IDRELRURGSCHE COURANT.
Maandag 19 Maart 1917.
160* Jaargang.
BIHMEMLifiB.
Dit Stad es Froyineie.
Al 66.
A bona, prijs per kwartaal in Mid-
4«fivarg en l>ij de agenten in Vlissingen
•a Goes f 1.55; per post f 1.75.
Advertenties 20 cent per regel,
abonnement veel lager.
H»milieberichlen en dankbetuigingen
van 1—7 regels f 1.50.
Z* die zich nu abonnee ren, out-
vjtagMi deze maand de courant gratis.
•■WAPENDE HANDELSSCHEPEN
•EB OORLOGVOERENDEN
■el is begrijpelijk dat de houding van
an* repeering tegenover de gewapende
Itasdeisscliepen ran oorlogvoerenden
tfterk de aandacht trekt, want er is ook
r«ods voor 't niet-juridisch gevoel een
tegenstrijdigheid tusschen de erkenning
dat handelsschepen volkenrechtelijk"
ml aiogen wapenen, en de verklaring
dat „neutraal-rechtelijk" een onzijdige
lo* aan gewapende handelsschepen den
•©•gong tot eijn haven ontzegt.
©at is niet slechts een kwestie van
ttooretisehe beschouwing. Het is er een
va» praktijk, want het wordt vermoed,
Goor sommigen zelfs aangenomen o. a.
ttoo* de „N. R. Ct," dat de vele
belemmeringen en plagerijen van Enge-
la»d jegens onze zee-vaart, slechts een
poging zijn |Oin ons te dwingen een andere
Blooding aan te Dcnieu en gewapend»
koopvaarders toe te laten.
©»l Engeland dat wenscht is begrij-
wint Nederland is de eenige ncu-
trato staat die dergelijke schepen niet
en de weigering onzerzijds om
de ,,Melita' toe te laten, heeft nu duide-
bjU gemaakt dat onze regeering stand
ftfwir we moeten goed onthouden dat
«Unman zeer onaangename en ernstige
•feasequenhes zullen vastzitten, nl. een
bedreiging van een nog sterker belem
mering van onzen aanvoer.
IS» aan den anderen kant: als we wèl
toegaven, kunnen we er zeker van zijn
4UIer een onaaugename gedachtenwis-
«ieling met Duitsehland zal volgen, welk
land ons dan wel zal voorhouden dat wij
van den in Augustus "14 vaslgeslelden
nentraliteitsregel ten gunste van Engeland
afwijken.
Oï wij onze neutraliteit zouden sclien-
<toa door die schepen wèl toe te laten"?
Ken onbetwistbaar deskundige op dit
gebied, prof. Struycken, betoogt in „Van
Onzen Tijd", dat onze regeering ten allen
tjjdo bevoegd is, wanneer onze belangen
tot Jrouden vorderen, hel verbod weder
i» te trekken. Het is, zegt hij, niet eert
vraag van recht, maar van politiek,
I elf daartoe zal overgaan.
Sa prof. J. A. van Hamel geeft .in
de ^Amsterdammer" als zijn meening
vreer. dat de onzijdigheid ons niet ver
biedt bona fide koopvaarders, uitsluitend
to* verweer tegen onrechtmatige
daden gewapend, Sn onz© havens
to o* t van gendat onze Regecring dit
•och verboden heeft (niet in de Neutra-
Steitsproclamatie, tnaar krachtens een
door haar nader gegeven uitlegging daar-
v**) ia z. i. een maatregel, die zij geheel
*uu« haar eigen oordeel en in "t belang
va» de veiligheid van den Staat genomen
Heeft en die zij zich steeds bevoegd is
blijven rekenen naar bevind van omstan-
togheden in te trekken.
E« zoo komt men dus tot de vraag
ff ©r voldoende redenen zijn voor het
door onze regeering uitgevaardigde ver
bod.
Het standpunt der regeering dat
bewapende handelsvaartuigen met oor-
togsschepen gelijk gesteld moeten worden
♦•dat „zij door hunne bewapening ia
•toef zijn zoo noodig oorlogsdaden te
verrichten", acht prof. Struycken ver
hoerd het woord „oorlogsdaden" wordt
Bier in oneigenlijken zin gebezigd; zelfs
•«bewapende handelsschepen zijn tot oor
logsdaden in dien zin, ten minste ten op-
toehte van duikbooten, in staat.
„Nimmer, zoo gaat deze schrijver voort,
hoeft men vóór deze den plicht der neu
tralen zoo ver uitgebreid, terwijl ook
Bit »ieh blijkt dat men ter tweede Vre-
4esconferen*'e, waar de houding der neu
tralen ten opzichte van de oorlogss^he-
pen der oorlogvoerenden uitvoerig werd
geregeld, daaronder bewapende liandels-
fchepen. die rechtens immers geen oor
logsschepen zijn. heeft willen begrijpen;
integendeel, iedere poging om het begrip
^oorlogsschip" buiten zijn gewone gren-
■en uit te breiden, is op krachtig verzet
gestuit
Hoe is onze regeering dan tot haar be-
4*it gekomen?
Zij heeft vermoedelijk gedacht nan de
•■mogelijkheid voor haar om uit te ma-
hen of een binnenkomend bewapend han
delsvaartuig op zee al of niet rechtmatig
van zijn bewapening heeft gebruik ge
maakt. En ieder voelt tot welke verwik
kelingen het kan leiden wanneer in een
van onze havens een Engelsch gewapendi
handelsvaartuig binnenloopt, waarvan de
Duitschers beweren dat het op zee jacht
beeft gemaakt op duikbooten of gescho
len heeft op een torpedoboot die trachtte
van haar volkomen recht tot onderzoek
gebruik te maken. Als zoo"n schip hier
in onze havens de bescherming van onze'
neutraliteit zoekt, zullen daartegen, en
zeer terecht, van Duitsehland protesten
komen,
Maarwe hebben waare.apel ook
al heel weinig reden tot voldoening
over de manier waarop Duitsehland in
den duikbootoorlog onze eigen scliepeu
vernielt.
De mogelijkheid is niet uitgesloten
dat het zoo erg wordt men zie het
voorbeeld van de Vereenigde Sfalen!
dat wij zelf eindelijk door de onduld
bare schending van onze eigen reclilen
tot verweer moeten overgaan. En dan
zitten we met het besluit dat wygeen
gewapende Iiandelsvaarders van oorlog
voerenden toelaten en zelf onze schepen
'wapenen.
En al komt het ook niet zoo ver,
dan nog mag voor ons toch ook wel
een punt van overweging uitmaken, dat
ons besluit tot niet-toelating van gewa
pende handelsschepen een der meest
doeltreffende maatregelen tegen den ook
door ons verafschuwden duikboHcorlog
verlamt.
Hel is een kwestie met veel weer
haken, en onze regeering die >ieh daar
door een weg moet banen, slaat voor
de zooveelste maal voor een uiterst
moeilijke taak.
We hebben ons ertoe bepaald de
voornaamste factoren aan te geven.
.Als we nu weer eens denken aan
hel woord van prof. Struycken dat het
geen kwestie van recht maar een van
politiek is, dan ligt de conclusie
voor de hand, dat alleen hij' die over
onze internationale politieke verhoudin
gen met kennis van zaken kan oordee
en, in staat is uit te maken wat het
beste besluit is voor oni land En
de eenige die dat weet is onze regee
ring.
I
We hebben tot nu toe volle ver
trouwen gehad in haai- hnitenlandsch
beleid. We zullen liaar ook in deze
zaak dat vertrouwen blijven se'enken.
HET TERUGWERKEND PENSIOEN
DER KAMERLEDEN.
Het lid der Tweede Kanier inr. E>
van Raalte voorziet in een art kei in
de N. Crt. dat bij de behaedeling
der voorstellen tot Grondwetsherziening
in de Eerste Kamer ernstige l «gen-
stand zal ontstaan tegen de alom in
den lande afgekeurde bepaling van
de terugwerkende kracht ran het pensi
oen voor de nu zitting hebbende Kamer
leden.
Hij acht liet uit een oog<»mu van
algemeene politieke moraliteit hoogst ou-
gewenscht juist in verband met het
lekende „covenant", dat de than; vast
gestelde vorm van art 89 gehandhaafd
blijft.
Het zou echter een paardeemMJel
zijn, wanneer alleen met 't oog op
deze bepaling, de Eerste Kamer het
geheele kiesrechlontwerp moest afstem
men.
Hij vraagt daarom of de hoor Lob
man die reeds van een „blunder"
sprak of wel een ander, een initiatief
voorstel wil indienen waardoor het stui
tende van art. 89 vermeden wordt.
Ware er niet in de additionee'.e artike
len een bepaling op te nemen, inhou
dende, dat de pensioenregeling verval in
art. 89 eerst in werking zal lieden
den dag na dien, waarop de leden van
de nieuwe Tweede Kamer, zitting ge
nomen zullen, hebben? Op die wijze
wordt het kwaad hersteld en zal veler
oppositie vervallen.
De terugwerkende kracht blijft ge
handhaafd. Alleen zal door een termijn-
bepaling voor de inwerkingtreding ver
meden worden een gang van zaken,
die de afgevaardigden zelf toch took niet
licht als den meest gewensehten zul
len willen verdedigen.
Dan kan tevens nog een wij'zigiug
worden aangebracht in art. 91, ter ver
betering van de nu bestaande tegen
stelling in de voor schriften over de af
treding der Eerste Kamerleden.
NEDERLAND RN DB OORLOG.
Hr. Ms „Holland".
Hr- Ms. pantserdekschip „Holland",
dat op de thuisreis is van West Indïê
naar ons land en volgens het reisplan
reeds den 7en Maart hier binnen liad
moeten zijn, ligt nog steeds te Las
Palmas. Het is aan dien bodem niet
mogen gelukken onderweg zijn ko'en-
voorraad aan te vullen. Gelukt dit ook
niet te Las Palmas, wat waarschijnlijk
het geval zal zijn, dan moet het, naar
in Den Haag verluidt, in de bedoeling
onzer regeering ligglen om van on.> land
uit een schip met kolen naar Las
Palmas te zenden, opdat het oorlogs
schip zijn reis kunne voortzetten.
De slachtoffers van de
„Gelderl and".
De toestand van twee der ftcwondt
stokers van de „Gelderland", die le Ylis-
singen in het St. Josephziekenhuis wor
den verpleegd, was gisteren minder ge
ruststellend.
Hedenmorgen was de toestand van
een hunner zeer zorgwekkend, van den
ander gaf deze nog reden van bezorgd.1-
heid. Voor de vier anderen is er reden
om op herstel te mogen hopen. Ook de
toestand van den te Middelburg verpleeg
de Hoogendonk is vooruitgaande.
""Tfe gestrande duikboot.
Wij meldden Zaterdag reeds, dat de
op de Ribben gestrande Duitscbc on
derzeeër werd vlotgesleepl en naar Ilel-
levoetsluis gebracht.
Daar is uitgemaakt, dat liet binnen
komen jji Nederlaudsch rechtsgebied niet
is veroorzaakL door een der omstandig
heden (averij of gesteldheid der zee),
welke volgens art. 5 der neutraliteits,-
proclamalie dat binnenkomen zoude
rechtvaardigen, is door de regeering be
slist dat de onderzeeër zal worden onft
wapend en de bemanning geïnterneerd.
Een Duitsche stoomboot
bi nn enge loop en
Te 11 a n s w e e r t is Zondag gepas
seerd de Duitsche zeeboot „Magdalena
Pischer", ledig van Rostock naar .Ant
werpen. Het schip is zonder ongeluk
ken te Hellcvoetsluis binnengeoppen en
verder binnendoor gestoomd
Onze broodvoorziening.
Zooals bekend is, heeft Engeland wel
toestemming willen geven, dat enkele
met name genoemde schepen in üe
vaarl op Amerika nieL zouden worden
gedwongen een Engclschc liaven aan te
doen, doch alleen in Halifax (New
Foundland) door de Britsche autoritei
ten zouden worden doorzocht. Het Ned.
Corr bureau meldt tlians dat intus-
schen reeds sedert eenige weken Chao
ten met tarwe voor Nederland bestemd,
door de Engelsclien worden vas. ge
houden en tot nu toe nog absoluut
onbekend is, wanneer zij zullen mogen
doorvaren. Dit feit schijnt de aanlei
ding te zijn tot de overweging van de
beperking van het broodrantsoen.
o--
R e ge er in gs varkeus.
Naar de Avp. meldt zal begin April
wederom worden begonnen met de le
vering van regeeringsvarkens. Blijkt,
dat de prijzen dan nog met zijn ge
daald dan wordt er ^gewacht totdat
de ruim 4 millioen K.G. ingezouten var
kens geheel zijn gedistribueerd
Verbouw van voedin gsgó wais-
sen op zijkanten van wogen.
De Minister van L., N. en H. brengt
ter t kennis dat zijn aandacht wordt
gevestiga op het feit, dat volgens een
globale schatting de lengte van de
wegen in Nederland meer dan 30.000
K.M bedraagt en dat rale dezer wegen
zeer breede bermen of zijkanten heb
ben, welke slechts voor een klein deel
noodig zijn voor het publiek verkeer.
Op vele wegbermen zouden dus met
|succes allerlei "voedingsgewassen kun
nen worden verbouwd. In verband hier
mede worden de betrokken autoritel
len uilgenoodigd om een onderzoek
ter zake in te stellen en waar dal mo
gelijk is te bevorderen, (dat deze bermen
aan de productie van voedingsmiddelen
dienstbaar worden gemaakt
Gebrek aan motorolie
Men meldt uit Amsterdam aan de
N. Crt.:
Naar wij vernemen dreigt de hoofd
stad binnen enkele dagen geheel van
motorolie verstoken te zijn.
Reeds eenige maanden was er een
groot tekort zoodat de maatschappijen
de nog aanwezige olie percentsgewijze
aan haar afnemers afleverden. De ver
schillende motorbootdiensten, welke olie-
motoren gebruiken, zagen zich genood
zaakt hun dienst te beperken.
De petroleum-maatschappijen hebben
thans de verstrekking van olie geheel
stopgezet, in enkele gevallen op .last
van hooger hand. Het gevolg is, dat
de motorbooldienslen in den loop van
deze week óf geheel gestaakt zull°n
moeten worden, öf dat deze booten'
dooi- sleepbooten gesleept zullen moe
ten worden.
0
De „Sindoro".
De bij Gibraltar 'gestrande „Sindoro"
van tien Rolt. Lloyd zit nog steeds vast.
De hoop bestaat echter, het schip los te
krijgen.
worden overlegd, lioe de veilige door
vaart van Engeland kan plaats hebben
en 'daarvoor is noodig, dat alle hierbij
in aanmerking komende duikbooten wor
den gewaarschuwd. Om absolute veilig
heid te krijgen is ongeveer 6 weken
noodig en liet vrijlaten van de schepen
in Engeland krijgt dus eerst beleekeni:
over ongeveer 6 weken, d. w. z. als
een deel van het veevoeder niet meer
noodig is, omdat de koeien de weide
ingaan.
In hoeverre de aan te voeren mest
stoffen dan nog van beleelccnis kunnen
zijn, is niet gemakkelijk aan te geven.
Een van de beperkende bepalingen is
nJ. deze, dat de Cliilisaipeler niet ge
bruikt mag worden voor de bemesting
van suikerbieten, zoolang met vaststaat,
welk deel van de uit die bieten te ma
ken suiker naar Engeland zal worden
uitgevoerd, en dus staat oolc niet vast,
of die meststoffen zullen kunnen die
nen om de hoeveelheid in Nederland
te produceeren suiker zoo groot moge
lijk te maken.
Het vasthouden van deze schepen,
die in Engeland kwamen om hun pa
pieren te toonea en die mochten aan
nemen, dat ze daarna weer konden ver
trekken, zal ongetwijfeld zijn invloed óp
den komenden oogst uitoefenen.
Terug naar de Wiericker
schans!
Een op de Wierickerschans geïnter
neerde Duitsche officier, die eenigen
lijd geleden door het stellen van een
verklaring in vervluclitigenden inkt zich
niet meer aan zijp gegeven woord
gebonden achtte en naar Duitsehland
uitweek, heeft Van deze daad berouw
gekregen en is op de Wierickerschans
teruggekeerd. Het is ook mogelijk, dat
dé puitsche legerautoriteitcn geen ge
noegen namen met deze „accomodation
avec le del" en de officier door deze
jedwongen werd den terugtocht te aan
vaarden.
Oorlogsfilms.
Na de oorlogsfilms uit de entente-lan
den wordt in de Cinema Palace te Am
sterdam thans eau officiëele Duitsche
regeeringsfilm vertoond. Deze film is
zegt de N. R- C een der belangwekkendste
oorlogsreproducties, welke tot dusver hier
te aanschouwen zijn geweest; ook deze is
onmiddellijk in de vuurlinie opgenomen.
Eieren.
Door den Minister van LN en H.
is voor de week van '8—24 Maart
de hoeveelheid ter beschikking te stel
len volversche kipeieren voor iedere
109 uitgevoerdevastgesteld op 30, waar-
an een gedeelte moet worden geleverd
.tegen den prijs van f 7 per 100 stuks
voor de gemeentebesturen
UIT OOST-INDIÊ
Pokken.
De correspondent van de N. R. Ct.
te Soerabaja seint:
De pokken zijn uitgebroken op de
eilanden Kissoei (Banda-zee), Matabella
en Ambon. In een dorp met 800 bewo
ners zijn niet minder dan 500 dooden.
Veevoeder en kunstmest.
Het Nederl. Correspondenliebureau in
Den Haag meldt:
De bladen konden onlangs mel
den, dal Engeland toestemming had ge
geven aan de daar tot nu toe vastge
houden schepen met kunstmest en vee
voeder om te vertrekken. Men make
zich van dit, op zich zelf verblijdende
feit, geen illusie, althans een niet te
groote illusie. Nu de toestemming is
verkregen ont uit Engeland te vertrek
ken, moet nog weer met Duitsehland
Uit Walcheren.
Aan den heer W. P. S. Meijers to
R i 11 h e m is op zijn aanvrage door den
minister van waterstaat eervol ontslag
verleend als tusschenpersoon bij de In
validiteitswet (district Vlissingen). In zijn
plaats is benoemd de heer B. J. de Meij,
hoofd der school te Ritlhem.
In de afgeloopen week werd een
wagen, beladen met sintels, van den land-
houwer L. C. te Senooskerke op den
Noordweg door een militaire auto aange
reden.
Zaterdag j.I. had aldaar echter het om
gekeerde plaats. Een auto stond even op
den weg stil. Een gewone boerenwagen
wilde voorbijrijden, doch kwam in aan
raking met den auto, waardoor deze ern
stig beschadigd werd.
- De christelijke school te Grijps-
kerke is wegens het groot aantal geval
len van mazelen gesloten.
Uit Zuid- B *tcland.
- Door den raad der gemeente Wie
me 1 d i n g e is, met "t oog op de drukke
werkzaamheden, besloten een tijdelijk
ambtenaar ter secretarie aan te stellen
op een jaarwedde van 450 gulden.
Op het verzoek van mej. H. Mooy,
hoofd der bewaarschool, tot wijziging In
hare lesuren, is afwijzend beschikt.
Vit Zow6 ch-Vlaaidere» Wv. D
De tram nam te Oostburg op
den hoe<t van de Markt in de vaart een
tweetal fietsen mee. De rijwielen werden
totaal verbrijzeld.
In de raadsvergadering van Bier-
Vliet werd ontslag verleend aan P.
Geen sen als gemeente-bode mot ingang
van 1 Mei
Goedgekeurd weid de verordening or
de tapperijen, waarbij jongelieden, bene
den de zestien jaar niet toegelaten moge»
worden.
Ook werd toegestaan de 210 guide»
als bijdrage m de onkosten van het onder
zoek van hel waterleiding-comité.
Twee militaire kommiezen name»
le Sch'oondijke als smokkelwaar ii*
beslag o.a. 110 stukken zeep, 140 stuk*
lcwalta en 280 stuks gewone chocolade.
De smokkelaar is gevankelijk wegge
bracht-
Uit Zeeuwseh-Ylaunder©* O, V.
Te Z aam slag geraakte gistere»
een 6-jarige jongen die le dicht
de rails stond door het achteruit rijde»
ran de tram daaronder. Door een 14-
jarigen vluchteling 'werd hij echter te
ruggetrokken, doch met een zijner voe
ten bleef hij onder de wielen zilte»
en werd aan dat lichaamsdeel deerlijk
verwond- Hij werd naar huis vervoerd,
waar geneeskundige hulp voor ke»
werd ingeroepen.
Vrijdagavond ontspoorde aau hel
wissel nabij het dorpsplein te Zal ra
slag de machine van de laatste»
tram van Hontenisse Eerst 'Jia mid
dernacht was alles verholpen en k«ra
de reis naar Axel worden voorlgezel.
Persoonlijke ongelukken vielen niet voor.
Vrijdagavond hield ds. J. N. Pat li»?
van Aardenburg te Axel op de boven
zaal van den heer Gilyamse zijn bekend»
lezing met lichtbeelden over Zeeuwseh-
Vlaanderen. De heer Pattist toonde voor
een talrijk aandachtig publiek aan, dal
Zeenwsch-Vlaanderen zoowel historisch
als economisch bij Nederland behoort-
Te Axel neemt men proeven oai
uit de samenstelling van kool teer «ra
tvlasafval (leemen) brandstof te ver
vaardigen. De eerste proeven voided**
goed wal betreft de brandbaarheid^,
doch bij afkoeling vielen de 'in vor
men gegoten stukken uit elkaar. Me»
tracht thans hierin verbetering tc bren
gen en hoopt op die manier een bruik
bare brandstof te krijgen.
Voor hel departement Hulst ren
de Mij. tol Nut van het Algemeen trad
Vrijdagavond in het hotel „de Graan-
beurs" ais spreker op de heer Pieckem».
kapitein-districtscommandant der Kóu.
Marechaussee te Vlissingen met een le
zing over Atjeh.
Op duidelijke en bevattelijke wijze zette
spreker aan de hand van de door hem
zelf opgedane practische ervaringen, hel
leven, en gewoonten der. Atjehers uiteen^
af en toe zijne uiteenzetting verduidelf-
kend door lichtbeelden.
Spreker behandelde, voorts den bloei fc»
vooruitgang welke in Antjeh onder Neder-
landsch bestuur werd tot stand be bracht,
en schetste op bevattelijke wijze de groote
verdiensten van dc leiders van het civief
en militair gezag op Atjeh, w o die van de»
Gouverneur-Generaal van Heutsz en ven
Dalen, en de energieke leiding welke hef
korps maréchaussée aldaar destijds mochl
genieten in den persoon van den kapiteis
van dal wapen, den kapitein Graafland.
Dc lezing werd gehouden ten bate vju»
hel Herstellingsoord voor Invalide Belgi
sche soldaten te Katwijk aan Zee, waar
voor tijdens de pauze werd gecollecteerd
door de dames ran Raemdonck.
Na ile lezing, die ongeveer drie Mb
duurde en die mocht plaits vinden tocrj
een tamelijk goed opgekomen publiek,
werd den spreker bij nionde van den hee*
S. W. Wegener-Sleeswijk, voorzitter va*
voornoemd departement, namens bestmja»
en leden dank gebracht.
STUKKEN VOOR DE BITTENGEWON
ZITTING VAN PROVINCIALE STATEN.
Gal ami te us verklaring polders
Onrust en Jacob a.
Zooals reeds gemeld is, is de commis
saris der Koningin in onze provincio
gemachtigd tot het bijeenroepen van de
Staten dezer provincie in buitengewone'
zitting op 30 Maart a.s. ter calamitcu*-
vcrklaring van de polders Onrust en J*-
coba (die gelegen zijn op de Westelijke
punt van Noord-Beveland).
Naar aanleiding van het daartoe Inge
diende verzoek van ingelanden dier pol
ders, dat gegrondvest was op het bui te*
staat zijn om te voorzien in de kosten van
zeewering cn oeververdediging, is door
Ged Staten een onderzoek ingesteld,,
waaruil bleek, dat de achteruitgang va»
den oever noodzakelijk voorziening ver*
eischt. zoowel voor het behoud van do
bedoelde polders als in het be]ang van d©
polders Anna-Friso, Rip en Heer-Jansjr,
en van den noordelijken hoek van Wal
cheren.
De geldmiddelen, waaruit de uitgaven
van de polders Onrust en Jaooba moeste*
worden bestreden, bedroegen over de
laatste 12 jaren aan dijkgeschot voor
den Onrustpolder gemiddeld f21.58 per
H.A. cn voor den Onrustpolder f 6 65.
Zooals blijkt uit een berekening ran den
hoofdingenieur, zon het dijkgeschot b|J
niet-calamiteus-verklaring van de polders
voor de oeververdediging alleen inoeteji
