MIDDELBÜRGSGHE COURANT.
Dinsdag
3 October.
FEUIllETOH.
M 233
159* Jaargang
ïtiifc
Deze courant verschijnt dage4ijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de counwrt
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Tijdelijke verhooging der abonnementen met 25 cfc. p. kw. wegens oorlogstoeslag
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel, Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
■lp1 Advertenties vóór éèn uur te bezorgen.
8INNEMIANB.
TWEEDE KAMER
De Koloniale Raad en de ver
kiesbaarheid der vrouw
De Minister van Koloniën heeft bij
nadere nota van wijziging voorgesteld
in art 133 van het Regeermgsreglemeni
tnsschen de woorden „zijn" en .,inge-'
tenen", van liet eerste lid in te voegen
he'. woord „mannelijke
Voorts is aan artikel 2 als tweede
zinsnede toegevoegd „Het woord „man
nelijke" in het eerste lid van artikel
133 vervalt, zoodra in Nederland vrou
wen verkiesbaar worden lot lid van
de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Ter toelichting van deze wijzigingen
herinnert de minister aan zijn .bereid-
Verklaring m de vergadering van de
vergadering van de Tweède Kamér van
29 September j l om in het wets
voorstel zoodanige wijzigingen aan te
brengen, dat de verkiezing of benoe
ming van de vrouw tot lid van den Ko-<
lóhi'alen Raad eerst dan mogelijk wordt,
wanneer hier te lande de verkiesbaar-^
lieid van de vrouwen tot lid van de SiaJ
ten-Generaal in de wet zal zijn opge
nomen,
DE LIBERALE UNIE EX HET ONDER
ARTIKEL.
Met 39 tegen 20 stemmen heelt de
Zaterdag gehouden algemeene vergade
ring van de Liberale Unie de motie
van Amsterdam, (gesteund dopjr Rot
terdam en eenige andere afdeelingeni
verworpen waarin werd aangedron
gen op niet-aanvaarding van het re-
geeringsvoorstel inzake art 192 der
Grondwet en waarin werd g|evraagd
handhaving van de alinea betreffende het
overval van overheidswege geven van
voldoende openbaar lager onderwijs, en
gelijke eischen van deugdelijkheid voor
beide takken van onderwijs
En toen werd met 52 tegen 7 stem
men de motie van het hoofdbestuur
aangenomen ,die na diverse wijzigingen
te hebben ondergaan als volgt luidt
„De Lib. Unie, euz.
in aanmerking nemende de groote be
langen, welke voor het Nederlandsche
volk betrokken zijn bij het tot stand
komen van de voorgestelde grondwets
herziening;
in aanmerking nemende, dat de ïi-,
nancieele gelijkstelling Van openbaar la
ger onderwijs en bijzonder onderwijs
aannemelijk moet worden geacht, mits
de eischeü. van deugdelijkheid aan het
bijzonder onderwijs te stellen, met in
achtneming van de vrijheid van richting
van dit onderwijs, van gelijke 'kracht
en van dezelfde waarde zijn als die
voor het openbaar lager' onderwijs en
dat de belangen van de openbare school,
die onverzwakt moeten worden gehand
haafd,, genoegzaam kunnen worden be
schermd op voorwaarde dat de regeling
bij de wet, ter uitvoering van het voor
gestelde in art. 192, op doeltreffende
wijze geschiedt;
spreekt den wensch uil dat het voor
gestelde art. 192 G. W waarnoodig ge
wijzigd worde aangenomen."
De discussies werden ingeleid door de
heeren Eerdmans- diei tegen, en De Mees
ter die vóór de aanvaarding van hef
regeeringsvoorslel pleitte.
De eerste betoogde dat liet openbaar
13e Zeevalk,
Roman uil hel laatst der 16c eeuw,
naar 't Engelsch van RAFAEL SABATINI.
.Dit alles was mij gezegd", ging zij
vooit tlsof hij nietgesproken had, „en
ik' weijerde dit alles te gelooven, omdat
ik n mijn hart gegeven had. En toch
en toch. waarvan hebt ge vandaag blijk
gegeven?'
„Van verdraagzaamheid," zei hij
kortaf.
„Verdraagzaamheid herhaalde zij, en
Haar l'ppen trokken zich samen lot een
glimlach van vermoeiden spot. „Je houdt
j no zeker voor den gek'"
Hij begon uit te leggen.
Ik neb je gezegd, wat Sir John gedaan
had. Ik heb je gezegd, dat ik weet, dat
Sir John het grootste deel er van, zalmen
onderwijs door dat artikel zal worden
teruggedrongen, eerst bij 't lager, latei-
bij 'l middelbaar en ho,oger onderwijs,
dat het peil van hel onderwijs er met
door zal stijgen; dat de pacificatie niet
te verwachten is; dat het voorstel de
bestaande lijn afbreekt, en in l bijzon
der voor een vrijzinnige leiding van 1
lands zaken nadeelig, zal zijn-
De. tweede daarentegen meende dat
liet voorstel moest 'worden aangeno-
rfien
lo. omdat hel aan de openbare la
gere school de plaats verzekert, die haar
in een land als het onze toekomt;
2o omdat hel voor hel lager onder
wijs de firiancieele rechtsgelijkheid
brengt, welke eisch des tijds is gevvor
den;
3o. omdat het de oorzaak van den
politieken schoolstrijd wegnemende, daar
mede de beletselen opheft welke reeds
sedert jaren blijken te heslaan tegen
verschillende dringend noodige verbe
teringen van ons onderwijs, door het
uitblijven van welke verbeteringen dit
onderwijs achterlijk is geworden
Bij de verdere besprekingen kwamen
de heeren Otto (Amsterdam^ Ilibma (Lei
den), en S:mil (Botterdam) het beloog
van den heer Eerdmans steunen, terwijl
de Kamerleden De Jong en Van Raalte,
en Ar J H Gunning Wz het voorstel
■an hel hoofdbestuur steunden.
DE S. D A P EN DE ONDERWIJS
KWESTIE.
Het Partij-bestuur van de S. D A P.
lieeft besloten-geen partij-congres bijeen
roenen vóór de algemeene beschou
wingen over de grondwetsherziening,
maar zich te bepalen tot het bijeenroepen
'an den Partijraad. 1
De dislcussies over art. 192 zouden zich
op een partijcongres moeten bepalen lot
de interpretatie van de Groninger motie
in verband met het voorgestelde grond
wetsartikel 192, m. a. w. lol de vraag,
of en i'i hoeverre de medewerlang der
partij aan de totstandkoming van dit ar
tikel afhankelijk dient te worden gesteld
van een andere formuleering der waar
borgen in déze motie geëischl.
Hel Partijbestuur is er niet van over
tuigd, dal hieromtrent een diepgaand
meeniugsverschil tusschen de Partij en
haar vertegenwoordigers in de Kommissie
voor de Grondwetsherziening beslaat, en
is daarom niet er toe geneigd geweest,
de Partij in de gelegenheid te stellen zich
op een lcongres uit te spreken.
VIT »E PEItS
De toekomst der con-
c en tra tie.
ïi de Vrijz. Democraat, van 23 Sept
sprak v, R. de meening uit da,t dC con
centratie als één man zal optrekken voor
do grondwetsherziening.
Naar aanleiding daarvan schrijft nu
do Unie-liberale „Vaderlander":
„Wij meencn, dat die onderstelling le
haastig wordt geuit; dat ze geen reke
ning houdt met art 192 der Grondwet.
Aan art 80 -zijn natuurlijk alle partijen
dor concentratie gebonden, maar tegen
over art 192 slaan ze vrij Waar nu
do loop der omstandigheden ons ge
bracht heeft bi den toestand' dal zón-
dei' de wijziging van art. 192 ook van
de wijziging van art.' 80 niets komt. is
het 'geval lang niet zoo gemakkelijk als
die alle mijn eer raken, reeds lang ge
daan heeft. Toch leed ik in stille en
erachting. Was dat toonen. dat ik licht
tot onmegdoogondheid geprikkeld werd?
Wal was hel anders dan verdraagzaam
heid9 Als hij echter zijn lage marskra-
mors-wroic zoo ver voert, dat hij tracht
mijn bron van levensgeluk le sloppen, en
je broeder uitzendt om mij le beleedigen,
hen ik nog verdraagzaam genoeg, om te
erkennen, dat je broeder niet meer dan
een werktuig is, en ik ga-rin eens naar
de hand die hem bestuurde. Omdat ik je
genegenheid voor Sir John kende, ver
droog ik van hem, wat geen man van eer
in Engeland van hem zou verdragen
hebben.'
Toen ztende, dat zij nog zijn blik ont
week, dél zij nog in die verstijfde bon
ding ?at van schrik, toen zij hojbrde, dal
de man, dien zij liefhad, zijn handen had
bevlekt met het - bloed van oen ander,
dien zij ook liefhad, werd zijn pleidooi
warmer. Hij wierp zich op zijn knieën
naast haar stoel en nam in zijn groote,
gespierde handen de tengere vingers, die
de "geachte schrijver het voorstelt Gold
hel hier een ondergeschikt punt, dan
stond de zaak anders Maar de liesjirij-
ders van art. 192 hebben de zaak zoió
boog opgezet, dat van de qualificatie
„ondergescliikt punt" geen sprake kan
zijn, daargelaten, of een zoo ingrijpende
wijziging van onze onderwijsverhoudin-
gen als Thans wordt voorgesteld, ooil
als zoodanig zou kunnen worden beti
teld En nu zien wij geen moeilijkheid
voor de concentratie, als het verzei te
gen art 192 zich in elke vrijzinnige
fractie tot een paar enkelingen bepaal-
de Maar zoodra ééne van de drie par
tijen als partij met het oog op art 192
haar „non po.ssumus" zou uitspreken,
als. om den waren toestand goed on
der de oogen te zien, de lieer De
Beaufort in zijne partij alleen mocht
blijven staan, en erger' nog, zich daarom
in 1917 niet meer herkiesbaar zou stel
len, dan komen wij niet alleen tot
een alleronmogelijkste)) politieken to -
stand, maar dan zal de concentratie
vanzelf reeds bij de eerste lezing van
de grondwetsherziening gedaan zijn Dan
zullen, daar niemand ooit aan de lo
gische consequentie van zijne politieke
gedragslijn ■uitkwam, de Vrije Libera
len positie moeten nemen tegenover al
len, die hunne stem aan art 192 ga
ven, onverschillig of deze Links of
Rechts gezeten zijn."
Toevallig wordt de kwestie ook aange
roerd in liet jongste nummer van de vrij-
libera.g „Fakkel".
De schrijver van een artikel in dat
blad over de vraag „Een compromis
mogelijk?" zet uiteen op welken voet een
samengaan met de vrij liberalen over art.
192 mogelijk zou zijn. Hij antwoordt daar
op m 'l verwijzing naar de voorstellen
van li' t hoofdbestuur van de" vrij-libera
len .lal zij bereid zijn de financiêelc
gelijkstelling in de Grondwet vast te leg
gen, mits waarborgen voor niet-klalcke-
looze opheffing van openbare scholen
en eisclien van gelijkwaardigheid der
beide Lakken van onderwijs mede in ar'.
192 worden opgenomen. En gelet op de
uitlating van den heer Lobman, dat hij
ook gelijkwaardigheid der eischen noodig
acht opdat de bijzondere school niet als
minderwaardig wordt gemeden, acht „De
Fakkel" de mogelijkheid van een geluk
kig eind volstrekt niet uitgesloten.
„Maar dan zal het noodig zijn dat
men links als politieken eisch ziet al
lereerst een samengaan van de 'geheelo
linkerzijde te bereiken. Zonder dat
achten wij een compromis niet denk
baar, e n blijven wij groole moeilijkhe
den voor de Vrijzinnige partijen in de
toekomst verwachten
Als het reegis straks in dé Tweede
Kamer ma-el. worden een vechten van
de rechterzijde met een aeel van de
linkerzijde, onder aanvoering van Mi
nister Gort van der Linden, '.tegen
dat stuk van links dal oude en gé-'
liefde liberale leuzen nog maar niclj
plotseling 'wil los laten, als, gelijk in
de Memorie van Antwoord der Regie
ring, de bezwaren van deze laatstcn.
die toch op het liberaal verleden van een
halve eeuw hebben te wijzen, voor
biets worden geteld, hunne bezorgde
woorden met een knip voor don neus
vorden beantwoord dan begrijpen
wij niel hoe in 1917 van een samen
optrekken van de linkerzijde, van de
vrijzinnigensprake zal kunnen zijn
(We willen er hierbij nog op wijzen dat
zij hem lusteloos overliet. Rose", riejï,
hij. en zijn diepe stem trilde, „zet alles,
wat je gehoord hebt, uit je hoofd. Denk
nu alleen aan heigeen gebeurd is. Ver
onderstel, dat mijn broeder Lipnel bij
je kwam. en dat, gesteund door - zekere
male van macht en gezag, hij je bezwoer,
nooit met'mij te. trouwen, zwoer, dat hij
dit huwelijk zou beletten, omdat hij je
ziilk een vrouw achtte, die. mijn naam
niel met eer zou kunnen dragen en
veronderstel, dat hij bij dit alles een be-'
lecdijft'g voegde aan de nagedachtenis
van jc gestorven vader, welk antwoord
zou je hem geven? Spreek, Rose! Wees
ec-rlijk voor je zelf en voor mij. Stel je
zelf in mijn plaals en zeg oprecht, of
je me nog kunt veroordeelen voor het
geen ik gedaan heb. Zeg of het veel ver
schilt van hetgeen gij zondt willen doen
in zulk een geval, als ik daar noemde.
Haar oogen keken onderzoekend naar
zijn opgeheven gelaat, waarvan iedere lijn
lol haar pleitte en om onpartijdig oor
deel vroeg. Haar gelaat werd droevig en
daarna bijna streng. Zij legde haar han-
de raptic der Liberale Unie ook spreekt
van aanvaarding van art. 192 „waar noo
dig gewijzigd").
VACATI BE-Mr. SCHIM V AN DER
LOEFF.
Men meldt uit Dordrecht
De Liberale Kiesvereèniging heeiT
Maandagavond besloten in de vacature-
Schim van der LoeFf voor hel lidmaat
schap van de Tweede Kamer caudidaat
te stellen het oud-Kamerlid inr. II Ph.
de Kanter.
DE SCHRIJFWIJZE DER NEDER.
LANDSCIIE TAAL s
De Staatscommissie inzake de keuze
van de schrijfwijze der Nederlandsche
laai, is Zaterdagmiddag in het gebouw
van het ministerie van Biunenlandschc
Zaken, krachleus machtiging van Z. Exc
den Minister van Staal, Minister van
Binnenlandsche Zaken, door den voor
zitter dier commissie, prof. Kluyver, ge
ïnstalleerd.
HET BEHOUD VAN BOSSCHEN
Op. de bekende vragen van het Ka
merlid Gerhard heeft de Minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel het
volgende antwoord ingezonden
1 Ondergeteekeiide is van oordeel,
dat' bij hel behoud van uitgestrekte bos-
schen gewichtige belangen, zoowel van
kli'matologischen als van economiscbcn
en hygiënischen aard, zijn betrokken
2. In hoever tot bescherming dier
belangen wettelijke maatregelen kunnen
worden in hel leven geroepen, zal wor
den overwogen bij het samenstellen van.
een onfwerp-Boschwef, dal bij het de
partement van ondergeteekende in be-
'erking is. Intu^schcn wordt de aanleg
en de instandhouding van bosch, mede
door aankoop van .belangrijke complexen
beboschlen of wocslen grond, door het
Slaa l s bos cl rbedryf krachtig bevorderd
Ondergeteekende is bereid er toe 'me
de te werken, dat in deze richting
worde voortgegaan en 'daarbij, voorzoo-
veel zulks wenschelijk mocht blijken,
worde samengewerkt met andere licha-
mën van algemeen nut, die' een gelijk
doel beoogén
DE NIEUWE DUITSCIIE GEZANT
Als opvolger van den heer Von Kühl-
manu is tot Duitsch gezant in Den Haag
benoemd dr. Rosen, die naar het, Berl
Tageblatt verzekert, in de politieke ge
schiedenis der laatsje 15 jaren een ge
wichtige rol heeft gespeeld. Hij stamt
uit een oude familie, waaruit tal van
hekwalme personen zijn voortgesproten.
Hij is in den Orient geboren, alwaar
zijn vader, Georg Rosen, Duitsch con
sul was. In 1905 ging hij als buiten
gewoon gezant naar Abcssymië bij koning
Mcnelik. daarna was hij gezant in Tan
en in de maanden voor de Algeei-
rds-conferenlie werd hij naar Parijs ge
zonden om met den gewezen Fran-
sclien gouverneur-,generaal van Algiers,
Reboil, hij zeer moeilijke onderhandelin
gen de grondstellingen voor de confe
rentie le bepalen
Tn 1908 werd hij gezant in Teheran;
in 1910 gezant le Rookarest en twee
jaar later te Lissabon.
den cv zijn schouders en keek hem diep
in de oogen.
„Zweer je me, Olivier, dat het alles is
zooals je me gezegd hebt dat je er
niets hebt bijgevoegd, niets aan hebt
veranderd, om het verhaal gunstiger voor
jc zelf te maken?"
..Heb je zulke eeden van mij noodig?"
vroeg hij en zij zag dat droefheid zich
over zijn gelaat verspreidde
„Als dal zoo was zou ik je niet
li fh"bbcn, Olivier. Maar in dit uur heb
ik je eigen verzekering noodig Wil
je niet edelmoedig zijn- en geduld met
me hebben, mij versterken om alles te
kunnen weerstaan wat later gezegd kan
wmd-m
..Zoo waar God mijn getuige is, ik heb
je in alles de waarheid gezegd", ant
woordde hij plechtig.
Zij liet liet hoofd op zijn schouders
zinken Zij weende zacht, 'van streek
door de inspanning, door alles wat zij' in
stilte geleden had sedert hij gekomen
was, om haar het hof fe maken
„Dan", zei zij, „geloof ik, dat ge goed
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Bes tr ij ding smokkel-
liandel enz.
De St. Crt- no 231 beval do statuten-
der Vereehiging ter bevordering van dèn
geregelder! handel en ter bestrijding van
den fnuduleuzen uitvoer in de provincie
Noord-Brabant en Z e e I a n d, gevestigd
le 's-IJerlogenboscJi.
Zij pilt zich ten doel- den geregelden
aanvoer van goederen en daardoor den
geregelden handel in de provinciën Noord-
brabanl en Zeeland le bevorderen; tegen
te gaan/dat artikelen, onder verband der
N O T ingevoerd, daarvan worden vrij
gemaakt en uitgevoerd. Zij tracht ham-
doel 'e bereiken door het oprichten van
een dislribuliebureau van die artikelen,
ten opzichte van welke de noodzakelijk
heid op den voorgrond treedt en door
het nemen van alle maatregelen die kun-
ncr. spekken om diL doel le bereiken.
Lid van de vereeniging 'kan worden
ieder koopman of fabrikantgevestigdin
een der provinciën Noordbrabant of
Zeeland.
Van de grens.
Tc SI Laurejjns zijn thans alle
materialen aangevoerd tol het maken van
beton Verondersteld wordt. Jat beton
platen gemaakt zullen worden om daarop
kanonnen" te plaatsen.
D.: brooduilvoer naar de Belgische
grensgemeenten zal lieden, Diusdag, weer
aan van.ten. Ter controle zijn de gemeente
besturen, die brood krijgen, verplicht
béftodkaarten uit te geven.
o
Smokkelen.
Men schrijft ons uil Aardenburg:
Onze soldaat-commiezen hebben Zon
dagavond weer een goeden slag geslagen.
Onder den rook van Aardenburg ontdek
ten ze een paai* personen die in de rich
ting van Ecde trokken. Zich gesnapt
ziende «ingen deze er van door, doch
nadat de ambtenaren een paar maal op
hen «evuurd hadden lieten ze de smok
kelwaar vallen. In beslag kon dan ook
genomen worden een groote partij koffie
benevens een partij kaarsen.
Dezer dagen werd door de activiteit
van den commies-dienstgeleider le Bres
ken s oMt nog de hand gelegd op iemand
uit Vlissingen, die bij visitatie om zijn
lichaam een breeden gordel bleek te heb
ben, waarin zich 70 stukjes zeep bevon
den. Het verdacht dik zijn van den aan
gehoudene had argwaan gewekt
o
Vergunning tot terugkeer.
Tan d-* volgende personen, destijds uit
gezet uil het in staat van beleg verklaar
de ue-O'cd van Zeeland, is vergunning ver
leend terug te keeren onder voorwaarde,
dal de belanghebbende zelfs den schijn
heeft te vermijden van ongeoorloofde han
delingen le verrichten, op straffe van
anders opnieuw en in dit geval on
herroepelijk le worden uitgezet: D. de
Schepper, Koewacht; C. M. Markusse,
Axel; C. Allonsihs, Overslag; A. de
Vreeze, M. de Vleeschhouwer, C. M.
Moelaert, A. Vcnnema, F. E. M. van
Iloornevester, allen te Eede.
Distributie van graan en
meel.
De Minister van L N. en II heeft be
paald, dat wegens het vervallen van de
wolstandsgrens bruinbrood voortaan voor
ieder, doch uitsluitend op broodkaar
ten, verkrijgbaar zal zijn
gehandeld hebt. Ik geloof met je, dat
geen man van eer anders kon gehandeld
hebben. Ik moet je gelooven, Olivier,
wanl ueed ik dal niet, dan kon ik in niets
gelooven en op niets hopen. Ge zijl als
een vuur, dat zich meester gemaakl heeft,
van bet beste deel van mij, en het alles
tol asch verteerd heeft, opdat je het in
je hart zoudl kunnen houden. Ik ben
tevreden, zoo ge waar zijt."
„Ik zal ailijd waar zijn, lieveling",
fluisterde hij vurig. „Zou ik anders kun
nen zijn, daar gij gezonden zijt om mïf
dal !e maken?"
Zij keek hem weer aan, en nu glim
lachte zij ernslig door hóar tranen.
..En zui je Pieter verdragen?" smeekt^
zij hem.
Hij zal geen macht hebben om mij
boos te maken", antwoordde hij. ..Dat
zwoer ik ook. Weel je, dal hij me van
daag zelfs sloeg?"
Sloeg hij je? Dal heb je me niet ge
zegd!"
(Wordt vervolgd.)
