MiDDELBilRGSCHE COURANT.
Vrijdag
8 December.
M 290.
139* Jaargang.
1916
Deze ceurant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de cour-nt
Üezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post I 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Tijdelijke verhooging der abonnementen met 25 ct. p. kw. wegens oorlogsfcoeslag
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
BV* Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Bij dit nummer behoort ee« Bijvoegsel.
DE EERSTE PAUZE
Gister is de Tweede Kamer gereed
gekomen met de artikelsgewijze behande
ling van de Grondwetsherziening De
eindstemming zal later plaats hebben,
maar na hetgeen er bij de bespreking
gebleken is van de neigingen der leden,
mag verwacht worden dat het ontwerp
zal worden aangenomen
En dan?
Dan zal de Eerste Kamer de ontwer
pen m de afdeelingen onderzoeken. Ver
moedelijk zal de regeering wel mei de
beantwoording daarvan opzettelijk zoo
lang1 dralen, dat de openbare afhan
deling en, naar we hopen - de aan
neming zal vallen kort vóór den gewor
nen tijd der periodieke Kamerverkie
zingen in Juni a.s. Immers de GrondL
wet schrijft voor dat na de afkondig
ing der wijzigingswet de Kamers beide
ontbonden zullen worden, en de rc-
geering heeft blijkbaar het practise.b
voornemen om die nieuwe verkiezing te
doen samenvallen met de periodieke
verkiezingen van 1917.
De verkiezingsstrijd van Juni zal du>
hoofdzakelijk over de grondwetsherzie
ning loopen, want de nieuwe Kamers
moeten met twee derde der uitgebrach
te stemmen de verandering goedkeuren.
Blijft de politieke toestand zoo als hij
bij de aanneming met algemeens stenï-
men van art. 80 en met op één na ah-
gemecnc stemmen van art 192 was, dan
zal die strijd niet zoo heel veel be>-
teekenen. Want dan zijn allen het er
over eens.
Bovendien zal ieder dan voelen dal
die verkiezingsstrijd slechts een tus-
schenspel is, tiaar <men onmiddellijk'tveer
voor een nieuwen strijd zal staan en
dan van ernstiger aard, n 1. een verkie
zing volgens de nieuwe bepalingen voor
algemeen kiesrecht en evenredige ver
tegenwoordiging
In de additioneele artikelen toch is
bepaald dat binnen een jaar na de
afkondiging de verkiezingen voor de
nieuwe Tweede Kamer moeten plaats
hebben.
Een vrij groote tijdsruimte is nood
zakelijk omdat het stelsel van evenre
dige vertegenwoordiging eenige voorbe
reiding zal vorderen De nieuwe kiezers
lijsten worden vastgesteld uiterlijk bin
nen zeven weken na de afkondiging
en worden definitief van kracht weer ze
ven weken later.
De Provinciale Staten en gemeentera
den blijven zooals zij op het tijdstip der
afgékondiging zijn samengesteld tot den
volgenden zomer. Dan worden zij ook
ontbonden, de Prov. Staten in Juli, de ger
meenteraden in September Dan worden
ook zij samengesteld volgens evenredige
vertegen woord i ging
Dit is alles toekomstmuziek, maar hel
is goed daar nu reeds naar te luis
teren
Voor hel oogenbhk is het feit van
beteckenis echter dit dat de Tweede
Kamer in een beraadslaging va'n 8 weken
of 27 zittingen de Grondwetsherziening
niet alleen afgewerkt, maar ook er zich
reeds vrijwel mee verzoend heeft ver
klaard, al moet de eindstemming nog uit
maken of die verzoeningsgezinde geest
ook in daden wordt omgezet
Dal is reeds een groot succes voor
minister Cort van der Linden, die bij de
aankondiging van zijn voornemen om te
trachten op onderwijsgebied een over
eenstemming te bereiken, iels nieuws
bracht, waarvan velen de totstandko
ming betwijfelden.
"We kunnen met zeggen dat deze
Grondwetdebatten bijzonder m overeen
stemming waren met wat in deze lijden
den geest van de menschen in Nederland
bezighield.
Fn loein de eensgezindheid bleek bij de
stemmingen over de artikels 80 en 192
hebben velen zich afgevraagd of liet
dan werkelijk noodig was er zoolang en
zooveel over te spreken
Maar we zijn nu door het eerste sta
dium en een feit blijft het dat het geluk
kig zal zijn, wanneer na den oorlog uit
onze binnenlandsche politiek de twee
groote factoren van strijd (kiesrecht en
onderwijst zullen zijn weggewerkt
Dót bereikt te hebben door een be
leid waarvan ieder de wijsheid erkent
zal altijd tot eer van mr Cort van der
Lmden strekken.
KameroverziGht.
Tweede Kamer
Zitung van Dnderdag.
IJet kan zonderling loopen!
De laatste dag van de grondwetsher
ziening is grootendeels besteed aan een
debat over de onderwijzerssalarissen,
een verloop dat ,op 't eerste gezicht ze
ker vreemd lijkt
Maar er is toch verband.
De Minister had, gevolg gevend aan
den aandrang van rechts, in de ad
ditioneele artikelen de bepaling opgeno
men dat binnen drie jaar na de grond
wetsherziening de onderwijswet in over
eenstemming moet worden gebracht met
het nieuwe artikel 192
Toch hield de heer Van der M or
len vast aan een door hem ingediend
amendement, om dien termijn op 2 jaar
te stellen, en bovendien te bepalen dat
als binnen dien tijd de onderwijswet
niet veranderd is, reeds zou worden
overgegaan tot een regeling der onder
wijzerssalarissen, volgiens een door hem
in zijn amendement aangegeven schaal.
Maar dit voorstel ontmoette bij minisi-
ter Cort van der Linden „zeer
overwegend bezwaar". De heer Van der
Molen die den termijn van 3 jaar te
lang achtte, zag voorbij dat dit een
maximum is, en dat het nog niet te zeg-
gen is wanneer de buitengewone oor
logsomstandigheden kunnen ziih geëin
digd. Bovendien moet de onderwijsreger
luig' als één geheel behandeld worden
en gaat het niet aan de salarisregcling
uit dat complex te lichten. Zo,o'n bet-
langrijke zaak regelt men trouwens met
bij amendement. En ten slotte sprak de
Minister liet vonnis volstrekt onaanne
melijk.
Er volgde echter toch nog een uit
voerige discussie. Van rechts werden
'speciaal door de heeren v. W ij n b e r-
gen en Nolens wantrouwen uitge
sproken over de bereidwilligheid van
links om mee te werken aan afdoening
der onderwijswet, voor welk wantroui-
wen o. i. al heel weinig! aanleiding be
stond.
Een der motieven was het feit dat de
heer De Meester ertegen gewaar
schuwd bad in dit add artikel tc le
zen dat de uitvoering van art. 192 zoo
spoedig zal kunnen geschieden. Do 20
millioen te kort op den gewonen dienst
zijn nog niet gevonden. En de ondei>
wijswet zal niet kunnen worden veraiv
derd zonder dat ook de middelen daar
toe gevonden zijn.
De heer Ter Laan wiens salaris-
'molie van 191-1 hoewel aangenomen
door de Kamer, niet de minste bate
hc-eft opgeleverd voot de onderwijzers,
diende nu weer een motie" in, die ech
ter de f 100 vermeerdering van '14 ver
hoogde tot f 200 met het oog op de tijds^
omstandigheden
Die motie werd echter door den
oorzitter aan de onderwijsbegrooting
opgehangen
En na nog eenige tegenspartelen van
den heer Van der Molen trok deze
ten slotte toch ook zijn amendement in,
omdat liij geen politieke stemming wil
de uitlokken en niet de verantwoor
delijkheid wilde dragen voor de misluk
king der Grondwetsherziening.
De eindstemming over de Grondwets
herziening zal plaats hebben op een na
der te bepalen dag'
stiiealaxi,
TWEEDE KAMERVERKIEZING TIEL.
Bij de justeren in het kiesdistrict ïïel
gehouden stemming voor de vacature
wijlen mr. M. Tydemon in de Tweede
Kamer, zijn uitgebracht 5522 geldige
slemmen 'aantal kiezers 7451). Hiervan
verkregen de heeren J. Bcelaerts van
Blokland (anti-rev.) 1591, mr. IL C
Dresselhuys (vrij-Iib.1 2800, L. M. Her
mans s. d a p 1054, A G. A. van Rap-
pard 74 stemmeu, zoodat gekozen is
mr. H. C. Dresselhuys.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De „Koningin Regentes"
De drie te Zeebrugge achtergebleven
personen van de „Koningin Regentes'
zijn gisterenavond te Vlissingen aan
gekomen. Zij zijn niet voor een
krijgsraad gebracht, m tegensteüf-
ling dus met wat het WolfiJ-bureau on
langs beweerde
Van ae grens.
Men meldt-ons uit Clinge
In het Land van Wa.es zijn door de
DuitShhers alle fietsbanden gerequireerd,
zoowel de binnen- als de buitenbanden.
In .lie sfreék is de prijs van het zool
leer gestegen lot 30 A 35 francs de K.G.:
eieren gelden er 60 centimes per stuk.
f,
.Verblijf ontze gd.
Door den commandant der stelling van
de monden der .Maas en der Schelde is
hel verblijf in zijn ambtsgebied ontzegd
aan Cornelis Dieleman, arbeider, gebo-
•en 17 Maart 1886 te Axel, wonende te
Terneuzeuj Christiaan de Pooler, arbei
der, geboren 9 April 1889 le Zaamslag,
wonende le Terneuzen, beiden van Ne-
derlandsche nationaliteit en den Belg
Edmond Jozeph Neijt, geboren 29 April
1883 te Bouehaute thans te Sas van Gent.
allen wegens hel betrokken zijn bij oen
smokkelhandel.
tv—-
De IColenschaarschte.
Hel legerbestuur heeft, volgens het
„Volk", bepaald dat de kachels in de
kazernes niet mogen worden aangelegd
vóór 's morgens halftwaalf en niet langer
mogen branden dan 's avonds halftien.
Beslaglegging op Hollandse he
v i s c h.
Men meldt uit IJmuiden aan de N.
R. Ct.:
Wij vernemen uil vertrouwbare bron,
dal van de deze week naar Cuxhaven
opgebrachte IJmuider stoomtreilers, bij
aankomst aldaar, door de Duitsche over
heid op 35 pCt. der vangsten beslag is
(gelegd, op overweging, dat deze 35
pet. visch, als bestemd voor Engeland,
contrabande-goederen waren. Of men er
de prijzen, die Engeland voor 35 pet.
der aanvoeren le IJmuiden betaalt, heeft
vergoed, is nog niet bekend.
Een der opgebrachte treiters dwong
men het geheele vischluig te kappen,
ora&at hel binnenhalen der netten le veel
tijd zou eischen..
De N, O. T.
In hel Lagerhuis heeft de onder
minister van buitenlandsehe zaken, Cecil,
in antwoord op een vraag naar de werk
wijze van de N. O- T. verklaard, dat de
Rritsclic re'geering na herhaalde onder
zoekingen reden heeft om te gelooven,
dal de N. O. T. ten volle haar verplich
tingen nakomt.
Voor drie ton beboet.
De firma Jurgcns te Oss is door ae
N.O T. wegens verboden uitvoer met
i' 300.000 beboet. De firma was zelf
onschuldig, maar een liarer afnemers had
haar bedrogen en als verantwoordelijke
èerste-imporleur heeft zij er voor moeten
bloeden.
Het gela is, naai' de ,,Limb. Koer."
meldt, in de kas van het Kon. Nat.
Steuncomité gestort.
Kunstmest.
De regeerings kunstmest commissie
heeft per circulaire het volgende mee
gedeeld
De moelijkheden omtrent den aanvoer
van superfosfaat zijn thans opgelost, de
achterstand kan echter niet meer worden
ingehaald De commissie heeft daarom
twee posten superfosfaat jn de Véreenig-
de (Stalen gekocht Een schip ligt al
daar reeds voor Nederland te laden, en
met eenige reederijen wordt onderhan
deld |0vcr het verdere vervoer. Indien
er zich geen verdere groote moeilijk
heden voordoen, bestaal er gegronde
hoop, dat er vrijwel voldoende super
fosfaat voor alle bestellers zal komen
Hoewel omtrent de aankomst in Ne
derland van zwavelzure ammoniak en
chilisalpeter slechts gedeeltelijk zeker
heid bestaal, meent de commissie ge
gronde redenen te hebben om een ge-
regelden (aanvoer te mogen verwachten.
Het blijft echter twijfelachtig', of de g]e-
heele hoeveelheid welke besteld werd.
zal kunnen worden geleverd, aangezien
er telkens nieuwe bezwaren kunnen rij
zen.
Het is vrij zeker, dat de leveringen
door al deze invloeden eerst laat in het
voorjaar kunnen aflo.open, zoodat alle
landbouwers moeten zorg dragen, het
geen telkenmale beschikbaar wordt ge.
steld, terstond te betalen en af te ne
men, daar het anders niet mogelijk zal
zijn, jn Februari en Maart alles ter
bestemder plaats geleverd te hebben
Het zal noodzakelijk zijn, aan een ge
deelte van de afnemers den plicht op te
leggen eerder dan de overige afnemers
af te nemen. Zoo zal bij de tweede ver
deeling van superfosfaat, welke 30 pet
der bestellingen zal bedragen en welke
thans aanvangt, aan afnemers in Zee
land, Zuid-Hólland, Noord-Holland en
Groningen de plicht worden opgelegd
vóór 16 Jan, 1917 te hebben afgeno
men, terwijl voor liet overige deel A an
Nederland, waarvoor dc meststoffen
daarna tot beschikking komen, tot 15
Febr. gelegenheid tot afneming wordt
gegeven
Omtrent een dergelijken maatregel bij
de tweede distributie van chilisalpeter
zal later een mededeeling volgen
Elke eerste-hands-handelaar heeft ech
ter de bevoegdheid, het aandeel voor
één oï meer lijsten voor vervroegde le
vering aan te vragen. Zoo mogelijk zal
daaraan worden voldaan.
De commissie dringt er ernstig op
aan, zoo spoedig mogelijk de beschik
baar gestelde hoeveelheden af te ner
men. Doet men dit met op tijd dan
gaan die hoeveelheden Voor den besteller
verloren, daar er niet nageieverd wordt.
Blijkens een nadere bekendmaking in
de SI. Crt. nlijft de prijs door bestel
lers voor de ter beschikking komende
hoeveelheden te betalen, vastgesteld voor
superfosfaat 17 pet op f 9.70 per 100
KG. bruto voor netto, ui zakken, af
fabrieksterrein (stuwloon voor rekening
der ontvangers.)
NAJAARSZITTING VAN DE PROV.
STATEN VAN ZEELAND.
Vervolg van het Bijvoegsel.)
Afwijzing verzoeken loons-
verhooging.
Ged Staten adviseeren tot afwijzing
der verzoeken om loonsverhooging van
de werklieden in de wjerkplaats van den
prov. stocmbootdioust en van den chef-
machinist van de stoomtram Hansweert—
Vlake.
In de afdeelingen konden alle leden
zich vereenigen met het voorstel
De heer de Veer erkent het nul. van
vaste salarisregeling voor de werklieden
en ambtenaren, doch heeft er ook be
zwaar tegen daar de provincie bij stij
gingen in den loonstandaard, deze niet
altijd volgen kan, waardoor de werk
lieden en met name de vakarbeiders
in zoon geval in anderen dienst treden
Dit geldt zoodra het loon bij particu
lieren zooveel hooger is, dat. de voor
deden, die de provincie biedt er door
worden opgeheven Naar spreker meent
is dit thans bet geval Hij vreest het
vertrek van vakkundige arbeiders, die
met deze regeling' niet door voldoend
bekwame werklieden kunnen worden ver
hangen en daardoor financieele ooadeelen
voor de provincie, die grooter zullen
zijn daiï een loonsverhooging
De heer van Rompu wijst op de
moeilijkheid om thans een verhooging
toe le kennen, daar die bij een daling van
de l'ongrens moeilijk weer le ontnemen
is. Bijzondere regelingen te treffen voor
enkelingen acht spreker niet wenschelijk.
Hel voorstel wordt hierop z. h. s. aan
genomen.
Herstel portret
prins "Willem III.
Ged. Staten stellen voor de Iijelft le be
talen in het herstel van dit portret, tot
een maximum van f200.
Afdeelingsverslag,
In een der afdeelingien werd door een
,id van Ged. Stalen medegedeeld, djal de
Regeering de belofte heeft gedaan, dat
hel porIrel in Middelburg zal blijven,
zoolang de Abdijgebouwen m den te-
genwooraigeu toeslaud blijven.
In een andere af dealing werd door een
lid gevraagd wie eigenaar is van liet
portret. Hij was van meening, dat, wan
neer dit eigendom is van het Rijk, hel
niel op den weg van de provincie ligt
om dc helft der kosten van de herstel
ling te dragen
Ged. Staten vinden in dit verslag geen
aanleiding om wijziging tc brengen in hun
voorste!.
Het vcorslel wordt z. h. s. aangenomen.
Vernieuwing steiger
Wal zoor den.
Afdeelingsverslag.
In de afdeelingen konden alle leden
zich vereenigen met het voorstel
Een der leden gaf in overweging een
gedeelte, van 4 A 5 meter van den steiger
le overkappen.
Een ander lid beval aan niel te lang
le wachten met vernieuwing, wiegens den
vervallen toestand, waarin de steiger ver
keert.
Ged. Staten vinden in dit verslag geeu
aanleiding om wijziging te brengen in hun
voorstel.
Hel voorstel wordt z. h. s. aangenomen.
Wijziging voorwaarden
Z.-Vlaamsche tram.
In de afdeelingen konden alle leden
zich vereenigen met het voorstel.
Het vocrsle! wordt z. h. s aangenomen.
Wijziging voorwaarden, lokaal-
spoor Z uid-Be ve 1 aud.
Afdeelingsverslag
In een der afdeelingen wordt dooi}
verschillende leden lnm leedwezen uit
jesproken, dat in het voorstel van Ged.
Stalen niet genoegzaam rekening is ge
houden met de totstandkoming der lij
nen tea Oosten van het kanaal door Zuid-
Beveland. De wenschelijkheid wordt uit
gesproken, dat door Ged. Stalen al hel
mogelijke zal worden .gedaan, opdat ook
die lijnen zullen worden aangelegd. On-
uer deze uitdrukkelijke bepaling kon men
in deze afdeeling zich met het voorstel
van Ged. Stalen vereenigen
In de andere afdeelingen Icon men zich
mei hel voorstel van Ged. Stalen vfcsr-
eenigen.
Ged. Staten vinden in dit verslag gepn
aanleiding om wijziging te brengen in hun
voci stel.
Discussie.
De heer Willemsen betreurt het,
dat Ged. Staten geen wijziging brengen in
hun voorstel, teneinde krachtiger pogin
gen aan te wenden om de tot standko-
ming der Oostelijke lijnen te bevorderen.
Spr. haalt de geschiedenis van dc lokaal
spoorwegen aan, waaruil blijkt, dat Ged.
Staten en met hen Prov. Staten steeds ge-
stari.i hebben op den bouw dier lijnen,
desnoods zonder overbrugging van hel
kanaal, doch met aansluiting bij een der
bestaande bruggen. Spr. vreest, dat bij
aanneming van liet voorstel van Ged Sta
ten ie prikkel voor de Mij. om de lijnen
lol stand te brengen zal zijn vervallen.
De Mij. houat dan de totstandbrenging
zelf in de hand en dan gelden alleen
rentabiliteitsoverwegingen
Daar komt bij dat, als dit voorstel wordt
aangenomen, de aanleg van een tramweg
liet Oosten van Zuid-Beveland door
een andere mij ook onmogelijk is.
Zoo n tram zou misschien ook voor an
dere deelen van belang zijn, b v, voor
Schouwen, dat door een bootdienst op
Wemeldingc met het station Kruiningen
en den bootdienst Hansweert—Neuzen
een mooie verbinding zou krijgen.
Spr. stelt ten slotte een amendement
voor om in de voorwaarden den eisch
op te nomen dat zekerheid worde ge
geven dat de lijnen beoosten het Kanaal,
met of zonder overbrugging tot stand
komen
De heer Elcnba as acht dringend
anleg van een lijn beoosten hel Kaaa.il
noodig en zal er steeds voor blijven ijve
ren. hij uiaet echter legen het amen
dement stemmen, daar daardoor de thans
reeds verzekerde lijn bewesten liet lca-
naal weer op losse schroeven komt te
staan. Spr betreurt het echter ten zeer
ste, dat de rijkswaterstaat zulke zware
eischen voor overbrugging stelde, dat zij
onuitvoerbaar is en hij kan niet begrijpen
welk Nederl and s c h belang die zwa
re eischen kan 'rechtvaardigen
De heer Dekker wijst er óp. dal
de heer Willemsen slechts beoogt om
nu ,de brug er niet komt, toch het tot
standkomen van een tram in het Ooste
lijk deel tc verzekeren. Hij verdedigt
liet amendement met alle vrijmoedig
heid. 'Als dc mij. de voorwaarde Wil
lemsen, die over de richting der lijnen
niets zegt en de brug laat vervallen niet
aanneemt, is het gelijk al eens meer
gefluisterd is nooit haar bedoeling
geweest de lijnen ten O van het ka
naal aan te leggen
De heer Willemsen wijst er de«
heer Elenbaas ,op, dat van den beginne
af' er mee moest gerekend worden, dal
dat er van een brug geen sprake zou
zijn. Hij kan niet inzien, waarom aau-
neming van zijn amendement va» invloed
moet zijn op de totstandkoming van de
lijnen in het Westelijk deel.
De heer Dieleman wijst op het lief
staan Van de snel te openen bruggen die
met eleclrische kracht bewogen worden,
zoorals men aan het kanaal van Gent
heeft en begrijpt ook niel waarom wa
terstaat met zoon brug geen genoegen
zou kunnen nemen. Gezien echter den
uit den Haag op Ged Staten geoefenden
aandrang kwamen zij tot hun voorstel.
Zij zijn echter ook van meening, dal er
al het mogelijke moet worden gedaan
om een tram voor het Oostelijke deel te
verkrijgen. Exploitatie in tweeën is vol
gens spr niet mogelijk. Nu de brug