MIDDELBURGSCHE COURANT.
JVa 213
t59« Jaargang
1916
Zaterdag
9 September.
All IEJLARB.
Uit Stad en Provincie.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courèrrtt
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
II. M. DE HONINGIJS" NAAK ZEELAND.
Naar wij vernemen, zal H. M. de Ko
ningin Ier gelegenheid van een militairen
inspectietocht door Zeeland, op Dinsdag
en Woensdag, 12 en 13 September, oolc
Middelburg bezoeken.
H. M. zal Dinsdag a.s. op een nader te
bepalen uur aankomen. Den weg', in de
stad door II. M. te volgen, hopen wij
ons nummer van Maandag mede te dee-
len. I
UIT OOST-LNDIE
Onlusten elders.
1 it Weltevreden wordt nog aan dc Tel.
geseind, dal er nu weer ongeregeldheden
zijn voorgevallen te Palembang. De noo-
dige voorzorgsmaatregelen zijn genomen.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Geïnterneerde DuitseIlbrs.
De mailboot kwam gisterenavond te
half zeven op de haven niet 91 pas
sagiers, waaronder weder een total Duit
sche geïnterneerde burgers, voorname
lijk uit de kampen op hel eiland Man. Wij
hadden een onderhoud met een der man
nen, die een heel anderen kijk op het
kampleven gaf, dan meerderen zijner lol-
genooten, die wij vroeger sprakenZe
ker ook hij gaf toe dat het zeer onaan
genaam is twee jaar zijn vrijheid van
bewegen (e moeien missen, maar
daarvoor is het volgens hem nu eeiv-
maal oorlog. En dit in rekening nemen
de, kon hij niet anders verklaren dan dal
de behandeling in het kamp zeer goed
was. Het eten is krap toegemeten, doch
de hoedanigheid acht men algemeen vrij
goed, waarover hij zeide Ie kunnen oor-
deelen, daar hij veel gereisd heeft en
dikwijls zeer goed gegeten heeft. Inzon
derheid roemde onze zegsman de me
dische (verezorgingde doktoren behande
len de zieken met zorg en zij worden
van medicijnen en versterkende middelen
voorzien. De man zelf was oók lijden
de, maai- zeide dal ait biet de schuld
van de Engelschen is; een kwaal als hij
heeft aan het hart, hebben ook vele
personen, die in vrijheid leven. Voor af
leiding wordt goed gezorgd; er ïs ge
legenheid voor sport en spel en er wordt
veel en goede muziek gemaakt. De gein-
terneerden zelf zijn in de gelegenheid
gesteld tuintjes aan te leggen.
Opgebracht.
Tiet Nederlandsche s.s. „Niobeis, naar
officieel uil Berlijn wordt gemeldl, door
Duitsche oorlogsschepen in de Noordzee
opgebracht, omdat het met contrahande
zou zijn geladen.
Een Duitsche vlieger..
Bij Sittard is gisteren een verdwaalde
Duitsche vlieger wegens gebrek aan ben
zine geland. Hij was gistermorgen Ie Keu
len opgestegen. Vlieger en vliegtuig zijn
geïnterneerd.
o
S.cheepsruimte.
Naar de N. R C. verneemt, heeft de
Nijverheidscommissie een regeling ge
troffen met dc IIolland-Amerika-Lijn,
waardoor die commissie de beschikking
heeft over een bepaalde hoeveelheid
scheepsruimte in de booten der N A.
S. M. voor het vervoer van goederen
uit Amerilcaanschc havens naar Neder,
land De Nijverheidscommissie kan op
grond daarvan hare bemiddeling verlee-
nen, óm den aanvoer van bepaalde zen
dingen goeclerefn, die in een dringende be
hoefte der Nederlandsche industrie moe
ten voorzien, te bespoedigen.
o
Appeltjn en peren,
In verband met het 5 dezer afgekon
digde uitvoerverbod van appelen en pc
ren brengt de minister van Landbouw.
Nijverheid en Handel ter kennis dat
overwogen wordt een regeling te maken,
waarbij hel mogelijk zal zijn bepaalde
partijen appelen en peren van z.g. luxe
soor(-.n,onder vast te stellen voorwaar
den ten uitvoer loe te laten. Stoofperen
en appelen, alsmede handappelen, die
hier te lande veel gegeten worden, zullen
biel ten uitvoer worden toegelaten,
heladingsdocumenlen blijkt, dat ze op 6
September werden ingeladen, zullen, als
nog mogen worden uitgevoerd.
Jap a-n c li onze Oost.
In de „Mürichener neueste Nachrich-
ten" wordt in een artikel getiteld „die
.Aufrolling- der Ostasialischen Machtfrage"
verhaald hoe Engeland "getracht heeft
om aan de tegenstelling tusschen Japan
en de Vereenigde' Staten een eind te
maken. Bij de onderhandelingen heeft
Japan verklaard niet op de Philippijnen
te reflccteeren. Amerika verlangde dat
ook onze Oost niet in aanmerking zou ko
men voor een uitbreiding van Japan.
Niettegenstaande de "Vereenigde Staten in
ruil voor die verzekering verklaarden geen
bezwaar te hebben tegen een vergroo
ting van Japan op het va^te land vap
Azië, weigerde het zulk een verklaring
af te gfeven. Daar door die weigering
geen twijfel bestond omtrent hel doel
der Japansche politiek, heeft Amerika
de onderhandelingen over een gemeen
zaam accoord afgebroken.
Nu Japan niet aan den Amerikaansehen
wensch wil voldoen om in den Haag
een overeenkomst te sluiten, wil men
in Washington met ons land afspraken
maken waardoor aan liet. Amerikaansche
kapitaal een greater invloed en werkkring
in (onze Oast zal worden verleend join dien
Japanschen handel er uit te krijgen.
Is de inlichting van het blad juisjt,
schrijft de N. R. G., waaraan wij dit.
ontlceiien. dan hebben wij le doen met
een diplomatieke onthulling van groot
gewicht en torens het bewijs hoe mid
den in den wereldoorlog de kwestie
over de toekomst over Oost Azië op het
tapijt wordt gebracht.
Het Japansche standpunt is dat in
Omt-Azië Japan en Rusland de voornaam
ste belanghebbenden moeten zijn.
Uit Middelburg.
De muziekuitvoering op hel Molen
water werd gisteren weder door reien
bijgewoond. Maandag a s. heeft aldaar we
der een concert plaats, dat ook le half
acht aanvangt.
Door de politie te Koudekerke is
gisteren op verzoek van de politie a 1-
hier aangehouden een 17-jarig meisje,
dat zich aan oplichting van een paar
damesschoenen heeft schuldig gemaakt
Zij is heden morgen voor den officier
van justitie geleid
Te Rotterdam is aangehouden en
naar hier overgebracht een minderjarige
jongen, die de ouderlijke woning al
hier ontlopen was.
Door de politie alhier zijn in be
slag genomen twee fotoplaten, genomen
an af den Abdijforen, en vertoonende
een vogelvlucht van Middelburg en om
geving. De platen, die door iemand van
buiten de stad genomen waren, had
deze bij een fotograaf ter ontwikkelini
gegeven.
o
Uit Vlissingen.
De burgemeester, van V1 i s s i n q e i
heef', bepaald, dat twee bakkers aldaar
wegens het doen ophalen van broodkaar
ten gedurende een week geen regeerings-
meel zullen kunnen verkrijgen
UitWalcheren.
In dc Vrijdag gehouden vergade
ring van den gemeenteraad van Vee re
\verd gunstig beschikt op een verzoek
van A. C. Cuveljé en vrouw om hun per-
soneele toelage als binnenvader en bim-
nenmoeder in het Godshuis le verande
ren in een vaste jaarwedde.
De rekening der gemeente van 1915
we 1x1 voorloopig vastgesteld en de be
grooting voor 1917 aangeboden.
De heer J. Visser werd herbenoemd
als lid van het armbestuur
Op oen schrijven van het bestuur der
vereeniging tot bevordering van het,
vreemdelingenverkeer in Walcheren be
trekkelijk den afstand van het recht van
tolheffing' werd gunstig beschikt.
0—i-
Uit Zuid-Beveland.
Men deelt aan „De Zeeuw" mede.
dat de aangeboden begroot ing voor de
Gc'meenlegasfabrielc te Goes ('dienst
1917s! in ontvang en uitgaaf bedraag!
If 118 876 06I/2.
-gun, en hem een persoonlijke toelage le
verleenen van f 500 in verband met zijn
uitnemend beleid en zijn bekwaamheid.
- In de raadsvergadering van aar-
d e van Vrijdag was de 'heer C. Ral af
wezig Een duurletoeslag van f 25 werd
toegekend aan den gemeentewerker II.
v. d. Berge en aan den havenmeester
v. der Weele eveneens een duurte-
toeslag van f 25. Van den klokluider Ge
leedst werd de jaarwedde mei f 10 ver
hoogd.
Aan B. en \V. werd, loopende tol 1
Januari a.s., een blanco crediet toege
staan voor de uitvoering van de distri
butiewet.
Vervolgeus werd besloten om op den
dag der demobilisatie de herbergen le
sluiten.
Met hel oog op de toegestane bedra
gen duurtetoeslag en verhooging van sa
laris werd de gemeentebegrooting dienst
1916 gewijzigd. liet maximumbedrag van
den hoofdelijken omslag, dal lol lieden
f 2500 bedroeg, werd verhoogd tot f 3000.
Vrijdag reed een militaire auto van
den Zoute weg onder Schore in de
sloot. De inzittenden, een officier en twee
sergeants werden verwond. Geneeskun
dige hulp werd terstond verleend. Het
glaswerk van de auto werd vernield, ter
wijl verder nog wat schade was aange
richt. Iienigc militairen haalden het
voertuig uit de sloot.
Vrijdag is te Schore voor heit
eèrst een partij regeeringsbokking aan
gevoerd, die legen 5 cent per stuk ver
kocht werden. De liefhebberij was zoo
groot, dat in eén half uur de geheele,
oorraad uitverkocht was.
De berichten omtrent de doodsoor
zaak van den bij R i 11 a n d-B a t E
verdronken jongen smokkelaar beginnen
'zeer uiteen te loopen. Meer en meer
wint de veronderstelling veld dal er
meer dan verdrinken in het spel is en
dat er een misdrijf gebeurd is Het lijk
dat Zaterdagmorgen begraven zou wor
den, moet eerst een schouwing onder-
Uit Tholeu.
Te O u d-V o s seme e r sloeg Vrij
dagmiddag een si*hip inet vlas geladen,
dat gereed was te vertrekken, om, met
lvel gevolg, dal de geheele lading moest
afgelost worden.
Vorsche appelen en peren, waarvan ten I Voorgesteld wordt het salaris van den
genoege der visjteerende ambtenaren uit Idirecteur van f 2700 op f 2900 te bren-
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
hekoren, bv. „Boomstudie". Die eenvou-
voudige omgewaaide tronk is met weinig
middelen tot een heerlijk stilleven ge
worden. „Middag" is van een prachtig
decoratieve werking.
ONDERWIJS.
Benoemd tot lid van de.commissie
'tot wering van schoolverzuim le Krab
ben dijk e ds F H Muller, in de plaats,
van D. Jacobusse.
Geslaagd voor toelating tot de Rijks
kweekschool voor vroedvrouwen mej. N.
de Wilde Md. te O u d-V o s s eme e r.
Naar de „Avp." verneemt, heeft dr.
N. B. Tenhaeff, leeraar aan het Gymna
sium te 's-Gravenhage, zich bereid .ver
klaard hel hem aangeboden, professoraat
in de Nederlandsche letterkunde aan de
Vlaamsche Hoogeschool le Gent, ie aan
vaarden.
LANDBOUW.
Hoewel wij niet voornemens waren,
opnieuw een beschrijving te geven van.
Bosenaer's en Will ems' werk, daar wij
dit reeds meermalen bespraken, geven
wij gaarne een plaats aan de hieronder
olgende beschouwing, die men ons uit
Domburg zendt
De Belgische kunstenaars Josjeph Po-
senaer en Frans Willems snellen gedu
rende penige dagen werk len toon in
het bekende gebouwtje te Domburg. Hun
gewoonte getrouw, hebben ze den toe
gang „vrij" gesteld, van 't beginsel uit
gaande, dat de kunst voor elk moeit
zijn. 't Is echter niet daarom, dat wij een
bezoek aan die tentoonstelling warm moe
ten aanbevelen, maar om 't vele en 't
sclioone, dat er hangt.
Hoewel de heer Posenaer in Walche
ren en zelfs in Holland niet zijn werk
kan vinden, dat hij vroeger gaarne zocht,
in 'I, bizonder de scherp© omtrekken én
vaste kleuren van 't Zuiden, merken we
toc-h óp, dal de twee jaren van zijn
verblijf in 't lage land niet zonder in
vloed zijn geweest, en de voortbrengse
len van zijn hand bewijzen thans, hpe
'n groot kunstenaar hij is. Van de aller
mooiste schilderijen noemen, we „Tuin
in 't najaar".
Posenaer zoekt altijd goene samen
stellingen, hij wil op zijn schilderijen
leren; geen verre einders en vlakke
booimlooze velden
De heer Willems beeft Walcheren lief-
gekregen; hij houdt van l getemperde
licht, door waterdamp genuanceerd; hij
is een fijn opmerker, hij verft niet de
traditioneel© hoekjes, die op de post
kaarten genoeg rerveelvuldigd worden,
maar zet zich op honderd andere plekjes
neer, die hij u in verschillende jaarge
tijden mooi doet zien. 'f Is alles aquarel
en dus vlot afgemaakt. Over 't alge
meen teekent Willems zeer serieus; wie
de „Overstroomingen" beziet of Be
woond jacht te Dordrecht", zal dit be
amen Toch zijn ook enkele werken aan
te wijzen, die als kleurstudie bijzonder
Gisteren werd alhier een verga
dering geh luden van de „Vereeniging van
handelaren in granen, zaden en peul
vruchten voor de provincie Zeeland te
Middelburg". Tot leden van het dage-
lijksch bestuur werden definitief geko
zen de hceren W. Bosman, Middelburg,
vporzitter, L. Duvckot, Goes, secretaris,
A. Jerenimus, MiddelbüVg, penningmees
ter, T. van Heel, Goes, en IC. Schippers,
Kamperland, terwijl in het bestuur ver
der zitting hebben ne heeren C. J. Schip
pers en F. Klaaijscn, heiden Breskentj,
R. Schcele, Terneuzen, P. J. Hermans,
Walzoordcn, B. J. Quist, SI. Philipsland
P. Barendrcgt, Nieuwcrkerk en A.
Houtkamp, Zierikzee.
Statuten en huishoudelijk reglement
werden vastgesteld en besprekingen had
den plaats over de maatregelen genomen
door de broodcommissie en de veevoe-
derbureaux.
Veevoeder.
De Minister van L., N en II. brengt
ter kennis, dat voor de maand October
door -de Regeering een zekere hoe veel
heid veevoeder (met uilzondering van
maïs) beschikbaar wordt gesteld, uit
sluitend ten behoeve van de in de St.crt.
No. 211 genoemde personen.
Aanvragen moeten uiterlijk op 20 Sept.
worden ingediend bij de Vecvoederbu-
reaux. Het kantoor voor Z e e 1 a n d is
gevestigd te Rotterdam, Beursgebouw (in
gang Yisschersdijk).
o
Kunstmest.
De Ivunstmestcommissie schrijft aan
hel „Vaderland":
Herhaaldelijk klaagtv men
1. dal de prijs van de superfosfaat
voor den winter 1916/* 17 vcèl le boog is
berekend en bovendien door de Kunst-
mestcominissie verhoogd kon worden;
2. dal de superfosfaat fabrieken "hun
ruwe fosfaten verkoopen;
3. dal de Kunslmesteommissie niet be
proeft Thomasslakken meel uil België en
Duilschland te betrekken.
Het komt ons goed voor enkele dezer
punten nader uiteen te zetten, teneinde
don atoemers een cn ander duidelijk te
maken
I. Prijsstijging van superfosfaat.
De prijs is vastgesteld na gepleegd
overleg met de fabrikanten, zonder eeni-
gen dwang, aangezien de wettelijke be
palingen op dal punt geen enkele macht
lol inbeslagname aan de Regeering, had
den verleend.
Indien er geen overeenkomst ware ge
troffen, zouden de fabrikanten eiken prijs
kumvn bedingen, dien de verbruikers in
den grootslen nood zouden willen be
talen.
Van deze kans op zeer groote winst
hebben de fabrikanten vrijwillig afstand
gedaan en dc geheele productie hunner
faorieken aan dc Regeering verkocht,
voor een prijs die hun een kleinere winst
geeft, indien zij regelmatig kunnen door
werken, en een geringe winst mogelijk
zelfs verlies indien de aanvoer dei-
grondstoffen zoo beperkt blijft als deze
door de maatregelen der Britsche Regee
ring thans is.
Afgezien van meerdere omstandigheden
hangt de prijs van superfosfaat tegenwoor
dig af van de zeevrachten der grond
stoffen.
Voor de bereiding zijn noodig zwavel
zuur en fosfaatertsen.
A Zwavelzuur wordt gemaakt uit ijzer.
pvrieten en zinkblende, voornamelijk uit
•slgenoemd erts. Deze grondstoffen zijn
herkomstig uil Spanje en Scandinavië;
vracht vóór den oorlog f2.75, in 1915
thans f30 per Engelsche ton '1016
ICg.), moleslverzekering voorheen nihil,,
bij het afsluiten van hel contract 3 pet.
der waarde, franco Nederland.
Met-het zwavelzuur van 1000 K.G Py
riet wordt gemaakt 3600 K.G. superfos
faat van 17 pel.
Fosfaatertsen. Deze worden in
hoofdzaak aangevoerd van de Middelland^
sche Zee en van Florida.
De contracten vaiï Tunis zijn op 40
pCt. teruggebracht door de verkoopers;
die van Algiers worden in hel geheel niet
uitgevoerd. Het Fbrida-fosfaat geeft su
perfosfaat met ongeveer 17 pCt. in wa-
tiplosbaar fosforzuur. De vrachten
waren voor den oorlog I 7 in 1915 f 30
a f 40, thans f 60 a f 70 per ton. 1000
K G Florida-fosfaat geeft ongeveer 1815
KG superfosfaat van 17 pCt.
Om den invloed der vrachten na le
gaan is de volgende becijfering te ma
ken
1000 K.G. superfosfaat van 17 pCt. no
vation 542 K.G. fosfaat en het zwavel
zuur 'yan 277 KG. Pyriet. De tegenover
1915 verhoogde reach ten drukken dus
op 1000 K.G superfosfaat vo,or 542 x 35
plus 277 X 15 of f 18.97 plus f 4.16
f 23.13.
De koopprijs van de superfosfaat van
47 pCh is f 6 los, deze zakt plus ver
hoogde vrachten plus extra toeslag voor
kleinen omzex
De superfosfaat kost f 6, zakken f 0 55,
extra zeevrachten f 2.31, totaal f 8 86.
Het is dus duidelijk, dat superfosfaat
an 17 pCt. niet voor f 8 geleverd zal
kunnen worden
Bij de prijsvergelijking moet men er op
letten, dat voorhoen hel gehalte 14 pCt
bedragen heeft, hetgeen een prijsverschil
van '21 pCt. geeft
2 De tweede klacht is eveneens on
juist. Het ruwe fosfaat dat thans in gema
len toestand wordt aangeboden is Cofsa-
fosfaat Dit kan op zure gronden met
succes gebruikt worden ter vervanging
van Thomasmeel. Do handel in dit arti
kel is vrij, de aanvoer door de oorlogs
moeilijkheden zeer beperkt.
Naast dit beperkt quantum Gofsafosfaat
kan, mits voldoende scheepsruimte be
schikbaar is, haast onbeperkt en in elk
al voor de behoeften voldoende Flo-
ridafosfaat worden aangevoerd, om de
beschikbare hoeveelheid zwavelzuur te
verwerken. Men kan met 1000 K G. zwa
velzuur maken plm 1800 K.G. 14 pCt.
super uit Gofsafosfaat en plm dezelfde
hoeveelheid 17 pCt. super uit Florida-
fosfaat; dus mei het beschikbare zuur
circa 20 pCt moor fosforzuur wateroplos
baar maken door uitsluitend Floriclafos-
faat op superfosfaat te verwerken. Daar-
nboven blijft het gemalen Gofsafosfaat
dan beschikbaar voor de zure gronden.
Deed men dit niet en verwerkten de fa
brieken het Gofsafosfaat op superfosfaat
dan zou men voor de zure gronden niets
en voor de andere gronden veel minder
oplosbaar fosforzuur hebben.
Helderde punt betreft een zaak die
geheel huiten de opdracht der Kunst-
mestcommissie s;taat.
Alle ruiltransacties zijn de Commissie
nadrukkelijk verboden en ons inziens op
goede ;roiide.n.
Duilschland wenschl niel te ruilen te
gen goederen die bij ons op de markt te
koop zijn, doch alleen tegen die artikelen,
welke wij om een of andere reden niel,
of niet in groote hoeveelheden, uit mo
gen of uit kunnen voeren, bijv. vijst, vet,
vee, paai den enz.
Hel is dus duidelijk, datindien een
Rcgeeringscommissie zich np een beperkt
lei rein met compensaties wilde inlaten,
zij zich in korten lijd zou vast werken.
Bovendien is d.e hoeveelheid Thomas
meel, in Duilschland en België beschik
baar om uitgevoerd te worden, slechts
klein, omdat in die landen hei gebrek
aan superfosfaat nog veel grooter is dan
in Nederland.
Alle pogingen, om Thomasmeel in
ceuigszins groote hoeveelheden te boo-
pen, zijn dan ook len eenenraale mislukt.
RECHTZAKEN.
Kantongerecht te Middelburg.
De kantonrechter 'alhier deed heden
uitspraak in de in ons nummer van Maan
dag 1 dezer vermelde zaken.
De chauffeur v. S, uit Goes, telgen wien
f 3—3 dagen was gevorderd wegens be-