MIDDELBIIRGSCHE COURANT. M 132 Donderdag 7 Juni 1917. 160* Jaargang A'boa 11. prQl pec kwartaal in Mid delburg en bij ue agenten in Vlissingea vn Goes f 1.55; per post 11.75. Advertenties 20 cent pec regel. Bij abonnement veel lager. Familieberichten en dankbetuigingen van 17 regels f 1.50. BE BETEEKENIS VAN HET ONDER WIJS-COMPRO.IIIS. Nu de kiezers van het district Middel burg beho"*ren tot ben, die opgeroepen worden om door een stemming voor de Tweede Kamer een soort referendum te houden over de aanhangige grondwets herziening - het eenige doel der Ka merontbinding willen we nog eens deen uitkomen welke beteelcenis de in art 192 der Grondwet neergelegde nieu we grondslagen voor de onderwijlsrege ling hebben En we zullen dat doen door aan te halen een beschouwing van den per soon, om wiens Kamerlidmaatschap het in dil district giaat, nl. van mr, E. E. van Raalte. "We doen dit. mét te meer genoegen, omdat we er een ongezochte gelegenheid door krijgen, licht te laten vallen op de zeer eervolle positie die de afgevaardigde voor Middelburg in de laatste vier jaar in de .Tweede Kamer heeft ingenqmen Dal geidl natuurlijk in 't bijzonder voor de allerlaatste maanden, toen hij als! opvolger van den heer De Meester de leidei' was van de Unie Liberale Kamer fractie. Maar ook reeds dajarvóór heeft hij herhaaldelijk niet alleen als scherp zinnig jurist, maar ook als iemand van helder oordeel op allerlei gebied, een piet geringen invloed gehad op den gang van zaken En wat ons daarbij meerma len getroffen heeft, was het streven naar eerlijkheid in de partij-politiek. Dal was het ook wat. uitkwam in de rede die liij 31 Oct. jJ. bij de algemeen© beschouwingen over de Grondwetsher ziening hield. Hij liad daarin allereerst betoogd dat nietm de voorstellen der bfevredigings- oommissie het compromis ligt, maar al leen in hel nieuwe art. 192. En daarna ging hij voort „Laat ik nu mogen zeggen, hoe ik dat compromis opvat. Niemand geef. op dit gebied zijn idealen prijs. Niet de voor standers van de bijzondere school, van de priori leb van het bijzonder onderwijs, wier ideaal is- het bijzonder onderwijs: :regel. de staatssch ol aanvulling. Ook niet zij, die, zooals ik, daarmede geensr zins instemmen, maar wier ideaal, wiee overtuiging i.>, dat de zorg voor 'het on derwijs, liet verstrekken rechtstreeks van het elementair onderwijs, waarom het hier in de eerste plaats! gaat, behoort tot de primordiale plichten van den slaat Maar al wordt van niemand verlangd, dat hij in deze zijn ideaal opgeeft, voor den tijd. waarin deze nieuwe grondwetsar tikelen z uilen gelden, voor de eerstvol gende 25 of 30 jaren, of dan zooveel korter of langer, als deze herziening kracht van wet zal behouden, zal het compromis, in deze bepalingen neerge legd, de regeling van ons onderwijs be heer schen. De concessie, welke van.de linkerzijde ge vorderd wordt de finan- cieele gelijkstelling, met eerbiediging van de vrijheid van richting want het een en het ander behoort bijeen; laat ons rui terlijk erkennen, dat het een zonder hef ander aan hel eerste [alle waarde zou »ntj- nemen vrede te hebben met liet denkbeeld, dat alle bijzonder onderwijs, hoe sterk cn hoe eenzijdig ook gekleurd, uit de openbare kas zal zijn te bekoatir gen, io. een conceissie van niet geringe bpteekenis. Evenmin gering is de con cessie, welke van de rechterzijde ver iaegen wordt; de blijvende huldiging in de Grondwet van het beginsel, de regel der ubiquiteit van het openbaar onder wijs, hel overal gevonden worden, het in redelijkheid opgevqt begrip van het overal gevonden worden, cn in voldoende mate 'gevonden worden van de open bare school. Dc heer van der Voort van Zijp heeft mij dezer dagen in zijn rede geïnterpel leerd cn herinnerd aan hetgeen ik gtez.Ggd heb in dc jongste algemeene vergade ring1 van de Liberale Unie. Ik heb daar mijn gehoor uiteengezet, dat wij het de zerzijds allen eens waren over de finan- cieelc gelijkstelling en dat Idaarin een (ger rcede basis t ot verdere overeenstemming zou zijn gelegen. Ik vroeg toen, welke concessie ib'ij ideze transactie, bij' khf comf- premis, werd gedaan door de rechter zijde. Het antwoord, dat daarop uil de vergadering kwam, was niets. Toen heb ik op die interruptie geantwoord: Niets? zegt gij? Ik zeg. het maximum], dat de rccl;lerzijde kon geven. Dit was nu niet een antwoord op een interruptie, die al tijd eenigszinS prikkelend werkt en ver der ging dan mijn bedoeling was, maar liet was mijn vólkomen overtuiging op dat oogenblik en ik herhaal dezelfde woor den nog eens in deze vergadering. Men behoeft aan Triijn gezindheid te dezen aanzien geen .oogenblik te 'twijfelen -Laat ik de beteekenis' dier concessie nog eens .omschrijven in de woorden zelf van den heer van der Voort van Zijp. „Wanneer" zoo sprak liij in de vergadering van 2-1 October jJ. „het nu zoo is, dat wij het maximum gegeven hebben van wat wij geven kunnen, dan herhaal ik: wilt gij de totstandkoming van art. 192 mo gelijk maken, tracht dan van ons niet meer te krijgen", en dan volgen in zijn rede deze woorden: „Wij hebben in het compromis aan .onzen eisch: de vrije school regel, de openbare school aan vulling, het zwijgen moeten opleggen." In juistere termen kan niet worden uitgedrukt wat ik meen: dat dit is een groote concessie, de grootste, die kan worden verlangd. Ilc wil, wat mij betreft, op loyale wijze met dit compromis zoo mogelijk mede gaan Ik vraag van de rechterzijde niets meer. niets wat zij. naar mijn meening niet geven kan en geen verdere conces sies, die ik, mij een oogenblik in haar plaats stellende, ook niet bereid zou zijn te doen. Maar wel mag worden verlangd, dat wij onze bedoeling, die beiderzijds voorzit bij dit compromis, niet hullen in min of meer dubbelzinnige lennen maar zoo duidelijk mogelijk in de Grondwet uitspreken." We hebben aan deze woorden heel weinig1 toe te voegen. Wanneer men spreekt met personen links, die zich niet kunnen losmaken van de leuzevóór de openbare en legen de bijzondere school, dan zal men ï>Or ven alles dit argument tegen komen: de heele regeling komt slechtst ten gunste van de bijzondere school, want de voor standers daarvan kunnen er slechts bij winnen, zonder iets te verliezen. Daarom hebben wij in de woorden van den heer van Raalte nog eens gewezen op hetgeen ook rechts OP geeft, waardoor wel de- jeijjL de regeling het karakter van een compromis krijgt, van een verzoenings overeenkomst, die door wederzijds toe geven een eind maakt, natuurlijk niet aan den gehcelen schoolstrijd, maar aan het hatelijke gedeelte ervan, dal iedere verdere ontwikkeling belemmerde, en de heele politiek vergiftigde. BIUHENiAHD. DE KAMERVERKIEZINGEN. De zeven politieke partijen hebben te Amsterdam besloten, niet alleen dat elke partij alleen Candida ten zou stellen in haar eigen vacatures, maar voorts: dat elke partij zich, op grond van de door de Hoofdbesturen getroffen over eenkomst, verbindt steun te verlecnen aan de aftredende candidaten der andere partijen of dc daarvoor door hunne or ganisatie in de plaats te stellen candi daten, wanneer deze mochten worden bestreden. Ter vergadering is de bedoeling van deze laatste zinsnede toegelicht indezeh zin, dat alle partijen gezamenlijk cn ge meenschappelijk zullen opkomen voor de negen aftredende candidaten De R.-K. kicsvereeniging te Groningen „Ieders Recht" heefl besloten de kiezers ie raden te stemmen op mr: J. Limburg.. In verband met deze en dergelijke be sluiten willen we niet nalaten de aau- daelil te vestigen op een merkwaardige uitlating van liet anti-revolulionnaire blad „De Zeeuw", dat naar aanleiding van de canaidaatsteUing-Iiofmuir le M i d de 1- b u r g de opmerking maakte „Het spreekt van (zelf dat deze ver kiezing ons en de onzen koud 'Iaat Het blad heeft toch zeker ook wel eens van een partij-overeenkomst gehoord die, ter wille van het tot stand komen dei' Grondwetsherziening, bijv. de vrij zinnigen te Goes zou binden, niet alleen om geen candidaat tegenover jhr. mr. de Savomin Lobman te stellen, maar ook oin diens herkiezing te bevorderen, als hij mocht worden bedreigd? De katholieke confrater van genoemd blad. nl. de N. Z. Crt ziet de zaak trou wens anders in. Dit blad schreef gister avond over ide stemming te Middelburg: „Uit het lussclien de politieke partijen geslolen accoord vloeit voort, dat ook de katholieken van het district Middelburg op van Raalte moeten stemmen. Dat is eiscli van politieke moraliteit." Br moet nóg een partij! worden vermeld In Amsterdam IX is candidaat gesteld W. Ooslerbaan, die blijkt te zijn een brood- en banketbakker en tevens technisch redacteur van de „Ned. Bak- kerseouranl". Hij is gesteld door win keliers, die ontevreden zijn over de dis- IriDUtie. dan gewenschl schijnt voor hel regelen; van sommige interne verhoudingen. IIET INDISCHE POLYTECHNIC,UM. Is de „Nieuwe Crt." wel ingelicht', dan bedraagt de gift, door H. M. de Ko ningin toegezegd voor een Polytechni- cum in Nederlandsch-Indië, welks op- richling.door den heer Van Aalst bij den ee re maaltijd aan het Comité „Indiè Weer baar" werd aangekondigd en waartoe de minister van Koloniën l?ij totstandkoming <jen steun der Regeering toezegde, niet minder dan een half millioen gulden: GEDENKTEEKEN MR. GOEMAN BOKGESIUS. Naar hel Vad. meldt, heeft het hoofd; «tuur van de Liberale Unie een comi missie uit zijn midden benoemd om de oprichting van een blijvend gedenkleeken voor mr. H. Goeman Borgesius voor te bereiden. Deze commissie, beslaande uit de hee- ren W. P. Kops, A Roodhuijzen en mr. H. Smeenge, is reeds eenigen tijd aan hel werk en binnenkort hoopt zij met hare voorstellen te komen. UIT OOST-INDIË Men seint uit Batavia aan de N. R. CC: .uitenant-general Swart, civiel en mi litair geuverneur van Atjeh en Ondert hoorigheden, zal waarschijnlijk belast worden met de. uitvoering' van den mi- litïcplicht. Het blad voegt hieraan toe- Men aanvaarde dit bericht met het grootste voorbehoud. Reeds was bier te lande bekend, dat generaal Swart de gast was van den G.-G. Als een' derge lijke autorijteit "bij' den G.r-G. logeert, duiken er wel meer geruchten op, en zeker in dezen tijd. DE CRISIS AAN „OORLOG". Naai' de Haagsche correspondent van liet Hand. verneemt, zal de leiding van het departement van oorlojg binnen niet te langen tijd weder aan een afzonderlijken minister warden toevertrouwd. Er zijn zekere leekenen die er op wijzen, dat dc regeering inderdaad niet voornemens is om het interimaat ianger te bestendigen NEDERLAND EN DE OORLOG. Over de grens. De directeur der directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Breda heeft bepaald, dat de zandweg loopende langs De Sterre" tussclien grenspalen tio. 303 en 304 en de steenweg loopende langs het kantoor Oudenburgsche Sluis bij grenspas, no. 304, zijn aangewezen als wegen waarlangs op werkdagen tusschen zonsop- en onaergang de grens mag wor den overschreden door ben, die hetzij hun in het buiten de electrische draad versperring Eggende land in België, hetzij bun in Nederland liggend land wen- scben te bebouwen. Ons broodrantsoen. Het Ned. Corr.-bureau meldt: Hel hinnenkomen van verschillende schepen met tarwe en bloem voor de regeering zal bij de bevolking waarschijn- tijic de verwachting opwekken van een grooler rantsoen of wel van nrood van uitsluitend tarwemeel gebakken. Aan deze verwachting kan geen gevolg worden gegeven omdat de algemeene positie van den Amerikaanschen uitvoer het steeds mogelijk maakt dat de t-arwe- aanvoer niet ongestoord en in de benoo- digde hoeveelheden kan blijven doorgaan. Niettegenstaande dat in de laatste weken belangrijke hoeveelheden tarwe en tarwe bloem voor de regeering zijn binnen gekomen, gebiedt dus de voorzichtigheid het rantsoen niet le vergroofen Men zal zich herinneren dm de maat regelen der Duitsehe regeering lot mee- doogenlooze voering van den duikbooten oorlog het onderzoek van onze schepen in een haven van Groot-Brilanië, gelijk tot dusver krachtens overeenkomst tus schen de Britsche regeering en de Neder- landsche Reeders geschiedde, opmogelijk hadden gemaakt, omdat die schepen, in het door D.uilschland versperde gebied komende, een wissen ondergang te ge- moet zouden gaan. Onze larweaanvoer mitsdien onze volksvoeding waren dus door de bedoelde maatregelen van Duitsehe zijde in hoogst bedenkelijke male bedreigd. De daarop tusschen de Brilsche re geering en dc N O. T. gevoerde onder handelingen leidden er toe, dat genoemde regeering de Nederlandsche scheepvaart aanmerkelijk tegemoet kwam door te be palen, dat in het vervolg het onderzoek' onzer schepen zou plaats hebben in de overzeesche Britsche haven van Halifax in stede van te Kirkwall of Falmouth, beide gelegen binnen het gevaarlijk ge bied. Gelijk bekend, werden echter de aldus toegestane faciliteiten eènigen 'tijd later, om bijkomstige redenen, opgeschort en lal van schepen te Halifpx aangehouden, De hierdoor ontstane belemmering in de aanvoeren van tarwe en meel, gepaard aan de onzekerheid omtrent toekomstige aanvoeren maakten inkrimping van het broodrantsoen noodzakelijk. De Britsche regeering heeft inmiddels de zooeven benoelde faciliteiten voor onze schepen hersteld Onze graanaanvoeren hebben thans zonder belemmering van Britsche zijde plaats. Dit neemt niet weg dat, ge lijk boven gezegd is, ook nu nog op spoedige verhooging van het broodrant soen niet gerekend mag worden. Uitvoer van aardappelen, Volgens de „Tel." ligt het ui het voornemen, ook dit jaar weder den uit- 'oer van vroegere aardappelen toe te staan. Rantsoeneering van koffie. Naar „het Centrum" meldt, zal ver moedelijk binnenkort een rantsoeneering' van koffie in werking treden. o Inrichtingen voor het ver duurzamen van groen ten en. fruit. De locneming van het aantal .inrich tingen voor het verduurzamen van groen ten en fruit begint in den laatsten tijd zulke afmetingen aan le nemen, dat de voorziening in de binnenlandsche behoefte aan versche producten er door wordt bemoeilijkt. Met name hel aantal inzou* terijen en inmakcrijen van kool en boo- nen neemt meer toe dan wenschelijk is. In verband hiermede zij ter algemeene kennis gebracht, dat de Rijkscommissie van Toezicht op de Vereeniging Groen ten-Centrale van den minister van land bouw, nijverheid en handel de opdracht beefi ontvangen, in liet vervolg inrich tingen voor het verduurzamen niet meer dan bij hooge uitzondering als zooda nig in te schrijven. Hun die voornemens mochten zijn in richtingen voor het verduurzamen van groenten en fruit te stichten, wordt in overweging gegeven hiermede ernstig re kening te houden, terwijl zij die in het afgeloopen seizoen niet verduurzaamden, worden gewaarschuwd, dat het wellicht noodig zal zijn den inmaak tc beperken tot liet gemiddelde van ieders hoeveel heid in voorgaande jaren, hetgeen ten gevolge zou hebben, dat zij hun bedrijf zouden moeten stop zetten. (St.cjr.) Afgeroomde melk. Uil een officieel bericht blijkt, dat de Minister van L. N. en H. na een uitvoerig onderzoek te hebben inge steld, (jot de conclusie gekomen ïq, dat, altlian%» voor dézen zomer, geen behoefte bestaat aanoen regebng voor ondermelk, terwijl ten aanzien van den a s. winter te dezer zake alsnog een afwachtende houding kan worden aan genomen. M ij u e n. In de maand Mei jl. zijn op de Nederlandsche kust aangetroffen 20 mij nen, zijnde 17 van Engelschen, 1 van Duitsclien en 2 van onbekenden oor- >prong. Dit brengt het totaal der sedert het uitbreken van den oorlog op onze kust aangetroffen mijnen op 2099, on derverdeeld als volgt- van Engelschen oorsprong 1431; van Franschen oorj- sprong 65; van Duitsclien oorsprong 266; van onbekenden oorsprong 337. Uit Stea en Province. Uit Middelburg. - Gisterenmiddag bad in het Schut tershof een algemeene vergadering plaats van de vereeniging „Het Groene Kruis" onder voorzitterschap van den heer dr. J. C. Gieben, die eraan herinnerde, dat in het atgeloopen jaar «ie vereeuii ging 10 jaar bestond, welk jubileum in alle stilte is voorbijgegaan. Spr. her innerde er verder aan, dat de vereeni ging de eerste Groene Kruisverecniging in Zeeland is, zij' liad aanvankelijk met groote moeilijkheden te kampen, de mi nimum contributie is eigenlijk te laag gesteld, terwijl een tweede oorzaak was, dat de hand nog al gelicht werd met dc bepaling dat alleen aan Teden de artikelen uit het magazijn worden ge geven. Toen men beier de hand aan die bepaling hield, nam het ledental loc. In onze omgeving ziet men echter1 nog te weinig het nut van het Groene Kruis in, hetgeen blijkt uit de weige ring om subsidies of bijdragen, te geven. Vervolgens deelde de voorzitter de plannen mede ten opzichjfe van het magazijn. Het werk der vereeniging moet verbeterdworden door het mar gazijn le veranderen; lxet is le klein en slechts enkele uren van den dag geopend. Men moet een ruimer maga zijn hebben, dat den gehcelen dag ge opend is, ook met het oog op het steeds grooter wordend ledental, thans ongeveer 1200. Enkele malen is men reeds bedreigd met huuropzegging, om dat het pand een andere bestemming zou krijgen De vraag van hot bestuur is machtiging te krijgen om wanneer zich de gelegenheid voordoet de hand te mogen leggen op een geschikt pand Later kan dan getracht worden een eigen wijkzuster aan le stellen, 'De penningmeester mr. J. F. Deinse, besprak de finanlieele moge lijkheid van het plan. Gedurende de laatste vier jaar is gemiddeld f 360 over gehouden. Als men een eigen pand koopt, spaart men f 45 huur en f 100 voor den steun aan de diakonessen- vereeniging. Men beschikt thans over f 2000, en men zou bijv. een hypotheek van f 2500 kunnen nemen, waarvan de rente dan f 125 zou bedragen. Rekent men voor onderhoud aan hel gebouw 1' 100, dan blijft er nog 'f 280 over. Dit bedrag is te weinig voor hel aanstellen van een pleegzuster, en cr zou dus naar vermeerdering der ontvangsten moeten worden gestreefd. De pennmgr meester zou hel minimum der contribu'- tie op f 1 willen brengendit zal wel verlies van leden tengevolge hebben, rnaar bij strenge handhaving oin niets aan niet-leden te geven, zal ieder be grijpen lid te trfoeten worden. Freule van Doorn acht deze coti- tributieverhooging le hoog voor minder bedeelden. De secretaresse mej. M. Callenfels, vindt het nog al hard voor velen, dié -an dc oprichting af lid zijn. De penningmeester zegt, dat hetook te vinden zou zijn door verhooging van het entrée-geld van 25 cent op f 1. Nu bedanken de menschen gemakkelijk en wórden weer lid als zij wat noodig hebben. Het denkbeeld van freule Van Doorn om de menschen, die in de stad komen wonen aan le schrijven lid te worden tegen lager enlree vindt algemeene instemming. Het bestuur zal met statutenwijziging in dezen geest komen, De secretaresse spreekt haar bevreemi- ding uit, dat waar verschillende ver- eenigingen giften of legaten ontvanr gen, dit met het Groene Kruis niet het geval is. Vooral verbaast zij zich er over, dal de meergegoedendie dikf- wijls ruim van de artikelen profiteeren niet eens een extragift zenden. De hoer Gieben werd bij acclamatie als bestuurslid herkozen. Op de volgende vergadering zal ge tracht worden te voldoen aan den wenk gegeven in de 'jongste vergadering van de Provinciale vereeniging en hel be zoek grooler le maken door het doen houdengfrvan een voordracht of een por pulair hygiënisch onderwerp De netto-opbrengst van de alhier gehouden voordracht van Pater Raymond is f 172.30. Uit Vlissingen. Hedenmorgen brachten vele 'eden var den gemeenteraad van Vlissin gen, daartoe uitgenoodigd door de com missie van de Centrale keuken, een be zoek' aan die inrichting in het gymnastiek lokaal van de openbare school 'n de Hendrikstraat. De gasten werden namens de commis sie toegesproken door den heer J. G, van Niflrik, die zeide, dat men de raads leden van nabij met de keuken wilde doen kennismaken, om hen te overtuigen vsn het groote nut daarvan en van «Ie wenschelijklieid dat de inrichting ge meente-subsidie ontvangé. Namens de raadsleden nam de wet- houder, de lieer M. Laernoes, het woord en zeide dat B. en W. nog geen voorstel aan den raad tot subsidie-verleening heb ben gedaan, maar dat zij' wel sympathie voor de zaak hebben. Ilierna werden de heeren in dc. gele genheid gesteld de in de keuken gereed gemaakte spijzen ie proeven en konden zij zicli van de deugdelijkheid daarvan overtuigen. Dc burgemeester was door uitstedigheid' verhinderd aanwezig te zijn. - Het Comité voor Schoolreisjes to Vlissingen heeft besloten dit jaar de gebruikelijke uilstapjes met de leerlingen der hoogste klassen van de openbare lagere scholen A, B en F wel te maken. Nog niet uitgemaakt is of Rotterdam of Breda het doel der reis wordt. Het plan is, Donderdag 28 Juni den tocht te doen. Uit Walcheren.; Tot leden der distributie-commissie .•oor steenkolen te Oostkapelle zijn benoemd de Iieeren J. Geidof Lz., J. J. Lebbe en S. Wisse. Uit Noord-Beveland. In de Woensdag gehouden verga dering van den gemeenteraad van Co- lij nsplaal werd eeh verordening vast gesteld. inhoudende een verbod van personen beneden de IC jaar tot het bezoeken, anders dan onder geleide van meerderjarigen, van localileiten waar alkoholhoudende dranken enz. verkocht worden. Tot lid der commis1 sie tot wering van schoolverzuim werd benoemd de heer J. W. Ornée. Besloten werd het uitdiepen der har ven voortaan publiek aan te besleden. Een voorstel van den heer Anth. Verburg, om dit jaar de kermis niet te doen doorgaan, werd verworpen met 5 legen 2 stemmen. Ter tafel werd' gebracht een concepï-verordemng tot

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1917 | | pagina 1