MIDDELBIRGSGHE COURANT.
Jt 91.
Woensdag 18 April 1917.
160' Jaargang.
A bon n. prijs per kwartaal in Mid
delburg en bij de agenten in Vlissingen
en Goes f 1.55," per post 11.75.
Advertenties 20 ceoit per regel.
Bij abonnement veel lager.
Familieberichten en dankbetuigingen
van 1—7 regels 11.50.
DE SCHRÖDERZAAK.
Een groep personen, die men kan
aanduiden als intellectueelenletterkun
digen, kunstenaars en hoogleeraren Jieeitt
een verklaring publiek gemaakt waarin
ziy-
„protesteeren tegen de onver
wachte veroordeeling van den heer
J. C. Schroder, waarbij de op-
legging van drie maanden gevange
nisstraf gevolgd is op een in al
gemeene termen vervatte meenings-
niting vorm en inhoud dicrmcef-
ningsuiting geheel daargelaten. Zij
adhlen deze toepassing van een
wetsartikel, die door twee recli-
terlijkc colleges en voorname
Ncderlandsche juristen, gewraakt is,
te bedenkelijker wijl langs dezen
weg onze geheele grondwettelijke
drukpersvrijheid, een der voor]-
naamsle waarborgen onzer persoon
lijke vrijheid, in gevaar kan wor
den gebracht."
- Het protest komt wat laat, te laat
wellicht, want er slaat voor den be
klaagde nu niets "meer open dan de
kans op cassatie van het laatste vont-
nis.
Maar de meesten an ons land hebj-
ben er na de eerste behandelingen op
gerekend dat geen rechtscollege zou
aannemen dat iemand door een schëldf-
artikcl op Duitschland werkelijk onze'
neutraliteit in gevaar zou hebben ge*-
bracht.
[Bovendien is de zaak vertroebeld
door de antipathie die de beklaagde
bij zeer velen gewekt had door zijn
geschrijf in de Telegraaf, welke anlit-
pathie zelfs sterk genoeg was om de
ontstemming te onderdrukken, die in
een ander geval zeer waarschijnlijk,
bij nog veel meerderen dan nu zou
zijn gewekt, eerst door de onmiskenf-
bare vergissing van de arrestatie en de
voorloopige hechtenis, en toen door
dat sollen van den beklaagde door 'al
lerlei rechtzalen heen, tot hij inderdaad
veroordeeld werd.
Iedere Nederlander gaat prat op de
vrijheid van het woord in zijn land.
In de Schröderzaak heeft ieder nu
een voorbeeld om te toetsen of zijn
liefde voor die meeningsvrijheid ook
blijft leven in een geval waarin de
geuite meening heel anders is dan die
van hem zelf.
Terecht wordt door het bovenver
meld protest gewezen op het gevaar
dat de drukpersvrijheid, een der voor.
naamste waarborgen onzer persoon
lijke" vrijheid in gevaar kan worden
gebracht.
Dat gevaar is allesbehalve denkbeel
dig. Dezer dagen werd er door den
hoefijzer-correspondent in het Hand. nog
gewezen op hel in alle crisissen, en
ook nu weer in "de Schröderzaak te
vinden conflict lusschen het Recht ett
Staatsbelang. Dat lijkt ons juist.
Het bedenkelijke is o. i. dat dit be
grip „staatsbelang" niet vast staat, en
afhangt van hel inzicht der steeds wis'-
selende regeerders. I
Het geraas dn de „Toekomst" tegen
iele Entente Leek ons van hetzelfde»
gehalte als 't gescheld op Duitschjand
in de Telegraaf. Maar dat is een per
soonlijk inzicht, en we zouden niet
graag op grond van zoo'n inzicht een
aandrang uitoefenen tot een gerechte
lijke vervolging legen, de Toekomst
Toch geloioven we dat zoo'n over
weging van „Staatsbelang" wel degelijk
bij het instellen der vervolging heeft
meegewerkt, en we hebben in de ongcf-
lokkige bewoordingen van het requir
siloir van den publieken vervolger hij
het Hof in Den Haag (jhr. mf. v. d
Brandeler) gezien, tol welke politieke
overwegingen liet kan leiden als zoo'n
élement in een rechts geding wordt
toegelaten.
Het Hof zelf heeft die overwegingen
buiten beschouwing gelaten. Maar het
feit blijft bestaan dat liet iemand tot
drie maanden gev.-slraf veroordeelde,
otodat hij dingen geschreven had, die
gevaarlijk geacht worden voor den staat,
een begrip dat zóó moeilijk zuiver
blijkt te kunnen worden toegepast, dat
Üe rechterlijke colleges geheel uiteen'
loopende uitspraken deden.
Is dat met een duidelijk bewijs van
don gevaarlijken weg dien men met dit
rechtsgeding is opgegaan9
[We zijn vast overtuigd dat het ge-
Wehrijf van de Telegraaf liet oordeel
van een deel van ons volk bedorven,
heeft. Maar daartegen bereikt men door
een rechtsgeding niets, en ook zelfs dat
is geen voldoend motief voor een Inbreuk
•p de vrijheid van het woord.
DE BEDREIGING UIT
AMERIKA.
We hebben gisteren onder Laatste
Berichten gemeld dat er in de Ver-,
eenigde Staten voorstellen aanhangig zijn
gemaakt om allen uitvoer naar neu>
trale landen te verbieden, zoo daar
leans bestaat dat ze naar Duitschland
worden doorgevoerd.
Op 't eerste hooren zou men kuit-
nen zeggen, dat Amerika niet zal doen
wat Engeland nooit volledig heeft kun
nen doen. -
klaar zoo staan de zaken toch niet
precies.
Engeland heeft zijn rantsoeneering van
ons land toegepast allereerst op da
goederen die wij uil èndere landen aap-
voerden, een kwestie waar de Ver.
Staten zicli \yel niet mee zullen in
laten, nu Engeland daar al voor zorgt.
En wat den aanvoer uit Engeland
zelf betreft, die is in zekere mate
doorgegaan, maai- voornamelijk omdat
Engeland behoefte had/ aan de inruil
daarvoor uit ons land naar Engeland
vervoerde producten, een overweging
die voor de Ver. Staten ten opzichte
van ons heel weinig meetelt.
De Amerikanen kunnen vrijelijk be1
schikken over de bestemming van him uit
voer, Cn als zij aankondigen dat zij dien
alleen beschikbaar stellen voor hun bond-
genooten van de Entente, hebben we dat
te aanvaarden.
We hebben trouwens reeds vóór "de
tAimenkaansche beslissing tot deelname
aan den oorlog gewezen op hetgeen ons
in dal opzicht dreigde. Dit ligt ook voor
de hand, althans wat graan betreft, want
de oogst-vooruitzichten zijn er zoo slecht
dal er zelfs heel weinig zal overblijven
voor de entente-landen. En bijgevolg hee-
lemaal niets voor de neutralen.
Het zal een dunne- boterham worden
in ons land! Want hu ook Argentinië voor
een mislukten oogst staat, waar zullen wij
ons graan vandaan halen?
ZENDING ONDER DE JODEN.
Te Amsterdam is sedert eenigen tijd
een „Commissie voor de zending onder
de Joden van de Gereformeerde Kerken";
krachti-» aan het werk.
Ze heeft dat eerst gedaan door toe
zending per post aan Joodsche ingeze
tenen vau tractaafjes, een middel waar
van do naïeviteif ietwat belachelijk zou
zijn, als er ook niet uitdrukkingen in
stonden over den Joodschen godsdienst,
die beïeedigend voor de Joden waren.
Er is daardoor geen geringe verbittering
ontslaan onder de Joden, en die Stem
ming Kwam tot luidruchtige uiting op een
Maandag door de commissie belegde ver
gadering, waar dr. J. van Nes van Den
Haag zou spreken over het Joodsche
en Christen Paaschfeest en waar lal vau
Joden waren heengegaan om te protes-
teeren. Onder groot rumoer is daar eerst
de belofte van debat afgedwongen vóór
de spieker kon beginnen. Deze was ge
matigd in zijn betoog, maar we kunnen
hel al te goed begrijpen dat de aan
wezige Joden niets moesten hebben van
zijn betoog dal Christenen en Joden niet
zoo ver van elkaar slaan, en dat zij tot
elkaar moesten komen en zich moesten
■c re enigen (natuurlijk als christenen).
Rabbijn J. Tal heeft op zeer waardige
wijr j protest aangeteckend tegen het
streven van de commissie, en hij en nog
eenige andere debaters kunnen ervan
'erzeuerd zijn, dat ook huiten deze ver
gadering waar het publiek hen luid
toejuichte veel niet-Joden zich aan
dien belceeringsijver ergeren.
Wie Calvinistische bladen leest, kan
daar telkens vermaningen in lezen om
toch aan den ernst der tijden te denken
Maar 't lijkt ons dan toch al erg ontijdig
om thans verbittering onder de Joden
te wekken door een propaganda dieniet
anders dan beïeedigend kim zijn voor een
ras. dit dan nog altijd den roem heeft
zooveel eeuwen achtereen zich op een
hoog godsdienstig peil te hebben ge
handhaafd.
B 9IIII i £11.
GRONDBELASTING-
Naar wordt vernomen, moet men aan
het departement van financiën bezig zijn
aan een ingrijpende omwerking van het
indertijd door Mimster Treub ingediende
wetsontwerp tot wijziging van de grond-,
belasting. Ó.a. zou daaruit vervallen de
nelasting van het gebouwd naar de polis-
waaroc der brandverzekering.
IIUURCOMMISSIEWET.
De N. R. Ct. verneemt, dat de Huur-
commissiewet vermoedelijk in de tweede
helft van Mei in werking zal treden. De
algemeene maatregel van bestuur tof uit
voering van de wet is reeds bij den Raad
van State ingediend.
NEDERLAND EN DB OORLOG.
Tegen spraak.
Naar aanleiding van het ook gister door
ons vermelde bericht uit De Telegraaf,
als zou er lusschen de Brioche en de
Ncderlandsche regeering een overeen
komst zjjn getroffen, waarbij onder meer
wordt bepaald, dat alle Nederlandsche
schepen, komende uit Amerika, geladen
met voedsel voor mensch en dier of met
kunstmeststoffen, bestemd voor Neder
land, van nu afin Halifax zullen worden
onderzocht en dan direct naar een Ne
derlandsche haven zullen kunnen door-
sloomci), zonder verplicht te zijd een
EngelSche haven aan te doen, verneemt
hel Ned. Gorr. Bur., van de meest be
voegde zijde, dat van zoodanige over
eenkomst bij onze regeering niets be
kend is en dat de Nederlandsche regee
ring ook geen overeenkomsten sluit.
Wel heeft een week geleden in de Ti
mes geslaan dat de Engelsclie regeering
besloten heeft onze le Halifax liggende
graanschepen toe te staan naai' Neder
land te vertrekken zonder een Britsche
haven aan vte doen. Maar het Haagsch
Correspondenliebureau vernam van welin
gelichte zfjde dat hiermede alleen gedoeld
wordt op onze schepen, welke met tar
we geladen zijn. Immers schepen met
mais en ander veevoeder, evenals sche
pen welke met kunstmest geladen zijn,
konden reeds eerder Halifax verlaten.
De export-vennootschap.
De door de Regeering in de Eerste'
Kamer aangekondigde nieuw op te rich
ten naamlooze vennootschap voor den
xport van alle door ons land uitgevoerde
artikelen, waarvan de statuten thans door
een commissie worden ontworpen, zal
ook na het sluiten van den vrede tijdelijk
in stand worden gehouden, gedurende die.
op den oorlog volgende overgangsperi
ode. totdat het internationale verkeer;
weder eenigszins normaal zal zijn ge
worden.
De pe trole umschaarschte.
Bij voorLduring van de petroleu,m-
schanvgchte zal, naar aan de N. R. Ct. ge
meld wordt, de geheele dakpannennijver-
heid in de Rijnstreek binnen zeer korten
tijd stop gezet moeten worden.
Meel en bloem voor winkeliers.
In de algemeene distributierïgeling van
brood, bloem en meel, wordt wel gespro
ken Van de bloem- en meelvoorzienüig ten
behoeve van brood- en besehuilfabrikan-
ten, doch niet van winkeliers. Er is een
groote categorie (grutters en kruideniers)
die tot heden een vrij grooten winkel-
verkoop van tarwebloem had. Deze win
keliers nu zouden, daar de meelfabri
kanten niet anders mogen afleveren dan
tegen door de gemeentebesturen af te
geven bestelkaarten, welke dezen op hun
ne beurt, ingevolge de ministerieele voor
schriften weer niet anders mogen ver
strekken dan tegen inlevering van opplak-
bladen, waarop de bons gehecht zijn, ten
slotte in het geheel g£en bloem kunnen
betrekken, tenzij dan de enkele partij
tjes Amerïkaansch Patentmeel die hier
en daar nog in handen van handelaars
zijnmaar die, bij gebrek aan maximum
prijs, tot fabelachtige prijzen aan den
man gebracht worden
Thans is van de zijde van het Centraal-
Broodkantoor in Den Haag, in verband
met een desbetreffende vraag heslist, dat
winkeliers, die hunnen voorraad op den
destijds vaslgcstelden datum behoorlijk
hebben verantwoord, en de toenmaals
aanwezige bloem niet anders dan tegen
deaian de W-broodkaarten gjehechte bons
voor tarwebloem verkocht hebben, nu
ook in aanmerking kunnen komen, voor
de verstrekking van tarwebloem door tus-
schenkomst der gemeentebesturen in ver
houding tot de door hen in te leveren
bons.
Nederlandsche kinderen uit
Duits cll'lan d.
Door bemiddeling van pater Servatius,
behoorende tot de Carmelietenorde te
Boxmeer, zijn reexls ruim 900 kinderen
van Nederlanders i n Duitschland in den
omtrek van Boxmeer over de grenzen
gekomen cn onder dak gebracht in de
dorpen in 't land van Cuyk
Hooischaarschte.
Onder meer tengevolge van den langen
winter heerscht in vele streken groot
gebrek aan hooi. In verband hiermede
zijn in West-Friesland de hooiprijzen be
langrijk gestegen, zoodal men reeds f 50
per 1000 KG. besteedt.
Fruit.
De N. R. Ct. meldt, dat in een verga
dering, de vorige week door de groep
veilingsvereenigingen gehouden, besloten
werd om aan alle veilingen 1 pet. extra
veilingskosten te heffen voor dekking van
het risico, dat exporteurs zouden loopen
wanner eventueel de Z. E. G. in gebreke
zou blijven, b.v. door oorlogstoestand, de
door exporteurs gekochte waren te be
telen. Wordt geen schade geleden, dan
zijn de veilingen vrij 'ten opzichte van
dit reservefonds. Tc Tiel zullen de vei;
Iingen dit-weder aan de leden uitkeeren
De Israëlieten en de levens
middelenvoorziening.
De Minister van L. N. en H. heeft den'
burgemeesters medegedeeld, «lat hij beo
reid is met betrekking tof de vleesch-
vrorzïening der Joodsche bevolking bij
zondere maatregelen te nemen,
Uit Stad git Proïineie.
Uit Middelbarg.
- Blijkens het jaarverslag van den
Middelburgschen Bestuurdersbond blijft
de vakbeweging in deze stad zich in op
gaande lijn voortijewegen.
Het ledental steeg van 297 tot <187,
dus met 190. Er vormden zich Iwee
nieuwe afdeelingen, nl. een voor Spoor-
en Tramwegpersoneel, die 21 leden telt,
en een voor Transportarbeiders met 10
leden Maar bovendien steeg het ledental
van de meeste andere afdeelingen. Di.
van de Fabrieksarbeiders zelfs met 109
(van 19 op 128); die van de Metealbe-
werkers sleeg van 31 tot 52; die van de
Typografen van 18 op 25; die van
gemeentewerklieden van 23 op 39; die
van de Bakkersgezellen van 9 op 18, en
die- van de Handels- en Kantoorbedienden
van 16 op 25, De sehildersafdeeling daal
de van 58 op 53; die van de timmerlieden
van 98 op 96; die van de meubelmakers
van 21 op 20 De afdeeling van bouwvak
arbeiders, welke slechts 4 leden telde,
is opgeheven.
In het jaarverslag wordt er o. a. aan
herinnerd, dat door den M. B. B. in over
leg met de S. D. A. P. besloten is het
Volksgebouw in exploitatie over te ne
men van de coöperatie „De Vooruit".
Door de Centrale Commissie voor ar
beidersontwikkeling werden drie alge
meene cursussen van één avond gebon
den en voorts een doorloopende cursus
van den heer W. S. Unger over Staat
huishoudkunde en een door den heer
A C. de Baare in rekenen en Nederland
sche taal. Laatstgenoemde cursus moest
wegens omstandigheden half December
beëindigd worden.
- -Nu de openbare leeszaal gesloten
is wegens den brandsloffennood, wil men
toch. de getrouwe lezers van de biblio
theek in de gelegenheid stellen boeken te
halen of te ruilen. Daarvoor zal iederen
avond van 7—8 gelegenheid worden ge
geven.
Dinsdagavond werd te Mid dj el-
burg opgericht een afdeeling der „Ge
reformeerde Vereeniging voor Drankbe
strijding1", met aanvankelijk 11 leden. Het
bestuur bestaat voorloopig uit de heeren
P. Dijkhuis (voorz.) en K. A. de Booij,
(secr-penningm.
De heeren I. Jongepier en P. Uijt-
hoven keurmeesters van vee en vleesch
alhier, zijn Maandag beêedigd als on
bezoldigd gemeente-veldwachter, waar
door zij meer zelfstandig handelend kun
nen optreden.
Uit 'VlisBingen,
De gemeenteraad van Vlissingen
houdt Donderdag a.s., des mid|dags 3
uur, een spoedvergadering
Behalve ingekomen stukken slaat op de
agenda als eenig le behandelen punt een
nader schrijven van Burg. cn Weth. in
zake de verhuring van hel sportterrein
aan den Koudekerk sclien weg, aan de
voetbalcombinalie „Vlissingen."
Uit Walcheren.
Maandag en Dinsdagavond (16 en 17)
word in de groote zaal van het badhotel
le Domburg voor de militairen een uit
voering gegeven door „het militair too-,
neel". Beide keeren was de zaal te klein
om al de belangstellenden te bevatten De
liederen, voordrachten en toQneelstukkeii
worden uitmuntend uitgevoerd. Luitenant'
Smit dankte de uitvoerders voor liet
groote genot, dat ze aan him wapen
broeders gebracht hadden.
Gisterenmorgen werd bij den ge
meen te veld wacli ter te Serooskerke
(W aangifte gedaan van inbraak met
diefstal in de consistoriekamer der Ned.
Herv. Kerk, waarin tijdens de mobili
satie het 'Chr. militair tehuis gevestigd, is.
Bij onderzoek bleek dal de dief of
dieven door middel van een raam op le
schuiven zich toegang hadden verschaft,
en uit de toonbanklade welke met twee
sloten dicht was, een kistje met een be
drag van ongeveer f 120 hadden ont
vreemd. De sloten waren met geweld
opengebroken, wat aan beide zichtbaar
is.
Het onderzoek wordt met grooten "ijver
gedaan, doch lot heden heeft het nog
geen resultaat opgeleverd.
Door den gemeente-veldwachter Seijs
werden foto's gemaakt van vingerdruk
ken die aan het opengeschoven raam
opgemerkt werden.
Het |gelld dat vermist wordt is hfefc eigen
dom van het Chr. Militair Ttehuis
Uit Z uid-Be velandL
Te 'sHeer Arendskerke be
slaat de kolencommissie uit de heeren
jhr. U. E. Lcwe van Neyenslein, bur
gemeester, voorzitter, A Zandee te 'S H,
HendrikskinderenW Goedbloed, Nieuw-
dorp, Chr. Nijsse en II. de Jonge te 's H.
Arendskerke.
Uit Noord-Be re tand.
Door B. en W. vau Colijnsplaat
is de bouw van een woning voor den
concierge aan den Noordelijken gevel
van hel gemeentehuis aldaar opgedragen
aan den heer M. Haringman, den laag-
slen inschrijver.
Vit Schoöwan-DüiyaUnd
Aan A. Quist, stoker der gemeente
gasfabriek te Zierikzee is een pen
sioen verleend van f 275
- Maandagnacht geraakte het Lem
mers jacht Bru. 33 onder de gording in
de haven tc Bruinis se, waardoor het
zoodanig gehavend werd, dat dfe schade
wel een paar honderd gulden bedraagt-
U»t 1 h o 1 o n.
In het eiland Tholen is men,
thans in verschillende gemeenten bezig
om gegevens te verzamelen om personen,
die gebrek aan een tvoning hebben, te
helpen. De secretaris der Gezondheids
commissie heeft een oproep geplaatst,
waarbij ieder ingezetene van het eiland
Tholen, die behoefte heeft aan zulk een
woning, verzocht wordt dat cum de com
missie mede te deelen.
Nït Zeeuwsch-Viaanderen O. D.
- Dinsdagavond bracht hel muziekgc*-
zeïschap „De Vereemgde Werklieden" te
Neuzen, onder veler belangstelling een
serenade aan haren eere-voorzitter, den
heer J. de Feijter, ter gelegenheid van
zijn verkiezing lot lid van den gemeentel-
raad, op jl. Vrijdag. -In verband met de
tijdsomstandigheden, gebrek aan pelro<-
lemn, konden de voor zulke gelegenheden
tradilioneele fakkels niet worden gebruikt
cn moesten de muzikanten voor hetgeen
ze bliezen al spoedig op hun geheugen
vertrouwen, daar van muzieklezen geen
sprake meer kon zijn.
Uit ZeEawscb-Vl«antfer»n W. DL
- Door Gedeputeerde Slaten is de
verkiezing voor een lid der Staten in hef
kiesdistrict Sluis, door het bedanken
van den heer Dikkenberg als zoodanig,
bepaald op 8 Mei a s. en zoo noodig de
stemming en herstemming respectievelijk
op 22 Mei en 5 Juni da.v.
BEVOLKING.
In de eerste helft van April zijn in d*
gemeente
GOES
Ingekomen
G. E. Kronenberg, onder-direct, ecnes
N. V., uit Amsterdam, Kloetingsche straat
weg 81, L. J. de Wit, zonder beroep,
Hilversum, C. Eversdijkstr. D 206; F.
Hazen, metselaar, Ossendrecht, Kreukel-
markt 143; J. Bierling, onderwijzer, Kat
wijk, Stationsweg 35; J. Ea. Heins, zonder
beroep Kruiningen, Oude Vischmarkt 66.
Vertrokken
J. Crucq bakkersknecht, naar 's-Heer
Arendskerke; M. Langemaire, boeren
knecht Haarlemmermeer; W. J. M. de
Poorter, kantoorbediende, Amsterdam;
M. de Dreu, veldarbcider, Leiden; I.
C. H van den Berg, kastelein, Domburg;
A. C. van der Kooi, stuurman, Rotterdam;
P. Filius bakkersknecht, Kortgene; J.
Rosier. klerk hoofdbesl. posterijen,
's-Gravenhage.
KERKNIEUWS.
Nbö Herv. Kerk.
Beroepen te St. Annaland: A. H. J. G.
van Voorthuizen te Zegveld.
Aangenomen naar Purmerend- ds. J.
B. Th. Hugenhollz te Vledder; naar Has
selt: ds. A. Luteijn te IJsselmondo.
Bedankt voor Óldeberkoop: ds. J. G.
van Loenen le Oldeholtwoldevoor Ze
venbergen ds. L. J. van Leeuwen fe
Lisse; voor Hattum :ds. G. Venema ia
Koudum.
Gere!,. Kerken,
Beroepen te Hendrik-Ido-Ambaclitd».
S. Idema te Workum; te Appelscha: ds.
R. J. Aalbcrts te Baambrugge; te Wer
kendam (A)ds. A Brouwer Jzn. 1e
Zwartsluis.
Aangenomen. Naar Kommerzijl. ds.
M. P. Pel te Eestrum.
Dhr, Geref. KorlL
(Beroepen te Harlingen: ds J. de
Bruin fe Broek op Laugendijk.
ONDERWIJS.
Bij kon. besluit is met ingang van 1
September aan den heer A. Pi cn of, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend rdi
leeraar nan de Rqk» Hoogere Burjjs»-
school «IbieCL
