die blijkctis de toelichtingen niet alleen op tegemoetkoming in de reiskos ten voor onderwijs in andere gemeenten doelt, maar ook op huisonderwijs De uitwerking van deze bepaling zat moeien geschieden bij de onderwijswet, en daarom schreven we eeu vorig maal, dat het- voor de kiezers wenschelijk zal zijn, zicli nu reeds in te denken in deze onderwerpen, omdat waarschijnlijk de in 1918 te kiezen Kamer over dit onderwerp le beslissen zal hebben. In 'die nieuwe onderwijswet zullen dc puntjes op de i's gezet mop ten worden Maar dc i's zelf staan er al: van die, bepalingen der Grondwet zal door den gewonen wetgever niet mogen worden afgeweken. Nu eenmaal het \loor Jo Onderwijscommissie ontworpen grond wetsartikel' gewijzigd is, is vanzelf de weg geopend om ook in de dooi; haai'1 ontworpen wijzigingen der onderwijswet dc noodig geaphte veranderingen aan te brengen. Eu nu de tweede kwestie der bezwaar den, cc oi'chen voor' deugdelijkheid der bijzondere scholen, die, althans volgens hot plan der onderwijs-commissie, met het geLd der gemeentekassen zullen wor den gebouwd, en waar het onder wijs- uit de rijkskas wordt betaald. Daarover echter in een volgend artikel. STAKING IN DE LIMBURGSCIIE KOLENMIJNEN. De staking 'in onze kolenmijnen, dio reeds centen lijd dreigde, cn die in de huidige noIenschnarscUtc zeer ernstige gevolgen kan hebben voor ons land, is nu werkelijkheid geworden. Gister heeft de" Nederlandsche Mijn werkersbond qen beslnrenconfercnUe ge houden én daar is besloten legen heden, een algemeene mijnwerkersstaking te pro7 clameeren. Werkelijk algemeen zal deze staking' voor 'c oogenblik niet zijn, daar de'chris telijke Mijnwerkersbond niet meedoet, terwijl bovendien de 1500 geïnterneerden die nu 'in de mijnen werken» bedreigd worden met* terugzending naar de kam pen als zij uil solidariteit met de stakers ook hel werk neer leggen. Daar echter, de móesten hunner socialist zijn is hel zéér de vraag of zij zich door die - be dreiging zullen laten terughouden. Maar algemeen -of niet, de staking is een ernstige gebeurtenis, die ons allen aangaat. De kwesties waarom het gaat zijn door den voorzitter van den Nedcrl. Mijnwer kersbond in de N. R. Crt. van gisteravond nog eens uiteen gezet. Er hcerscht, zoo schreef hij, in het; mijngotjied gedurende geruimen lijd een groot© ontevredenheid bij de arbeiders. De auurte, vcoral klemmend in de mijn streek; de steeds intensieve roofbouw, met alleen op de mijn, maar pok op deu arbeider uitgeoefend, hel scherp ge voelde verschil in behandeling op «le Liiiiburgsche mijnen en op de Duitsche mijnen (duizenden Ilollandsche mijn werkers kwamen tijdens den oorlog uit Duitschland weer naar ons land); <lal alles en meer deden de ontypedenheicï aangroeien. De aandrang der mijnwerkers deed den Nederl. mijnwerkersbond oyergaati lol een geestdriftig begroete actie Al lereerst werd geêisclit een minimum loon en de herziening van het arbeids reglement, met als voornaamste onderdeel de invoering van den 8-u r e n d a g. Deze actie sloeg in. Reusachtige meetings, zoo als de mijnstreek ze niet "kende, onder steunden dc eischen van den Ned. .Mijn werkersbond. Zondag 10 Juni werd de laatste serie van 12 zeer druk bezochte! vergaderingen gehouden Van den beginne af was het streven van den Ned. Mijnwerkersbond erop ge richt, zonder stagnatie in de kolenwinning de actie tot een goed einde te .brengen. Reeds eenmaal moest een spontaan door de mijnwerkers voorbereide staking, waarvoor de manifesten reeds gedrukt waren, onderdrukt worden. Een tot drie maal toe herhaalde conferentie mot de directies der staats- en particuliere mij nen leverde echter geen ander resultaat op, dan dat eenige concessies ten aanzien an scheidsgerecht, boetes en duurlebij- slag werden gedaan, maar dc voornaam ste cischen; het minimumloon en de 8- ureudag werden afgewezen. De schrijver -noemde het nog een. mogelijkheid dat de regeering een poging lot arbitrage zal doen. Zoodanige are bitrage zou door den Ned. Mijnwerkers bond niet gevreesd worden. Van den anderen kant wordt gemeld hebben, de directies der staats- en parli mijnen aan den Ncdert. Mijnwerkersbond meegedeeld er prijs op te stellen, nog maals uitdrukkelijk te zijner kennis te brengen, dat zij de wenschen van ge-, noemden bond in-zake de minimum-loo- nen en verkorting vim den verblijftijd on dergronds der mijnwerkers niet kunnen vervullen. Haar weerhouden daarvan, zoo bcriéhlen de directies, zoowel de overwe ging, dat een met 's Lands oogenblikke- lijlc belang strijdige vermindering van de kolen productie het gevolg van inwilli-1 ging van'die wenschen zou zijn, als ver schillende andere, ook voor normale tij den geldende bezwaren, welke den bond bekend zijn. Wel verklaren de directies zich bereid tot verho.oging van 't dóorsneeloon der houwers voor zoovér dit .op eenige parti culiere mijnen niet is geschied; tot inslellmg van een commissie be slaande uit vertegenwoordigers der direc ties en der vakorganisaties, welke com missie h. i. het aangewezen orgaan zou zijn ter voorbereiding van de invoering van een. scheidsgerecht. Hedenmorgen ontvingen wij nog liet •olgende bericht: Toen de Belgische geïnterneerden in de mijnwerken le Heerlen heden mor gen aan de (mijnen aankwamen, weigerden zij naar beneden le gaan. Zij zijn daarop naar het kamp „Beersdal" tpruggc- in afwachting van een nadere beslissing van hoogerhand. Ook heeft een gedeelte van de ongeorganiseerde arbeiders zich bij de slakeis aangesloten. Alle toegan gen zijn door "militairen afgezej. Omtrent de vergadering, waarin tot staken werd besloten, deelt men nog me de, dat het besluit met 19 tegen 2 stera men werd genomen. De twee tcgeusicm- mers hadden zich .in beginsel ook voor staking verklaard, maar* wilden, alvorens definitief daartoe over te gaan, nog een laatste bemiddelingspoging aan veilden Van de zijde van den Christel. Mijn werkersbond deelde men mede, dat deze Bond dc houding van den ALg. Ned. Mijnwerkersbond van dién aard acht, dat hij met het bestuur van laatstgenoemden Bond geen overleg meer wenscht te plegen. Van de christelijke arbeiders hebben zich slechts enkele" bij de slaking aange sloten, en dan vermoedelijk uit vrees voor molestatie. DE BOOTWERKERSSTAKÏNG. Daarentegen beslaat er vooruitzicht dat de bootwerkerssraking (e Rotterdam nog deze" week zal eindigen. Blijkens meedeelingen van de stakers- afgevaardigden hebben ze gister een on- derhoucr* geliad met de ministers Posthui" ma en Treub in hun kwaliteit van eere- voorzitters van het steuncomité, bene vens met den hoofdsecrelavis, den lieer Van IJssclslem (tevens directeur-generaal van den Arbeid). De Ministers zouden verklaard hebben, ifan de zijde der besturen te staan, en het noodig te vinden dat cr een haven- reserve vo.or de Rotterdamsche bootwer kers komt. Met de Amsierdamsche grond slagen konden zij zich vereenigen. Zij waarschuwden echter de slaking niet ie doen uitbreiden tot de -veembedrijven, wal dim ook dpor de stakingleiders wordt tegengegaan Het komt nu alleen maar aan op den vorm waarin de reserve zal worden ge bruikt1 - - De minister van L. N. en H- had tegen hedenochtend het bestuur der Rotter damsche Scheepvaarlvereenig'ing en den burgemeester van Rotterdam uitgenoodigd lel eer conferentie, aan zijn département, NEDERLAND EN DE OORLOG. •Van de grens. Woensdagmiddag viel 'de 20-jarige De M bij 'het smokkelen van zeep, op «1c electrische draadversperring bij S t - Ann a-t e r-M u id en. De ongelukkige was onmiddellijk dood en de .draden schroei den diepe groeven in zijn lichaam. Zijn lijk is ndar Sluis gebracht om aldaar be graven te worden. Turf en li o u t. Naai* aan de „Tel." wordt gemeld, is binnen cnlcelc dagen de vaststelling te i*wachten van eën regeling betreffende turf-vanLsocneering. De regeling zal op dezelfde leest worden geschoeid als de kolcn-ranlsocncering en zich daarbij aan sluiten Hout zou voorloopig nog niet in de dis- Iributieregeling worden opgenomen. Aardappelen. Dc minister .van L., N. en H. heeft be paald aan de lijst van groenten, waarvoor overeenkomstig het bepaalde sub 3 van de beuohikkirig van 9 Mei jl., consenten kunnen worden afgegeven, wordt <oege-_ voegd. vroege aardappelen Voorts fhieeït de minister vastgesteld. a. voor aardappelen van den oogst 1916 een maximum groothandelprijs- van f3 20 per H.L., een maximum lusscheu" handelprijs wan f3.45 per ILL. en ten maximum klcinhahdetprijs van öi/a cent: per K.G.; b. voor vroege aardappelen van den oogst 1917 een maximum kleinhandel- prijs van 14 cent per K.;G. gedurende den lijd van 21—24 Juni 1917 en van 13 cent pei K G. voor den lijd van 25 Juni 1917 lot nadere aankondiging. De Sl.crt. no. 112 bevat voorl^uog de volgende mcdedceling. Bij de overweging van de maatregelen, te nemen ten aanzien van. aardappelen den oogst 1917, is de'vraag onder dc o,ogen gezien, in lyoe verre aan bet drogen der aardappelen dan wei aan het erwerken tol aardappelmeel de voor keur is le geven. Daarbij is gfebleken, dat het drogen slechts in beperkte mate kan geschie den eb oen aanzienlijk groolere hoeveel heid brandstoffen vereischl dan het ver werken. Zouden derhalve de omstandig heden toelaten een gedeelte van den aardappeloogst voor een onder doeleinde le bestemmen dan voor menschelijk voed- zoo moet aan de verwerking de voorkeur worden gegeven boven het drogen, Tegen het maken van kostbare instal laties voor het drogen van aardappelen moet derhalve worden gewaarschuwd. Ten slotte zij nog medegedeeld, dat bovenstaande opmerkingen geenerlei toe zegging inhouden, dat inderdaad aard appelen zullen kunnen worden verwerkt, terwijl evenzeer de volledige vrij beid zal moeten worden voorbehouden ten aan zien van het tijdstip, waarop eventueel met de verwerking een aanvang zal kun nen worden gemaald. Uitvoer van snijbiet en spits kool. De Rijkscommissie van Toezicht op de Groen!encentrale beeft bepaald, dal van. bovengenoemde producten 100 pCt. voor het buitenland mag geveild worden. Het veilingsbesluur moet echter 15 pCt. van de opbrengst inhouden cn ter beschik king stellen van de Groenteiicenn*ale.: Dit geld dient ten bate der volksvoeding. Uit Mid dei burg. De herige regenbuien der laatste da gen hebben gelukkig geen nadeeligen in vloed gehad op hel bezoek, lieden aan onze stad gebracht ter gelegenheid vau de jaarlijksche paardenmarkt. Reeds vroeg in den morgen brachten trammen, treinen, booten, rijwielen en rij tuigen honderden van builen naar de slad en spoedig was hel in de straten weder een bonte mengelmoes van .frisschó witte mutsen, afgewisseld door de eigenaardige drachten uit verschillende andere deelén van onze provincie. De grootste stroom was natuurlijk spoe dig in de richting van hel Molenwater, waar dit jaar veel meer paarden aan de lijn stonden dan verleden jaar, name lijk 340, tegen 212 in 1916, 281 in 1915 en 420 in 1911. Al bereikte men 'dus heden nog niet het groote getal van voor den oorlog, cr waren tocli ruim hon derd paarden en. veulens meer dan in 1916. De bestede prijzen bleven ditmaal ech- ler verre beneden die van verleden jaar. Voor veulens werd besteed f 160 -f 240, !egen f 300 -f 400 in 1916 en f 175 f 210 in 1915; eenjarige paarden f 350 f 450j tegen 475—f 650 en f 300 f 5Ö0; tweejarige f 175f 500, tegen f 575—f 680 en f 500—f 525. Dc verlotingscommissie kocht voor den r'dprijs 'oen fraai zesjarig paard "van f SS5 aan en verder 40 paaiden en veu lens. In het Schuttershof, waarheen, ook 's middags oc paarden werden ovérgcbracht en waar het zeer druk was, stonden de talrijke andere prijzen voor de verloting geëtaleerd cn bleek ons, dal de commissie weder zeer gelukkig is geweest in den aankoop van fraaie en doelmatige prijzen. - Naar aanleiding van het de Vórige weck door ons vermelde bericht van een huiszoeking in de woning' vau' den heer v D. aan den U. Vlissingschen wegf al hier deelt men ons mee, dat de toen door een der inspecteurs meegenomen instrumenten niet waren een ontvang toestel voor draadlooze ielegraphie, doch eenvoudig twee fclephonen, aan den lieer v. D. in zijn hoedanigheid van be- heeraer in den radiolelegrafischen dienst door het Rijk verstrekt 'ter uitoefening zijner functie. Zooals wij toen reeds meedeelden is er toen niemand gearreslcerd. Ook lot nu loe is arrestatie uitgebleven. Hoewel wij natuurlijk niets kunnen melden van het resultaat dal hel onderzoek der jus titie heeft opgeleverd, meenen we wel te mogen melden, d.at de heer Van D. als gewoon zijn rijks-ambt uitoefent, wat wel niet zou zijn geschied, wanneer cr ern stige verdenkingen tegen hem zouden zijn gerezen. y De betrokkene deelde ons mee lever- moeden, dat de, naar hij verzekerde, ge heel valsche aangifte, een gevolg is van eenpersoonl ijke wraakneming - Do Maatschappij tot exploitatie van" sigarenfabrieken, bij verkorting M E. S., die reeds in tal van plaatsen fi lialen heeft, opent hedenavond ook alhier een winkel en wel op den hoek van de Mai-kt en de Lange Burg Door het aanbrengen aan dezen win kel Van een raam aan de zijde van de Lange Burg is het voorkomen veel ver beterd. Er is óok aan die zijde een deur bij geplaatst, zooddt de winkel van Iwce zijden kan worden binnengegaan. Dc stand voor deze zaak is zekér goed Uit Vtissïngen. - Hedenmorgen is dc mailboot „Zee land van "Vlissingen naar Soutkwold ver trokken. De boot wordt hedenavond of morgenmiddag .terug verwacht; zij zal meebrengen de leden der commissie, diei naar Engeland vertrok ter bespreking van dc economische belangen van Dene marken. - Gistermiddag is "te Vlissingen de 17-jarige Belgische jongeling, ge naamd B en leerling van het Belgisch Atheneum aldaar, bij het baden in «le

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1917 | | pagina 1