CHE COURANT.
MaandagI
8 Januari.
FEUILLETON
■M 6
160° Jaargang.
1917
jfreze ceurant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen,
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courcwrf
ineeorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1*50»
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Tijdeljjke verhooginer dev abonnementen met 25. ct. p. ktv. wegens oorlogstoeslag
Advertentign A 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cenf per regel Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
tw Advertenties vóór één uur te bezorgen.
DE VERZORGING DER
VLUCHTELINGEN
Zaterdaig werd iu 'l vluchtoord Ede de ini-
nistcrieele beschikking bekeml gemaakt
dat bel vluchtoord zal worden opgehe
ven cti overgebracht naar-Nunspeet. Al1-
\e barakken zullen successievelijk wor
den afgebroken en te Nunspeet worden
opgezet. De bewoners worden geleidelijk
■overgebracht.
Dc Telegraaf die dil bericht vermeldde,
voegde er mei een tastbare liedoeliitg
aan toe. «at dit overbrengen meer dan
1" 60 000 zou kosten En ,,Het Volk"
schreef ook in schampere woorden over
het afbreken van het beste kamp ter wille
der zuinigheid
Maar we willen er op wijzen, dat die
twee biaden zicii tot spreektrompet heb
ben gemaakt van de in Ede verpleegde
Belgen, die klaagden over dc zuinigheids
maatregelen. voor dal kamp beraamd
Het is gewcnscht daartegenover ook
de andere zijde van de kwestie in 'toog
te nouden, nl ons eigen helang
Mot voor de Belgische vluchtelingen
wordt uitgegeven is iets wat volledig zal
blijven drukken op den 'Nederlandschen
belastingbetaler, in tegenstelling mei de
onkosten voor de geïnterneerde soldaten,
waarvoor de belroldcen staten later de
rekening zullen hebben 'te voldoen.
Voor de vluchtelingen zijn lot nu loc
de volgende sommen door onze schat
kist uitgegeven.
Suppl begrooting 1914 f 3 000.000
1914 - 125.000
1915 - 3.500.000
Slaatsbegrooling 1916 - 2.000.000
Suppl begrooting 1916 - 3.000 000
Te zamen dus bijna 12 inillioen. En
wc zrjn nog niet aan het eind.
Die uilgaven lie treffen zoowel de ver
pleegden in de kampen ongeveer
Tó OOO'1 als de ondersteunde Belgen die
«og in verschillende gemeenten gehuis
vest bleven, niet 't minsl in Zeeland.
Hef aantal dier ondersteunde Beigen
buiten de kampen is natuurlijk toegeno
men toen de eigen geldmiddelen opraak
ten.
Nu is liet goed en wel liefdadig
zijn. Maar waar wij, Nederlanders zelf,
▼obr zoo'n enorme stijging aan uitgaven
staan, en onze beiaslin'g op zoo'n schrik
barende manier zien klimmen, daar kun
nen wij de regeering slechts prijzen,
wanneer zij doet wat zij kan om de uit
gaven le bezuinigen. Er is ontegenzeg
gelijk vooral -in den eersten tijd, toen
alles no'? ongeordend was, veel geld
over de balk gegooid En menigeen
heefl zich geërgerd, als hij het bedrag
- van de aan Belgen gedane uitkeeringen
vergeleek mei heigeen menige arbeidc
re ons eigen land mcl hard werken
verdiende.
Nn zijn 13 December in de Eerste
Kamer door minister Gort van dei
Linden eigenaardige meedeelingcn ge
daan over bet kamp le Ede, in antwoord
aan den heer Van Kol die zich tot
tolk maakte van hen die klaagden over
.de vervanging van den heer Mingels,
ïïe 53i©©val]k,
n uit het laatst der 16a «uw,
- 1 Hnjpelsch van RAFAÊL SABATfNI.
51'.
In den voorhof bleven alleen Asad.
Marzak en de soldaten, en Sakr-el-Bahr
met Ali en Jasper. Toen stelde Sakr-el-
Bahr zijn nieuwen officier aan den De^-
v-oór, ils iemand, op wien de genade
van Allah was nedergedaald, een groot
strijder en een beJnvaam zeeman, die
zijn talenten en zijn leven aan den dienst
van den Islam gewijd had, die doop
"Sakr-el-Bahr was aangenomen, en nu
voor Asad stond, om in zijn ambt be
vestigd te worden.
Marzak viel hem brommend in de
rede, en riep uit, dat er reeds te wet
vroegere Christenlionden in de gelede
ren van dc strijders van het Geloof wa
nen. en dat het onverstandig was, hun
aantal te vermeerderen en vermetel van
Snkr-el-Balir, om dit uit zichzelf ledoen
Sakr-el-Bahr keek hem aan met oogen,
waarin minachting en verrassing ver-
amiga waren.
„Zegt ge, dal hel vermetel is een be-
ueerde voor de banier van ónzen Heer
Mohamed te winnen?" vroeg hij. „Ga en
tees het Heilige Boek en zie wat daar
vederen geloovige als plicht wordt voor
als regfeeringscommissaris van dal kamp
door een ander
De Minister wees er op dal deHos-1
len per dag en per vluchteling in de
jroote vluchtooi'den bedroegen voor
Nunspeet 55i/s eenl, voor Uden 55 cent,
en voor Ede 73 cent'
Dat de vluchtelingen het in Ede veel
beter liadden is begrijpelijk, maar de
Minister wees er op dal ze daar voor
rechten genoten die als zekere luxe
zijn aan te merken Hij noemde als
voorbeeld een verwarming der slaap
gelegenheid, een luxe die de Minister
zei zelf met le bezitten.
In diezeljfde rede zei de Minister
dat men zich niel al te groole illusies
an bezuiniging moet maken, omdat de
opheffing van een inrichting ein hel
overbrengen daarvan naar een ander
kamp weer kosten meebrengt. De Minis
ter zei echter een nadere becijfering
toe, en die schijnt hem nu gebracht
te hebben lol het besluit om het kamp
te Ede toch op te heffen
De lieele kwestie van de vluchtelin
genverzorging wordt moeilijker naarmate
"eze volstrekt abnormale toestand voort
duurt.
Men kan vaak hooren, en ook de
heer Van Kol wees cr op m zijn Ka
merrede. dat men de Belgen werk
moet verschaffen omdat liet niets-doen
maar ai te duidelijk verkeerde gevol
gen heeft
Maar de Minister heeft heefl toen
gezegd dat er veel moeite gedaan wordt
om hun werk te verschaffen maar dal
er drie groote bezwaren zijn
ten eerste zijn zij die zwaar werk
kunnen doen grootendeeTS naar Engeland
vertrokken, zoodal men nagenoeg alleen
heeft overgehouden jongeren en oude
ren,
ten tweede komt men telkens voor
de moeilijkheid, dal die Belgen geen
concurrentie mogen aandoen aan onze
"gen arbeiders;
ten derde heeft men geen recht
die Belgen te dwingen, en wanneer men
ze niet dwingt om te arbeiden, dan zijn
er, zei de Minister; velen, die verkiezen
hc.t goed te hebben en niet te werken,
dan het iets beter le hebben en te
werken.
En zegt men. "als gc niel will wer
ken dan gaat ge hel kamp uit' dan
vervalt juist de roden waarom dc Icam-
pen zijn opgericht, n.l. de zeer ongun
stige verhoudingen waartoe bun ver
spreiding overal in de gemeenten aan
leiding gaf
Wie zooals de Telegr en Het Volk de
Belgen in hun klachten over zuinig
heidsmaatregelen steunt, neemt daarmee
een groote verantwoordelijkheid op zich
legenover zijn eigen Iandgenooten.
Oiis land is werkelijk niet karig met
zijn gastvrijheid legenover de vluchte
lingen geweest, en hel is er mee voort
gegaan. ook toen sommige der verpleeg
den het tegendeel van erkentelijkheid
lieten blijken Maar de bovengenoemde
cijfers van onkosten maken strenge zui
nigheid hoogst gewenscht
geschreven. En bedenk, o zoon van Asad
dat, wanneer gij met uw klein verstand,
verachting werpt op hen, die Allah ge
zegend en geleid heeft uit den nacht,
waarin z.ij doolden, naar den schitteren
den middag van het Geloof, dal gij dan
smnaa werpt op mij en op uw eigen
moeuer. wal nog hel minste is, en dat
gij don gezegenden naam van Allah las
ter!, wat den weg bewandelen is. die
naar den afgrond voert".
Boos, maar verslagen en tot zwijgen
gebracht, ging Marzak een slap achter-
uil. en slond, op zijn lip bijtend, maar
den roover te loeren, terwijl Asad knikte
en goedkeurend glimlachte.
,Gij zijl in waarheid volleerd in het
ware selo.of. Sakr-el-Bahr", zei hij. „Gij
zijl oo vader zoowel der wijsheid als
an den moed". En daarop heette hij
Leigh welkom, dien hij in de gelederen
der geloovigen inlijfde onder den naam
van Jasper-Reis.
Daarna wei-den de renegaat en Ali
beinen heengezonden, evenals de sol
daten. die na hun plaats achter Asad
verlaten te hebben, zich op wacht op-
stelden bij de poort. Toen klapte de
De\ in zijn handen, en aan de slaven,
die op dit teelcen toeschoten, gaf hij bevel
spijzen le brengen, en hij verzocht Sakr-
el-Bahr naast hem op den divan te gaan
zitten Fr werd water gebracht, dat zij
zien konden wassclien. Daarna plaat
sten de staven een schotel geurig ge-
lï M t SU
HET ZOEKGERAAKTE ARCHIEF VAN
DE NEDERLANDSCHE LEGATIE
BIJ DEN PAUS.
Dr L. Lasonder schrijft in „De Pro
testant
Gaarne wil ik op verzoek van de re
dactie in dit blad iets naders medjedeeleji
aangaande bovengenoemde zaak, waar
omtrent eenigen tijd geleden de dagblau
den een aan de verslagen omtrent s rijks
oude archieven van 1915 ontleend kort
bericht bevatten
Hel was in 1914, dal nu wijlen dr
Gisberl Brom, de toenmalige directeur
van het Nederlandsche Historische In
stituut te Rome, zich wendde tot den A1L
gemeeeen Rijksarcliivaris met 'een ver
zoek om inlichting, waar hij zou kun
nen vinden het archief van de Neder
landsche legatie bij den Paus van 1814
tot 1872 In 1872 was deze legatie opge
heven en 'de Algemeen® Rijksarchivaris
kon dr Brom uit hem toenmaals ten
dienste staande gegevens mededeelen, d&t
in 1872 de stukken door onzen laatsten
gezant, graat Du Cliaslet, waren overge
dragen aan onzen toenmaligen gezant bij
den koning van Italië, den heer Helde-
wier Het lag dus vioor de hand te den-
keu, dat de stukken nog in de kanselarij
var, -de Nederlandsche legatie bij den
koning van Italië in Rome berustten
Het archief werd evenwel daar niet
aangetroffen en evenmin in. de archie
ven - van hel departement van builon-
landsclie zaken, waartoe in 1915 de
minister van buitenlandsche zaken zoo
welwillend was een der ambtenaren
het Algemeen Rijksarchief toegang
te verleenen. Laatstgenoemd onderzoek
heefl evenwel toch nog een tweeledig
resultaat gehad; vooreerst is uil het
proces-verbaal van overdracht, opge
maakt bij het aftreden in Augustus 1872
van den lieer Helde wier en diens ver
anging als gezant door den lieer We:
ckerlim gebleken, dal in dat jaar »n liet
archief ran het gezantschap nog het ar
chief van het „Gezantschap bij den
Heiligen Stoel' geborgen in „drie kof
fers en een kist (gesloten) aanwezig
wasen verder Ls voor den dag gekomen
de in Juni 1872 door den laalslen ge
zant bij den Paus, graaf Du Chastel.
opgemaakte inventaris van hel archief
van zijn gezantschap, welke inventaris
met vergunning van den minister van
buitenlandsche zaken in de verslagen
omtrent 's rijks oude archieven over
1915, blz 242, vlg. is afgedrukt. Tot
heden is dit echter alles, wal omtrent
het archief bekend is Bij ide overgangen
dc jaren na 1872 van het ambt van
Nederlamdsch gezant bij den koning van
Italië is geen proces-verbaal van over
dracht der archieven opgemaakt er
waarschijnlijk omstreeks 1895 is door
den toenmaligen gezantschapssecretaris te
Rome, jhr mr A. J van Citlers, samen
gesteld een inventaris van het legatiö-ar-
chief te Rome, waarin echter ran liet
in 1872 nog aanwezige archief van het
sioefo vleesch en eieren mei olijven, ci
troenen en specerijen voer hen.
Asad brak het brood mei een eerbiedig
uilgesproken „Bismillah!" en stak zijn
irtgers in den aarden schotel, aldus
Sakr-el-Bahr en Marzak voorgaande, en
lerwijl zij aten, noodigde hij den eerste
uit zelf zijn avonturen te vertellen.
Toen hij dat gedaan had en Asad hem
neg eens met waardeerende en vriende
lijke woorden geprezen had, deed Mar
zak hem een vraag.
.Was het juist om deze twee Engel-
scho slaven, dat ge die gevaarlijke reis
naar het verre land lieht ondernemer,
..Dal was slechts een deel van mijn
oornemen," was het kalme antwoord.
„Ik ging om op zee te zwerven hl
dienst van den Profeet, waarvan de uil
komst van mijn reis het bewijs geeft.
„Ge wist niet, dat die Hollandsche
koopvaarder Uw weg kruisen zou", zei
Marzak met precies dezelfde woorden,
die zijn moeder hem had ingegeven.
.Wist ik dat niet9" vroeg Sakr-el-
Bahr, en hij glimlachte vertrouwend, zoo
vertrouwend, dat Asad bijna de woorden
niet behoefde te hooren. die de toespe
ling zoo slim logenstraften. „Had ik geen
vertrouwen in Allah, dan Al wijze. den
Alwetende?"
„Goeo geantwoord, bij 'den Koran
Asad stemde van harte met hem in, de
te meer cmdat een verdenking er door
te met gedaan werd. die hij vóór alles
Nederlandsch gezantschap bij den Paus
geenerlei melding meer gemaakt wordt.
Tussclien 1872 en '1895 moeien de
stukken dus in het ongereede geraakt
zijn cn hel zon wellicht -de moeite loo^
navraag te doen naar de vermiste
stukken hij de nog in leven zijnde, ach
tereenvolgens gedurende die periode bij
het gezantschap in functie geweest zijnde
ambtenaren of, zoo ze reeds zijn overle
den, bij hun erfgenamen De publicatie
'an den inventaris van het zoekgeraakte
archief geeft daartoe nog te meer aan
leiding Niel alleen dat we er uit zien
kunnen, dal in 1872 het archief nog
doorloopend van 1814 tot dat jaar aan1-
wezig was, maar ook een opmerking als
bijvoorbeeld bij de stukken van 1853-
,Aux pièces entrées el sorties pendant
'année 1853, oti doil joindre ie por
tefeuille No 4 contcnant les documents
relatifs a la négociation suivïc avec le
St. Siège pour l'organisation réguliere
l normale de l'Eglisc Catholique aux
PavsMBas" maakt onze belangstelling in
erloren geraakte stukken nog des te
meer gaande Het mogelijk terugvinden
der stukken mag daarombehalve uit een
algemeen Nederlandsch geschiedkundig,
ook uit een speciaal Protestantsch oog
punt van helang genoemd worden en
het is dus le hopen, dat op de een of
andere wijze nog eens verder moeile gé-
daan zal worden om de 1e loor geraakte
stukken weder te recht te brengen, die
als a rchief van een opgeheven legatie
hel best in liet Algemeen Rijks Archief
zouden geplaatst zijn en aldaar op de
gewone voorwaarden voor een ieder zou
den kunnen worden toegankelijk ge
steld
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Nederland en vredesbcvonl
ring.
Hel Kamerlid, de heer Van Best. heeft
n he' eind der vorige maand den Minis-
n Buitenlandsche Zaken verwezen
naar de nota van Wilson en de adhaesie-
eUiiging van Zwitserland en hem gevraagd
of Nederland stappen ter bevordering
an den vrede hoeft gedaan.
De Minister heeft daarop geantwoord
dal dc Nederlandsche regeering zulks
niel deed. omdat zij overtuigd was. dal
zoodanige stappen harerzijds -onder de
omstandigheden van hel oogenblik hel
beoogde doel niel zouden dienen.
Voorts wordt gemeld dat de vredesnota
n president Wilson aan onzen mi
nister van buitenlandsche zaken is
meegedeeld zonder verzoek om onder
steuning (gelijk te Madrid wel schijnt ie
zijn geschied); zij is eenvoudig door dr.
run Dijke aan jhr. Loudon overhandigd,
zonder eenigerlei verzoek.
Uit de Engoischc en uit
D u,i tsch e in ter neer 1 ng
k arapco
Men schrijft ons uil Vlissingen
Langer dan den laatsten tijd mogelijk
Was hebben wij ons kunnen onder
houden meL enkelen der geïnterneer
de Duilschcrs. die Zaterdag niet de
mailboot ..Prins Hendrik" te Vlissin
gen aankwamen. Uit hun nieedeclinge*.
bleek ons dat hel lang niet in ieder
;amp eender is. Zoo ts het bijv. in het
:amp op het eiland Mail, waar nog .on
geveer 23000 geïnterneerden zijn minder
dan in de kampen te Stratford en le
Weckfield. In liet laatst genoemde kamp,
zijn theater, concertzaal, biljartzaal ter
wijl hier en te Stratford in de canti-
nes van alles te koop is. al is het ook
tegen hooge prijzen, terwijl men op het
eiland Man moei leven van hetgeen
men krijgt. Toch lijkt ons -dat nog niet
zoo heel slecht Want wel spraken
de Duitscliers van zuur brood maar
er komt locli iederen dag' vleesch bij.
Over hel algemeen kregen wij den m-
indruk, dat men aanvankelijk m Enge
land niet gereed was voor het naar om
standigheden behoorlijk onderbrengen der
geïnterneerden, maar dal hierin thans
vrij wel voorzien is. Het is te begrijpen,
dat onze* zegslieden met besl te spre
ken waren over hel dikwijls visiteeren.
het afnemen van geldwaardige papie
ren enz., maar zij zijn ook geheel on
bekend met het feit, dat het in htui
jHeimat" niet veel heter toegaat Dat
zij overtuigd waren van de zegepraal
der centralen, nu de keizer zooals
wij hen mededeelden voortzetting
den krijg heeft aangekondigd, is te
begrijpen
Dit iaatsle was ook het gevat met
een dame, die 18 jaar in Engeland
had gewoond en nu de laatste jaren
ziek was geweest, zij moest zich op
twee krukken voortbewegen. In Duilsch-
land heeft zij totaal geen familie of
bekenden meer en zal. daar zij zonder
middelen is, in handen der liefdadig
heid moeten vallen.
Zondagavond kwamen te Vlissingeu
de Engelschen aan die reeds Zaterdag
erwachl werden Er waren totaal 22
aennen vrouwen en kinderen De man-
men kwamen óf uit kampen öf uit gast
huizen, waar zij verpleegd werden, maar
allen verklaarden ons als gezonde ster
ke mannen te zijn geïnterneerd en nu
zagen de meesten er zeer zwak uil.
Een der jonge mannen moest zich a
Londen weder direct voor het zieken-"
huis aanmelden Trouwens een ver
pleegster maakte de reis mede om de
a-me stumperds te helpen. Enkele der
vrouwen kwamen uit het kamp te
liolzmiltei, waar zij gebracht werden
omdal zij weigerden voor den vijand te
•erken Daar zoowel als te Ruhleben
zijn de pakettcn levensmiddelen die uit
Engeland worden toegezonden eon uit
komst Andere vrouwen kwamen uit
Berlijn zelve en bevestigden de droeve
berichten ten opzichte van den voorraad
voedingsmiddelen
Gisterenavond begaven zich nog
aan boord van de Koningin Regentes"
om evenals de helft der Fransche vrou
wen en kinderen, die hier Vrijdag aan
kwamen morgen naar Engeland over te
steken Dc andere helft van deze laat
sten vertrekken met de volgende reis
te niel gedaan wilde zien.
Maar Marzak gaf zich nog niet ge
wennen. Hij was goed geschoold door
zijn arglistige Siciliaansche moeder.
Toch is er iets in dit alles, dat ik
niel begrijp", mompelde hij met voor-
gewcnac zachtheid.
..Bij Allah zijn alle dingen mogelijk!"
zei Sakr-el-Bahr op ongeloovigen loon,
alsof bij wilde zeggen niet zonder een
zweem van spot -- dat hel ongelooflijk
was, dat er iets in de wereld zijn zou
dat Marzak niet kon begrijpen.
Do jongen boog toestemmend. „Zeg mij.
machtige Sakr-el-Bahr", vroeg hij. „hoe
he' kwam. dat-gij, toen gij die verre kus
ten bereikt hadt, tevreden waart met
siechls twee slaven, terwij! gij er met uw
volgelingen en de gunst van den Alziende
gemakkelijk vijftig maal zooveel hadt kun
nen nemen." Fn hij keek onschuldig in
het oonkere, stoere gelaal van den zee-
roover, terwijl Asad nadenkend het voor-
hooTd fronste, want die gedachte was
ook reeds bij liem opgekomen. Het werd
noodzakelijk, dal Sakr-el-Bahr ging lie
gen, om zich schoon te wassclien. Hier
konden geen mooi klinkende woorden
van Geloof helpen. Een uitleg was onver
mijdelijk, en hij wist, dat hij er geen kon
geven die niet wat mank ging.
„Och, wat dat aangaat", zei hij, „deze
gevangenen werden gevat in het eerste
huis. waar wij kwamen, en hun gevangen
neming veroorzaakte vrat rumoer. Daar
enboven was '1 avond, toen wij landden,
en ik hirfdc hol leven van mijn volgelin
gen niel wagen, door ze verder van het
schip te voeren en een dorp aan le vaL
len. oat als het tegenstand geboden had,
onzen terugkeer zou hebben afgesneden."
Dc wolk bleef op Asad's voorhoofd,
zooais Marzak slim opmerkte.
.Toch stolde Othmani u voor, een sla
pend norp dat niets van uw tegenwoor
digheid af wist. le overvallen, cn gij
hebt geweigerd."
Hierbij keek Asaa scherp op. en Sakr-
el-Bahr begreep met een beklemd hart,
dat cr intriges tegen hem gespannen wer
den, er. dal er alle moeite gedaan was,
om inlichtingen le verkrijgen, die tot zija
- :il noesten leiden.
..Is dm zoo?" vroeg Asad. van zijn
zoon naar zijn onderbevelhebber kijkend
mot dim loerenden blik, die een slechte
cn wreeae uitdrukking aan zijn gelaat gaf.
Sakr-el-Bahr sloeg een hoogen toon
aan Hij keek Asad uitdagend aan
Fn nl het zoo was, Heer?" vroeg hij.
„Ik vraag ti of het zoo is."
„Ja, maar, uw wijsheid kennende, ver
trouwde ik mijn ooren niet," zei Sakr-
el-Bnhr „Wat bcteekent het, teat Oth
mani gezegd heeft9 Krijg ik bevelen van,
of sta ik onder Othmani? Als dal zxmj, is.
goed, geef dan Otnmani mijn plaats, geef
hem hel bevel over en de verantwoor
ding voor het leven der Geloovigen, die
mei hem strijden". Hij eindigde met een
verontwaardigd snuiven.
(WiOrdt vervolgd)*