MIDDELBiSRGSËHE COURANT.
Zaterdag
11 November.
AS 267
ïös» jaargang
1916
Oeze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courarft
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Tijdelijke verhooging dor abonnementen inet 25 ct. p. kw. wegens oorlogsroeslag
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters 2n randen
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Dit nummer bestaat uit TWEE bladen
EERSTE BLAD.
Cammverzi&M.
Tweede Kamer.
Zililjbig van Vrijdag
Er is gestemd Wel nog niet over alle
onderdeelen en amendementen van art
SO maar dan toch over de meeste
Er is nog iets anacrs gedaan dan
stemmen Er zijn ook amendementen te
ruggetrokken, verscheidene zelfs, naliet
advies van den Mini ster die zich
duidelijk uitliet
We zullen maar ieder onderdeel af
zonderlijk afhandelen.
De door de sociaal democraten voor
gestelde verlaging van de leeft ij ds-,
grens van 23 op 21 jaar werd met
54 tegen 23 stemmen verworpen, nadat
de Minister er „bezwaar" liegen had
gemaakt Daarover werd trouwens niet
veel meer gesproken.
Uitvoeriger was de Minister over de
-s t|e m p l i e li tHkwestie, en het amen
dement-Schaper (facultatief-stelling') en dat
van den heer Beumer (schrapping; De
Minister achtte het kiesrecht een func
tie er is dus een rechtsgrond tot dwang
Maar bovendien wordt deze gerecht
vaardigd, omdat er een eind door wordt
g" maakt aan den ongeregelden slemdwang
nu door de partijen uitgeoefend En be
halve dat stemplicht opvoedend werkt,
is hij beslist noodig in verband meit!
de invoering van vrouwenkiesrecht. -Vo
ders zou voor bedenkelijke politieke
overwegingen de deur geopend worden,
zoodra men overgaat tot het verleenen
van bet kiesrecht aan de vrouw.
Resultaat- intrekking van het amen--
dement-Beumer; verwerping van liet1
amendcment-jSchaper met 53 tegen 23
stemmen
Vrouwenkiesrecht Het amen-
dement-Troelslra tot hel in de grondwet
vastleggen van algemeen vrouwenkies
recht was reeds ingetrokken na de on-
aannemelijk-verlclaring onlangs door den
Minister. Er bleven nog over hel amen-
detnent-Heeres (schrapping van de woor
den „indien en") en het amendemeniL'-
Van Nispen (geen vrouwenkiesrecht)
De Minister verklaard© ze beide on
aannemelijk Het eerste omdat de wet
gever vrij moet blijven, en omdat er
nu niet beslist wordt over de -vraag
of de vrouwen het kiesrecht zullen heb
ben En het tweede omdat de voorge
stelde bepaling een inbegreerend onder
deel uitmaakt van het regeeringsvoorstel
Toen trok de heer II eeres zijn amen-1;
dement in om te voorkomen dat art. 80
en het algemeen kiesrecht in gevaar
worden gebracht; en de heer Van Nis
pen deed hetzelfde omdat hij niet wil in
gaan tegen heigeen de Minister heeft
voorgesteld.
Wanbetalers en bedeelden
Tegen de amendementen van den heer
Sn. Hcnkemans om de wanbetalers in
de directe belastingen en de bedeelde
arbeidsscliuwen uit te sluiten van het
kiesrecht had de Minister bezwaar.
Hij vroeg waarom men alleen de
wanbetalers van de directe belasting wip
de uitsluiten, en niet de smokkelaars, en
de wanbetalers van de prov. en gemeen
tebelastingen9 En ten opzichte van de
uitsluiting der bedeelden wees hij er op,
dat zulke personen kiezers zullen blij
ven als de armbesturen hen niet opga
ven Men brengt daardoor de politóek
in de armenzorg
De heer Sn Hen kern a ns hield ech
ter vol, met 't resultaat dat zijn amen
deren ten met 72 tegen 6, en 71 tegen 7
stemmen kelderden
Dinsdag voortzetting
IR M E W L A M R.
„oorlogstijd
Herinneringen en indrukken
van rar. M- W. F. Treub.
De oud-biinisler Freub heeft opge
schreven wat hij in de crisis meege
maakt heeft, en dat is nu als een lijvig
boek van 400 pagina's uitgekomen bij de
firma H D. Tjeenk Willink en Zn te
Haarlem, en Scheltema en Holkema's
Boekhandel, Amsterdam.
De schrijver wijst er in een voor
woord op dat het boek een zeer per
soonlijk karakter heeft Hij vertelt
slechts van hetgeen hij heeft meege
maakt of van nabij gezien. En over nijli-i
tairen zaken zwijgt bij geheel omdat de
lijd daarvoor nog niet gekomen fe
In dat voorwoord treft nog deze mee-
deeling „Vooral in de eerste maanden
van den oorlogstijd had ik het groote
voorrecht de waakzaamheid en zorg
zaamheid van H M de Koningin voor
het Nederlandsche volk van nabij te
kunnen waarnemen en daardoor hoog
te leeren waardeeren" Hij heeft het
boek dan ook opgedragen j,aan onze
begaafde Landsvorstin, die zich in moei
lijke dagen heeft doen kennen'als een
ware Moeder des Vaderlands".
In een zestal hoofdstukken worden
achtereenvolgens behandeld: de handha
ving van 's lands souvereiniteit en neu-
trelileit, de levensmiddelenvoorzieningen,
voorkomen en lenigen van nood, geld
en crediet in den oorlogstijd, het op
gang houden der bedrijven, de oorlogs
toestand en de schatkist
Voorts bespreekt de schrijver in een
„nabetrachting" de vraag wat er na den
vrede zal moeten geschieden Hoi: onl-
warring van den toestand
We hebben dit boek eersl lieden ont
vangen en lcunnen er dus nog nXet}
meer van geven dan een inhoudsover
zicht. We zullen lader nog wel gele
genheid hebben op het door den, in deze
materie zoo hoogst bevoegden schrijver
verhaalde, terug 1e komen
Alleen willen we er nu reteds aan toe
voegen dat bij een vluchtig doorbladeren
van hel relaas der gebeurtenissen in de
eerste crisisdagen de aandacht gepakt
werd door den helderen verteltrant, en
de interessante niet bekende bijzonder
heden van hetgeen toen in de regeerings-
kringen plaats had.
DE NEDERLANDSCHE ZAAK.
finder dezen verzamelnaam geeft de
Vaderlandsche Club bij de firma Van Hol-
kema en Warendorf te Amsterdam een
serie vlugschriften uit, waarvan de strek
king reeds afdoende door dien algemee-
nen titel wordt aangegeven. Door een la
gen prijs wordt er naar gesVreefd die
brochures zoo ruim mogelijk verspreid te
krijgen
Reeds meldden we onlangs dat in deze
serie verschenen was De troonop
volging, beschouwingen van prof. rar.
D P. D. Fabius.
Thans zagen drie nieuwe nummers het
licht en wel
Grondslagen van nationale
politifek, door prof. mr. J H. van
Hamel, „een beknopt overzicht van denk
beelden omtrent nationale politiek, welke
ook in de Vaderlandsche Club gekoesterd
Worden".
Het socialisme en de vredes
beweging, door W II. Vliegen, gevend
een overzicht van hetgeen er door de
sociaal-democraten op dat gebied gedaan
is tot de ineenstorting" van 1914, en
welk boekje in deze sefrie vooral zijn be-
teekenis krijgt door het hoofdstuk over
de nationale zelfstandigheid.
.Niettegenstaande al wat de klassen
verdeelt, blijft ook de socialistische bewe
ging hand in hand met de andere volks
klassen pal staan „het vaderland ge
trouw" En dit is niet. in strijd met het
socialisme, integendeel het is socialistisch
gebod", aldus de laatste veelzeggende
zinnen van dit hoofdstuk
De Schel dek wes tie, door J II.
Deibei Wat deze het vorig jaar in de
Gids publiceerde, betrof voornamelijk
Zeeuw sch-VlaanderetiDat artikel is
grootendeels in deze brochure als twee
de hoofdstuk opgenomen.
Er gaat nu echter aan vooraf een
nieuw hoofdstuk over „De kern der
kwestie", nl de vraag: of Antwerpen
al of niet een oorlogshaven zal zijn,
waarbij besproken 'worden de verschil
lende tot nu toe aangegeven middelen
om tot een oplossing van de zeer inge
wikkelde kwestie (e geraken De
clusie van den schrijver is in 't kort
deze dat die middelen (irüeraa'ionali-
scering van de W Schelde, of veran
dering ran het karakter van die rider
door een der oevers aan den verdedi
ger van Antwerpen toe te wijzen), niet
tot het beoogde doel zullen leiden, en
voor ons land zeer bedenkelijke gevolgen
zullen hebben Afstand van Z Vlaanderen
zou slechts de overtuiging vestigen dat
men er daarmee niet is, en dat ook de
andere oever erbij zou moeten iets
wat zeker wel geen Nederlander als
een gewensclite oplossing zal aanvaar
den
Hot betoog in het tweede deèl ove
do sterke historische banden tusschcn Z
Vlaanderen en Nederland, on over de
stemming der bevolking hebben we reeds
vroeger beknopt weergegeven
nederlaSd en de oorlog
De „Koningin Regentes"
Hedenmorgen had de direclie der
Maatschappij Zeeland nog geen nadere
berichten over de opgebrachte mailboot.
Zij is van nieening, dal de boot gisteren
eerst te ongeveer vier uur te Zteebrugge
is kunnen zijn en er geenf lijd overbleef
voor nauwkeurig onderzoek, om giste
reu nog le vertrekken. Daar beslist geen
contra'/.inde aan boord is, vertrouwt de
direclie, dat de boot zal worden losge
laten, al is het ook, nadat de onderdanen
van aan Duilschl-and vijandelijke stalen
van boord zijn gehaald.
De aanhouding had gistermorgen '-om
streeks 11 uur door torpedobooten plaats
ongeveer ter hoogte van den Noordhin-
der.
Onder de 93 passagiers waren weder
©en aantal Belgen. Naar alle waarschijn
lijkheid waren ook aan boord Godfrey,
de „dames-artist" van de „Timbertown
Follies", en de Belgische kunstschilder
van Steenacker uit Middelburg.
Door het Suez-kauaai.
Volgens „Schullevaer" zullen, te be
ginnen met liet s.s. „Kawi", van den
Riott Lloyd, hetwelk 17 Nov van Rot
terdam naar Java vertrekt, alle schepen
weder via het Suez-kanaal naar Iiwüë
varen.
De „Blommersdijk".
Van de schepelingen van liet getorpe
deerde stoomschip „Blommersdijk",
die gisteren mei hel stoomschip „Rijn
dam" zijn aangekomen, heeft de Tele
graaf (lc volgende bijzonderheden ver
nomen
De „Blommersdijk' was geladen met
6000 ton regeeringsgraon en 400 ton aari'de
N O T. geconsigneerd s tukgoed. waaron
der auto-onderdeelen, op Zaterdag 7 Oc
tober van New-York vertrokken.
Op Zondag 8 October voer men tegen
5 uur in den namiddag voorbij het
Nantucketvuurschip Door praaien ver
nam men. dat zich aan boord van het
vuurschip de bemanning van drie Emgel-
sclie schepen bevonden, welke vaartui
gen door de U 53 in den grond waven
geboord. Tegelijkertijd kreeg men een
duikboot in liet ziclit, die een waar
schuwingsschot loste en het sein gaf:
boot uitlaten en de papieren toonen
De eerste stuurman J Klaasse, verge
zeld van den bootsman en vier ma
trozen, roeiden met een van de twee
sloepen, die de „Blommersdijk" aan
boord had, naar den onderzeeër. De
duikboot droeg geen kenteeken.
Even later heeft men vernomen, dat
het de U 53 geweest was. De eerste
stuurman Klaasse begaf zich aan boord
van den onderzeeër Naar men later
van den heer Klaasse vernam, waren de
Duilschers zeer korlaf. De duikbootcom-
mandant zag de papieren in en nauwe
lijks had hij als route vermeld gezien
New-York—Rotterdam via Kirkwall, of hij
zeide, dat de „Blommersdijk" getorpe
deerd zou worden De heer Klaasse
wees er op, dat het hier een neutraal
schip gold, met graan, geconsigneerd aan
de Nederlandsche regeering, doch de
duikbootcommandant zeide, dat de „Blom
mersdijk" ecu Engelsche haven zou aan
doen en hij ieder schip, dat naar een
Engelsche haven ging, moest torpedee-
ren Hij handelde volgens instructies De
heer Klaasse kreeg zelfs geen gelegen
heid weer naar boord terug Le gaan
Van den onderzeeër werd naar de
„Blommersdijk" geseind „Zoo spoedig
mogelijk het schip verlaten Dit ver
wekte aan boord cenige consternatie Oir
middellijk werd de laatste sloep gereed
gemaakt en zoo spoedig mogelijk ver
lieten de overigen, een 36 opvarenden,
met den kapitein de „Blommersdijk
Men bevond zich toen op ongeveer 3
mijl van het Nantucket vuurschip. Hot
was prachtig weer, de zee was zeer
kalm, zoodat het verblijf in de overvolle
boot geen bezwaren opleverde Er wa
ren 11 Amcrikaansche torpedojagers in
de buurt, zoodat al zeer spoedig de
scliipbroukelcn werden opgepikt Een
kwartier nadat de „Blommersdijk" ver-
laten was, nam de groote Amcrikaan-
sclie torpedojager Bentam hen op Zij
werden daar zeer vriendelijk ontvangen
Men voorzag hen van' al het benoodigde ten
bracht hen naar Newport News.
De Duitschers hadden aanvankelijk ge
probeerd de „Blommersdijk" tot zinken
te brengen door bommen in ruim I
te plaatsen, doch dat lukte niet Tegen
8 uur in den avond werd toen een torpe
do op de „Blommersdijk" afgevuurd,
waarna het vaartuig langzaam aonk. Op
bet laatst sloeg de „Blommersdijk" voor
over In dezen stand is liet schip eenige
dagen gebleven, want, naar de opvaren
den later vernamen, was een sleepboot
in de buurt geweest, om te zien of de
.Blommersdijk" nog te redden was
Maar dat bleek niet mogelijk
Van Newport News ging de bemanning
naar New-York, waar de kapitein en de
officieren in liet Hoboken-hotel, de min
dere schepelingen in het Zeemanshuis
werden ondergebracht Daar ontving ieder
der manschappen 5 dollar, om zich van
kleederen te voorzien en werden zij
hijzonder voorkomend en vriendelijk be
handeld Na een verblijf van twaalf dagen
in het Zeemanshuis, kon men zich insche
pen aan boord der Rijndam, die de man
nen veilig te Rotterdam aan wal zette.
IJzer en st aal,
De Minister van L„ N en H. heeft de
Burgemeesters uitgenoodigd hem een op
gave te <loeu van de in hunne gemeenten
aanwezige voorraden bewerkt en onbe
werkt ijzer en staal, opdat de Minister
•en overzicht kunne krijgen van de 'lier
le lande aanwezige hoeveelheden.
o
(Verbod van verkoop van
con senten.
.Aangezien blijkbaar bij vele belangheb
benden de meening bestaal, dat uit-
voerconsenten, welke len name van een
bepaald persoon verleend zijn, zoo noodig
nog weer verhandeld mogen worden,
zoodat de uitvoer van bedoelde goede
ren plaats vindt door een ander dan den-
geen op wiens naam liet consent oor
spronkelijk verleend was, komt het den
Minister van L N. en H wenschelijlc
voor ter algemcene kennis le brengen,
dat elke verkoop van een consent door
den oorspronkelijken houder, tenzij zulks
in de betrokken uitvoerregeling speciaal
mocht zijn geoorloofd, len gevolge zal
hebben het intrekken van het verhan
delde consent en eventueel een schor
sing van den exporteur als zoodanig
'3 -
Uitvoer landbouwproducten.
Reuter seint uit Londen, dat een over-
eenkomsl is gesloten tussclien de Brit-
sche regeering en het Nederlandsche
Landbouw-Exportbureau, waarvan mr.
Linthorst Homan voorzitter is.
Deze overeenkomst, enkele dagen ge
leden le Londen geleekend, verzekert
aan Engeland regclmatigen, sterk ver-
groeten, toevoer van Nederlandsche land
bouwproducten. Gehoopt wordt, dal de
h andel tusschen Nederland en Groot-
Britlanje ten minste tot den vroegeren
omvang zal worden gebracht.
De Nederlanders hebben hun levendi-
gen '.vensch te kennen gegeven om tien
volle de Waardevolle markt le. behou
den, die zij vóór den oorlog in dit land
vo, r hun producten hadden. Dit heeft
ongetwijfeld veel bijgedragen tot het slui
ten ran de nieuwe overeenkomst.
De langdurige onderhandelingen, welke
aan de overeenkomst zijn voorafgegaan,
zijn op de meesl vriendscluippelijkje
wijze gevoerd, hoewel enkele van dtej
micoMijkste quaeslies eerst op het laatste
ogenblik tot een oplossing kwamen.
o
Pluimvee.
De St ct. ran gisteren bevat een wij
ziging van art. 5 van het „Pluimveebeshtil
1916".
Aardappelen.
De Minister van L„ N en II heeft
bepaald
sub B van de beschikking van 30 Sept.
jl. wordt gelezen als volgt
Hel vermalen of verwerken van geel-
n witvleezige aardappelen is verboden,
met uitzondering van die partijen, welke
blijkens een verklaring, af te geven door
of vanwege de Aardappelvcrecniging,
\rvr de consumtie ongeschikt zijn.
(Stct.).
Met etetöte jaargetijde voer de
riienmatiekiydsrs.
Niet zonder een gerechtvaardigde
vrees zien de rheumatieklijders liet re
genachtige jaargetijde naderen. Hunne
pijnen, die de mooie dagen nagenoeg
hadden doen verdwijnen, ontwaken
plotseling onder den invloed der voch
tigheid
Hunne arme gewrichten doen, waiH
neer men ze in beweging brengt. Icnar-
singen liooren die van hevige pijnen
vergezeld gaan. De rheumahok treft zon
der ouderscheid de jongen en de ouden,
maar zij valt bij voorkeur de verzwakte
en overwerkte personen aan, en in hel
algemeen hen wier bloed, om de een
of andere reden, verarmd en met urine
zuur beladen is
De eerste voorzorgsmaatregel der
rheumatieklijders en van hen die voor
rheumatiek vatbaar zijn, dat wil zoggen
de overwerktende vermoeiden, de
bloedarmen en alle zwakken in liet
algemeen, moet zijn hun bloed te zui
veren en te verijken Een kuur mei de
Pink Pillen is hen daarom bijzonder
aanbevolen De Pink Pillen zijn in dei-
daad onvergelijkelijk als herstellings
middel van het bloed Door hun ge-
bruilc hebben tal van rhotimalieklijders
hunne pijnen volmaakt zien verdwijnen
Het is natuurlijk noodzakelijk de behan--
deling met volharding ie volgen Op
die voorwaarde geven de Pink Pillen
altijd de gunstigste resultaten
De Pink Pillen zijn verkrijgbaar A
f 1 75 per doos, en f 9 per zes doozen
bij het Hoofddepót der Pink Pillen, Da-
cos takade 15 Amsterdam. Bij Joh. de
Roos, Vlasmarkt K 157, Middelburg, S.
A. Luitwieler, A. C. Beniest, Vlissingen.
Gebr Mulder, Goes, en in alle goede
apothake®
Bit Stafl en PrtrcMe.
- Door Ged. Staten is de sluiting der
jacht op patrijzen dit jaar bepaald op
Zaterdag 18 November a.s met zons
ondergang.
O 1
Uit Middelburg.
Hedenmorgen ontstond op den Dam
a 1 n i e r een verzakking in de straat. Het
bleek, dal door een lek in de waterleiding
hel zand was weggespoeld en de steene.il
geen steun meer hadden. Bij de onveilige
plaats wiord een politiepost geplaatst,
terwijl de gemeentefabricage en die di
lemnea lesDiejliajea.
recleur der waterleiding mei het ge
beurde in kennis werden gesteld.
De inzameling 1e Middelburg van
geld voor het „Tehuis der Weezeu" op
Donderdag jl. heeft opgebracht de som
■an f 356.775.
o
Uit Walcheren.
- Het. kinderkoor „De Kleine Westkap-
iclaars" heeft de West kap peLsche
burgerij en militairen weer eens een
mondvollen en prettigen avond bereid.
Grootendeels ook al tengevolge der ge
drukte tijden hebben deze kleinen zich
gedurende de laatste hvee jaren niet
meer doen hooven
Thans heeft de heer Houtekamer uit
de leerlingen der hoogste klasse van de
openbare school weer een nieuw kin
derkoor opgericht, waarmee hij Woens
dag-, Donderdag- en Vrijdagavond telkens
or een volle zaal is opgetreden.
Hel groepje kleinen op het podium,
voor op geschaard de meisjes met de
Zondagsche, helderwitte mutsjes, de
mooi geplooide beukjes en de zwarte
schortjes, maalde zeker op het. publiek
een vriendelijken indruk En de moe
dertjes, die den eersten avond aanwe
zig waren, mochten met recht een wei-
nigje trols hun meisjes aankijken. Ze
kwamen keurig voor het voetlicht,
Hot 13-tal liedjes, dat ten gehoore
werd gebracht, werd! heel aardig en bef
gezongen Ieder nummer oogstte een har
telijk applaus
Vooral het laatste nummer Klets—
Kluis, dat zich bij uitstek leende, om
op ..zijn Weslkappcls" te zingen, ver
wierf natuurlijk een daverend applaus.
Bovendien vroegen nog 8 meisjes en
2 jongens de aandacht van het publiek
•oor het spelen .van een 5-tal aardige
comedic-stukjes De rillen kenden zij
uitstekend, terwijl ze deze vlot en met
groote vrijmoedigheid speelden.
De hoeren Heyt en de Rruijne zorgden
ook mede, om de stemming bij het pu
bliek er in te houden, door bel geven
van een paar aardige voordrachten.
Een verrassing had de heer Houte
kamer het publiek nog bereid in de
pauzen, in den Vorm van een tombola'
wat bij bet uitreiken v an de prijzen
meermalen aanleiding gaf lot groote
vroolijkheid onder de aanwezigen
De burgemeester, die met zijn eclit-
genoote den tweeden avond aanwezig
was. dankte den lieer Houtekamer voor
de uitstekende voorbereiding, waardoor
bij in staat was 'aan de burgerij en mi-
