HJDDELBIBGSCHE COURANT. ié 93 Vrijdag 20 April 1917. 160' Jaargang' 'Abonn. prijs per kwartaal in Mid delburg en bij de agenten in Vlissingen en Goes f 1.55; per post 11.75. Advertenties 20 oent per re Bij abonnement veel lager. Familieberichten en dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50. BiiiEll&IO. DE TIJD NU PASSEND VOOR DE GRONDWETSHERZIENING Ilct belangrijkste deel van de gister reeds kort vermelde Memorie van Ant woord op het afdcelingsverslag der Eer ste Kamer over de Grondwetsherziening, is wel de beantwoording! van dev zoo breedvoerig in dat versliag betwijfelde opportuniteit dier herziening. (Wie weet er een geschikt Neder landsch woord voor opportuniteit"? We weten er alleen een omschrijving voor passend in Lijd. en omstandigheden). In dat antwoord vindt men de volgendje lezenswaardige beschouwingen: Gedurende een langdurige periode van onze politieke geschiedenis hebben hoofd zakelijk twee vraagstukken de periodieke verkiezingen belieerscht. Zal algemeen kiesrecht worden toegekend en zal liet bijzonder en openbaar lager onderwijs financieel' worden gelijkgesteld In toene mende mate werd de politieke strijd hef tiger en werd de vooruitgang in wetgeving en bestuur belemmerd. De oorzaak is voor ieder duidelijk. Het gold twee vraagstukken, welke het* rechtsbewust zijn raakten. Een gevoel van onrecht en gewetensdwang in breede kringen der bevolking meer en meer zich openba rend, bedreigde de nationale gedpehte en de eenheid des volks. Een zuivere partijregeering wasi niet in staal het invretend kwaad te beteuge len Zegevierend optredend met een een zijdig program vond zij de Grondwet tus- schcn haar en de vruchten der over winning. Een zelfstandige regeering ech ter geboren uit een wellicht niet weder keerenden stand van zaken Icon, de poging wagen de beide vraagstukken gelijktijdig tot oplossing te brengen. De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft gemeend, dat deze mogelijkheid de plicht der Regeering bepaalde. De oorlog brak uit. Moest de benarde toestand, waarin liet lland werd gebracht, de regeering nopen van haar voornemen af te zien? Wat haar zelve aangaat, zij ?meende dat, zoolang haar de kracht ge schonken werd, zij ook, bij verdubbelde inspanning, niet mocht vervagen. Wat de Staten-Generaal betreft, zif waarborgde hun vrijheid van oordcel, door haar poli tiek leven niet aan het mislukken der be proefde Grondwetsherziening te verbin den. Men heeft gevreesd, dat de behande ling der Grondwetsherziening in de Sta ten-Generaal tot scherpe tegenstelling zou kunnen leiden en de eenheid zou kannen verstoren, waaraan ons volk thans bovenal behoefte heeft en die onze kracht is. Dc uatkomst van het wekenlange de bat in de Tweede Kamer heeft die vrees beschaamd. De Grondwetsherziening verschuiven tot rustiger lijden? Wat wil dat zeg^ gen? Het beteekenl, dat al hetgeen tot dusver is bereikt ijdel zou wezen. Maar, zegt men, een Grondwetsher ziening, waarbij het gaat om de beslis sing van gewichtige vraagstukken, die jaren lang ons geheele politieke leven hebben beheerscht, mag niet onder nomen worden in een tijd, dat hoofd en hart der bevolking door geheel an dere zorgen zijn vervuld. Weinigen be kommeren zich thans om de Grond-1 wet; hoe zou hare herziening dan kun. nen zijn een nationaal werk Het feit zelf, dat geheel andere ge dachten dan Grondwetsherziening een groot deel van ons volle vervullen, kan niet worden weersproken. Maar de ge volgtrekking, die men er uit maakt, acht de Minister geheel onjuist. Men mag toch niet vergeten, dat juist het feit, dat de Grondwetsher ziening aan de orde is gesteld cn de toenemende waarschijnlijkheid dat zij zal tot stand komen, de politieke hartstochten in toom houdt. Dieper dan anders voelen breede lagen der bevolking, dat waar allen geroepen worden, tot verdediging van het vaderland, ook allen deel moeten hebben aan het Staatsbestel;. En in dien deze lange, afmattende en ont zenuwende mobilisatie met geduld wordt gedragen, dan sterkt bij velen de ver krachting, dat weldra het zoo lang begeerde doel, van een gelijkstelling, Van alle burgers in zake het kiesrecht, zal worden bereikt- De beweging, die juist ten aanzien van het kiesrecht in de oorlogvoeren de landen ontstaat, het feit, dat zelfs daar door de onthouding der consli- tufioneele hervorming de zoo noodigè eenheid van het volk gevaar loopt, is een sterk sprekende aanwijzing, dal de opportuniteit van den maatregel niet op goeden grond kan worden betwijfeld. Zelfs indien onze Grondwetsherziening niet vóór den oorlog was in uitzicht gesteld, zou hare overweging dooreen vooruitziende staatkunde geboden zijn. Kwam de Grondwetsherziening niet tot stand, dan zouden die periodieke Verkiezingen, hoe gaarne men liet ook anders zou wenschen, tot een hefligen strijd aanleiding geven. Mocht zij wel lol stand komen, dan zullen de ont bindingsverkiezingen, naai- alte waar schijnlijkheid, in kalmte liaar verloop nemen. Zou ook dit niet onder de be staande omstandigheden het meest zijn in 's lands belang De tusschen de politieke partijen gemaakte afspraak om bij de eerstvol gende verkiezingen zooveel mogelijk den stembusstrijd ie vermijden, gaal geheel buiten - de regeering om. Intusschen be twijfelt de Minister, of het wel gelieei juist is, dat bij die afspraak oolc is overeengekomen de zittende leden san» didaat le stellen. Zpnder voor de juist heid zijner opvatting te kunnen in slaan, heeft hij den indruk verkre gen, dat de afspraak wel bedoelde den politieken strijd tot de Grondwetsherziei- ning te beperken, niet echter om zich te binden bepaalde personen candidaal te stellen. Terecht wordt er in liet Voorlöopig Verslag op gewezen, dat in den tijd na het einde van den wereldoorlog, ons land giereed zal moeien zijn om tal van econo mische en financieele vraagstukken ter hand te nemeii, welks oplossing noodig is, zal het niet ten achter komen in den economischen wedstrijd tusschen de vol ken, idie tian mei zekerheid is te wachten. Deze overweging zou volgens sommige leden tegen opportuniteit der Grondwets herziening pleiten, omdat de volledige be palingen, o a. ten aanzien van de ver kiezingten van de Provinciale Staten en de gemeenteraden het politieke leven in beslag zal nemen. De Minister zou wil len vragen of men inderdaad meent dat, kwam 'de herziening met tot stand, de ou de, strijd op electoraal en onderwijsgebied niet veel meer belemmerend zoude zijn voor een vruchtbaren arbeid op econo misch en financieel gebied. Z. i. heeft de ervaring iets anders geleerd. Zeker, zij <lie van de Grondwetsherzie ning een einde verwachten van allen strijd op electoraal of onderwijsgebied, zullen teleurgesteld worden. Maar zouden er zijn die dit verwachten? Ilct is niet de politieke strijd die won den slaat, maar de Wijze waarop de strijd wordt gevoerd. Een zeer ernstig bezwaar, aan de te genwoordige tijdsomstandigheden ont leend, achtte men de op de aanneming dezer wetsontwerpen volgende ontbin ding der beide Kamers, die de Regeering elk contact met de Volksvertegenwoordi ging doet derven, wat in den tegenwoor- digen tijd tot hoogst bedenkelijke toesan- den zou kunnen leiden. Het expedient om de Staten-Generaal fce ontbinden met ingang van een zóóver van het ontbindingsbeisl'uit verwijderden datum, dat inmiddels cje verkiezingen zou den kunnen geschiedden achtten sommi gen van Le slecht allooi om bijl stil te ian. De Minister veroorlooft zich naar aan- leiding van deze opmerking er aan te her' i mieren dat de regeling der ontbïn1 ding, binnen de perken door de Grond wet gesteld, een bevoegdheid is die uit- sluitend toekomt aan de Kroon. Dat een eventueele regeling op de wijze als door sommigen blijkbaar wordt afgekeurd een expedient genoemd wordt van sltecht al looi, is een wijze van uitdrukking die waarschijnlijk met de bedoeling dezer le den niet overeenkomt. De Minister moet zich uit den aard der zaak zijne volle vrijheid voorbehou den ten aanzien van het advies dat hij te dezer zake eventueel zoude geven. Maar hij aarzelt niet te verklaren dat er z. i. in de Grondwet geen enkele bepaling is, die de vrijheid der Koningin zou beper ken om de ontbinding vast te stellen op een dag na den afloop der verkiezing. Dergelijke termijnsbepaling zoude ook met den geest der Grondwet geheel in overeenstemming zijn Maar wat hier van zijn moge, de Ka mer kan er van overtuigd zijn, dat de Regteering met den ernst der tijden volle dig rekening zal houden. Ten slotte voJgte hier nog een aanha ling uit hetgeen de Minister opmerkt over het verband, gelegd tusschen de herzie- nnig |van jart. SO en die Van {art 192: Voor die lieden, die in een van beide voorstellen niet zien een zaak van begin sel, maar een zaak van meerdere of min dere opportuniteit, van meerder of min der wenschelijkheid, is het alleszins oir- baar, dat zij zich tot conoesisie bereid verklaren. Zonder concesfsde van dien aard zou een gewichtige en tevens be vredigende hervorming veel' minder be reikbaar zjjh, Bovendien wijst de Minister er op, dat de beide voorstellen op meer dan een wijze ook i nnerlijk verband houden Vooreerst openbaart zich «Et verband hierin, dat terwijl de regeling van het' kiesrecht voor een deel der natie een eisch is, van rechtvaardigheid, voor een ander deel de financieele gelijkstel ling van bijzonder en openbaar onderwijs evenzeer als rechtsherstel wordt begeerd. Gaal het nu wel aan voor een Regee- die den eenen zoowel als den ande ren eisch billijkt, zonder schrijnende een zijdigheid het eene deel der natie te be vredigen, het andere in den steek te laten? laar in de tweede plaats is er een ander verband. Want Waar eenerzijds het kiesrecht op breeder grondslag wordt ge- vQ&tig'd. daar is het als aangewezen, dat anderzijds de gewetensvrijheid worde ge waarborgd. en tegelijk met de uitbreiding van macht, aan die macht de grens worde gesteld van hel individueele geweten. NEDERLAND EN DE OORLOG. Verblijf ontzegd. De eommandaut van' de stelling der monden der Maas en der Schelde heeft egens het betrokken zijö bij den smok kelhandel het verblijf in zijn gezagsgebied ontzegd aan den 18-jarigen Nederlander C. L. Mnttêhs en den 21-jarigcn Belg A. G. de Back, beiden wonende te S t. Jansteen. Aan J. Hamelink uit Sluiskil werd voorwaardelijk vergunning verleend te rug te keeren in hetzelfde gebied. Eierenprij s. Het Nederl. Correspondentie-bureau in Den Ilaag meldt: De Staatscourant van hedenavond zal een minislerieele beschikking he vallen, waarbij de maximumprijs van eieren, vaslgesield ingevolge art. 8 der Distribu- liewet 1916, komt te vervallen. De be- teekenis van dit besluit is, dat op do markten de kooplieden die voor uitvoer koopen en van hun aankoopen een deel ter beschikking van de regeering moeten stellen, (je eieren kunnen koopen tegen eiken prijs. De verbruikers van eieren, die deze willen hebben voor een maximumprijs, vastgesteld ingevolge art. 2 der Distribu tie wet, zullen die kunnen verkrijgen, wanneer de gemeentebesturen door be deling van het Rijks-distribnliekantoor eieren voor hun gemeenten aanvragen. De verbruikers behoeven dus niet meer le beralen dan hetgeen overeenkomstig de wet is vastgesteld voor dc gestempelde eieren, die in voldoende hoeveelheden in iedere plaats ter beschikking kunnen worden gesteld. 0 Passagiers voior Nederland aangehouden. Naar de „Scheepvaart" verneemt, moe ien zich op het Zweedsche stoomschip James J. Dickson, dat op reis van Gothen burg naar Amsterdam door een Duitseh marine vaartuig naar Swinemunde werd opgebracht, vele passagiers voor Neder-, land bevinden. Over een vrijlating is nog niets bekend. 9 Regeering s-aardappelen. Het Nederl. Correspondenliebureau in Den Haag schrijft: Van bevoegde zijde meldt men ons, dat de regeerings-aardappelen veel beter op lafcl er uitzien en ook veel beter smaken wanneer bij het koken aan het water een weinig azijn wordt toegevoegd. Veel behoeft dit niet te zijn. Steenkolen uit Engeland. Gisteren is uit Leith te 'Rotterdam aangekomen het Nederlandsche stoomk schip „Woensdrecht", geladen met steen kolen. liet stoomschip lieeft sinds Febr. te Leith geladan gelegen en brengt dan ook, naar aan met Hbld. gemeld wordt, de eerste steenkolenlading uit Engeland aan sinds den verscherpten duikbootoor log. Men mag echter niet vermoeden dal dit de herstelling van liet geregeld sleenr kolenverkeer beduidt. De aankomst van genoemd stoomschip zal wel hieraan moe ten toegeschreven worden, dat een ander stoomschip van deze reederij te Londen is gearriveerd. Dit toont aan dat slechts in Engeland schepen worden vrijgpgeven indien anderzijds het verkeer op dat land herval wordt. De. benzin e-n o o d. Naar „De Auto" mededeelt, heeft de heer mr. dr. H. J. von Brucken Fock, 1M der toewijzingscommissie voor benzine, in een onderhoud met den voorzitter der verceniging „De Rijwiel- en Automobiel industrie", verklaard, dat voor luxe-auto mobielen, waaronder alle particuliere auto's schijnen te moeten worden ver1- staan, geen benzine zal worden toege wezen. Een groot aantal chauffeurs, mon teurs enz. zal 1. z. t. dus werkeloos wor den. Geldigheid der broodkaarten. De broodkaarten die "heden 'Vrijdag) geldig worden, dus die van de elfde week, blijven geldig tot 28 April, terwijl die van de twaalfde week geldig wor den op 29 April. Nu valt 29 April juist op een Zondag en ontstaat de vraag of men reeds Zaterdags op die kaart brood zal mogen halen voormen Zondag. Is dit niet het geval, dan zal de kaart van do elfde week niet voor 9 doch voor 10 dagen gelden en zullen de huismoeders hiermede rekening moeten houden. Hel is du., zeer gewenscht, dat ten deze ten spoedigste van bevoegde zijde inlichtingen worden gegeven. UIT OOST-INDIÊ Djambi. UilSoerabaja wordt aan hel Hand. geseind, dal het aantal tegen deelner raers aan den opsland in Djambi, uith gesproken doodvonnissen 68 bedraagt. Deze doodvonnissen troffen, vermoe delijk de hoofdaanleggers van den opr stand en de heden, die te Moeara TamF- besi en Saroelangoen aan de moord'r* partijen hebben deelgenomen, waarvan te laatslgenoemder plaatse o. a. conirof- leur Walter het slachtoffer was. Uit Stad en Frovineie. Uit Middelburg. We hebben in de laatste week veel hooren klagen over de steenkool- verzorging. En het is geen makkelijk en geen prettig werk om iemand, die thuis in Ide kou zit, en bovendien geen brand stof of geen petroleum heeft om water te koken of eten klaar te maken, de over tuiging bij' te brengen dat er op 't oogen- blik niets aan te verhelpen is Als zoo iemand te vergeefs de handelaren af loopt om een tienkop eierkolen, dan moét het hem wel een onrechtvaardigheid toe lijken ,dal bij een ander een mud wordt binnengedragen. En toch, al' zal het voor sommigen moeilijk zijn dat aan te nemen, is er nietis aan te doen, al tracht ons gemeentebe stuur zooveel mogelijk in de klachten te voorzien. De hoofdreden van 't gebrek op 't «ogenblik ligt niet in de distributie,maar ■in het feit dat er geen voldoende aanvoer is. Dat men dfet toch goed onthouder Hoe dat' bomt, of het Rijksko- ltenbureau de maand April als lente maand heeft beschouwd, of de aanvoer uit Duilschland geringer is, of wel of er nog andere redenen zijn, we weten liet niet. Maar een feit is het, en een feit is hel ook, dat blijkens de berichten in de bladen andere plaatsen er nog veel erger aan toe zijn als wij. Van de veel te kleine hoeveelheid wordt met mondjesmaat uitgedeeld. Neen, wordt er gezegd, er worden door sommigen groote hoeveelheden opgesla gen. Is dit werkelijk zoo? We hebben weer krasse staaltjes gehoord van beschuldi gingen van dien aard, zgn. uit de beste bron, die bij onderzoek op niets uitkepen Als ergens een volle kolenwagen voor de deur slaat, wordt de conclusie getrok ken idat dal alles daar binnen gaat, zonder dal men afwacht, of dat ook zoo i$. Bij onderzoek blijkt 't dan maar al te vaak een enkel' mud te zijn geweest. Maar dit houde men wel! in gedachte: een dwang om ieder slechLS een gelijkelijk deel te geven, kan niet uitgeoefend wor den, want er bestaat nog geen bij verordening voorgeschreven rantsoeneering. De door den Minister van L N. en II uitzicht gestelde rantsoeneering treedt eerst 1 Mei in werking, of zooveel later als de Minister zal bepalen. In ieder ge val niet eerder. Maar we gelooveu wei te kunnen zeggen dat ook nu reeds de Itolenhande- laars in hun eigen belang geen groote partijen afleveren aan enkelen. Ze heb ben aan het behouden van hun andere klanten te denken. En de teleurgestelde personen, die erover klagen als zoo'n handelaar zijn aandeel in den aanvoer allereerst bestemt voor zijn klanten, mo gen wel bedenken, dat die klanten er al veel.eerder met him bestelling waren, maar riïet geholpen konden worden. Ten slotte nog twee opmerkingen. Als er wagens mei koten rondrijden beteeken t dat nog niet dat die voor de burgerij beschikbaar zijn Behalve dat de gasfabriek zijn voorraad krijgt, komen er 'hier veel kolen aan voor de militairen die toch in ieder geval hun eten moei ten kunnen koken. En wat de dure Engelsche antliraciet betreft, idie hier en daar nog beschikbaar was tegen hoogen prijs, dient er pp ge wezen dat die antliraciet volgens ge rucht op aandrang der Engelsche regee ring uitdrukkelijk buiten de voorschrif ten van maximumprijzen is gehouden. Die voorraden zijn echter bijna, zooniet' geheel opt en nieuwe' aanvoer is niet te verwachten. Laten we nu verder maar hopen dat de lente vandaag begonnen is, niet de kalender-lente, maar de echte. Morgen begint er een nieuwe maan. en daar is alle hoop op gevestigde Hedennacht is alhier op 86-jari- gen leeftijd overleden de heer ipr. Ph. J. Callenlels, oud-rechter in de rechtbank alhier, offficier in de orde van de Ei kenkroon. In 1855 vestigde hij zich als advocaat te Middelburg. Met ingang van 6 April 1859 werd mr. Callenfels bew noemd tot kantonrechter te Sluis en met ingang van 13 April 1861 lot kantonrech ter te Vlissingen. Op 15 Mei 1877 aanvaardde liij het ambt van rechter alliier en bleef dat tot 1 October 1909, toen hem eervol ont slag mt dat ambt werd verleend. Uit Vlissingen. - Wegens gebrek aan olie en andere grondstoffen zal de fabriek en werf der Kon. Maatschappij „de Schelde" te VI is- n g c n des Zaterdags niet wer- k c n, te beginnen morgen. Uit Walcheren. Donderdagavond hield de Boeren leenbank te R i 11 h e m haar eerste jaar vergadering, welke zeer druk bezocht was. De vergadering telt thans 54 leden. Uit de goedgekeurde rekening en ver antwoording over 't jaar 1916 bleek o. a., dat van de leden ter leen was opgenomen f 14.596,39 en aan leden in voorschot is gegeven f 4800. De rekening sloot met een klein verlies. Toch kon geconstateerd worden dat de verceniging goed werkt. Door de tijdsomstandigheden heeft zij de 'ijkssubsidie niet ontvangen. De rentevoet van 3 pCt. voor spaargeld en 41/2 pCl. voor voorschotten bleef de zelfde. docb de provisie werd gebracht van een tiende pCt. op een kwart pCt. Het loon van den kassier werd ge bracht tot f75, terwijl hem over 't afge- 1 oopen jaar een gratificatie werd geschon ken van f 25. Hel aftredend bestuurslid II. M. v. d. Putte, het aftredend lid van den raad van toezicht W. Cevaal en de aftredende plaatsvervangende bestuursleden C. Wai rave en P. Schout werden herkozen. Besloten werd het crediet voor ver- eenigingen, die lid van de Bank zijn, le verhoogen en te brengen op f20 000. Uit Z uid-Be veland. De kolencommissie te Ierscke be slaat uit den burgemeester, den directeur der gasfabriek en den heer G. D. van Oosten, kolenhandelaar. Donderdag werden te Ierseke op klaarlichten dag en op de openbare slraat van een wagen 2 H.L. steenkolen afgeladen. De man, die ze gekochthad^ kwam enkele minuten later terug om ze in oezit te nemen, doch zie, de kolen waren spoorloos verdwenen. De politie zal wel onderzoeken waar ze gebleven zijn. De kolen zij'n daar schandelijk duur tol f 6 per H L. en dat dikwijls nog voor uilschot, opveegsel! Als men er dat geld voor betalen kan en het er voor ever hteft zijn ze nog wel te verkrijgen Waar ze vandaan komen is niet altijd duidelijk. Uit ®holen. Op vermoeden van overtreding der distribuliewct is bij P. M. te Tliolen door de rijks- en gemeentepolitie een partij meel en tarwe in beslag genomen. Uit ZpeovrsBh-Vlaandereu O. D. In verband met hun besluit om op dc a.s. Meikoopdagen uitsluitend a dontant le verkoopeu, hebben Ae notarissen en deurwaarders in Z.eeuwscli VIaam- de ren W. D. zich gericht lot hun. col lega's in hel overige deel van het arron dissement Middelburg met een schrijr ven, waarin zij taededeelen, dat dit besluit bij vele landbouwers instemming heeft gek vonden. Toch zijn er, die zelf de oorlogs risico niet op zich willen nomen, maar toch geen verkoop verlangen, tegen con tante betaling. Deze zullen nu trachten andere notarissen of deurwaarders in het arrondissement over te halen in Zeeuwsch Vlaanderen Meikoopdagen op crediet fe houden. Slagen zij daarin, dan wordt de maatregel die adressanten in gemeen overleg hebben genomen, onmogelijk ge maakt. 't Is om die reden, dat adressanten zich lot hun collega's wenden, met beleefd verzoek hen in het handhaven van den genomen maatregel te steunen en desgel- vraagd hun ministerie voor de bedoelde verkoopingen in geen geval le verleenen. DISTRICTSARBEIDSBEURS. District s-A rbeidsbemiddeling Ingevolge een aanschrijven van hett Ministerie van Waterstaat, heeft onder- geteeliende de eer kennis te geven aan de correspondenten in Walcheren, Noord en Zuid-BcveLand, dat zij voorloopig geen aanvragen om werkkrachten in hef land en tuinbouwbedrijf in behandeling moe ten nemen. Wel echter alle aanvragen die buiten dat bedrijf vallen, welke op de gewonfe wijze worden doorgezonden aan de dis trictsarbeidsbeurs, stadhuis, Middelburg. De directeur der Distrlctsbeurs, H G. TOEBES. IS April 1917.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1917 | | pagina 1