MIDDELBIIRGSCIIE COURANT.
M 130.
Dinsdag 5 Juni 1917.
100° Jaarl ing
BSNMEMIAMH.
Uit Stad en Provincie.
'AbonU. pr3* per kwartaal in Mid
delburg en bij ie agenten in Vlissingen
t?u Goes f 1.55; per post 11.75.
Advertenties 20 cent per regel.
Bij abonnement veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen
Wan 1 —7 regels f 1.50.
ÏN VROEGER DAGEN.
De betrekkelijke rust waarin de candi-
daatslelling voor de Tweede Kamer plaats
heeft, bracht ons er toe eens na te slaan'
hoe het de vorige maal bij de Kameront
binding wegens een Grondwetsherziening
is toegegaan.
Dat was in 1887. Den 9en Aug. werd
toen do,or de Eerste Kamer de herziening
in eerste lezing aangenomen, den 17den
Aug. werdén de Staten-Gencraal ontbon-
kien. en den lslen September hadden de
verkiezingen plaats.
"Welnu, toen was er ook al ïliet veel in
teresse, De opkomst van de kiezers was
slecht. In Botterdam kwamen 43 pCt. der
kiezers op, In Amsterdam slechts i
25 pCt.Dat waren wel de ergste voor
beelden. maar In de meeste districten was
hel toch droevig met de belangstelling
gesteld. In 't district Middelburg ging het
nog al. Daar haalde men 77 pCt.
De Midaclb. Crt. schreef echter over
.hel gehecle beeld in het land: „Aan de
laalsie politieke campagne door het te
genwoordig kiespersoneel meegemaakt,
zou men niet zoggen dat tiaar bij zulk een.
belangrijk werk als de grondwetsherzie
ning was betrokken. Eervol was deze
(uitvaart dus niet."
En wat het resultaat betreft, was 't al
precies zooals nu, te verwachten is- ver
andering werd er niet in de samenstelling
der Tweede Kamer gebracht. Behalve in
twee di-lricLcn werden overal de aflre-
denden dadelijk herkozen En in die'
twee liep het nog mee.
.Maar als men die oude meedeelingen'
naleesl, dan voelt men aan allen leant in
teen heel anderen tijd te zijn.
He) kiezerscorps dat toen de .beslis
sing in handen had, was een census-,
kdrps liet was noodig een bepaalde som!
in de directe belastingen te betalen Dat
'bedrag was toen in Middelburg f GO, in
Vlissingen, Goes en Zierikfcee f 40, in
/de overige gemeenten f 32.
In deze dagen van enorme belasting
bedragen, zeggen die cijfers niet heel
-y.eel Nu zijn er vielen die deze
bedragen in belasting opbrengen. Maar
toen De gemeente Middelburg die nu
3300 kiezers voor de Kamer lelt, had
er in 1887 slechts 530, de gemeente
Vlissingen nu 3400 en 4tocn 296, Goes
nu 1400, toen 265.
De districten waren bovendien heel
anders. Hel district Middelburg' dat twee
leden afvaardigde, omvatte behalve Wal
cheren ook Z. Vlaanderen W. D. en een
groot deel van het Oostelijk Deel; het
district Goes had-de rest daarvan en N.
en Z. Beveland en Tholen. Het district
Zderikzee verschilde niet veel van 't
tegenwoordige district.
Vooral voor ouderen van dagen zal
misschien de herinnering inlcresseercn,
dal toen de strijd ging:
in het district Middelburg tusschen
de aftredende liberalen J P. I. Buteux
en A. Smit, en de anti-revolutionnairen
mr. C. Lucasse en mr. Th. Heemskerk;
in hel district Goes: tusschen de af
tredende anti-rev. leden jhr. mr. A. F.
de Savornin Lehman en A. brn. Scliim-
melpenninck .van der O.ve en den li
beraal jhr. J. L. C Pompe van Mcer-
dcrvoorl en don katholiek W. II. B|.
Wilkens;
in het dis'trict Zierikzee: tusschen
het aftredende liberale lid J J. van
/Kerkwijk en den anf.-rev. jhr mr.
A. F. de Savornin Loliman.
UIT DE PERS.
Een uitweg?
Dc Nieuwe Courant meent dat er een
conflict bezig is te ontstaan tusschen
de besturen van twee der drie vrijzin
nige partijen en een deel van de wij-
zinnige kiezers, vooral die op het platte
land en in de kleine steden.
Overal rijst ernstig verzet tegen de
verdeeliugin tweeën of drieën. In kleine
plaaLscn leent men het onderscheid niet
tusschen de verschillende vrijzinnige par
tijen; men heil er, naar den aard der;
mcnschcn cn der omstandigheden alleen
wat meer of minder naar rechts of naar
links over. Ook mist men de mannen
voor hel besturen van twee of drie kieis-
vereenigingen, is al bliji er één in stand
te kunnen houden, en heeft te veel te
doen met-den strijd naar rechts en links,
om iels vo,or onderling gekrakeel te voe
len.
Zoo weigert men vierkant aan den
drang van bovenaf gevolg te geven, en
laat in moties en resoluties aan de par
tijbesturen weten, niet aan hel in moo|len
snijden te zullen meedoen.
Eet: deel der kiezers wil de Splitsing
piet, en dc N. Crt- meent dat liet nu mo
gelijk moet zijn met hun wenschen onder
het nieuwe kiesstelsel rekening te hou
den
Het blad doet dan het volgende voor
stel
Hel nieuwe kiesreglement verbiedt den
zelfden candidaat in denzelfden kieskring
op meer dan één candidalenlijst 1e plaat
sen. Ware dit anders, de gemengde kies-
vereenigingen in iederen kieskring zou
den een gemeenschappelijke lijst kunnen
maken, waarop de candidaten der 'djrie
partijen, in dien kieskring gesteld, lesa-
men voorkwamen. Er moet nu echter
naar een anderen weg worden omgezien,
Het is daarvoor noodig, dat alle ge
mengde kiesvereenigingen in iederen kies
kring zich met eikaar in verbinding' stel
len Zij zullen dan zéér tijdig aan die
candidaten der drie partijen, welke zij
in haar kieskring zouden willen slellen,
moeten vragen of zij' bereid zouden zijn
toestemming te verleenen tpt het plaat
sen hunner namen op de gemengde can
didalenlijst.
Indien geen partij-overwegingen hen
weerhouden, zullen de meeste candida
ten tegen die plaatsing geen bezwaar
hebben. Zij kunnen immers in andere
kieskringen, als zij of hun partijen dat
wenschen, op de exclusieve lijsten dier
partijen worden geplaatst.
Dc toestand wordt dan deze: in vele
kieskringen wordt een gemengde wij-zin
nige candidatenlijst ingediend, waarvoor
door de gemengde kiesvereenigingen
wordt geijverd. Daarnaast komen dan de
lijsten der drie andere parlijen, met de
namen van andere candidaten natuurlijk.
Voor zooveel mogelijk worden Ide lijsten
met elkaar verbonden-
Indien de drie partijen overal ook on
derling hunne lijsten verbinden is dat
heel eenvoudig. Anders zullen de ge
mengde kiesvereenigingen liun gemengde
lijsier. moeten verbinden met de lijsten
van die partij, welke zich daartoe be
reid verklaarde, daar iedere lijsi maar
van één lijslengroep mag deel uitma
ken In ieder geval kunnen alle gemeng
de lijsten van het geheele land met el
kaar verbonden warden.
DE NEDERLANSCTIE GEZANT TE
MADRID.
Door het Tweede Kamerlid Van I.eeu
wen zijn, naar het Volk meedeelt 28
Mei de volgende vragen Lot den mir
Mminisler van Buitenlandsche Zaken ge
richt:
,/Is de regeering bekend met de
medecteelingen omtrent het optreden van
den Ncderlandschen gezanl te Madrid,
die voorkomen in het Centraal-Orgaan
der Spaansche Socialistische Partij „El
iSociaüista" in de nummers van 17,
19 en 25 April van dit jaar en die
in het kort hierop neerkomen
dat de Spaansclie minister van Bin
nenlandsche Zaken blijkens eigen ver
klaring op verzoek van den Nedch-
landschen gezant te Madrid maatregelen
zou hebben genomen ter uitwijzing van
de Nederlandsche te Madrid wonende
beeldende kunstenares Bedtina Jaco1-
mel'fci,
dal tengevolge van dat verzoek ge
noemde Nederlandsche kunstenares ge~
angen is genomen en na eenigc da
gen overgebracht naar Vigo, teneinde
per eerstvoorkomende gelegenheid naar
Nederland te worden vervoerd,
dal de sedert nieuw-opgetreden minis
ter van Binnenlandsche Zaken zich be
reid heeft verklaard, met den Neder-
landschen gezant in overleg te treden
oxer de door dezen gevraagde uilwij'p
zing,
en dat tevergeefs door de Spaan
sche socialistische partij gepoogd is',
deze uitwijzing, waarvoor als reden
wordt opgegeven, dat genoemde Ne
derlandsche kunstenares tot de anar
chisten zou behoorCn, te voorkomen,
uitsluijend omdat deze uitwijzing1 vol
gens de verklaringen van den minisler
van Binnenlandsche Zaken zou aan
gevraagd zijn door den Ncderlandschen
gezant
Is de regeering bereid, zoo spoedig
mogelijk een nauwkeurig rapport over
het te dezer zake gebeurde over tc
leggen; indien hef medegedeelde juist
blijkt te zijn, den Nederlandschen ge
zant tot de orde |e roepen; en on
middellijk maatregelen te treffen ter be
scherming van dc rechten van de ge
noemde Nederlandsche te Madrid
nende kunstenares
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij kon. besluit:
is aan Wi. C. van der Sleyden, op zijn,
verzoek, met ingang van 1 Augustus,
eervol ontslag verleend als burgemeester
der gemeente S t.-P h i I i p s 1 a a d
is aan jhr. P. J. J S. M- van der Does
de Willebois, op zijn verzoek, met in
gang ran 1 Juli, eervol ontslag verleend
als burgemeester der gemeente 's-IIcrto-
gcnbosch, met dankbetuiging voor de vele
goede en langdurige diensten, door liem1
in zijn betrekking bewezen;
is benoemd tot gewoon hoogleeraar
in de faculteit der letteren en wijsbegeer
te aan de rijksuniversiteit te Groningen,
om ouderwijs te geven in de Grieksche
taal- en letterkunde en Grieksche oud
heden, daaronder begrepen een overzicht
van de ontwikkeling der Grieksche kunst,
dr. P. Grocneboom, rector van liet open
baar gymnasium te Groningen;
is benoemd tot gewoon hoogleeraar
in de faculteit der rechtsgeleerdheid aan.
de riiksumversiteit te Groningen, om on
derwijs te geven in het Romeinsch recht
en zijn geschiedenis, mr. J. C. van Oven
le Amsterdam;
is benoemd tot gewoon hoogleeraar in!
de faculteit der rechtsgeleerdheid aan de
ijksunivefsileit te Utrecht, om onderwijs
la geven in de staathuishoudkunde, sta
tistiek en staatkundige geschiedenis, mr.
dr. C A Verrijn Stuart, thans hoogleeraar
asm dc rijksuniversiteit te Groningen, met
toekenning van gelijktijdig eervol ontslag
uit laatstgenoemde betrekking.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
O ver de grens.
Zaterdag zijn weder lê Koewacht
(dorp) vier Belgische jonge niannen, nu
van liet naburig Stekene, over de grens
gekomen. Eerst moesten ze zich door
ingraving onder den electrischen draad
doorwerken, dan konden ze tyjor over
een kreek le zwemmen, Nederlaudscli
grondgebied bereiken. Ook Zondagmiddag
slaagden een paar personen van Moer-
beke erin in Nederland te geraken Eén
e|rvan, die waarschijnlijk met onze justi
tie nog iets te vereffenen had, werd al
dadelijk'door de politie in verzekerde be
waring genomen. Een andere Belg, die
nicl vlug genoeg was geweest, werd juist
bij die gelegenheid op het oogenblik,
dat hij onder den draad wilde doorkrui
pen/onverwacht door een Duilsclie grens-
wachL gegrepen; hij werd naar de wacht
op het dorp geleid.
't Loopt, volgens het Handelsbl., ont
zettend druk met vluchtelingen nit de
Duilsclie gevangenkampen naar ons land,
nu hel koren zoo hoog is geworden, «lat
daarin door de ontvluchten een geschik
te schuilplaats gevonden wordt. De
laatstverl nopen week kwamen er alleen
in Roermond niet minder dan een veer
tigtal, voor 't meerendeel Russen, aan.
Bovendien arriveerden daar een zeven
tal Duitsche jongelieden van zesden- en
ze ventien jarigen leeftijd, die liet, ionï aan
dc aanslaande inlijving te /'ontkomen^raad
zaam vonden de vlucht te nemen
Te Maastricht zijn weder zeven ont
luchte Russen aangekomen.
Te Enschedé kwamen gisteren drie
Russische en twee Fransehe krijgsgevan
genen en een uit Duitsclihmd gevlucht
3clgisch burger aan.
Zondag zijn te Winterswijk gearriveerd
twee Fransehe adjudant-onderofficieren,
vijf Russische krijgsgevangcne'h, drie Rus
sische en een Poolsch burgergevangene.
Zaterdag kwamen te Oldenzaal twéé
Fransehe en twee Russische krijgsge
vangénen aan. Een Russisch officier, die
het kamp te Hannover was ontvlucht,
werd door wachthebbende soldaten dood
geschoten.
II o u Ls p e c u 1 a t i e.
Er raast een houtspeculatiC-voedc
door ons land, die angstwekkend be
gint le worden, constateert „<le Vrij-
zinnigf-Democraat"
„De speculanten en zelfs de gewone
gevestigde handelaren cijferen niet meer
per boom, maar per boscli. In dc dag
bladen annonceeren firma's dal zij zoo
veel tientallen bosschcn „in exploitatie"
hebben, wat "dan zeggen rat dat ze
gereed slaan deze in den' letterlijken
zin met wortel en lak uit le roeien.
Eigenaars en lusschenpersonen bieden
liun hout per H A. aan En alle hout
wordt in "deze speculatiewoede betrok
ken Wat vroeger niet geschikt werd
geacht voor brandhout heet thans bij
uitstele goed. Of perceelen boscli te
jong zijn om te kappen, daar ivord'ü
uicl naai* gevraagd.
Hout brandt, goed of slecht, liet
brandt. En wijl ernstige brandstoffen-
nood verwacht wordt cn groote prijs
stijging van wat branden lean cn „bui
len de distributie" blijft, holt de specu
latie voort in loomlooze vaart.
Beeds wordt bij inkoop in liet groot
tol veertig gulden toe gevraagd voor
duizend KG. waar de prijs van de
beste Ruhr-vlamkolen 27 gld. per 1000
KG. is
Dc kleinhandelaren dc straatventers
vooral, blijven niet achter in de jacht
maar O. W. 4 cent hoorden we vra
gen voor een blokje hout, waarmee
een vuurtje enkele minuien kan wor
den onderhouden.
Is de rege.ering voornemens deze
speculatie te laten doorwöeden? Moet
hel hout straks als de koude werkelijk
gaat nijpen, tegen goud worden opgewc^-
gen. Dal ware weinig minder dan een
ramp Waar alle brandstof m de dislri-
butle wordt be.trokken ,zal ook brand
hout hierin moeten worden opgenomen,
Dal zal tevens voorkomen, dal nog
langer op de meeat roekclooze wijze
schier onherstelbare schade wordt toe
gebracht aan den boschstand van ons
land.
Spoedig ingrijpen is hier dringend
noodzakelijk."
B^enzine.
De Tocwijzingscommissie voor ben
zine le 's-Gravenliage geeft kennis, dat
zij na overleg mei den minister van
L N. en H., de volgende regeling heefl
getroffen
a.'voor den verkoop, de afleveringen
het vervoer van eene hoeveelheid ben
zine, benzol of terpentijn-substituut (z.g.
kunst-terpentijn) van 100 gram en min
der, is ontheffing verleend van hei,
verbod, genoemd in het ministerieel
besluit van 3 April, no. 30007.
b. voor den verkoop van benzine aan
kleine verbruikers (loodgieters, rijwiel
herstellers, schilders, e. d.) wordt in
öën zóo gröot mogelijk aantal gemeen
ten aan een of meer drogisten (die vol
gens de ter plaatse geldende gcmeenlc-
erordening gerechtigd zijn tot het in
voorraad houden van benzine, benzol
cn/of kmislf-fcerpentijn), eene hoeveel
heid dier vloeistoffen in voorraad ge,-
geven.
Aan de genoemde kleine verbrulfcörs
worden bonboekjes uitgereikt, bevat-
lende 10 bons i 1 L., geldend voor een
op den omslag van het boekje aange
geven periode, zoodat zij tegen afgifte
van zulk een bon, bij een der voren
bedoelde drogisten telkens 1 L. ben
zine etc. zullen kunnen bekomen, terwijl
de omslag van het boekje dient als
geleidebiijel, ter dekking van liet ver
voer.
Aan de burgemeesters der verschil
lende gemeenten is van deze regeling
kennis gegeven en aan ieder der vo
renbedoelde drogisten is eene machlf-
gn'ng tot verkoop en aflevering uit
gereikt.
Ned. arbeiders naar het
b ui tenl and.
Van Engelsche zijde worden, naar de
,Tel." meldt, pogingen aangewend om
Nederlandsche dokwerkers te krijgen,
welke in Engeland te werk worden ge
steld. Van de zijde der organisaties is dit
plan met het oog op de werkloosheid'
met instemming begroet
De uitvoering is echter bezwaarlijk. De
Nederlandsche regeering acht het uit
eenden van arbeiders naar Engeland een
schending der neutraliteit, tenzij men een
even groot aantal arbeiders naar Duitsch-
land zendt.
In den afgeloopen winter is er sprake
geweest van het uitzenden van arbeiders
naar Duitschland om in de mijnen le
werken. Er is niets van gekomen, daar
men moeilijkheden met Engeland daar
van vreesde. Thans nu van Engelsche
zijde hot verzoek is gekomen om arbei
ders ,uit te zenden, meent men daaraan te
kunnen voldoen, mits oolc in Duitschland
Nederland *che arbeiders gaan werken.
De onderhandelingen zijn nu geopend.
Duitschland heeft vooral gebrek aan
transportarbeiders, doch ondanks het
hooge loon zijn er hier geen gegadigden
te vinden, die zonder meer naar Duitsch
land willen. Terecht eischen de organi
saties een afdoende regeling van het
oedselvraagsluk. Een oplossing zou bijv.
zijn dat de uitgezonden arbeiders op een
schip gelogeerd zouden worden welk
vaartuig dan door tusschenlcomst van de
Nederlandsche regeering geregeld gepro
viandeerd werd. Maar de Duitsche regee
ring wil de Nederlanders niet bij elkaar
doch in verspreide groepen laten werken.
Bezwaren zijn er dus genoeg.
De k o 1 e n v o o r z i o n i n g onzer
oo'rlogs bodems.
Men ineldt uit IJmuiden aan de N. Cl.
Het stoomschip „Vlicstroom" der IIol-
landsche Sloomboot-Mij. te Amsterdam is
gisteren in ballast van IJmuiden naar
Nieuwedicp vertrokken, teneinde aldaar
voor rekening van onze regeering een
olie lading steenkolen in te nemen.
Met deze lading zal de „Vliesliroom
dezer dagen gelijk met liet panlserschip
„Gelderland" van Nieuwediep vertrekken
Tol aan de Faröer zal de vrachtboot met
de „Gelderland" over de Noordzee raee-
stoornen; bij deze eilanden aangekomen
zal de kolenlading aan het oorlogsschip
worden overgegeven.
De „Vliestroom" keert dan naar Ne
derland terug', terwijl de „Gelderland'
met den aangevulden voorraad kolen de
reis naar Indië kan voortzetten.
De spoorwegwagon s uit Neuzen.
Dc verzending' van Elat Beige wagens
van Neuzen, naar Vlissiugen per scheepsL
gelegenheid is afgeloopen. De rest der wat*
geus wordt nu via België naar Vlissingen
gezonden. Een acanlal werklieden uit de
werkplaats der S.S. aldaar zijn thans le
Terneuzen bezig de wagens zooverin
orde te brengen dat zij zonder gevaar
daarheen kunnen worden gezonden
Uit .Vilissingen.
In verband met de gerezen moei
lijkheden tot opslag der brandstoffen*
heeft de brandsloffencommissie te Vlis
singen besloten hel verbod tot levering
van vaste brandstoffen zoodanig te wij-
zicec. dat voorloopig niet meer dan 1
P..I. brandstof per maand cn per gezip
mag worden geleverd.
Uit Walcheren,
Men schrijft ons:
Het bericht van den landbouwer J. A.
onder VlisMngen is wel vermeldens
waard, maar erg oud
De zaak is deze: Zondag, Pinksteren,
was J. A. in zijn weide onder Koudekcr-
ke en zag een vogelnest in een tronk;
terwijl hij daarnaar stond te ldjken, sprong
het daarloopendc veulen hem op den
rug. (de man is stokdoof, dus hoordp dat
beest niet). Bij den val viel zijn pijp uit
den mond en de man, voorover in
de geicaple doorns lag* kreeg den steel,
der pijp in het oog, waardoor hij yeeb
bloedverlies had. De man werd overge
bracht naai* het gasthuis te Vlissingen,
waaruit hij gisteren is ontslagen.
Te Domburg is de melkprijs f 2
cent per liter geworden. De vorige prijs
was 10 cent.
De heer W. P. 8. Meijers, secre
taris der gemeente Rilt hem, h^eft le
gen 1 Juli as. aan den gemeenteraad
ontslag gevraagd De heer Meijers heeft
genoemde betrekking 27 jaar vervuld
Uit Zuid-Beveland.
Maandag had te Waarde de ver
kiezing plaats voor een lid van den ge
meenteraad, vacature J L Overbeeke
(overleden). Van de 169 kiezers waren]
er 145 opgekomen; 3 stemmen waren
van onwaarde. Uitgebracht werden op
M. Dijl 42 stemmen; op G van Harn 10
en op M. de Looze 60 stemmen, alzooi
herslemming tusschen M. de Looze en
M. Dijl.
Uit Schouwen-Duiveland.
Door de Vrijz. Democr. kiesverceni-
ging te Zierikzee is in de ontstane
acature voor lid van den Raad door lief;
zich niet weder herkiesbaar slellen van
den heer J. de Vrieze, candidaat gesteld
de heer J. van der Kwast, arts.
De heer J. de Regl heeft de hem door
de liberale kiesvereeniging aangeboden
candidatuur voor lid van den Raad niet
aanvaard.
Uit Zeeuwsch-VIaanderen O. D.
Maandag geraakten te Axel de klee-
ren van een meisje van vier jaar van J.
S., door le dicht bij de lijmkachcl le ko
men, in Drand, waardoor zij ernstige
brandwonden aan de beenen bekwam.
Geneeskundige hulp moest wordeu inge
roepen.
Uit Zeeuwseh-Vlaanderen W D.
In de Maandag gehouden voltallige
raadszitting te Schoondijke werd Lot
onderwijzer aan school A benoemd mei;
ingang van 1 JuJi de heer F. de Meijer te
Schoondijke met 4 stemmen; 3 stemmen
bekwam de heer M. Hoste uit Ooslburg.
Aan den heer J. Basting werd legen
1 Juli eervol ontslag verleend wegens
zijn benoeming als onderwijzer le Zuid-
zande.
Van Ged. Stalen was bericht ingekomen
houdende goedkeuring van het rookver
bod en de vaststelling der salarisregeling
der onderwijzers.
Te Eede is eergislermorgcn in den
tuin bij een werkman een door de DuiL-
schers op een vlieger afgeschoten granaat
ontploft. Er werd geen schade aange
richt. N. R. C.
KERKNIEUWS*
Op het tweetal bij de Geref Kerk
te Sliedreclit zijn geplaaLst ds, B. Meijer
le Ierseke en ds K. Veen te Melisker-
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Den Burg (Texel); H. Ruijs
te Hoenderloo.
Aangenomen naar Lienden: J. W. Pie
per te Zevenhuizen.
Bedankt voor CillaarshoekB. N. J.
Roskotl te Piershil.
Geref. Kerken.
Beroepen te Oldeboom: J. v. d. Meu-
len, cand. te Vianen.
Bedankt voor O. en N. Bildtzijl: H.
Fokkens te Dronrijp.
ONDERWIJS*
De lieer W. L. C. van der Plank
van Middelburg is le Soerabaja ge
slaagd voor tweeden stuurman ran do
Java-Cliina-Japan-lijn.
- - Uil hel jaarverslag 'der commissie
van toezicht op het lager onderwijs ;e