d
MIDDELB
HE COURANT.
1S9* isarpsg
1816
ik
Woensdag
15 ^November.
Jé 270
Bring
fid en
«8
prstel
Haat-
flüat-
pet 1
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de coontrrt
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goe6 f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Tjjilpljjke verhoOfifiug der abonnementen JiK-t 2& cl. p. few. wegens oorlogptoealsg.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bq abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
aUe andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regeis f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 een* per regel, Groote letters an randen
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Bij dit nummer beboert een Bijvoegsel
Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag.
De leden der oppositie tegen hel on
derwijsartikel hebben gisteren van ver
schillende zijden een reprimande gekre
gen over de middelen waarmee zij hun
strijd meenën te moeten voeren
Het was bij de regeling van werkzaam
heden, De voorzitter deed het voor
stel om art. 192 te behandelen vóór de
addïlioneele artikelen. Die laatste be-
li oor en wel meerendeels bij de nu behan
delde kiesrechte rtikefen. Maar de rege
ling lieert dit voor, dat dan eerst liet es
sentieel© recht wordt vastgesteld, en daar
na de uitwerking in de additioneele arli-
keten. Veel belang aclilte hij trouwens niet
aan deze lieslissing verbonden.
Maai* toch kwam er dadelijk een sterke
achterdochtige tegenstand. De, heer van
Doorn (u. 1) sprak van een „er-door
jagen dal hel gevoelen van hen zal ver
sterken die meenen dat de Kamer bezig
is hol staatsonderwijs te verkoopen- voor
hel algemeen stemrecht, iets wat Iako-
niek dx>r den heer Nolens werd ont
zenuwd door de opmerking dal hij met
verbazing van doorjagen hoorde spreken,
want daar lijkt deze behandeling heele-
maal niet op.
De heer De Meest er zei dat de
jnetisciien die in den lande denken, dat
üe Kpjner de openbare school voor het
algemeen kiesrecht verkoopt, van die ge
nachten niet zullen bekeerd worden door
cenig uitstel van de behandeling van art.
1-92. Spr. trekt zich overigens van die
menschen niets aan. En de heer Loil
man stelde in "f licht, dat een agitatie
in don lande Legen art. 192 niet kan ont
staan zonder dat men in 't land weet
waarover het gaat; en dat kan men pas
•weten als art 192 is aangenomen
Tol zoover bleef het debat op peil.
Maar toen kwamen de heeren Eerd-
mans en Oflo betoogen dat hel niet
Biochl omdat kiesrecht en additioneele
artikelen één wetsontwerp zijn, en dal
wat nu in de Kamer gebeurt, het ver
trouwen van het volk ondermijnt.
De voorzitter werd boos over de
opmerking. Hij meende, dat de felste te
genstanders van Art. 192 de wijze van
bestrijding van de heeren Otto en Eerd-
mans niet zullen kunnen1 goedkeuren; en
dal deze heeren zelf bezig zijii hel ver
trouwen van 'l volk te ondermijnen.,
Want wij weten, dat alle partijen hier
bezig zijn juist te trachten aan de be
zwaren zooveel mogelijk tegemoet te ko
men, 'Geroep „Juistl")
Het kwam niet tot een stemming. De
heer Van Doorn wilde die aan de
Kamer besparen, 'zei hij. En het voorstel
van den voorzitter werd z. h.s. aangeno-
Toen ging inen weer voort met de
Ip-ondwe tslierziening.
Hel was een ietwat versnipperde be
handeling. 's Ochtends heeft men liet
over art. 81 (evenredige vertegenwoordi
ging;, gehad, cn 's middags weer over
art 80 met de overgeschoten amende
menten daarop.
Het belangrijkste daaruit was de kwes
tie van meervoudig kiesrecht.
De heer Troel s tra heeft, nadat hij
van den heer Lohman en van den Minis
ter had te hooren gekregen, dal meervou
dig kiesrecht bij de voorgestelde redac
tie -liet was uitgesloten, een amendement
voorgesteld, om "au ie deren kiezer slechts
één slem toe te kennen.
Fn tegenover dot amendement was er
nu een voorgesteld door de heeren De
Geer en Lobman, waarin werd uil
gesproken, dal meervoudig stemrecht niet
op maatsciiappetijken welstand mocht zijn
gegrond.
Van links werd hiertegen aangevoerd
dal men dan het meervoudig kiesrecht
zou toelaten.
0? Minist er was er ook legen, om
dat men dan langs een achterdeur tocli
weer een soort kenleekenkiesreclu zou
binnen halen. Hij ontraadde de aanne
ming van dat amendement dan oolc ern'-
lig. Het amendemcnl-Troclstra achtte hij
overbodig. Maar bezwaar had hij er niet
UIT DE PERS
De aanhouding der
„Koningin Regentes"
0e ..Nieuwe Crt." schrijft, na het
WMff-berichl te hebben Aangehaald dat
aan boord van de „Batavier VI" contra
bande zou zijn geweest, waardoor een
rechtsgrond voor de opbrenging aan
wezig is:
..Met de mailboot van de Zeelandstaal
hel anders. De maatschappij vervoert
geen goederen; dit is algemeen bekend
cn het schip kan dus niet naar Zeebrugge
opgebracht zijn op vermoeden van con
trabande. Hel vervoerde o. ra. personen
(Belgen en Engelschen) behoorende tol
tegen Duitschland oorlogvoerende na
tiën. maar het is op dien grond niet voor
opbrenging resp. inbeslagneming vatbaar,
tenzij deze personen, met medeweten van
directie of gezagvoerder, „gedurende de
reis. rechtstreeks medewerken aan de
operatiên van den vijand". (Art. 15 der
Londexxsche Zeerechtdeclaratie}. Dat dit
aan boord vande „Koningin Regentes"
zijn geschied, moet uitgesloten wor
den geacht.
Hetzelfde verdrag (grondslag der Duil-
sche Prisenordnmig) bepaalt in art. 47,
aal elk persoon, deel uitmakende van de
krijgsmacht van den vijand, die gevon
den wordt aan boord van een neutraal
handelsvaartuig, krijgsgevangen gemaakt
(kan) worden, zelfs al ware er geen re
den om het schip op te brengen. Wij we
len niet, of de Zeeland zulke personen
vervoert; in elk geval is hel begrip „deel
uitmakend van de krijgsmacht van den
vijand" ruim genoeg om, vooral in de
tegenwoordige oorlogsomstandigheden, Lot
'•"rschil van opvatting aanleiding te ge
ven Tot het opbrengen van een neu
raal schip levert echter de aanwezigheid
aan boord van zulke personen geen
grond, enkel tot het krijgsgevangen ma
ken Dit is in den tegenwoordigen oorlog
van Engelsche en Fransche zijde herhaal
delijk voorgekomen, ook met personen
van wie hel allerminst zeker was, dat zij
lol de vijandelijke lcrijgsmacht behoorden;
voorzoover wij weten, is daartegen onzer
zijds nimmer geprotesteerd.
Wal in hel geval van de „Koningin
Regentes" bijzonder de aandacht trest,
aal de Duitschers ditmaal niet, zooals
met de aanhouding van de „Prins Hen
drik in .September, het schip slechts
enkele uren lol onderzoek en arrestatie
van sommige passagiers hebben vastge
houden, maar dal het nog steeds belet
worol zijn reis te vervolgen, zonder dal
bij üo Mij. Zeeland eenig bericht of ver-
Klaring ontvangen is.
En dan is er nog iets ander» Zooals
ons bij informatie bevestigd werd, waren
bij de aanhouding van de „Koningin Re
jenles" door de Duitsche duikboot'en)
Nederlandsche marinevaartuigen aanwe
zig die over de aanhouding langdurig!
met den duikbootcommandant van ge
'dachten hebben gewisseld. Er schijnt
dus van de zijde onzer autoriteiten te-
jen het opbrengen ernstigbezwaar te
zijn gemaakt, hetgeen ook af te leiden
valt uil het bericht (welks juistheid wij
niet kunnen bevestigen oT ontkennen),
dal men ten slotte de duikboot met de
mailboot naar Zeebrugge liet gaan on-
a e r p r ot e s l.
De vraag doet zich aan ons voor of,
s er bij onze marine voldoende reden
bestond om zicli tegen de opbrenging
eerst te verzetten, vervolgens te protes
teoren, onze aanwezige oorlogsvaartuigen
zich niet ter plaatse, waar de aanhouding
geschiedde, hadden kunnen stellen als
konvooi van hel Nederlandsche mail
schip. In dit geval zou het onderzoek
van de „Koningin Regentes" onderwor
pen zijn geweest aan de zeer beperkende
bepalingen, welke volgens het geldende
zeerecht bij geconvoyeerde schepen moe
ten worden in acht genomen en- zou de
oluin kool-commandant na een persoonlijke
enquête aan den commandant vanj onze
schepen hebben moeten b e w ij z e n, dal
net opbrengen van de mailboot gerecht
vaardigd was.
Met ongeduld wachten wij omtrent een
en ander de inlichtingen, die van regee
nn'jswegc wel niet achterwege zullen
blijven".
NEDERLAND EN DE OORLOC.
De vaart op Engeland.
De mailboot „Prins Hendrik" wordt
hedenmiddag 1 uur verwacht. Naar de
directie der „Zeeland" ons meldt, wordt
echter de dienst tij de 1 ij k (ge
slaakt.
Terugkeer toegestaan
Door den commandant in Zeejand i;
aan F. den Aantrekker te Bergen op
Zoom, wicn destijds het verblijf in zijn
ambtsgebied werd ontzegd, voorwaarj-
delijlc vergunning verleend, daarin terug
to keer©»
Broodprijzen
De minister van L N en II heeft aan
dc burgemeesters medegedeeld, dat, in
afwijking van de circulaires van 20 Juni
en 25 October j.I de vastgestelde brood
prijzen zoodanig moeten worden opgeval,
dat ra deze prijzen het bezorgloon is
begrepen zoodat overeenkomstig de cir
culaire van 28 September j.I het dén
bakkers verboden is daarboven iets te
berekenen voor thuisbezorgen.
<j„.
Steenkolen
Naar men -aan de N .R Crt meldt,,
zullen daartoe geschikte militairen vriji-
jesteld worden van den dienst om in de
Nederlandsche steenkolenmijnen te gaan
werken, ten einde zoodoende de steenf-
kolenproductie te verïioogen
peulvruchten.
De minister van LH en N heeft
het volgende bepaald
Art 1 De afle\errag en het vervoer
an allo soorten groene erwten on
bruine stambooneti is verboden
Art II Het bepaalde in het voorgaan
de artikel is niet van toepassing
a indien de aflevering en liet ver
voer plaats vinden binnen de gemeerde
van inwoning van den eigenaar der in
art I genoemde peulvruchten;
b op de aflevering en het vervoer
van partijen gedekt door een vervoer^
bewijs afgegeven door de rijkscommisj-
sie van toezichl op de peulvruchtenver-
eeniging
c. op de aflevering en het vervoer
van partijen die op den dag' van afkon
diging dezer besclukkmg in de St. Crt.
11 Nov.i ra spoorwagens of schepen
waren geladen.
d. op monsters van gewone grootLc
R e g e e r i n g s v u r k e n s
Naar wordt medegedeeld, zullen te
beginnen met de volgende week, nieuwe
regelen gelden voor de distributie van
regoe rings varkens Tot nu toe was het
minimum slachlgewicht der te leveren
varkens gesteld op 95 KG per stuk;
voortaan zal dit zijn 130 K G Het aantal
te leveren varkens zal daardoor met 20
pet worden ingek-orl. Als regel waren de
varkens toch wel gemiddeld veel zwaar
der dan 95 KG per stuk en lijkt de
maatregel niet voordeelig voor de sla;-
gers, maar de ernorme toeneming van
liet gébruik van schapenvlcesch heeft'
m belangrijke male het gebruik van
varkensvleescli verminderd
De maildienst op Indië
De directeur-generaal der posterijen
en telegrafie maakt bekend, dat de
stoomschepen van de maatschappij „Ner
(Ierland" en „RotLerdamsche Llovd
waarmede de post voor Ned Oosü-
Indiê des Vrijdags om de 14 dagen
beurtelings wordt verzonden, Ie begin-"
nen met hel 17 Nov. dc. vertrekkende
stoomschip „Kawi" van laatstgenoemde
maatschappij wederom door hot Sues}-)
kanaal in plaats van om de Kaap de
Goede Hoop, hun weg zullen volgen.
-J
De ijzerbehoeften.
De rijkscommissie voor de distributie
van ijzer en staal deelt mede dat han-<
dclaars, Fabrikanten en groote verbrui-;
kers van ijzer en staal, die dez" malgt-
rialen rechtstreeks hij niet minder dan
volle wag'gonlacliugen of scheepsladingen
uit Duitschland en het door Duitschland
bezette gebied betrekken, in hel belang
eener goede distributie worden uilge,-
noodigd aan de commissie Zeestraat 102
Den Haag zoo spoedig mogelijk de voU-
gende opgaven ra to zenden
A. Handelaars le hun totalen omzet,
in tonnen van duizend K G uitgedrukt in
elk der jaren 1913 en 1915, 2e. hun
ge *:uimdc totale behoefte in tonnen uitgc
drukt lot 1 Juli 1917: 3e de hoeveel
heid in tonnen uitgedrukt aan hun voor
1 Nov j.I in Duitschland ^'eplaaüste-
ord-rrs voor zoover die nog niet uitge
voerd zijn Daarbij op te géven hoeveel
daarvan met vaste bestemming voor fa
brikanten -en verbruikers gekocht is
en liocvccl voor magazijnvoorraad.
B Fabrikanten cn grootverbruikers
le hun lotjaal verbruik, in tonnen luigej-
drulct m elk der jaren 1913 en 191"
2e hun geraamde totale behoeften, >n
tonnen uitgedrukt tol 1 Juli 1917; 3c. de
hoeveelheid, in tonnen uitgedrukt van
hun voor 1 Nov j.I. rechtsreeks in
'Duitschland geplaatste orders.
De verlangde opgaven betreffen uH'-
sluitend de navolgende materialen «n
handelsvorm le ruw ijzer, 2e ongewslst
<_egoten stnal en vloeiijzcr, in blok
ken en halffabrikaat, 3e walsproducten,
wel gesplitst In a. Siemens- ai,:
tüïmaleriaal, b. Thomasmateriaal, le ge
goten ijzeren huizen en hulpstukken
Onder ijzer ook te verslaan staal
Voor elk van deze rubrieken moeten
de opgaven afzonderlijk worden gedaan
Specificatie wordt niet verlangd
Handelareu, fabrikanten en verbrui
kers, die niet rechtstreeks in het -groot,
d i. minstens bij volle waggon of
scheepsladingen uit Duitschland aan voet-
ren. worden geacht zich bij den groolL
handel te voorzien en behoeven geen
opgaven in te dienen
UIT OOST-IN DIE
Pale rabang
Officieel Bij hel departement van koU
lomën is hel volgende bericht van den
gouverneur-generaal van Necterlandsch-
Indic ontvangen
Dc resident van Palcmbang keerde
leru? van een inspectietocht in een groot
deel van zijn gewest De houding van
de hoofden en de bevolking, in het bijl-
zonder ra Rawas was onberispelijk
De politieke toestand is, dank zij doel
matige patrouillccringen zeer bevredi
gend Het afslaan van den aanval op
SoerocJangoen heeft aller wege een dum
pen indruk gemaakt
Het verzet is geëindigd mei de uit-»
levering door de bevolking van den ref
bel Saloedjola met zijn volgelingen Het
verzet te Fanahreah is eveneens feitelijk
gebroken
Timor.
(Officieel) Blijkens telegrafisch bef-
richt van den gouverneutj-generaal van
Nederlandsch-Indiê heeft den lsten de
zer tussclien de Nederlandsche en Pou-
tugeesche overlieden op liet eiland 'Pi-
mor de wederzijdsche overdracht plaats
gehad van de landschappen bedoeld ra
de artikelen 1 en 2 van hel met. Por.-i
tugal gesloten grensverdrag van 1904. Het
landschap Maucatar is derhalve overge
gaan in Portugeeschc handen, terwijl de
Nederlandsch-Indische regeering de land-
chappen Noimocti, Tahakav en Tamiru
AiJala heeft overgenomen
Stan, ei ProTO&ie.
Uit Middelburg.
- Wees zuinig mot uw gas!
Het dreigend sleenkolengebrek dwingt
lol ernstige voorzorgsmaatregelen ten
einde zoo lang mogelijk te doen melden
kolonvoorraad die onze gasfabriek nog
bezit En daarvoor is maar één deugdelijk
middel zuinigheid
De aan den Minister van L., N. en H.
toegeschreven meening, dat desnoods door
pvijsverhooging lot zuinigheid moet wor
den gedwongen, ondervindt van verschil
lende zijde tegenwerping. Zoo'n maatregel
gou ook in de eerste plaats de menschen
met Kleine beurzen hard treffen. Hel
daqelijksch bestuur onzer gemeente is
dari rok niet voornemens daartoe over te
gaan.
En voorloopig ook niet men lette
wel: voorloopig! lot een gedwongen
vroegere sluiting van de winkels zooals
eed in sommige andere gemeenten is
ingevoerd, o. a. in Enschede. In dezen
St. Nierlaastijd zou dat voor de winkeliers
zeker nadcelig zijn.
Maar zij hebben hel zelf in de hand
om zoo'n maatregel in 'l vex*ro verschiet
ie Iwengen, door, waar en wanneer ze
kunnen hun gasverbruik te beperken.
Uel gemeentebestuur heelt echter wel
eds besloten lot verlaging van den gas
druk gedurende den nacht. Tc begin
nen hedenavond zal de gasdruk te
half twaalf 'savonds langzaam
verlaagd worden, en dan laag blijven
tol 's ochtends 7 uur. In dien tijd zal
men waarschijnlijk moeite hebben om
dc lamp behoorlijk te laten brando.
Voor nachtwerk bij gaslicht is dus geen
gelegenheid meer.
Maar het móet. Men verge te niet dat
van het doorwerken van de gasfabriek
lal van induslriëele ondernemingen en
daaronder zeer voornameafhankelijk
zijn Het is een groot gemeentebelang
om het leveren van gas zoolang mogelijk
vol le houden. En wellicht dat eerlang
nieuwe aanvoer van steenkool den toe
stand verbetert.
Maar in deu lusschentijd is iedere
gasverbruiker zedelijk, en ook in zijn
eigen belang verplicht zoo zuinig mogelijk
•le zijn Laat niet onuoodig twee pitten
branden, als' ge het met één af kunt.
Dal geldt voor winkeliers maar ook voor
gewone verbruikers Aan industrieel©*
behoeft die raad wel niet gegeven le wor
den. Ze zullen er van zelf wel voor zor
gen.
Gisterenavond had in hel 'icbouw
der vereeniging de jaarvergadering plaats
van de Verecuiging tot werkverschaffing
aar. Zeeuwsche blinden alhier.
!n het jaarverslag werd verklaard dal
in h-" t algemeen met voldoening kan wor-
aen teruggezien op den arbeid door de
blinden in en buiten de inlichting ver
richt. Weliswaar ontstond langzamerhand
een tekort aan grondstoffen, die tegen
hcogere prijzen moesten worden aange
schaft, doch gezien de gunstige constat
lutie der vereeniging leverde dit geen
onoverkomelijke bezwaren op, zoodal bc-
drijfssloornissen uitbleven. Wat de toe
komst zal baren valt niet in de sfeer van
hel waarnemingsvermogen van het be
stuur
De geldmiddelen der vereeniging on-
dergingen een vermeerdering door een
jifl van f 165 en een legaal van f 250;
de rekening sluit in ontvang en uilgaaf
met een bedrag van f 12.941,291/2'
Het loon der gehuwde blinden weri
met f 1 per week verhoogd in den vorm
van auurtetoeslag; de gratificatiën wer
den als naar gewoonte toegekend.
Een aanvang werd gemaakt met het
vervaardigen van closetmatlen. Het win-
keldebiet bleef stationair. De loterij ver
liep naar wensch, evenals vorige jaren
viel wederom vooruitgang le constaleeren.
Dank zij de verspreiding van circulai
res nam het aantal der contribution zoo
wel als dat der bijdragen ineens gesta
dig toe.
Het verslag werd evenals de rekening
over hetzelfde vereenigingsjaar goedge
keurd.
Heden had in Den Haag de plech
tige teraardebestelling plaats van bet
stoffelijk overschot van den lieer G.
Moorrees, gewezen voorzitter en stichter
liet het Belgische Komiteit en dc Belgi
sche Eendracht alhier.
Talrijk zijn de diensten die bij al die»
tijd, dat hij het voorzitterschap in han
den bad, heeft bewezen aan zijn land-
eenoolen, waarvoor zij hem allen dank
haar zijn.
Hedenmiddag had op den hoek vaa
de Balans en Wagenaar straat een aanrijf-
ding plaats lu&schen een automobiel en
een wielrijder. Laalslgenoemde, die vótf-
gens ooggetuigen met een vrij snelle
vaart de Balans afreed, kwam te vallen
eil kreeg een bloedende wonde aan het
hoofd, terwijl hel rijwiel beschadigd word
De automobilist had voldoende signaal
gegeven
Aan den heer J P M. Camman,,
vroeger Rijksluinbouwleeraar alhier, is
een pensioen toegekend van f 881.
Uit -Vtlissia geu.
Heden werd ten kantore van de
N. V v/h- Gobrs Polak te Vlissingen
dc d>ig herdacht, waarop de heer A. J.
Horlogh 20 jaar geleden in haai* dienst
is getreden. De jubilaris, die ook lieden
zijn 70slen verjaardag viert, zal binnen
enkele weken zijn werkzaamheden neer-
le^g.-n. Door den difectour A Polak
werd den jubilaris heden in tegenwoor
digheid vau het personeel en cenige ge-
n:< d'gden een gouden remontoir hor-
log met toepasselijke inscriptie als
mede een eervol getuigschrift overhan
digd
Uit Walcheren
Wij vernemen, dat van Rijkswege de
N' leuwlandschc straatweg aanmerr;
kelijk verbi'eed zal worden
Hiei*mede in verband slaat dc in een
advertentie in dit nummer aangekondigde
verkooping van boomen vanwege dc ge
meente Middelburg.
- Met ingang van 1 December wordt
de Rijksveldwachter A. de Moor van
Arnemuklen naar Vee re vci*plaatst,
waardoor het aantal Rijksveldwachters te
Vecre weder op drie wordt gebracht.
Dc Rijksveldwachter-jachtopziener Vaa
Schrik Le Schuddebeurs wordt met ge
noemden datum naar Arnemuiden
overgeplaatst.
Uit Zuid-Bevetaa<L
- Gisteravond hield de afdeeling Goes
van liet „Groene Kruis" een vergadering,
waarin de begrooting voor 1917 ux onf-
van en uitgaaf were vastgesteld op f 400.
1 Van ©enige leden wis bij hot bestuur een
I verzoek ingekomen tot het houden ran