MIDDELBIIRGSCHE COURANT. m 121. Donderdag 24 Mei 1917. 160* Jaargang A b o n n. p r Ij s per kwartaal in Mid delburg en bij fle agenten in Vlissingen en Goes f 1.55; per post 11.75. Advertenties 20 cent per, regel. Bij abonnement veel lager. Familieberichten en dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50. Na vier jaren. De o 1913 gekozen Tweede Kamer i: zog góed als dood, al is zc den laatsten, lij«l ook nog zeer levendig in haar manie ren geweest. En nu dwalen van zelf de gedachten terug naar den tijd toen zij ontstond; naar den verkiezingsstrijd van 1913. "Wat een verschil lus»chen de fel be wogen hartstochtelijkheid van toen, en de politieke rust van nu! Lees nog weer eens de inleidende pa ragrafen van het concentratie-manifest, die tcckenend zijn voor wat toen de ge dachten bezighield ,,In breeder kringen wekt de gang van zaken op staatkundig gebied steeds ern stiger bezorgdheid. Het Ministerie- Heemskerk, dal bij zijn optreden het voornemen te kennen gaf, in gematigden .,en verzoenenden geest te willen regee- .,rèn, zet thans de tradities van het Mi- „m'sterie-K.uyper voort, en keert zich al „scherper tegen de vrijzinnige beginselen welke sedert 1848 ons staatsleven be- ,,heerschen. „Over den invloed van met den dag'feh „Ier optredende elementen uit de Room- „schc en Calvinistische staatspartijen .wordt een reactie ingeleid tegen de be- „ginselen van vrijheid en recht enz., enz, Het was een lange reeks beschuldigin gen die dan volgde- aanranding van de geeslelüke vrijheid, bureaucratische wet geving. miskenning van een eigen werk zaamheid van arbeiders en werkgevers in de sociale instellingen, bedreiging van de handelsvrijheid door een beschermend stelsel, het achterwege Uiten van de meest dringende maatregelen tot verhooging van het peil van het onderwijs, vervreemding van de inlandsche bevolking onzer ko loniën door opgedrongen kerstening. En naast die aanklacht een reeks posi tieve eischen, waarvan de vo,ornaams(te waren- algemeen kiesrecht voer mannen, gelegenheid voor vrouwenkiesrecht, on verzwakte liandhaving der openbare school, afwijzing van verandering in onze .vrijhandelspolitiek, ouderdomspensioen, geneeskundige en geldelijke hulp bij ziek te cn invaliditeit aan on- en minvermogenl- den, uitgaande van de ziekenfondsen. Zo» was het links. Rechts was men met minder heftig al was het „politiek accoord" van April '13 slechts kort. De drie rechtscbe par tijen toch kwamen daarin overeen steun aan de regeering le verleenen ter zak® van haar voorstellen tot Grondwetsher ziening. En wat daarin werd voorgesteld was werkelijk niet minder beslist onaanneme lijk" voor links: huismankiesrecht; recht van regres voor de Eerste Kamer; de bijzondere school regel, de openbare uit zondering Waarbij dan nog kwam de tariefi- kfweslie. f De pap is echter niet zoo heet gegeten als ze in 1913 van 't vuur werd genomen, want (de (strijd! iam die aan Nveerjszijden pip- gestelde beginselen, is niet in het parle ment uitgevochten. De socialisten wilden niet. Ze hebben het niet aangedurfd met de concentratie de verantwoordelijkheid der regeermg le aanvaarden, en we kregen de parlemen taire rariteit van een. b u i t e n-parlemen- tair ministerie. Dat was de eerste factor, die den toer stand in de vier volgende jaren abnor maal maakte. De tweede factor wAs het uitbreken van den oorlog', die den gewonen gang1 van wet geving verstoorde en die de aandacht van den politieleen strijd afleidde naar de gemeenschappelijke belangen. En nu heeft h et weinig zin om te gaan fantaseeren over hetgeen had kunnen ge beuren, als de linkerzijde wèl een mi nisterie had kunnen vormen, en als de oorlog niet was uitgebroken. Een feit blijft het dal de parlementaire periode géén logisch vervolg heeft gegeven op den verkiezingsstrijd van 1913. En het blijft ook nog' de vraag of de gehoopte resulaten bereikt zouden zijn, gelet op de rechtSche meerderheid der Eerste Kamer Toch kan links tevreden zijn. Ter. e erste heeft men daar de voldoe ning gehad, dat er een eind kwam aan het rechtsche bewind, met zijn eenzijdigf- heid, zijn onderwijsplannen, zijn bescher mt üdê rechten AI de grondwetswijzigin gen van rechts inzake huismanskiesrecht, voorrang van de bijzondere school, ver sterking der Eerste Kamer,- enz. zijn dood. f Er. ten tweede zijn eenige "der voor naamste eischen van het concentratie-maf nifest verwezenlijkt liet algemeen kieis- recht voor mannen, opening van de ge legenheid voor kiesrecht voor de vrouw. Dat de wenschen links inzake invali diteit»- en ziékterverzekering evenmin ver wezenlijkt zijn als die voor ouderdoms pensioen, is waar. De remmende invloed van den oorlog lieeft daarbij een groote rol gtespeéLd, en óók de rechtsche meer derheid in de Eerste Kamer. De zaak is vastgeloopen. Maar tóch zou iemand er nog apn ge- looven dat de sociale wetten van Tal ma onveranderd zullen worden ingevoerd? En voor liet overige stond bijna de geheele weigering van deze vierjarige pe ri ode buiten den verkiezing!sis(Lrijd van 1913 De verzoeningspoging op onderwijsge bied was er zelfs een reactie op. En in dal opzicht heeft de persoonlijke invloed van: mr Cort van der Linden een merk waardige uilwerking gehad, waarvan nie- mano vier jaar géleden zal hebben ge droomd. De kans op bevrediging is ge opend in weerwil van den partijstrijd. En verder is bijna alle aandacht van de Kamer gevraagd voor belastingen, heel veel belastingen, en crisismaatregelen; buitengewone credieten, legerkwesties, lee ningen, dislribülie-regelingen, enz. enz. Maar daarbij is uit politiek oogpunt iejts van groote beteekenis te bemerken ge weest de autoritaire macht van de regee ring is versterkt, dn de invloed van 't par lement is verzwakt. Het had al minder invloed dan de vroegere parlementen, om- dal er geen regperingsparlij was, waaruit het ministerie was voortgekomen. En de oorlogstoestand heeft de ontwikkeling' in die richting mot snelle schreden verhaast. Wei heeft de Kamer in den laatsten lijd geprobeerd dien invloed lerug ie krijgen, getuige de talrijke moties^ waarf in ze aan de Ministers hóór opinie te kennen gaf. Maar daarnaast staat ook het feit dar de regeering enkele zeer voor name dier moties niét opgevolgd heeft, zonder dat de Kamer er iets aan heeft kunnen veranderen. Het geval-Bosboom er zelfs een voorbeeld van, dat de. Kamer wèl een Minister omverwierp, maar niét de regeering tot audcrc daden kon brengen. De zaak bleef zooals ze was. Tal van zaken werden door die ge steldheid beheerscht. In allerlei opzich ten werden diep ingrijpende maatregelen genomen, waarin de Kamer niet, of al thans heel weinig gekend werd. Het meest frappante voorbeeld daar- n is wel het tot standkomen der werke loosheid verzekering. Terwijl de Kamer nu al jaren met een volslagen negatief esultaat bezig is te trachten een be vredigende invaliditéits- en ziektever zekering tot stand te brengen .lulde het in den drang van de crisisspanning om een volledige werkclooslieidverzekering in te voeren. Hoewel die in haar wezen heel veel lijkt op een invalidlteitsverzef ring, kwam ze tot stand, zonder dat de Kamer er. ook maar voor een onderdeel in gekend is, behalve dan dit, dat de Kamers ten slotte toén alles klaar was, (de gelden mochten toestaan voor de rijksbijdrage. Maar de regeling zelf is niet wettelijk tol stand gekomen. Ze berust op minisf terieele circulaires. En zoo is er meer. Wat voor medezeggingschap hebben de Kamers gehad voor de regeling van de consenten, die voor een niet gering deel onzen handel en nijverheid bef heerscheji Voor de maximumprijzenuit voerverboden Is het met slechts op dringenden, wensch van de Eerste Kamer geweest dat op 't n-'ppertje de regeering haar reeds bijna voltooide plannen voor een uilvocr- ccntrale, ook nog aan de Kamers voor legde, en dan nog wel in den vorin vai< een wetsontwerp, dat uitmunt door vaag heid, en niet ten om-echte een blanco- volmacht is genoemd? En hoe vaak heeft de Kamer zich niet] bij een regeeringsbeslissing neergelegd, eenvoudig omdat van die zijde, zonden nadere toelichting gezegd werd, dat het niet anders kon? Er zou daarover nog heel wat te zeg gen zijn, en we vinden het heelemaal niet gewenscht, dat hel natuurlijk tegenwicht legen do regeeringsmacht zoo zeer is af genomen. Maar we zien aan den anderen leant ook heet goed in, dat de sfeer van ecil oorlogstijd bij uitstek gunstig werkt voor den groei van het centraal gezag. En ook dat de Kamers, speciaal de Tweede Ka mer, niet de macht bleken te bezitten om zich voldóeude tegenover die groei-* ende centralisatie te stellen. Het is waar dal het nu reeds te zien is, wódr ten slotte een andere macht zal ontstaan, die een tegenwicht legen te groote macht in 't centrum kan vormen, nl. in de zich sterk organiseerendc belangengroepen. Maar voor 't oogenblik hebben »v» daar nog niets aan. We üunnen nuslechts het merkwaar dige feil constateeren, dat de Kamer, die hel algemeen Kiesrecht invoerde, tegelij kertijd de Kamer was, die minder dan een van haar voorgangsters den gang) van de regeenngszaken beheerschle, ten eerste omdat het ministerie niet op de samenstelling van het parlement berustte maar een buitenparlementair ministerie was en ten tweede omdat de omstandig heden het nu eenmaal onvermijdelijk maakten. KAMEROVERZICHT. Tweede Kamer Zitting van Woensdag Zonder eenige uitspraak van de Kaf mér is de interpellatiekMarchant afgc- loopen. De regeering heeft haai- daad volkomen gehandhaafd, en heeft de tot-i spfaak van de Kamer gelalen vo,or wajt zij was. Die uitslag1 was niet in overeenstemf ■miiig met de zwaarwichtige beteekenis welke de heer Marchanl in zijn re- pliek aan het geschil hechtte. De re geering heofj^z. i. welbewust het conflict mei de Kamer bestendigd, welbewust den invloed van den nieuwen minister van oorlog afgesneden, door bij voorbaat zijn instemming te eischen met 't nomen besluit, welbewust het herstel van de harmonie tusschen Kamer en regeering onmogelijk gemaakt. De spre ker cischl niet van den ministerraad de orders van de Kamer op te volgen. Maar de ministerraad had moeten over wegen of de harmonie te lierspellen was. Wat de premier regeerkracht noero?- de was volgens den heer Marchant krachtvertoon. Het zijn niet de krach tigste figuren die een bicepspolitiek voe- i. En daarop volgden nog eenige felle beschuldigingen aan den premier die door zijn houding een schaduw liad geworpen op de hem gebi-achle Lof voor de grondwetsherziening. Het be- beroep op den volkswil over de volks1- vertegenwoordiging was iets dat alle ty- rannen hebben gedaan En ook de uit- voercenlrale, en zelfs 't antwoord aan den heer De Vos van Steenwijk in de Eerste Kamer inzake- den term ,,expef dient van bedenkelijk allooi", werd er bij gehaald. De minister achtte den naam „conf eentra'tiekabinet" een scheldnaam voor dit kabinet. Zeer begrijpelijkvond de heer Marchanl. Want '1 heeft er niets van. 't Is een extraparlementair kabinet in dien zin, dat het zeer ver van het parlement afstaat. Wij krijgen thans het algemeen kiesrecht van een minister die niets voelt voor de democratie. In dien practijk werd wat deze minister beoogt zou 't algemeen kiesrecht waar deloos zijd. Juist nu, aan den vooravond van de grondwetsherziening, dient de Kamer zich hierover uit le spreken. Dit conflict is van zeer emstigen aard. In normale tijden ware dit niet mogé- lijk. Thans zal de Kamer zich moeten bepalen tot een ernstig protest. Zij is door overmacht gedwongen te berusten. Alleen deze overweging weerhield spr en zijn politieke vrienden van het uit lokken van een votum der Kamer. Het bleek echter al dadelyk om ons nu eerst alleen met de staat9f- rechtelijke kwestie bezig te houden dat van de andere Kamerleden de meeslen niet die geweldige beteekenis aan 'l conflict hechten. Trouwens dm heer Marchant maakte zijn betoog niet sterker door eenerzijds te erkennen dat de regeering niet alle „orders" der Kal mer heeft uit le voeren, en anderzijds te redeneeren of 't in dit geval wèl moest. Want dat was de strekking van zijn heele rede. De heer Nolens vond die opvat ting van den lieer Marchant vooral in defensie-zaken tijdens een oorlog zeer gevaarlijk, en meende dat de Kamer ook niet die beteekenis aan de twee moties gehecht heeft. De heer Mar chant is slechts één lid van de Kal mer en als hij' spreekt van „de Kar' mer", geeft hij slechts zijn individueele opvatting weer. Hei te consequent door zetten van zekere staatsrechtelijke begin selen leidt tot gevolgen die men niet bepaald met den naam wijdheden kan bestempelen. En de heer Schaper verweef den heer Marchant inconsequentie. Het ge tuigde z. i. niet van wijs beleid een zaak zoo toe te spitsen en dan niets te doen. Een staatsman moet nagaan waarheen een bal rollen kan. Maar za kelijk was hij het met den interpellanl eens. Het Kabinet heeft "blijkbaar ge dacht we doen 't lekker niet, ter wille van ons prestige. Maar' dan had de premier dat moeten zeggen. Dan had den we ons afgevraagd, of het nu de tijd was, minister Bosboom op te offeren. Nu krijgen wjj misschien een militaristischen sabelsleepcr. Daartegen waarschuwde spr. het kabinef. Minister Cort van der Linden heeft in antwoord op de vraag waar om hij niet ingreep tijdens het debat over de moties, verklaard dat minister Bosboom gevoelde, dal het vertrouwen der Staten Generaal ontbrak. Dit was reeds geruimen tijd zijn overtuiging. In grijpen van spr. had den toestand niet kunnen verbeteren. Het had den le'- vensduur van minister Bosboom kunnen verlengen, maar zijn zeggingskracht niet kunnen versterken. Daarom heeft spr. niet ingegrepen. Voorts ontkende hij dat er hier spra ke is van een conflict. Dat lean men alleen volhouden als men meent, dal een votum van de Kamer een bevel is voor de regeering. Die constitution ueele theorie neemt de Minister niet aan. Zelcer is m deze dagen de regee ring gedwongen te handelen zonder* voortdurend overleg met de Kamer. Maar dat is niet het uitvloeisjel van gemis aan constilulioneeleu zin, maar een gevolg van harde noodzakelijkheid Dal de heer Marchant geen motie oorstelde aanvaardde de Minister dnnld Ijaar, maar niet voor zichzelf. Dien steun zou hij in gewone oms,tandighe(- den niet begeeren en ook in deze J>uif lengewone omstandigheden zou hij na 4 jaar van dag tot dag de verantwoor delijkheid te hebben gedragen ,gaarne de verantwoordelijkheid aan een ander overdragen. Maar hij aanvaardt den s&cun van den heer Marchant alleen- en hij zegt dit zonder eenige zelfoverschatting omdat hij met hem van meening is, dat het in deze buitengewone omstanc digheden in 's lands belang is dal deze regeering haar laak volbrengt. Nog een enkel woord over de tech nische kwestie van de oproeping der landstormklasse, welke kwestie in dit si a dium van het debat op de tweede plaats kwam De heer Marchant die ook bij de twee moties zich daarover slechts kort .uitliet, heeft nu ook dat onderdeel slechts oppervlakldg behandeld. Hij er^ kende trouwens technisch niet in staal te zijn de mogelijkheid van een ver vroegde oproeping van de lichting 1918 te beoordeelen. Wat Minister Rambonnet meegedeeld had over de bedoeling om ouderen in het leger le krijgen, was z. i. een uit voering der wet in strijd met de be doeling. i Door de heeren Duymaer en Ter Laan werden de argumenten van den Minister uitvoerig bestreden, maar het resultaat bleef nihil. En toen kwam een olifant met een langen snuit en blies De Kamer maakte maar vast de no tulen op, want heden middag wordt zij gesloten, waarschijnlijk voor goed. B1MMEN11KB. NEDERLAND EN DE OORLOG. De Steenkoolvoprziening. In aansluiting met het hieromtrent reeds kort vermelde in ons vorig num mer. laten wij hieronder de volledige cir culaire volgen, door den Minister van L. N en II. aan de burgemeesters gezonden „De toestand van de kolenvoorziemng van Nederland blijft bij voortduring zeer moeilijk; de aanvoer van kolen uit het buitenland en de kolenproduclie der Lim- burgsclie mijnen zijn tezamen niet in staal, in meer dan Kvee-derde van de bet- hoef te te voorzien. Wordt nu in aanmer king genomen, dat aan verschillende in dustrieën met het oog op het algjemeen belang haar behoefte aan kolen ten volle dient te worden toegewezen, dan springt in het oog, dat de behoefte van de ove rige industrie en de behoefte aan huis brand zeer omvangrijk dienen te blijven beperkt. In verband hiermede moeten de ga-s- en electriciteitsbedrijven gas en elecf trischen stroom uitsluitend zoodanig dis- tribueeren, dat de beperkte productie op de meest economische wijze wordt ver bruikt Dit kan alleen verkregen worden bij toepassing van de navolgende distri butieregelen lo. aan gezinnen, die op gas kunnen koken, moet de bij het betrachten van de grootste zuinigheid benoodigde hoeveel heid kookgas in ieder geval worden ver strekt. waardoor bereikt wordt, dat, zoo de weersgesteldheid het maar eenigszins toelaat, aan die gezinnen tot 1 October .s. in het algemeen gieen vaste brand stoffen ter beschikking behoeven te wor den gesteld; 2o. het verbruik van gas voor verlich ting dient lot tiet alleruiterste le wbMen oeperkt, waarbij zoover dient le worden gegaan, dat, waar en voorzoover zulks eenigszins mogelijk is, gedurende de maan den Juni en Juli bijkans geheel en in de maanden Augustus en September in ster ke mate dit verbruik wordt stopgezet; 3q. in het algemeen mag niemand, die verwarmingsgas pleegt te gebruiken, dit door verwarming met vaste brandstoffen 'ervangen 4o. overal, waar dit in verband met hel in voorraad zijn van de noodige ma terialen mogelijk is, wordt de gasverlich ting omgezet in electrische verlichting; aan ieder, die èn over gas-, èn over eleci- trisclie verlichting beschikt, dient uitsluitend gelegenheid te worden gege ven, van de electrische verlichting ge bruik te maken; 5o. overal, waar dit in verband met bet in voorraad zijn van de noodige ma terialen mogelijk is, moet de vaste brand stoffen en kracht gas Verbruikende in dustrie aangesloten worden aan het elec trische net. Tér einde in de praktijk een zoo goed mogelijke doorvoering van bovenstaande regelen te verzekeren, is bet noodig: lo. dat de industrie van gas en van electrische stroom in onderlingen samen hang en dus onder één centrale leiding plaats vindt; 2c. dat voortdurend samenwerking en oveneg plaats heeft met de Brandstoffen- commissie ter plaatse, opdat èn aan hen, die op gas koken, gedurende de zomer maanden geen vaste brandstof wordt ver strekt, èn de klem-indusirje, welke den benoodigden stroom van liet electrïciteil(s- bedriif lean ontvangen, 'dit ook inderdaad ontvangt en daardoor geen vaste örand- sfo meer noodig heeft. De gasbedrijven, welke na toepassing van deze regelen mol de rantsoeneeringj op 65 pet. niet uitkomen, moeten hiervan, mits deugdelijk gemotiveerd, aan de Rijks- kolendistributie inededeeling doen, ondjea- opgaven van de ,suppletoirc hoeveelheden welke zij behoeven. De Rijkskolendistrl- buLie zal dan het noodigo doen, om in een groeier kolenverbruik ten gevolge van een gemotiveerd hoogere gasafgifte te voorzien Hetzelfde geldt omtrent de electrici- teiUsbedrijvenj welke, in verband met dei uitbreiding van hun debiet, ineer kolen! mochten noodig hebben. U gelieve le bevorderen, dal zoowel door de gas- als door de electricteilsbe,- drijven overeenkomstig het bovenstaande wordt gehandeld, terwijl ik u ten slotte verzoek zoowei van de getroffen rcgelin- ger mededeeling te doen aan de Rijksko- lendislributie als u voor eventueel ge- wenschte nadere inlichtingen rechtstreeks tot de Rijkskolendistributio te wenden." Turf. In antwoord op vragen van den heer Van Doorn inzake turfvoorziening heeft de Minister van LN. en H meege deeld van zijn ambtgenoot van oorlog de toezegging te hebben ontvangen, dat deze op ruime schaal zijn medewerking zal verleenen om verloven aan veenar beiders le verleenen. Voorts wijst de Minister op het feil dat zijn arbitrage in de arbeidsgeschillen tengevolge hecff gehad dat op de mééste plaatsen den arbeid hervat is, behalve in Valtlier- mond. Het in exploitatie-brengen van een zeer belangrijke oppervlakte veen in N Brabant en Drenthe is niet mogelijk door ongeschoolde arbeiders. Het is ge tracht, maar nog niet met groot succes. Uit Stad en Provincie. Uit Middelburg. Nu de lente met haar bloemen pracht zich zoo goed handhaaft geduren de de laatste weken, komen ook weer de jaarlijksche klachten terug over dem weinigen eeroied, dien een deel van het publiek voor die bloemenpracht heeft. Zoomin de van gemeentewege ge planle bloemen op de jjlantsoenen als de kinderen der natuur waaraan par>- bculieren in hun voortuintjes hun zor gen wijdden .zijn veilig voor het van dalisme van sommigen. En vooral is af fe keuren, dat zij niet alleen de bloemen ontvreemden, maar daarbij dilo- wijls de jilanlen beschadigen. Men trekt «le bloemen af en dit op zeer ruwe» wijze, riaar het toch zoo gewenscht is, dat de bloemen worden afgesneden of afgeknipt; ook dit is echter af te keuren.. Laat men toch niet vergeten, dat de bloemen er niet staan voor enkelen maar dat ieder, arm of rijk, oud of jong' ervan profiteert, en dat niet alleen van de bloemen in de openbare plant soenen, maar ook van die m particuf- liere tuinen, die van af de straat le zien zijn. Met klem dringen wij er dus nog eens op aan het fraaie zicht niet weg te nemen en de planten niet ie mishandelen. Ter aanvulling van ons bericht van gisteren over de uitreiking door de Verceniging lot behartiging van de be langen van den dienstbaren stand van diploma's aan haar, die gedurende 10 of 20 jaar in een betrekking waren, dient nog te worden gemeld dat de heer ds. H. Jonker, de verceniging schelste als een goede vriendin van de dienstboden, hetgeen o a. blijkt uit het feil, dat thans zes dienstboden, die niet meer werken kunnen door de vereeniging worden gesteund. Bij de uitreiking der diploma's had de voorzitter telkens een toepasselijk' woord. In de direct daarop volgende alge- mcene vergadering der Vereeniging wijdde de heer Jonker woorden van groote waardeeriug aan de nagedachlef nis van het overleden bestuurslid, den heer P. Keg. t Door den secretaris, den heer U. J. Snoep ,werd het jaarverslag uitgef- bracht, waarin ook de rekening is op genomen, uit welke ""bljjkt dat ontvan gen is f 431.52 en uitgegeven f 257.20 alzoo is er een goed slot van f 174.32. De heer H. J. Snoep, werd tot ber*

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1917 | | pagina 1