MIDDELBÜRGSCHE COURANT.
tsy jaargaig
Donderdag
86 October.
Kameroverzicltt.
ilMHEMLAHB.
Bit Stafl sa ProYlpeie.
Jé 2o3
1916
Deze ceurant verschtjnt dagelijks, mat uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courant
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Tijdelijke vurliooging der abonnementen mefc 25 ct.. p. kw. wegens oorlogstoealng.
Advertentlën h 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Tweede Kamer.
Zitling van Woensdag.
De heer Van der Molen (a.-r):
Wanneer de wijzigingen, voorgesle
ir de molie der Liberale Unie, <nict an
ders bedoelen dan te zijn een kapittel
stok voor prof Fcrdmans, dan trekken
wij ons daarvan niets aan. Bedoelen zij
echter een verbreking van het compromis,
dan zullen wij het gaarne hooren. Met
den lieer Ketelaar zeg ik op een woord
kom! het niet aan. Maar als men thans
komt mei een wijziging in een voorstel,
geteckcnd door 13 mannen van 7 poli
tieke partijen, dan vraag ik beteekent de
wijziging van een woord ook niet de wij
ziging van de gedachte?
De heer Troclstra. Men kan het
over zulk een wijziging (och eens worden.
De heer Van der Molen Zeker wil
ik daartoe medewerken, mits geen wijzi
ging in de gedachte wordt beoogd. En
daarom roep ik den wankelmoedigen,
en daaronder ook den lieer Troelstra,
toe houd) stand! Thans is een element
van ongerustheid aan onze zijde gewekt.
Wij vragen ons af, zal de overzijde nog
weigeren de slem der vrijheid le erken
nen? Wij wachten nog op liet verlos
sende woord, op het woord van den
man van de overzijde, die de leiding ne
men zal, en die zal zeggen „Weg alle
slaketselen". En spreekt niemand der
overzijde dal woord, laai dan de Minister
president dat woord spreken, en als
krachtig stuurman koers houden.
Aldus hel slot van de rede van den!
lieer Van der Molen, die gister op krach
tiger wijze dan de heer Van der Voort
van Zijp had gedaan, uiteenzette hoe de
oni'-revQlulionnairen over den stand van
zaken denken. We hebben deze slot
woorden zoo uitvoerig aangehaald, om-
dal naar allen schijn de lieele grondwets
herziening belieerscht wordt door de hier
aangegeven factoren. Ook de kiesrecht-
uil breiding. Dal weten we van den heer
Van der Voort.
Men kan' het betreuren en wij vin
den het zeker géén verheffend tooneel
dat ook nil weev de onderwijskwestie
z<k opperpiachtig blijkt, dat de an
dere dealen der grondwetsherziening er
afhankelijk van blijven.
Maar een feit is het, dat rechts een
sla,r verzet aankondigt tegen iedere ver
dere verandering van arl. 192.
Fr is werkelijk reden voor bezorgd
heid. Als hel op dit artikel, ten gevolge
van amendeering spaak loopt, is al het
werk vergeefs. We zijn zeer benieuwd
of het woord van minister Corl van der
I-inden in slaat zal blijken den weer op
doemenden strijd te bezweren.
Wal de heer Van der Molen nog ver
der zei Ier inleiding, liep geheel en .al
over de tegenstelling van bijzonder en
openbaar onderwijs. Eén opmerking uit
dal natuurlijk niet veel niepws brengend
beloog, willen we naar voren halen, hl.
zijn verwijzing naar het gebrek aan macht
der overheid op liet onderwijs der open
bare school. Invloed op da, leerslof heeft
zij niet. De onderwijzers halen de leer
stof uit de boekjes die zij zelf maken.
De districts schoolopzieners keuren de
boekjes wel, maar krijgen alleen te zien
wat reeds is, cu hebben geen maatstaf
om de boekjes le keuren.
Als de toesiand werkelijk zoo is, als
de heer v. d. Molen beweert, dan
kunnen wij er slechts de openbare onder
wijzers voor prijzen dal zij het onderwijs
op liet peil welen te houden dal liet nu
heeft. En waar de heer v. d. Molen
betoogde dat de overheid dé openbare
school legen vergroeiing heeft veilig te
stellen, daar kunnen wij het slechts ge
lukkig noemen dal geen „officiëele pae-
dagogiek" hel openbare onderwijs in een
harnas sluit.
Na den heer Van der Molen sprak de
lieer tor Laan den ijaag) de onder-
wijsspccialitcil der sociaal democraten,
die zicli een voorstander van de gelijk
stelling betoonde omdat, als deze een
maal verkregen is, de reeds zoo lang
noodige verbeteringen van het onder
wijs en de salarieering der onderwijzer-
ter band kunnen worden genomen
Werd dc heer ter Laan cenige maten
geïnterrumpeerd door den heer Lietr
tinck, onder de daarop volgtende rede
van den heer van Doorn werden de
inlerrumpties hinderlijk veelvuldig. Deze
spreker had, evenals de heer B e u >-
m e rdie na hem het woord voerde
gaarne de herziening uitgestrekt gezien
tot nog andere onderwerpen en met na
me tot de troonopvolging. De heer van
Doorn sprak aan het slot van
de vrees uit, dat men, als men by hel
bijzonder onderwijs om waarborgen voor
de deugdelijkheid komt, naar huis zal
worden gezonden met een beroep op de
vrijheid van het onderwijs
De Ih'eer Schaper Dat is een groteske
bewering.
De heer v Doom Dat zijn van die
gemakkelijke interrupties, maar spr
heeft den indruk, dat men in de onder
wijscommissie is begonnen met het ma
ken van de wetten en daarnaar het ar
tikel heeft geredigeerd' Dan is hel Grond
wetsartikel de kristallisatie van de wet
ten Maar dan moet het leerplan niel zijn
afgekeurd, maar zijn goedgekeurd.
De heer van Wijnbergen (R.-K., Eist
Noemt u dan andere waarborgen'
De heer van Doorn- Die zijn tegen
over de bijzondere school niet te vinden
De heer Schaper Waarom is u dan
voor rijkssteun
De heer van Doorn.- Ik zou wenschen
onderwijs van rijkswege in diverse schol
len.
De heer vair WijnbergenDus geen
vrijheid van onderwijs
De voorzitter hamert.
De heer van DoornMet andere
waarborgen ben ik niet tevreden. (Groot
rumoer).
Hierop was het woord aan den heer
Beumcr, wien de uitsluitingen in het
mannenkiesreélit niel ver gienoeg gaan
en die een philippica hield tegen het
ro uwenliiesrech t
Bij den aanvang zijner rede werd
hij zoo vaak geïnterrumpeerd, dat de
fvoorziHter dringend moest verzoeken
daarmee op te houden, daar het do dis
cussies noodeloos verlengt.
Na - de rede van den heer Beumer
werd de vergadering verdaagd tot lie
den morgen half twaalf
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De Mailboot.
De mailboot Koningin Regentes was
Dinsdagmorgen op de Theems door de
Engelsche marine opgehouden; dit was
de oorzaak, dat zij eerst gislei"en bin-
nenkwarti Er waren 54 passagiers aan
boord
T e ge n h c t m ij n e n g e v a a r
De firma Win. H. Müller en Co
heeft aan hel voorschip van dé Bata
vier IV een installatie laten aanbrengen,
die berust op een uitvinding van den
schout bij-nacht G L Goedhart en die
ten doel heeft schepen tegen hel mij,-
nengevaar te beschermen.
De uitvinding zal waarschijnlijk Za
terdag a s te V 1 i s s i n g e n op de proef
worden gesteld
o
Brandstoffenvoo r zie ning.
Naar het Vad verneemt, heeft het
Tweede Kamerlid prOf mr Heeres de
volgende vragen tol den Minister van
Landbouw gericht
1 Zijn van 'den minister maatregelen
o]j grond der Distributie wet 1916 te
verwachten ter zake van de voorziening
met brandstoffen buiten die, welke Z
Exc. reeds heeft genomen ten aanzien
van turf? 2 Zoo ja, kan de minister
thans reeds mededeel-en, welke de
maatregelen zullen zijn3 Indien de mi
nister vraag 1 ontkennend beantwoordt,
welke zijn daarvoor zijn beweegredenen?
4 Is de minister in dit geval bereid,
het daarheen le leiden, dal die gemeen
ten, welke voor de voorziening met
brandstoffen uit eigen beweging maatre
gelen treffen, ''van rijkswege in de kos
ten daarvoor kunnen worden tegemoet
gekomen, bijv op den voet van art 3
Distribuliewct 1916?
o
Uitvoer van groenten
Er worden gleen consenten meer aïgef-
gteven voor men en sommige andere
groenten, waarvan de uitvoer tol nu toe
met consent was toegestaan
Bloemkool en spruitjes kunnen nog
met consent worden verzonden
Voorts is door den Minister van L.,
N- en II de uitvoer van grove breekpeen
verboden.
—o
Regee r ings - in legh ar i ng
Naar de N Gron Ct verneemt, is dc
regeling voor de inleg-haring tusschen
de regeermg en de Nederl. Vischgros-
siersvereeniging tot stand gekomen Bij
deze regeling is vastgesteld, dat alleen
leden van bovengenoemde vereemging,
die zich voor haar leden verantwoor
delijk heeft gesteld, mogen inleggen
De~ prijs van de ingelegde haring zal
vooi^het publiek worden gesteld op 6
cent per stuk
De route door.het Suez-kanaal.
Dc Stoomvaartmaatschappij Neder^lnd
en de Rotterdaansche LLoyd zullen, vol
gens het Hdbl., half Februari van het
volgende jaar weder als vroeger met
liun mailbooten op de uit- en thuisreis
door het Suez-kanaal varen.
Een der overwegingen voor dit besluit
is, dat de vaart via de Kaap te lang
duurt, waardoor het in verband met hei
aantal beschikbare schepen niel moge
lijk is om het groote passagiersvervoer
te bevredigen.
Een andere overweging is deze, dat
de gelegenheid om kolen in te nemen le
Port-Said en te Suez thans beter is dan
vroeger
Engeland c« on ze visscher ij.
Aan de N. Ct wordt bericht, 'dal dte
behandeling van dc opvarenden dier door
de Engelsch.cn opgebrachte loggers, die
thans te IJmuidcn zijn teruggekeerd,
slecht was geweest. Ook over den con
sul te Dundee was men niel best te
spreken, daar deze onder meer een te
legram voor een der visschers had in
gehouden. Een krachtig protest werd uit
gesproken. over -de onbehoorlijke handel
wijze van dezen consul.
UIT OOST-IN D IE
De onlusten in Djambi
(Officieel), Bij het Departement .van
Koloniën zijn de volgende berichten van
den Gouverneur-Generaal van Ned -Indië
ontvangen
Onderafdeeling Rawas De hoofdleider
van den opstand Glambit is gevangen
genomen. Drie voormannen van minder
beteekenis moeien zich met enkele vol
gelingen in de buurt der petrolcumvel(-
den ophouden en worden door de pa
trouille-De Quant achtervolgd
Bij een treffen in de nabijheid van
SoeroelangOen-Rawas is een honderdtal
opstandelingen buiten gevecht gesteld,
hetgeen een .diepen indruk maakte De
bevolking keert, op weinige uitzonderin
gen ma, naar haar doesoens terug.
Het verzet, dal geheel gebroken is,
moet in de marga Soekapindah Hilir
zijn onstaan In de marga» Oeloe-Rawas
heerscht nog- onrust
De telefoonverbinding tusschen Pa-
lembang en Soeroelangoen-Rawas is her
steld.
Afdeeling Moeara Tembesi Alle
doesoens tusschen Moeara Tembesi en
iSoeroelangOen Djambi zijn weder be
woond.
Afdeeling Moeara Tebö. De bevol
king der doesoens langs de Batang
Iïari boven Moeara Tembesi heeft zich
bereid verklaard de daar toevlucht zoe
kende opstandelingen op te vangen en
uit te leveren
TabirsLrcek Kapitein Brasser be
richt -uit Tana Garoh, dat de bevolking'
naar haar woonplaatsen terugkeert en
de onruststokers helpt opsporen
Uit Middelburg.
- Wij vestigen do aandacht op de
elders in dil blad opgenomen kennis
geving van. den secretaris van de Kamer
van Koophandel alhier, dat lot en met
Maandag a,s. des middags 1 uur in het
lokaal der Kamer op het stadhuis ter
teckening ligt een adres aan den Minister
van Binnenlandsche Zaken inzake het
mogelijk maken van hooger beroep op
ae "indbeslissingen van prij.srechte.rs, in
ue oorlogvoerende landen.
Door hel. Ilollandsch Tooneel is
gisterenavond voor een zoo goed als uit
verkochten Schouwburg opgevoerd de
militaire klucht „Majoor Wonderolie".
Aangekondigd was, dal het zou zijn een
lacn-avond, en er is dan ook smakelijk
gelachen om den majoor en-de andere
medespelenden.
Zooals te verwachten was zal het stuk,
da', reeds zoo lallooze malen, is opge
voerd, er uilslckend in, wat aan liet
succes zeer ten goede kwam.
Evenals van andere dergelijke Fran-
scho stukken neemt men ook van deze
klucht niel veel mede naar huis, maar
men heeft een vrooüjkcn avond mede
gemaakt, .terwijl hel stuk geheel vrij is
van schuine gezegden
Wegens plaatsgebrek moeten wij
liet verslag van de lezing over Volksvoe-
'ding tol morgen aanhouden
Hedenmorgen ongeveer kwart voor
twaalf sloegen de paarden, gespannen
voor een jietr oleum wagen, in de Noord
straat op hol cn renden over het Hof
plein en door de Wagenaar straat naai" kle
Balans waar jyj lot staan werden ge
bracht. Behalve eenige schade aan den
wagen, liep alles zonder ongelukken af.
Gisterenavond werd een hevige rook
waargenomen in het leegstaande pand op
den hoek van de Burgemeester Takstraat
en dc Latijnsche schoolstraat. Een voor
bijgaand militair schoof liet raam open
on klom naar binnen, waar tój ontdekte,
dal in een vuilnisbak een ."begin vara
brand was ontstaan.
De bak werd door den mililair buiten
jebrachl en daardoor erger voorkomen.
Een nader onaerzoek bracht aan het
licht, dat de eigenaar van het pand des
middags daarin gewerkt had en eenige
papieren in den schoorsteen had ver
brand en daarop den schoorsteen Iiad
geveegd. De asch en het roet had hij in
don bak gedaan en nu was dit later ver
moedelijk aan het smeulen gegaan.
Door de politie alhier werd gis
teren aangehouden de 17-jarige H. A.
N., die reeds meermalen met politie
eii justitie in aanraking kwam en die een
paar maanden geleaen nog wegens ver
duistering in dienstbetrekking werd ver-
oordeeld tot een voorwaardelijke gevan
genisstraf van negen maanden. Thans
bekende N. zich te hebben schuldig ge
maakt aan een lot driemaal toe herhaalde
plichling van bruine boonen, le zamen
80 Liter. De aangehoudene bediende zich
daarbij van brieven door hem valschelijk
onderteekend met "den naam van zijn
moeder.
Hedenmorgen is N. aan dè justitie
oorgeleid.
0
Uit y.lissingen.
Door den curator in hel faillisse-
menl-IL Duijm, is direct na het vonnis
vernietiging aangevraagd met gunstig re
sultaat. De heer Duijm blijft alzoo raadslid.
o
Uit Walcheren.
Op de algemeene vergadering der
Trceniging „Het Groene Kruis" afd. O.
on W -So u bu r g en Ri 11 h cm, werd
als bode-magazijnmeester herbenoemd de
heer .T. Bosselaar te Souburg Tevens
wera zijn salaris met f 10 verhoogd. De
aftredende bestuursleden werden her-
kozeD.
De ontvangsten en de uitgaven vo.or
1917 werden beide begroot op f425.
Van af 1 Jan. 1917 zal voor liet afhalen
van ijs 2 cent per portie gerekend wor
den Voor nieuwe leden werd als mini
mum contributie bepaald f 1. De secre
taris en de penningmeester zullen eenige
vergoeding ontvangen voor hun werk
zaamheden.
- Hedenmorgen geraakte de landbou
wer G. Stroo met zijn wagen bespan
nen met 2 paarden een eind buiten liet
dorp aan den straatweg B i g ge k e r lce
Melis kerke in de sloot doordat de paar
den schrokken van een jiasseerencl kar
retje. 'Een der paarden in leen van zijn
buurman de Witte geraakte onder den
wagen en werd er dood ondjer uit ge
haaid
Voor den eigenaar hoewel verzekerd,
is dit een belangrijke schadepost Behal
ve .©enige mhterïeele schade liep dit
ongeluk overigens nog goed af
- De liclilwachler bij-de kustverlichting
le West kap e lie, G Zuidema, is met
ingang van 1 November a.s. geplaatst als
3e liclilwachler aan boord van 's Rijks
lichtschip „Noord-Hinder".
In de gisterenmiddag gehouden ver
gadering van den gemeenteraad van
Vee re werd de rekening van het Gods
huis over 1915 goedgekeurd in ontvang
f5208.90s bedragende en in uitgaaf
f 5076.36s, zoodat er een goed slot is
van f 132.54.
De begrootiug van hel Godshuis voor
1917 werd vastgesteld in ontvang en uit
gnnf op f3094.64.
Een verzoek van den onderwijzer cn
ae onderwijzeres om een duurletoeslag
wera ingewilligd.
Eert ander, van hel hoofd der school,
om verhooging zijner jaarwedde, en oen
van de afdeeling Middelburg van den
B«a.. van Nederl. onderwijzers, om de
"alarisvérordenuig te herzien, werden nan
gehoudén, terwijl eindelijk de begrooting
vcor 1917 en het suppletoir kohier van
den hoofdelijken omslag zijn vastgesteld.
Door de Mij. tot Nul van 't Algemeen
is ook weer voor Vee re gedurende den
winter een reizende bibliotheek beschik
baar gesteld. Evenals verleden jaar wor
den de boeken om half acht 's avonds
aan de school uitgereikt, tegen 1 cent
per boek in de week. Er zijn werken
vöor dc jeugd, romans en vakboeken
le bekomen.
o
Uit Zuid-Beveiand.
Van de t wee candidaten voor raads
lid te N i s s e is de heer Joos Mol ge
steld door eenige oud-gereformeerden en
de heer Jan Vermeer Jr. door hervorm
den, katholieken en gereformeerden en
één oud-gereformeerde. Het gaat niet
rechts tegen links, doch om de billijk
heid, dat zeker één katholiek in den
raad behoort, waar bijna een vierde der
bevolking den roonischen. godsdienst be
lijd'
In 1797 bedroeg de bevolking van
Nisse 367 zielen, waaronder 83 katho
lieken.
Woensdag werd te Nisse oifder
politietoezicht een paard hegraven, dat
men dood in een sloot vond liggen. Ver
moedelijk was het dier te water geraakt
en verdronken. Eigenaar was de heer
A. v d. D. te Heinkcnszand.
Uil Tholen.
In de Woensdag gehouden verga
dering vanden gemeenteraad van SI.
Maa[rHiensdijk werd behandeld een
verzoek van de omnibusonderneming op
het eiland Tholen om vergunning de
ervoertarieven niet 25 °/o le verlioogen
De raad had hiertegen geen bezwaar
Aan den heer H van N'ieuwjnhuijzcn
werd een stuk grond in erfpacht ge
geven met het recht van opstalde ver
gunning lioudt in, dat binnen negen
maanden het terrein moet bebouwd zijn.
Het salaris-adres van de onderwijzers
kwam verder in behandeling. Er werd
gestemd over dö vraag salaris verhooging
of duurletoeslag. Twee leden verklaar
den zich voor salarisverhooging de ove
rigen voor duurletoeslag De onderwijt-
zers krijgen alzoo duurletoeslag, en wel tot
een bedrag van f 50, ingaande 1 Octo--
ber 1916 tot 1 Oct.. 1917 De pverige
gemeenteambtenaren krijgen 10 °/o duur
letoeslag tot een salaris van f 500; die
meer dan f 500 salaris gienieten krijgen
i van hun salaris. Dc veldwachter
krijgt een salarisverhooging van f 40
De burgemeester verlangde geen.
duurtetoeslag en de gemeen legenecsheer
werd uitgeschakeld.
Het hoofd der openh school had een
afzonderlijk adres om salarisverbetering
ingezonden, benevens een voorstel om
van de openbare lag school té maken
een school voor uitgebreid lager onder»
onderwijs De gemeenteraad gaf met al
gemeene stemmen te kennen, dat hij
geen U. L. O. wenscht Het hoofd der
school kreeg ook geen salarisverhoo-
;ing Op voorstel van den heer J Bas-
tiaanse werd hem denzelfden duurtetoe
slag toegekend als de onderwijzers ge
nieten
Tot ambtenaar ter secretarie werd
;angesteld op een salaris van f 100
per jaar de heer Joh v, Nieuwen-
huijzen
o
Uit S c h o u we n-D u i ve lan d
Door het visscherij-politiovaartuig
„Ibis", te Zie r i k ze e geslalionneerd,
zijn Woensdag aldaar eenige luiken, mer
kels enz aangebracht, opgevischt van
een 's middags om 1 uur bij den zwarten,
ton no. 1, in het Engelsche vaarwater,
gezonken lichter, die geladen was met
bicten
Dit schip, dal gesleept werd mei an
deren, waarvan nnaere bijzonderheden
nog ontbreken, is door de opvarenden
verlaten met de roeiboot Zij zijn opge
nomen 'door a'c „Gr. 11", die hen weer
aan een ander schip overgaf -
Uit Z.-V laan de re n O. D.
- Onder algemeene belangstelling vier
de Woensdag te Neuzen het echtpaar
P. de Rijlt in <le buurt Baandijlc, te Neu
zen wonende, hun gouden bruiloft. De9
avonds werd hun door het muziekge
zelschap „De Vercenigde Werklieden'"'
een serenade gebracht, wat in deze des
avonds zoo stille buitenwijk een lieele
drukte teweegbracht.
- Door den Commissaris der Koningin,
i s oenoemd tot veldwachter in de ge-