MIDDELBilROSCHE COURANT.
JVs 252
15®* Jaargang
W oensdag
25IOctober.
iameroTerziclit.
BINNENLAND.
Uit Stad en Provincie.
I91Ö
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen..
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de 'eounarf
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Tijdelijke verhooging der abonnementen met. 25 ct. p. kw. wegens oorlogstoeslag.
Advertentiën A 20 eent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van, 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
1^" Advertenties vóór één uur te bezongen.
Tweede Kamer.
Zitlling van Dinsdag
In liet korte Kamer-telegram in ons
vorjg nummer heeft men kunnen lezen,
dat gister ook nog de anti-rcvol. en de
kath partij bij monde van (de hoeren
v d Voort van Zijp cu Loeff hun
houding hebben doen kennen. Nu ont
breekt alleen nog een verklaring va» de
trijz. democraten, die echter weinig
nieuws kan brengen, want die hebben
bet werkelijk niet onder stoelen en ban
ken verstoken hoe ze over de voorstel
len denken
Er kan dus reeds een soort ver-
zamelstaatjo opgemaakt worden waaruit
eenigszius het lot der voorstellen kan
worden nagegaan.
Algemeen mannenkiesrecht
Laten we hier maar kort zijn door te
zeggen allen vóórt Ret gezinshoofden-
kiesrecht is gisteren door zijn oude
peeten in den steek gelaten. Zo zullen
mee gaan. met de regceringsvoorstellen,
Vrouwenkiesrecht. Alle par
tijen zijn vóór het regeermgsvoorstel om
de belemmering in de Grondwet weg
te nemen Maar over de trouwens
niet aanhangige formuleering van die
kieswet in de praclijk Ioopen de meenin.-
zóó ver uiteen, dat 't bijna hopeloos
fijkt die meeningen tot elkaar fe brengen.
De heer Lobman wil het alleen geven
aan zelfstandige ongehuwde vrouwen,
(de heer Troeistra spotte dat men bij
die ongehuwde dames op kamers niet
louter de élite van de sexe. zou vinden.)
De lieer Tydeman vindt de gehuwde
vrouw verstandiger dan de ongehuwde;
en de heer v. d Voort van Zijp wil al
lereerst aan de gehuwde vrouw het
kiesrecht geven. De heer Loeff tenslot
te geloofde niet dat binnen 10 of 15 jaar
de vrucht rijp genoeg zou zijn om ge
plukt te zijn.
Daarentegen willen vrijz. democraten
en soc. democraten nu reeds in de
Grondwet het vrouwenkiesrecht vastleg
gen. En de kans is groot dal de anltöj-
rev. ervóór zullen stemmen om zoo ook
het lieele arlikel onaannemelijk te ma
ken voor de Eerste Kamer De voor
stellers van de amendementen zijn daar
echter op voorbereid, en zullen hls er
gevaar dreigt, dat wel door intrekking
van hun amendement afwenden.
Evenredige ve r te ge n w oo r di
gi ngen stemplicht Alle partijen
vóór, behalve dat de héér v d. Voort
zich tegen stemdwang verklaardebe
lastingplicht on dienstplicht vond hij
goed, omdat ze dienen voor de richiti-
ge uitoefening der overheidstaak. Maar
stemplicht is iels" dat alleen maar „wen-
scheüjk" geacht wordt
Ten opzichte van de kiesrecht voord
stellen kan dé stemming dus moeilijk
gunstiger zijn.
Maar nu het o n d e r w ij s a r l i k e 1.
Daarover is de algeméene stand van
zaken verdeeldheid van meening links
en daardoor argwaan rechts.
De soc.-dcmocralen, vrijz. democraten
en een groot deel der Unite-libcVafen
wenschcn geheel de voorstellen der Be
vredigingscommissie tc aanvaarden.
Maar de groep. Eerdmans-de Muralt
van de Unie-liberalen en de Vrij Libera
len op den heer De Beaufort na, zij
"t ook dat ze zich niet verzetten tegen
finantieele gelijkstelling kunnen zich
niet vcrcenigen met een formuleering
die li L geen voktöênde waarborgen
ghefl voor openbaar onderwijs.
De daarvoor ingediende amendement-
ten (eenerzijds van den heer Van Raalle
anderzijds van de heeren Eerdmans—De
Muralt) zullen daarbij wel een rol van
bctcekenis spelen.
De heer Lohlman heeft zich in
verzoenenden geest uitgelaten Maar de
hecren v d Voort en Loeff hebben
gisteren beslist verklaard dat alleen he!
ongewijzigde regecringsvoorstcl voor hen
aannemelijk is En onomwonden deelden
zij beiden ook mee dat voor hen wel
degelijk verband bestaat tusschen de on
derwijs- en de kiesrechtkwestie. M a w
als art 192- voor lien onaannemelijk
wordt gemaald, zullen zij óók tegen arl
80 stemmen.
Het wordt nu voör de 'opponeerendo
groepen in de vrijzinnige partijen een
moeilijk geval.
Gisteren heeft de heer D e M U r a 11
tegenover de relletjes-bewering van den
hoer T roelstra. nog eens liet goed recht
verdedigd van hen die een andere mee-
nuig hebben over de revisie van arl
192 Dat zijn geen opgezweepte lieden.
Sinds jaar en dag zijd er aan
linkerzijde uitspraken gericht tegen de
bijzondere' school die de natie verdeel
de Die uitspraken gingen tegen den
aard, niet tegen de deugdelijkheid van
het bijzondere onderwijs, en die aard
zal niet veranderen.
Het blijft een feit, meende de heer
De Muralt, dat de bijzondere school de
nationale eenheid niet bevorderen zal
en den godsdienststrijd niet zal tempe
ren. De heer Lobman, thans zulk een
voorstander van de openbare School,
heeft in zijn brochure geschreven Bij
zonder onderwijs regel, openbaar uitzon
dering ligt ten grondslag aan de voor
stellen der commissie" en voorts- ,,Dit
artikel is hetzelfde 'als het grondwets-
arlikel-Heelmskerk."
De oppositie is niet een relletje, maar
het gevolg van de jarenlange propaganda
dei'- linkerzijde in het land. Het lijdt
geen twijfel of alle mannen van links
moeten overwegen of de nadeelen van
de financieele gelijkstelling zwaarder
móeten wegen, dan. hel voordeel van
recht te doen aan gemoedsbezwaren en
een kiesrechthervorming tot stand te
brengen. Niettemin hoopt spreker nog
op cenige wijziging, in den geest van het
amendement-van Raai te en in den geest
van het denkbeeld van De Tijd, inzake de
gelijke technische eischen van deugde
lijkheid van bijzonder en openbaar onder
wijs.
Spreker betreurde, dal de heer Loeff
die kwestie van de technische eischen
ter zijde heeft gesteld en hij hoopt, van
dien spreker en zijn groep, die reeds
zooveel invloed lieel't en die, na invoe
ring van evenredige vertegenwoordiging,
nog zooveel aneer invloed zal krijgen, dat
zij in dat opzicht aan bezwaren zullen
tegemoet komen.
Nog even wilde de heer De Muralt de
aandacht vestigen op hetgeen de heer
Troeistra zeide over de deugdelijlclieid[s-
eischen. Hij zeide, dat wel de financi
eele gelijkstelling in het compromis-arti
kel is opgenomen, maar niet de voor
waarde van gelijke deugdelijkheid. Voelt
dc heer Troeistra daarmee niet dat hij
de oppositie opwekt? Men moet vertrou
wen hebben, zeide de heer Lohman,
in hen, die na het tot stand komen der
Grondwetsherziening de onderwijswetten
zullen hebben vast te stellen. Spreker
is niet politiek aangelegd, maai- zóóveel
weet hij er toch wel van, dat hij kan
zeggen dat de poliliek geen dankbaar
heid kent en dat het woord vertrouwen
in politieleen zin niet diezelfde betee-
kenis heeft als in het dagelijksch leven.
Dal de heer Van Leeuwen (s. d.)
ten slotte nog een zeer lanlge redevoe
ring hield ter aanbeveling van vrou
wenkiesrecht, zij aangestipt voor hen
die er zelf nog iets over lezen willen.
Zooals de zaken nu staan was die rede
nu overbodig en voor de toekomst voor
barig.
ciaclit der gemeentebesturen geyestigd op
ae tariefsverhoging van de wet op de
Oorlogswinslbelasting, met het oogmerk
om uit de hoogere opbrengst aan de
gemeenten, wier financiën buitengewoon
zwaar onder de crisis lijden, een tege
moetkoming te verleenen. Tevens wordt
medegedeeld, dat een desbetreffend rje-
eeeringsvoorstel wel niet te wachten zal
zijn vóór het einde van den oorlog.
D e, ,Fortuna".
Nadere bijzonderheden omtrent de wij
ze, waarop de ramp zich heeft toege
dragen, zijn nog steeds niet ingekomen
Naar de Tel verneemt, is het s.s
For tuna" op de Amstcrdamschc beurs
tegen moles,tgevaar verzekerd voor
f 300000 -betreffeilde het casco en
t 225 0Ö0 voor vrachtpenningen
De overlevenden zijd thans in Lon
den.
De Zeppel in.
Men meldt ons uit Hioogbloklaud
Een jongen vond in een weHawl
in den polder Arkel op een kwartier
afstands van de plek, waar Zondagavond
het projectiel uit den Zeppelin was
geworpen, een tweede stukgeslagen pr.ot-
jectiel. Hel weiland liglt tusschen ,,'t Heul
tje" en het (station van Arkel in N Oi.
richting. In hel gat dat geslagen is, bef-
'ond zich -nog een groote hoeveelheid
benzine. De stukken gevonden metaal,
waaronder er een is van D/s M* grootte,
zijn van wit metaal en plat. -
Ook werd een koperdeel gevonden
Ons dunkt, dat de details door ideu
correspondent genoemd, allerminst wijzen
op e'en projectiel". Het „wit metaal"
toch kan niet anders dan alluminiurn zijn,
waaruit geen projectielen worden ver
vaardigd, terwijl ook de groote hoeveel
heid benzine, die werd gevonden, niet
bepaald op een bom duidt.
In Franschen dienst gevallen.
Uit Roermond wordt aan de Tel
gemeld
Luitenant Neumann, van hel 2e re
giment huzaren, vroeger in garnizoen al
hier en wien indertijd op verzoek eervol
(ontslag uit den militairen dienst was
verleend, nam bij het begin van clen
oorlog als vrijwilliger bij' de infanterie
dienst in het Fransche legCr Hij was
sedert Juni van dit jaar tot luitenant
bevorderd Blijkens hier ter stede in
gekomen berichten, is hij in de afgc-
loopen week aan -het Sommefront ge
vallen
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Uitvoering dislributiewet 1916.
Gedeputeerde Staten van Zeeland
hebben aan de gemeentebesturen in die
provincie eenige mededeelingen gedaan
ter bevordering van een juiste en eenvou
dige administratieve uitvoering der distri-
butiewet 1916.
Zoo koml hel Gedeputeerde Stalen een
voudiger en doelmatiger voor, indien voor
de ontvangster! cn betalingen voortvloeien
de uit meergenoemde wet, een verorde
ning bedoeld in art. 1 llbis der Gemeente
wet onder hun goedkeuring wordt vast
hield.
In dat geval zal kunnen worden vol
staan met het uittrekken van een post in
de begrooting, voor „Uitgaven, voortvloei
ende uil de distributiewei 1916". Bij de
rekening wordt dc afzonderlijke rekening
y^n dd distributie, belegd met de beschei
den, overgelegd; lvet nadeelig saldo wordt
op den genoemden post in de gemeente-
rekening verantwoord.
Verder meencn Gcd. Stalen dat de dek
king van hef tekort zal moeten geschie
den door heffing van hoofdelijken omslag
of van "een andere directe belasting. De
lasten van den tegenwoordigen tijd moe
ten, zoo eenigszins mogelijk, door den'
legenwoordigen lijd worden gedragen.
"Wanneer de gemeentelijke belasting
deze dekking in eens van de uit de meer
genoemde wet voortvloeiende uïlgarcn
te drukkend zou worden, zijh Ged. Staten
in t>eginsel bereid dekking van de benqo-
digde sommen bij wijze van een tijdelijke
geldleening toe te staaM.
In voorkomend geval wordt de aan
Uit Middelburg.
Hedenmorgen had op den kruisweg
van de St. Pieterstraat en de Giststraat en
Gislpoort een aanrijding plaats tusschen
een automobiel, die van de Kortedelfl
naar de Balans reed en een wielrijdenden
slagersknecht. De autobestuurder had
geen signalen gegeven en verklaarde zich
dan ook bereid de aan hel rijwiel berok
kende schade te vergoeden. De wielrijder
hau geen letsel bekomen.
o
Uit Vlissingen.
De mailboot „Koningin Regentes'
die gisteren niejt aan kwam, wordt heden
middag le half zes te Vlissingen verwacht
Uit Walcheren.
Een Westkappelaar zond ons een
lang ingezonden stuk over „Westkap-
p e l bij avond". Het is te lang om het in
zijn geheel op te nemen, maar de hoofd
zaak is toch zeker wel vermeldenswaard.
De schrijver ging in het begin der
vorige week een familie-lid afhalen van
de tram van 7 uur. Het was een regen
achtige avond en voetje vo;or voetje zocht
hij zijn weg in de dichte duisternis, toen
hij eensklaps een geweldigen ldap legen
zijn hoofd kreeg, waardoor zijn pijp diep
in zijn mond schoot, en hij zelf op den
natten grond terecht kwam.
Het bleek ecu paard te zijn, dat hem
een slag met den kop had gegeven. De
man had veel pijn in zijn mond door het
naar binnenschieten van de pijp; hij
bloedde bovendien in zijn gezicht, had
zich gehrand en was natuurlijk Crg ge
schrokken. Gelukkig ontmoette hij een
kennis, die zijn fietslantaarn haalde. Fn
zoo kwam hij aan het station.
Denzelfden avond overkwam iemand
in de Weslslraat iets dergelijks. Hij bolste
even buiten zijn woning zoo hard tegen
een ander aan, dat het vuur uit zijn
oogen sprong en hij een oogenblik tegen
een muur moest staan om ran den schrik
tft bekomen. Maar wie die andere was,
kou hij niet zien.
En gisteravond zijn een vrouw en een
kind, die met de tram van 7 uur uit Mid
delburg waren gekomen, door de duis
ternis misleid en in een sloot terecht ge
komen Gelukkig was er dadelijk hulp, en
werden beiden spoedig op het droge ge
bracht.
Overbodig te zeggen, welke conclusie
de schrijver uil deze toestanden trekt.
Uit Z.-Vlaan de r en O. D.
In de Dinsdag te Axel gehouden
vergadering van den gemeenteraad, waar
bij afwezig waren de heeren P. Dekker
Fz. en P Dregmans, was ingekomen
een schrijven van Ged. Staten, inhou
dende, 'dat de burgemeester, zoolang hij
te Neuzen woonachtig is, voor de in
gezetenen zal moeten te spreken zijn
dps Maandags, Woensdags cn Zaterdags
des Voormiddags van Kb/a—12 uur en ge
durende de maanden Mei en Juni 1917
bovendien des Donderdagavonds van 6—
uur.
Van L. Faas, ophaler van het slraat-
vuil binnen de kom der gemeente, was
een verzoek ingekomen om zijn dag
loon, wegens vermeerdering van werk
zaamheden en meerdere uitgaven, te
brengen van f <1 op f 6; op dit verzoek
werd gunstig beschikt.
Nog was ingekomen een brief van de
Zeeuwsch-Viaamsche Tramweg Maat
schappij, waarin zij wijst op het ontbre
ken van verlichting aan den Kinderdijk
van af de eerste brug tot aan het em
placement te Drieschouweit, waarvan het
personeel, doch vooral het. publiek, dat
met den avondlrein aankomt of vertrekt,
den last ondervindt. Zij verzoekt door het
plaatsen van enkele gaslantaarns op bo
venbedoelden weg hierin le willen voor
zien. Ook op dit verzoek werd gunstig
beschikt.
De verpachting van den grond in de
Oude Wijk aan de wed. D de Blaay
en van den grond, nabij do gasfabriek
aan P. Dieleman, werd met één jaar
verlengd, terwijl de verpachting van den
grond, welke geruild is van den lieer
!?h. J. van Dixhoorn, aan B. cn W,
werd overgelaten.
Aan den heer J. H. Lammerfsma
werd op zijn verzoek, wegens vei-trek uit
de gemeente, ontheffing verleend van het
gevraagde in den hoofdelijken oimslag
In het vaststellen der premiën voor
de in November te houden veemarkt
werden eeriige wijzigingen gebracht voor
de veulens van 1 tot 2 jaar en van 2 tot
3 jaar werden premies vastgesteld van
f2.50; hierdoor vervallen de premies
voor het schoonste veulen van 1 tot 3
jkar, le premie f -1, 2e premie f 2.50.
Tot keurmeesters werden benoemd de
heeren H. Wolfert, B L. IJsebaert en J
de Regt.
Tot lid van het algemeen burgerlijk
armbestuur word herbenoemd de heer
C. T. van der Bilt met 8 stemmen, 1
briefje blanco.; met den benoemde was
Voorgedragen de heer M. J Burni.
Aan "den heer D. van Maris werd op
zijn verzoek met ingang van 1 Jan. 1917
eervol ontslag verleend als onderwijzer
aan de o. 1. school en als onderwijzer
hij het herlialingsonderwijs.
Het punt aangaan geldleening werd van
de agenda afgevoerd, aangezien er reeds
voldoende kasgeld was.
Bij 'de behandeling der begrooting van
de gemeentelijke gasfabriek voor 1917
werd de jaarwedde van den boekhou
der verhoogd met f 100; die van den
gasfitter met f 1 per week. De gasprij
zen werden voor 1917 als volgt vastge
steld lichtgas f 0.11, mlintgas f 0.11;
kookgas f 0.10; industriegas 1 5000 kub.
M. f 0 08'; boven de 5000 kub. M,
f 0.08 per kub. M. Dc prijs van geklopte
cokes werd vastgesteld op f 1, die van
ongeklopte cokes op f 0.90 per H L.
Besloten werd voor 1916 den prijs van
het industriegas le bepalen als Volgt
1 5000 kub. M. f 0.076; boven de 5000
kub M. f 0.07 per kub M, Dit besluit
heeft terugwerkende kracht vanaf 1 Oct.
liet teveel betaalde zal worden terugge
geven.
De begrooting vaij het armbestuur vool"
1917 werd vastgesteld op f 6173,82 in
ontvang en uitgaaf, met oen post vin
onvoorziene uitgaven, groot f 126,82 Bij
het vaststellen der gemeente-begrooting
voor 1917 werd de jaarwedde van djen
gemeente-ontvanger verhoogd met f 100;
die van de vaste arbeiders met f 83 en
die van den grafdelver met f 25.
Besloten werd een tweeden veldwach
ter aan te stellen lap een jaarwedde van
f. 625, benevens T 75 voor kleeding en
Aan dc vereeniging „Het Groene Kruis"
te Axel, werd een jaarlijksche subsidie
verleend van f 25.
Inzake wijziging der verordening op de
heffing van den hoofdelijken omslag werd
besloten; te beginnen met l Jan. 1917
zal, ten behoeve van de gemeente, jaar
lijks worden geheven een hoofdelijke
omslag tot een maximum van f 35.000,
onverminderd met zoodanig bedrag, als
verschuldigd zal zijn door hen, die op
het suppletoir kohier moeten worden
geplaatst
Benoemd tot belasting-ontvanger le
H o n l e n i s s e de heer F. Greidanus
thans te Aardenburg
Uit Zeeuwse h-Vi 1 a a n d e r e n W. D.
Dc gemeente S ch o o nd ij k e is
afgescheiden van het belastingkantoor le
Breskens en gevoegd bij dat te Oostburg.
Zulks met ingang van 1 Januari a.s.
- De gemeenteraad van IJ z e n d ij k e
heeft gisler de jaarwedden der oiWlcrwij-
zérs vastgesteld op f 600 van 1- 5, f 675
5—10, f 750 van 10-15, f 825 van
15—20 en f 900 van 20 en meer dienst
jaren
HET VIJFTIGrJARIG BESTAAN VAN
HET GASTHUIS TE MIDDELBURG.
(Gisterenmiddag te vier uur had in
een der zalen van het Gasthuis de
plechtige herdenking plaats van het vijf
tig jarig bestaan van het gestichi De
zaal was geheel gevuld met genoodig1-
den, onder wie wij opmerkten den
commissaris der Koningin en mevrouw
Dijckmeesler, den burgemeester en rae-
■rouw Tak, den griffier der Staten,, den
secretaris en de beide wethouders, le
den van den raad, bestuursleden der
godshuizen, heeren doctoren uit Mid
delburg en enkelen van huiten, dames
regentessen, het verplegend- en verder
personeel enz.
De heer Herman Snijders, voor
zitter van het bestuur der Godshuizen,
sprak de aanwezigen het eerst toe en
wees erop dat men verschillend kan
'denken over het vieren van jubilea,
zoowel van personen als vereenigingen
of stichtingen.
Spr. is cr niet voor, iedere vijf jaar
zulk een herdenking tedoen plaats
hebben, al wil hij de Zeeuwsche kroon
jaren wel in eere lioudcn. Toch is hij
oqk niet voor geheel onthouding op
dit gebied. Er -zijn oogenhlikken waar
op het gCwenschl is even stil te staan
en vooruit te zien Zulk een oogenblik
is volgens spreker voor het gasthuis
'aangebroken Toen nu 50 jaar gele
den dit gesticht werd ingewijd, was dit
inderdaad een moment van groote be-
teekenis voor Middelburg en spr. her
innert aan de woorden, toen door den
voorzitter der godshuizen gesprokenHét
oude lokaal voor ziekenverpleging wordt
vervangen door een gebouw ingericht
naar de eischen des tijds en de vor
deringen der geneeskundige wetenschap.
De dag van 21 October 1866 was
dus een dag van beteekenis in liet be
staan van het gasthuis en ook voor de
ziekenverpleging en armenzorg in deze
stad. Spr. herdenkt dankbaar de wijze
waarop het fauuliefonds hier ter stede
het geld voor den bouw verstrekte.
En hoe is het nu na 50 jaar? vraagt
de heer Snijders Spr. heeft reeds in
1913 bij de opening van den nieuwen vleu
gel er op gewezen welk een groote
beteekenis het gjestichl op sociaal-econo
misch gebied het ziekenhuis is vom"
Middelburg, Walcheren en Noord- cn
Zuid-Beveland De eischen die gesteld
wordeji zijn groot, en er is steeds
strijd tusschen die eischen en de fi
nancieele middelen; het is echter een
vriendschappelijke strijd en spr. mag
gCrust zeggen, dat in de laatste tien
tallen jaren alles gedaan is wat kou
geschieden, dank zij de voorlichting van
de doctoren. Spr. brengt dank aan de
doktoren en de verpleegsters voor hun
ne toewijding.
De lieer Snijders herinnert verder
aan de woorden van den heer Rek
ker op 21 October 1866, die zeide te
hopen dal „het vooroordeel zou worden
overwonnen en- de tegenstand verdwij
nen, die bij vele armen bestaat om in
het gasthuis te worden opgenomen."
Uit deze woorden blijkt volgens spr.
dal er toen ter tijde niet veel gegoeJ.
den in het gasthuis kwamen. Thans is
dal anders; bij velen is* het vooroor
deel verdwenen en ook de gegoede
klassen begrijpen, dat ziekenhuis,-vèii-
pleeing, met goed geschoold verple-
