MIDDELBüRGSCHE COURANT.
JVS 239
139* Jaargang
1916
Donderdag
2 November.
Kameroverzicht.
8INHEHLAHB.
Deze c«ui*nt verschijnt dagelijks, met mteondsring van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de couracM
bezorgd kragen door de Agenten te Vlieringen en te Goes f lr30. Per post f 1.5®.
AfooaderHjke nummers kosten 5 cent.
Tijdelijke verhooging der abonnementen met 25 ct. p. kw. wegens oorlogstoeslag.
Advertenti'én k 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle anfflfre familieberichten en DftnKbetoigingcn van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die rij innemen.
MF' Advertenties vóór één war te bezorgen.
Tweede Kamer.
Zitting van Woensdag.
Steviger clan door den hoer Eerd!
wans is gister door den lieer T y deH
man dè houding van de opposite ini-
zake het onderwijsartikel verdedigd. Hij
erkende pessimistisch te zijn. Maar zijn
de andere heereu niet tè optimistisch?
vroeg hij.
De regeering geeft in haar Memo
ries geen blijk dat zij overtuigd is van
de noodzakelijkheid van het behoud der
openbare school. Het standpunt van
den Minister is openbare en bijzondere
school zijn gelijke en gelijksoortige inf-
abtuten, concurrentie lieeft de openbare
school niet te weezen, en in den con
currentiestrijd moet zij het uit e'^gen
kracht winnen De Minister vergeet, al
dus de heer Tydeman, dat de bijzon
dere schooi wordt opgericht door haar
vrienden, de schoolbesturen; de opem
bare moet worden opgericht vaak door
haar vijanden, de gemeentebesturen.
De gelijkstelling van beide instituten
is dan ook onhoudbaar. De openbare
school moet in beleekenis voorop ble
ven staan. Gelijkstelling leidt tot ach
teruitstelling der openbare school. Spr;
wil echter trachten uit de finaacieele
gelijkstelling liet grondwettelijk standr
pum te versterken. Het beginsel „de
openbare school beschikbaar overal"'
mag geen verzaking ondervind ?n, en
indien, de voorgestelde alinea t daag-
van een verzwakking is, dan is spret-
ker daar tegen
Na den iTielschen afgevaardigde kwam
de heer Keitelaar uit wiens rede
we als hoofdzaak aantcekenen dal de
linkerzijde dwaas zou handelen door
niet te trachten aan de bezwaren tegen
de vierde alinea tegemoet te komen.
Maar ook de rechterzijde zou z. i. niet
verstandig doen door zich daartegen
te verzetten. Gelukkig schijnt deze zaak
echter goed te zullen loopen Aanvanke
lijk was spreker daar niet volkomen ge
rust op toen hij den heer Loerf hoorde.
Maar na de aangename uitlegging van
dr. Nolens begrepen wij, dat de heer
Loeff ons ook wel ter wille wenschte
te zijn.
En eindelijk kwam de heer V an
N i s p e n aan 't woord om zijn vertrou
wen uit te spreken in de plechtig afge
legde verklaringen van de overzijde om)-
trent de loyale uilvoering van art. 192,
"We zijn in onze overzichten den
laatsten tijd kort geweest. We hebben
er ons werkelijk niet toe kunnen bron-
gen, uitvoerig weer te geven wal er in
de Kamer gezegd is door de 33 spre
kers die tot nu over de Grondwetsher
ziening het woord hebben gevoerd, Want
we hebben een sterk vermoeden dat de
meeste lezers dat geregeld over
slaan.
Voorloopig zijn er nog geen stemminf-
gen in zicht.
Er is voorspeld dat morgen de Mi
nister aan het woord zal komen En
daarna zullen replieken wel onvermijde
lijk zijn.
En dan staat het begrooljngswerk
voor de deur, zoodat de stemmingen
zullen worden uitgesteld lot Februari.
Misschien dat dan de publieke opinie
weer wat meer ontvankelijk is voor
de toch werkelijk zoo belangrijke kwes
tie, die nu door die weken-lange al-
gcmcene beschouwingen duf dreigt te
worden.
En nu ten slotte nog .gen inconsor
quentie. We willen nl het aantal spref
pers nog vermeerderen door ook aan te
halen wat een niet-Kamerlid opmerkt
In een Gidsartikel van prof mr H.
Krabbe trof ons de volgende1 opmerking
die we hier opnemen, omdat ze geheel
in de Kamerdebatten past, en toch daar
niet gemaakt werd, althans niet zoo on
omwonden
„De dwaling waarin de liberalen ver
keerd hebben, en ten deete 'nog vc
kecren, is deze, dat zij geen andere
tegenstelling kennen dan confessioneel
en neutraal onderwijs Minister Cort
van der Linden constateert dat met
zooveel woorden in zijn memorie vaa
antwoord. Als .zij echter confessioneel
onderwijs verkeerd achten, dan behoeven
zij daarom nog niet bij het neutrale open
haar onderwijs terecht te komen. Want ook
hun zal 't toch niet ontbreken aan een
levensrichting, die hooger reikt dan ontr
wikkeling van verstand rnj het bijbren
gen van een burgerlijke moraal Ee
dat zoo, dan is 't hun plicht die le
vensrichting bij het volk ingang, te doen
vinden. Een voornaam middel daartoe is
de school Waar men smalend over de
confessioneele scholen als sectescholen
gesproken heeft, daar is, ter bestrijding
van een leer, die, naar hun in/ien, het
volk ongezond maakt, de oprichting' van
vr ij zinnige sectescholen een
noodzakelijkheid Die het besef biervan
mist pin zicli tevreden stelt met het
openbaar neutraal onderwijs'laadt een
groote verantwoordelijkheid op zich, omj-
dat hij verzuimt een tegenwicht tegen
confessioneele voorstellingen In den
geest van het volk te leggen."
ALGEMEENE BESCHOUWINGEN.
Er zijn Kamerleden geweest, gelukkig
zelfs „vele", die het wat al te mal vonden,
om dil jaar bij het afdeelingsonderzoek
naar de staatsbegrooting nog politieke
uiteenzettingen ten beste ie geven. Het is
immers niet liet ministerie dat de a.S.'
Kamerverkiezingen zal beheerschen, het
zijn de grondwetsvoorstellen.
Maar nog altijd waren er enkele door-
en-door verpolitiekte leden die zich de
kans niet wilden ontnemen om nog eenvs
Ic herhalen dal het Kabinet den poli
tieleen strijd niet had mogen heropenen,
dal liet zich ten onrechte beriep op den
volkswil, dat het verkeerd had gehandeld
tegenover de Talma-welten, enz. enz.;
precies wat vorige jaren telkens is ge
zegd, maar in de tegenwoordige omstan
digheden al heel weinig dienend is, en
vermoedelijk ook heel weinig belangstel
ling zal vinden.
We zullen liever iets onlleenen aan de
niet-politieke opmerkingen over andere
onderwerpen.
De bekende verklaring in de Troonrede
over de verdediging onzer onaf
hankelijkheid en het handhaven on-
zer rechten tegenover wien ook, had bij
verscheidene leden den indruk gewekt
lat de regeering het gevaar voor het
lie trekken van ons land in den oorlog bij
zonder groot acht. Men was- echter van
oordeel dat dit gevaar geringer wordt
naarmate de oorlog langer duurt en zou
daarom gaarne vernemen welke redenen
er voor deze sombere uitlating hebben
bestaan. Men merkte overigens naar aan
leiding van hetgeen in het voorjaar is
geschied op, dat de regieering wellicht
het oorlogsgevaar grooler heeft geacht,
dan het in werkelijkheid was. Te meer
had de verklaring der Troonrede ver
wondering gewekt, omdat daarin tevens
wordt gewaagd van de mogelijkheid om
don druk der mobilisatie 'te- verlichten^
Beslaat er inderdaad groot gevaar voor
oorlog, dan begreep men niet hoe zoo
danige verlichting mogelijk zou kunnen
zijn.
Andere leden konden zich met de>
opmerkingen niet vereenigen. De Troon-
reao, waarvan zij den inhoud en den,1
vorm hoogelijk prezen, bepaalt zich uit
sluitend tot hetgeen in verband met de
buitengewone omstandigheden vermelding
verdient en deze leden konden hel slechts
goedkeuren dat bij een plechtige gele
genheid als de opening der zitting op
nieuw getuigd wordt van het vaste voor
nemen der regeering om onze .onafhan
kelijkheid te verdedigen en onze rech
ten naar vermogen te handhaven. Dat
hel oorlogsgevaar zou zijn. gestegen, volgt
uit deze verklaring geenszins. Sommigen
meenden inlusschen, dat dit wel degelijk
het geval is.
Ten aanzien van de mededeelmg der
Troonrede omtrent de verlichting
den druk der mobilisatie werd
verder opgemerkt, dat die verlichting
mogelijk is zonder vermindering onzer
weerbaarheid.
Algemeen wenschte men te vernemen
lot welk resultaat de overwegingen der
regeering omtrent dit punt hebben ge
leid.
Gewezen werd op de demoraliseerende
werking van de langdurige, schatten ver
slindende mobilisatie op de troepen, v
Een organisatie van de regeling der
verloven, welke bepaalde troependeelen
voor geruimen tijd in het genot Van
lof stelt, werd door sommigen dringend
noodig geacht. Het had verder de aan
dacht getrokken, dat ondanks de verkla
ring van de Troonrede, steeds met de
oproeping van landstormplichtigen werd
voortgegaan.
Vele leden vonden in de vragen, welke
de vermelde uitlatingen der Troonrede
uitlokten, aanleiding tot het opnieuw uit
spreken *an don vrcnsch, dat d« regeering
dt Kamer in ruimere mate en gere
geld m e"ïLe d e e 1 i n g zou doen om
trent onze betrekkingen met het
buitenland en met haar omtrent de
buitenlandsche politiek in overleg zou
treden.
Sommigen verlangden, dat degewensch-
te medcdeelingen zoo mogelijk is het
openbaar zouden gedaan worden.
Anderen meenden, dat dit, volgensen-
kelen eenmaal per maand, in comité-
generaal behoort te geschieden.
Hiertegenover werd aangevoerd dat het
den van bedoelde mededeelingen ook als
«lil in comité-generaal geschiedde onrust
zou wekken en dat het aan een goede
oplossing van geschillen met buitenland
sche mogendheden niet bevorderlijk zou
zijn daarover in de Kamer le debatteeren.
De volvoering der taak welke de re
geering op zich heeft genomen om voor
zooveel noodig van overheidswege te
voorzien in de behoeften der be
vel king aan le vensmiddelen en
andere benoodigdhedeu levert tengevolge
an de buitenlandsche verwikkelingen
steeds graotere moeilijkheden op, en of
hel gelukken zal die taak behoorlijk
te vervullen, werd door velen betwijfeld.
Tegen de wijze waarop de organisatie!
der overheidshulp thans is ingericht, wer
den verschillende bezwaren geopperd.
Hel ziet er niet naar uit alsof aan den.
cbaolischen toestand waarin die organi
satie verkeert, een einde zal komen.
Verscheidene leden waren van oordeel
dat de ingestelde commissie van bijstand
niet heeft gestrekt om den goeden gang
van zaken te bevorderen. Ook werd ge
klaagd over de samenstelling der com
missi e.
Andere leden juichten de instelling
der commissie toe omdat daardoor naar
nunne meening eenheid in de uitvoering
der wet kan worden verkregen.
Enkele leden gaven den minister in
overweging een nieuwe afdeoling van het
departement in het leven te roepen voor
de behandeling van alle zaken, de levens-
mi adelen voorziening betreffende.
Enkele anderen hadden met genoegen
de oprichting van verschillende vereeiii-
gingen in verband mét de levensmiddelen-
voorziening gezien, maar meenden dat in
acn boezem van enkele dier vereenigin-
g?n misbruiken zijn voorgekomen die'
toezicht noodig maken.
De opheffing der algemeene rijkscom
missie van toez.icht op hdt distributie-
bureau werd door sommige leden be
treurd.
OVERSTE VAN DER WEJJDE.N.
Gister werd gemeld dal de luit.-kol.
van het Indische leger J. van der Weij-
aen, die met de „Vondel" op weg naar
Indië was, bij aankomst te Singapore
van boord is gehaald door de Engelschc
autoriteiten, die hem verschillende vra
gen stelden.
Ra. ra, wat voor vragen waren aaf
En wat gaf den Engelsehen aanleiding
tot zoo'n ergerlijke aanmatiging tegen een
nenlraal hoofdofficier?
Toon overste van der Weijden ons
lana verliet, is door de „Toekomst" ge
openbaard, dat hij militair medewerker
aan dat blad was, en er is menig hard
woord geschreven over het ongewenschte
van een dergelijke verstandhouding lus-
schen een hoofdofficier en dat pro-Duit-
sche orgaan. Maar dat is ten slotte iets
wal alleen onze regeering aangaat. En
in ieder geval heeft Engeland in hem
slechts een Nederlandsch officier le zien,
aan wien zij geen „vragen" heeft te
stellen, ook al blijft 't zeer te betreuren
dal een hoofdofficier door zijn optre
den aanleiding geeft tot een argwaan,
die naar allen schijn nu de oorzaak werd
van den maatregel van Engeland.
SAMENWERKING VAN GEMEENTEN
INZAKE DISTRIBUTIE.
De Commissie, in het teven geroepen
op initiatief van de Vercciiiging van Bur
gemeesters en Secretarissen in Zuid- en
Noord-Be vel and, tot het ontwerpen
ecner regeling voor de uitvoering dei'
Dislributiewet 1916, is gereed gekomen
met het samenstellen van een Ontwerp
verordening met toelichtingen.
Hel ligt in het voornemen der Com
missie vóór de inzending van dit ontwerp
aan de gemeentebesturen, de goedkeuring
van den Minister van L„ iV. en H te
vragen.
Volgens het reglement zal roor ver
schillende gemeenten voor gezamenlijke
rekening worden ingesteld een Centraal
Bureau lot distributie van levensmiddelen
voor Zuid- en Noord-Beveland, gevestigd
te Goes, bestuurd door een directeur,
staande onder leiding van een commissie.
De hoofdbepalingen der regeling zijn
de volgende.
Alle winkeliers e. a die direct aan de
verbruikers levensmiddelen, grondstoffen
van levensmiddelen, brandstoffen en huis
houdelijke artikelen verkoopen, welke
voor distributie in aaiuhecking komen,
geven wekelijks of maandelijks aan den
directeur schriftelijk opgaaf van het door
hen bcuoodigdc met vermelding van de
namen en adressen der groothandelaren,
.■an wie zij de artikelen wensehen te
betrekken, hetzij die groothandelaren ge-
sligd zijn op Zuid- of Noord-Beveland,
hetzij daarbuiten.
De directeur ziet de opgaven na, houdt
daarvan aanteekening, stempelt de op
gaven af en zendt ze aan den betreffen -
den groothandelaar ter uitvoering.
Wanneer een groothandelaar cenige)
nestelling niet wenscht uit te voeren,
zendt hij de aanvrage onmiddellijk terug
aan den winkelier, die óf den directeur
een anderen grossier opgle-eft, óf zijn be
stelling rechtstreeks bij het bureau doet.
De ontvangsten van het Bureau be
staan in:
le. «e opbrengst van den verkoop en
de distributie van waren, voorzoover de
■errelconing door bemiddeling van het
Bureau plaats vindt;
2e. de bijdragen van de samenwerken-
ue gemeenten, in verhouding lot het zie
lental, in het nadeelig saldo van het
Bureau over het dienstjaar, voor zoover
ail saldo niet door het voorieelig saldo,
van een vorig dienstjaar kan worden ge-
aekl
3e alle hierboven niet genoemde ont
vangsten, welke rechtstreeks in verband
slaan met de uitvoering van de distri-
huliewet 1916.
NEDERLAND EN DE OORLOC,
Geen uitvoer van peulvruchten
meer.
De slechte oogstuitkomslen in Amerika
en de ongunstige vooruitzichten van den
graanoogst in verschillende andere over-
zeesche landen, gepaard met de mind ar
goede resultaten van den oogst hier te
lande, zijn oorzaak, dat de toekomstige
voorziening in de behoeften van de volks
voeding steeds meer zorg baart. Uit dien
hoofde dringt zich meer en meer de
noodzakelijkheid op om van die artikelen,
welke zich daartoe leenen, zooveel mo
gelijk voorraden te vormen.
In verband hiermede zijn de beschik
kingen, welke betrekking hebben op den
uitvoer van peulvruchten, i n-
ge trokke n.
Ten einde te kunnen beschikken over
de peulvruchten, voor de distributie be-
noodigd, worden die, welke nog in de
veemen te Amsterdam zijn gedeponeerd,
door de regeeringovergenomen en wor
den houders van diverse soorten erwten
en stambooneu cn zulks ter vermijding
van de bezwaren aan inbeslagneming ver
bonden uilgenoodigd, aanbiedingen voor
levering van deze peulvruchten, geschikt
voor menschelijk voedsel, met opgave van
prijs en onder bijvoeging van monsters,
vóór 15 November in te zenden aan den
directeur van het Centraal Administratie
kantoor voor de distributie van levens
middelen te 's Gravenhage.
Voorts lieeft de Minister van L., N. en
H. den Burgemeesters medegedeeld, dat
het hem in het belang der veevoedering
noodzakelijk is gebleken, dat het rijk
de beschikking verkrijgt over den bin-
nenlalidsehen oogst van die boomsoorten,,
welke als veevoeder gebruikt worden
De Minister noodigl de burgemeesters uit
met gebruikmaking van een concept-ver
klaring zoio spoedig mogelijk) over te gaan
tol den aankoop van alle in de gemeente
geteelde paardenboonen, wierboonen,
schapenboouen, duivenboonen en Waal-
sclie of tuinboonen (met uitzondering van
speciaal voor zaad gewonnen witkie'mige
groene of zjvarte luinboonsoorten) en
daarbij gevolg te geven aan de voor
schriften, die namens den minister dooi
de provinciale broodcommissies zullen
worden verstrekt.
Het is 's ministers bedoeling bedoel
de boonsoorten in de distributie van het
overige veevoeder op te nemen De prij
zen door de burgemeesters te besteden
heeft de minister vastgesteld op f 17 per
100 KG voor goede kwaliteit.
o -
Ei ei'en.
De Minister van L., N en H. heeft
bepaald, dat, met ingang van 1 November
de maximum kleinhandelprijs van versche
kipeieren, ingevolge art. 2 der Distribu-
tiewet 1916, zal bedragen fO.10 per
stuk en dat de maximum grossiersprijs
van kalkeieren, ingevolge art. 8 der ge
melde wet, zal bedragen f 0 06 per stuk
en de maximum kleinhandelprijs f 0.07
per stuk.
Ter Markt hier ter stede was deze
maatregel hedenmorgen nog niet offi
cieel beleend, zoodat men met dezen ma
ximum-prijs nog geen rekening heeft ge
houden, gelijk uit hei marktbericht blijkt
Distributiec-omraissie
van ijzer en staal.
De Minister van L., N. en H. heeft
gis lerenmorgen aan zijn departement de
bij Kon. besluit van 23 October jl inge
stelde rijkscommissie voor de distributie
van ijzer en staal geïnstalleerd.
Verbod van uitvoer van p e en-
zaad
Het Stbl. no 186 bevat een Kon. Besl.
houdende intrekking van de tijdelijke op
heffing van het verbod van uitvoer van
peenzaad.
o—
Aan d e n d r a a'd.
Bij de Bouchautsche haven bleven een
jonge Belg en een Duilscher des avonds
dood aan de electrische versperring. De
oerzaak is onbekend.
Dc U 53 en de „Blom mors dgk".
Een Wofb-lelegram meldde officieel
dat de duikboot U 53 gisteren behou
den in een Duitscho haven is teruggen
keerd
Dit is de duikboot die onze met
(regceringsgraan en enkele N O'. T.
goederen geladen „Blommersdijk' op
8 October nabij de Noord-Amerikaan-
sche kust m den grond boorde, in
volle wetenschap van haar Nederland»-
sphe nationaliteit en den aard harer
lading
Zooals men weet Miceft de Duitsche
Regeering op 13 October aan de onze
verklaard dat indien, na de ontvangst
an het rapport van den duikboolcoinj-
mandant, mocht blijken dat het tot
zinken brengen van de „Blommersdijk"
m strijd met de bepalingen van het
Duitsche prijsreglement geschiedde, de
Duitscho Regeering zonder do zaak voor
een prijsgerecht te brengen voor het
schip en de lading schadevergoeding
geven zou.
Draadlooze telegrafie.
Men schrijft uit Gronbigen aan het
Hand.
Omtrent de ontdekking van toestellen
voor draadlooze telegrafie vernemen wij
ïiog, dat de onderdeelen dezer toestellen
voor zoover noodig aan de samenstellers
uil Engeland werden toegezonden. De
ontvanger van het toestel was aange
bracht boven op een paar vlaggestokken
op het gebouwtje van Volksweerbaarheid,
dat op het terrein staat. Deze palen had
den dienst gedaan hij de feesten in het
kamp. De draden waren schijnbaar over
blijfsels van de versiering. De toestellen
waren reeds eenige maanden in gebruik
\oor hel ontvangen van berichten. Het
verzenden geschiedde voor de eerste maal
Hel doel der oprichting was meer een
variatie in hel eentonige kampleven dan
een middel om spionnagediensten te ver
richten De daders stellen het al than
voor als een onschuldig genoegen.
Nederlanden Duitschland
Wol ff seint uil Berlijn dd. 1 Novem
ber dat bij den Rijksdag de volgende
vragen zijn ingediend
lo van Bassermann dc Engelsch©
regeering is voornemens een financieel
syndicaat in Nederland op te richten,
om de margarine, vetten, boter, vleesch
en groenten voor Engelsch verbruik te
monopoliseeren en op deze wijze pnmof-
gelijk te maken, "dat Duitschland deze
artikelen uit Nederland betrekt. Is den
kanselier dil plan bekend en Is hij
in staat nadere bijzonderheden mede te
deelen? Zijn tegenmaatregelen over wot
gen van de zijde van liet Duiitscbe
rijk? Zijn reeds mededeclingen daarover
mogelijk
2o Van dr Muller Meiningcn- Engel
land heeft zich, zooals wordt verno
men, brievendie van Nederland naar
Duitschland werden verzonden, op Ne-
derlandsch grondgebied op onrechtmau
tige wijze welen toe te eigenen en ze
doen kopieeren met het oog op de
zwarte lijsten Wat heeft de Rijkskan
selier te zeggen tot opheldering van 'dSt
optreden van Engeland, in strijd met
