Maandag 18 Juni 1917.
BIMNEMAID.
Dit Stad en Provincie.
Jö 141
160» Jaargang
Abonn. prjj» per rwartaal te Mid
delburg ea bij ie agenten in Vlissingea
Ml Goes f 1.55; pér post f 1.75.
Advertenties 20 cent per regel.
Bij abonnement veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen
van 1—7 regels f 1.50. sjj
OVERDREVEN BEZORGDHEID.
De verkiezingen van de vorige week
hebben één voordeel gehad: ze hebbtïn
een bij velen kwijnende belangstelling
in de politieke zaken weer opgewekt.
En <lal kan niet anders dan goed zijn,
want de kwesties die nu- aan de orde
zijn, (vterdienen 'toch werkelijk wel de
aandacht.
Maar tegelijkertijd bleek ons dat <Èe
zoo Jang slapende belangstelling het on
gelukkige gevolg heeft gehad, dal
menigeen niet op de_hoogte is van wal
in dien tusschenlijd gebeurde. Over de
onderwijskwestie hoorden we opmerkin
gen die blijk gaven van een geheel
verkeerd begiip van den stand van
zaken. We hopen over die kwestie dan
eole nog eerlang een en ander nader
in de herinnering' te brengen.
Voor vandaag zullen we ons echter be
palen lot het beantwoorden van een
ons gezonden vraag van iemand die zich.
zeer bezorgd loonde over* de gevolgen
welke de evenredig© vertegenwoordiging
voor de Linkerzijde zal hebben. Hij
schreef zelfs van een strop die de linfcf
scben voor zich gedraaid hébben omt-
dat, volgens E. V. de rechtschen 80
pet. en de Linkschen 20 pet. van dé
nieuwe Kamer zullen verwerven.
Deschrijver zal waarschijnlijk niet
voldaan zijn met de opmerking daf
de linlc^chen, als zij blijkens de ven.
kiezing.':cijfers niet meer dan 20 pet.
der bevolking omvatten, ook geen recht
hebben op meer dan 20 pet. der
zetels.
Maar is 't zoo erg gesteld?.
We weien dat er anderen' zijn, 'die
niet zóó erg pessimistisch de zaken
inzien maar toch ook een blijvende
overheersching van rechts vreezen van
hel stelsel der Evenr. Vertegenwoor
diging.
Om nn met een groot woord daari
legénover vol te houden, dat er geen
lcou aan de lucht is een beeldspraak
die.. ,op 't oogenblik zeer van pas is!
dat zou dwaasheid zijn. Maar we
willen hieronder eenige cijfers geven,
waaraan men meer houvast» heeft dan
aan die in dé lucht zwevende voorspel
lingen.
Voorop sla, dat niemand met zeker
heid iets kan zeggen, van den uitslag
van verkiezingen volgens E. V
Ten eerste komen er bij de ruim
één millioen kiezers die we nu hebt-
ben, nog ongeveer 400.000 nieuwe kie
zers, Wie Surft uitmaken hoe die over
de partijen verdeeld zullen zijn9
Ten tweede brengt de stemplicht kie
zers naar oe stembus die er nooit
kwamen.
Ten derde geven de verkiezing?-1
cijfers van 1913, geen wiskundig 'juiste
aanwijzing van het aantal aanhangers
van de partijen. Immers ook reeds bij
de eerste stemming vereenigde in de
gemengde daslricllcn, en dat waren
zeker de meesten de candidaat van
de coalitie, evenals die van de concen
tratie, de stemmen bp zich van ülle
partijen dier groepen, In de stemmen
op een anli-revolutionnair uitgebracht,
vindt men ook die van" Chr. historic
schen en van katholiekenin die op
een katholiek vindt men tal van nieli-
kalholiekcn; op oen vrij-liberalen werd.
gestemd door vrijzinnigen van alle rich
tingen, enz.
Maar cenige aanwijzing is er toch wel
hit tc halen, omdat bijv. de katholieken;
die onder 't anti-rev. stemmencijfer tc vin
den zijn, weer voor" een. deel worden uit
gewisseld door de anti-rev stemmen uit
gebracht op katholieken in een ander
distfïct.
Echter niet ten volle! Wbarop we zoo
terugkomen.
In 1913 werden bij de eerste stemming
voor do Tweede Kamer uitgebracht op
ide
161.238 st.
90.441
127.058
AnCi-revoL
Cbr.-Hist.
Ivatholieaen
Samen'
Vrij-Libe raten
Unie-Liberalen
Vrijz.-Dera.
Soc.-Dëm
Samen
Anli-rev.
Chr. Hist.
R. Kath.
Samen
Vrij-lib.
Unic-lib
Vrijz.-Dew.
S. D. A. P.
S D P.
Chr Soc.
Samen
47.037 st.
119.878
69.761
144.381
1.339
4.500
381 737 st.
386 896 si.
Nu geven die cijfers nog geen volledig
beeld van het kiezerskorps, want van het
totaal van 960.676 kiezers van daf jaar
bleven er nog ren aantal Ihuis, en boven
dien moet er bij in aanmerking genomen
worden dal In zes katholieke districten
(Grave, Ilchnond, Veghel, Vcnlo, Weert
en Zevenbergen) geen stemming plaats
had zoodal die geen aandeel leverden,
in '1 bovengenoemde staatje.
Samen hadden die zes districten toen,
45.690 kiezers. Laten wc nu rekenen dal
vier vijfden daarvan katholiek zou heb
ben gestemd, als ze ter stembus waren
geroepen, dan moet het bovenvermelde
cijfer der katholieken met 36 470 ver
meerderd -worden, en wordt het dus ge
bracht op 153.528. -Het totaal aantal' uit
gebrachte stemmen moet daar dan ook
mee vermeerderd worden en komt dan
Op 805.103.
En als we dangaan uitrekenen welk
percentage het stemmencijfer van ieder
der partijen heeft van dat totaal aantal
stemmen dan komen we tot de slotsom
datde Kamer toen niet naai- even
redigheid dier slemmencijfers is samen
gesteld, want de rekening brengt ons tot.
de volgende percentagé-cijfers waarnaasf
we hel aantal leden plaatsen dat ieder©
partij werkelijk had in de toen gekozen!
Kamer.
Perc.
24
17
16
Aantal
Kamer!.
11
10
25
10
22
7
15
54
Dit lijkt mal. maar het is niet zóó erg
als 't lijkt, want wie op de cijfers van
een gewone verkiezing, en dan nog
wel een tusschen partijbonden d©
Evenr Vertegenwoordiging wil toepas
sen, begaat een groote fout.
Men deoke terug aan hetgeen we hier
hoven aanstipten Uit de praktijk weten
we 'dat onder de stemmen op anti-revo-
lulionnairen zich een groot aantal stem
men van chr.-historischen eö van ka-,
tholieken bevinden, terwijl men aan den
anderen kant zeker niet een g e 1 ij k
aan lal anti-revolutionairen onder de ka
tholieke stemmen, is te vinden. Die waren!
niet zoo trouw' Bij werkelijke Evenr,
Vertegenwoordiging zou men een heÖ'
andere verhouding krijgen.
En dat geldt ookvoor links.
Voorts is juist een der dingen "die men
mei Evenr. Vertegenw. zoekt te berei
ken, dit: dat de minderheden die nu in
de vast-geKleurde districten geen aan
drang hebben om te komen stemmen,
dan wèl waarde voor hun stem krijgen,
omdat zij met de andere stemmen van
hun richting samentellen.
En dat is iels wat speciaal aan linies
lei) goede zal komen in de vele distric
ten die onveranderlijk rechts zijn, on
waar die linksche kiezers nu niet kwa
men stemmen, ook al was er een vrij
zinnige cf soc.-dcm. candidaat gesteld.
Ze onden het toch verloren moeite!
Die stommen zijn in den bovenvermel
den slaat niet vertegenwoordigd. En het,
zijn er samen eenige tienduizenden.
Denkt men nu bovendien nog aan die
400 00C nieuwe kiezers, die er volgens
t algemeen kiesrecht bij komen, dan ligt
de conclusie voor de hand:
dal de verhoudingscijfers van 1913 ze
ker geen reden geven om nu reeds als
vaststaand aan te nemen dat in de niéuwe
omstandigheden van alg. kiesrecht eh
Evenr. Vertegenw. de schaal beslist naar
rechts zal overslaan.
Zelfs al zou men er geen nieuwe kie
zers Dij krügen, dan Is 't vopr ons nog
de vraag of de meerderheid zoo onher
roepelijk rechts zon worden. Daarvoor
't verschil te klein.
We zijn geen groote enthousiasten voor
Evenr. Vertegenw., maar we kunnen er
loch niet het kwaad in _zien, dat rechts:
nu voor goed baas zou zijn, gesteld
dat rechts zoo'n aaneengesloten phalanx
blijft, wat o i. zeer to betwijfe
len is.
En in ieder geval zullen we daórom
een billijkheidsverdeeliug niet afwijzen.
Personeel
Inkomatenb.
Vermog.bel.
Suiker
Wjjn
cdiatillecrd
Zout
Bier en Atjjn
Geslacht
Zegelrechten
Registrator
Hypotheokr
Snocoaaier.
Invoerrecht.
Ferwnat»og
Goud, tilver
Essaailoon
Statïttiékr.
Mjjnreoht.
Domeinen
Staatsloterij
Jacht, viesch.
Loodsgelden
ALGE.MEENE STAATSPARTIJ.
Men deelt mede, dat de „Algemee-
ne Staatspartijin den uitslag der stem
mingen van Vrijdag jl aanleiding vindt
om een volkspetitie aan de Koningin
voor te bereiden, ten einde er bij hare
Majesteit op aap te dringen om:
Ie de aanhangige voorstellen
Grondwetswijziging niet goed te keuren,
wanneer deze door de zitlievende Ka
mers"-zullen zijn aangenomen;
2c. Treub te belasten met de recon
structie van het, ministerie zoö mogelijk
met behoud van Loudon als Minister van
Builenlandsche Zaken.
EEN BURGER ALS MINISTER VAN
OORLOG.
Een belangstellend lezer schrijft aan
de „Aruh. Crt", dat mi. de Jonge- nicL'
de eerste burger-minister van Oorlog in
ons land is. Van 1 Februari -30 Septem
ber 1876 was jhr. G, J. G. Klerclc even
eens burger-minister van Oorlog.
DE NIEUWE KRUISER.
Dc Minister van Marine heeft aan de
Maatschappij „Feijenoörd" te Roüerdiani
den bouw opgedragen van een kruiser
voor de^ verdediging van Nederlandsch-1
Indië.
De Rijksmiddelen in 1917.
De opbrengst der Rijksmiddelen (hoofdsom
en opcenten) over de maand Mei 1917 be
droeg ƒ24.145.074.36 tegen/ 19.537.649 29
over Mei 1916.
Het eon twaalfde gedeelte der raming
over het geheele jaar bedraagt 16.093.000,27
Wij laten hieronder volgen de inkomsten
over de eerste vijf maanden van 1917,
vergeleken met die over de eerste vijt-
maanden van 1916.
Middelen. 1917. 1916.
Gronibelast. t 5.779.019 f 5.896.244
1.893.770 2.300.011
23.375.295 17 086.331
1.315.14? 1.069.597
11 511.715 12.008 842
425.796 391007
12.369.473 10.636 637
988.365 918.547
564 899627.384
4.212.058 3.905.401
4.740.827 8.150 875
5.710.970 4.049.698
601.225 400.386
8.713.994 6.395.714
4.917.316 7.396.528
1.424 11.156
277.220 251.970
321 215
705.631
rer bcoordeeling, in hel belang van de
l'ruitvoorziening wordt geacht, de afgifte
van consenten voor bepaalde soorten
van fruit, in bepaalde streken geteeld,
voor zekeren lijd te "schorsen.
Zjeppe lins.
Gisterenmorgen vloog -een Zeppelin
•over het midden van het eiland Texel
in Oostelijke richting. Boven Gronin
gen en.Veendam werden eveneens Zepr
pelins waargenomen.
1.696.044
235.079
1.749
179 642
13.513
948 913
235.393
1.827
356.714
Totaal i 90.166.491 f 78.052 414
De opbrengst'.over de maand Mei der
oorlogswinst- en verdedigingsbelastingen
was f 13.583.608.51die over de eerste vijl
maanden van 1917 van genoemde belastingen
f 40.733.287.24s.
De opcenten, geheven ten bate van het
Leeningfonds 1914, gaven over de eerste vijf
maanden van het jaar een opbrengst van
f 14,684.548.37.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
V. e r h 1 ij f ontzegd.
De commandant der stelling van de
monden der Maas en der Schelde heeflj
het verblijf in zijn gezagsgebied wegens
het betrokken zijn bij den smokkelhandel
ontzegd aan Theophicl Veugelen, gebo
ren 18 Mei 1885 te Bruijel, wonende le
Nieuw Namen., van beroep bakker, van
nationaliteit Belg.
Eieren.
Door den Minister van L., N. on H. is
voor de week van 17—23 Juni de hoe
veelheid ter beschikking te stellen vol-
vcrsche kip- of eendeieren voor iedere
100 uitgevoerde vastgesteld op 40, en is
de prijs van de kipeicren, bestemd voor
distributie door de gemeentebesturen en
oor conserveering, bepaald óp f7 per
100 stale's.
Uitvoer van versch fruit.
De minister van L.,N.eiiH. heebt be
paald, dat consenten voor -den ïilvoer van
versch fruit alleen - worden afgegeven
aan exporteurs, in dien zal zijn vol"
daan aan één of meer vftn 'de on-'
derslaande voorwaarden, zooals nader
door de Rijkscommissie van toezicht
op de vereemging Fruitcenlfrale na
goedkeuring van "dén minister van landr
bouw, nijverheid en handel zal zijn
bepaald, te weten dat-
van elke partij te veilen versch
ifruil een vast te stellen percenla(g(é
voor hel binnenland en of voor de
bij de Rijkscommissie van toezicht in
geschreven inrichtingen tot het ver
werken van fruit zal zijn geveild;
b. van elke partij te vellen versch
fruit een vast te stellen percentage
van prima bewaarbare kwaliteit voor
het binnenland" zal worden gereser
veerd.
Consenten lot uitvoer van versch
fruit worden slechts afgegeven na over
legging eener verklaring van den vei'
RngsVereeniging, ten bewijze, dat de
partij voor het buitenland is geveild.
III. Tot meerdere zekerheid, dat ex
porteurs of koopers ter veiling aan
hen door den minister van Landf-
bouw, nijverheid en handel gegeven
voorschriften en opgelegde verplichtin'
tingen zullen voldoen, kan de Rijks}-
commissie het stellen van cautie of
bankgarantie voorschrijven, waarvan het
bedrag dooi* haar is te bepalen.
Bij overtreding' of niet-nakoming,
bedoelde voorschriften en opgelegde ver
plichtingen. is de Rijkscommissie ber
voegd de door den betrokken exporteur
of ltooper gestelde bankgarantie of eau1
Üe geheel of gedeeltelijk verbeurd te
verklaren, ook al geldt de overtreding
een ander artikel dan in verband waad-
mede de bankgarantie werd gcsSfeld.
IV. De Rijkscommissie is bevoegd in
bijzondere gevallen, indien zulks, 1e ha'-
Uit Middelburg.
Wij verwijzen naai- de in dit nuïnmer
voorkomende bekendmaking van B. en
betreffende het gebruik van gas en
electricheit voor verlichtingsdoeleinden
van winkels, kapperssalons, koffiehuizen
en openbare lokalen.
Etalage-verlichting met gas of electrici-
it blijft verboden, maar toegestaan
wordt verlichting van de winkels en kap
perssalons met één gaspit of één licht
punt.
Koffiehuizen en voor hel publiek toe
gankelijke gebouwen mogen verlicht wor
den met één gaspit of één lichtpunt per
vierk, "M. vloeroppervlakte van 't lof-
kaal.
Uit -Vlissingen.
De Nederlandsche Levensverzeke
ring, ziekte en begrafenismaatschappij te
V1 i s-s i n g e n is overgegaan aan de Ver
zekeringsmaatschappij „Holland".
Uit Z uid-Beveland.
Het 5-jarig zoontje van den heer
Chr. den D. te II o e d e ke.n s kerk e
kreeg dezer dagen al spelend een doorn-
tak in het oog.
Na eenige dagen zette het oog dermate!
op, dal geneeskundige hulp moest wor
den ingeroepen, op wiens advies hel oog
terstond is moeten worden verwijderd.
Toen Zondagavond 11 uur de heer
Kievit van 's-Gravenpolder den opril aan
den Schorebrug in groote vaart af
reed, brak de'voorvork van zijn rijwiel,
waardoor hij zich ernstig bezeerde De
gemeentfisecrc-L-iris hoorde Item kermen,
ging er heen en deed hem per as naag
den dokter te Kruiningen vervoeren.
In een Vlanrtoe belegde spoed-
eischende gemeenteraadsvergadering te
Kruiningen werd besloten lot het
zetten van een scheidingsmuur in het ten
deele aangekochte heereuhuis aan het
Marktplein cn het werk te gunnen aau
den laagsten inschrijver, den heer C.
Wondergetü, niettegenstaande de insclirij-
ingssom dc raming van kosten ver over
trof.
Zaterdag zijn te Iorsoke voor
de 2 lus.chentijds opengevallen raadsze-
lels 8 caudidaten gesteld, n.l dc heef-
ren L, Bom Jz. en P. J. Poleij, door
dc vrijz. kiesver., P. de Koeijer en
J - Kramer, Ned, Herv. kerk, J. A.
var. Sprundel, mossebndustrieel, J. Osi.
-sewaarde en J. Hollcbrand, soö.-dem
C L. Bom Jz.
Naar allen schijn hebben de anlir
revol. zich trouw aan de overeen
komst hunner kiesvereeniging en die
der vrijzinnigen gehouden om te laten
zitten wat zit.
In do haven te Hanswecrt is Za
terdagmiddag de soldaat Krijger van hel
detachement aldaar (afkomstig van /ie-
ïkzee; bij hel banen verdronken Zijn
lijk is opgehaald.
Uit Noord-Be veland.
Vrijdag jl was te W i is s e n k e r ke
een raadsvergadering belegd, jdie in lioofdb
zaalc bedoeld was als gelegenheid; voor
burgemeester en raadsleden om afscheid
wan elkaar te nemen. Allen waren aan
wezig; het voorzitterschap werd waar
genomen door den oudsten wethouder,
den heer A. v. idMaas.
Een korte geheime zitting ging vooraf
Na de heropening nam de oud-burge
meester het woord, om, onder herinne
ring aan zjjh ruim vierjarige werkzaam
heid, uil te' spreken zich bewust le zijn,
dal hij in menig opzicht is tekort ge"ko-
men, maar steeds getracht heeft een
onafhankelijk en onpartijdig burgemeester
te zijn. Dat er onder zijn leiding nog be
langrijke gemeentebelangen zijn bevor
derd, is niet het minst toe te schrijven
aan deh steun, dien hij vond bij raadsle
den, wethouders en gemeenteambtenaren.
Ilij. richtte tot elk dezer colleges een
woord van warmen dank en sprak den
wensch uit, dat de gemeente m bloei
mocht blijven toenemen
Spreker werd beantwoord door de wet
houders v d. Maas en Schippers en na
mens den raad door liet lid de Regl, die
hem dank brachten voor lielgeen hij als
burgemeester voor de gemeente deed en
voor de welwillendheid en vriendschap
ook buiten de ambtelijke verhouding van
hem ondervonden; alsmede door den se
cretaris, die daarbij een beknopt overzicht
gaf van de zaken, onder hel bestuur van
den heer van Kempen in ruim vier jaar
tot stand gekomen.
Dé telkens herhaalde toejuiching van
-aller woorden getuigde van de instem
ming, die hel gesprokene vond. Daarna
werd de vergadering gesloten.
Uit Tholen.
Zondagmiddag is 1e Stavenisse
de ruim 30-jarige jonkman J. v. t H,
buiten don dijk aan den Moggershilpoldpr
vermoedelijk bij het baden verdronken
In dc Zaterdag te Stavenisse
gehouden vergadering van ingelanden van
liet-waterschap „Stavenisse" word de re
kening vastgesteld op.f 22.962,94 ontv. en
f 18.953,12 uiig. en de begrooting op|
f24.879,44.
Besloten wérd tot hot aangaan eeuer
geldleening ad f 1000, tot tijdelijke voor
ziening in kasgold.
Benoemd werd als .waterbouwkundig
ambtenaar de heer J. van Oost, periodiek
aflredeud. Ve-worpen werd ecu voorstel
ran den beer J. A Snijder te Bergen op
Zoom, met 12 tegen G steinm'en. in zake
hel nemen van aandeden in de op t©
richten locaal; poor Tholen—W' Brabant,
ter vervanging van de vroeger vastgëï"
stelde subsidie.
Aan de ambtenaren van het waterschap
werd over dit dienstjaar een duurtetoe-
slag van 10 pCt. verleend.
Uit Zeouwsch-Vlaanderfen O. D,
Het Rijksdistribuliekautoor voorhui
den en leder heeft alsnog op de lijst van,
erkende handelaren gebracht den heer
J C de Kort te IIu 1 st.
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen W. D.
Zaterdag hebben rijkspolitie en com
miezen te^S luis in een paar perceelen,
een inval gedaan. Bij een werd een GOT
K.G. koffie in beslag genomen, bij een
ander een hoeveelheid zeep.
In de Vrijdag te Sluis gehouden;
vergadering van den gemeenteraad, waar
bij de lieer Iz. Brevet afwezig was, werd*
dc post rijksbijdragen op de begroeting
1917 gewijzigd in dien zin dat f260 komt
ten laste der gemeente, doordal de „tij
delijke" leerkracht aan school A reeds!
veel langer in dienst is don de termijn*
<lien de wet stelt voor het ontvangen van'
rijksbijdrage.
Iiel cijfer van den Hoofdei. "Omslag
werd met f 3000 verhoogd en 'gebracht
op f 11 000 Fn verder werd de postj
voor distributie op f 3500 geraamd.
Dc eerste wijziging, die betreffende de
f 260 gaf aanleiding loUde opmerking, dat
die lijdelijke leerkracht de gemeente duur
te' staan komt. Daarom werden B. en W.
gemachtigd tot het doen van een oproe
ping voor een vast onderwijzer
Een tamelijk breedvoerige discussie
ontspon zich over het verzoek van eenige
ingezetenen om aansluiting aan de gas
leiding. Volgens coutract is de gasfabriek
erplicht, aan elke aanvrage om aanslui
ting te voldoen. Maar, nu wegens kolen-
schaarschte en 'petroleumgebrek, velen,
die vroeger geen gas. verkozen, aanslui
ting vragen, hoofdzakelijk voor kook gas,"
rijst de vrees, dat de toevoer uit Brugge
wel eens totaal stop gezet zou kunnen,
worden, als 't gasverbruik sterk zou ver
meerderen. Ook is 'l moeilijk, in deze
abnormale tijden verbinding te krijgen
met de directie der fabriek t© Brugge.
In deze moeilijke kwestie werd geen be
slissing genomen.
KERKNIEUWS.
Zondagvoormiddag werd le Krui
ningen de in December beroepen pre
dikant ds J, G. Sleenbeek van Lutjegast
in zijn ambt bevestigd door zijn schoon
vader ds. Schrijvers, dié tot tekst ge
kozen had- Joh 3: 28 (le gedeelte).
In de namiddaggodsdienstoefening dee<J<
hij zijn intrede naar aanleiding van Hand.
laatste gedeelte.
Te Stavenisse verkregen Zater
dagavond bij de verkiezing voor nota
bele der Ned. Ilerv. kerk (vacature D.
Dane, welke als zoodanig bedankt bad)
de lieeren .T. "Wesdorp en J. Leuue resp.
23 en 22 stemmen van de 71, zoodat er
tusschen ben een herstemming moet
plaats hebben op Zaterdag 30 Juni a s.
Door de particuliere synode van
de Gereformeerde kerken in Zeeland
besloten er bij de respectievelijke ker
ken op aan te- dringen, zoo noodig aan)
haar emeritus-predikanten, weduwen en
weezen een duurtetoeslag van 12 pCt.
toe te kennen.
De diaconale conferentie van de
classis Axel der Ger. kerken heeft, naar
aanleiding van een vraag wat de diaco
nieën tegen hel steeds groot er wordende
aantal tubercu'oselijders kunnen doen, ge
concludeerd, dat in de classis een fonds
zal konien van diaconieën, die behoeftige
tuberculoselijders te verzorgen hebben.