MIDDELBÜRGSDHE COURANT.
JVs 20»
Jaargang
teie
Maandag
4 September.
Abonnements-Y«rlioogin;C
BINNENLAND.
Uit Stafl en ProYineïe.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en v.oor hen, die tie courarft
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen vaM 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 een* pgr regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
3^" Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel
De nog steeds voortdurende stij
ging t an de papierprijzen dwingt
ons tot een verhooging an den
abonnementsprijs .der Middel-
burgsche Courant De prijzen van
bet papier zijn tbaus bijna 150
pet. booger dan vóór den oorlotr.
Het zal voor ieder begrijpelijk
zijn, dat zulke prijsverschillen wel
verandering móeten brengen in
de grondslagen waarop de uit
gifte van een cour ant is gebaseerd.
Wij zien ons daarom genood
zaakt alstijdelijken maat
regel, met ingang van bet vierde
kwartaal van di' jaar den abonne
mentsprijs te verhoogen met
f 0-25 per kwartaal, en dus te
brengen: op t 1.55 per kwartaal
voor de abo one's in Middelburg,
Vlissingen en Goes; en op fl.75
voor ben die ons blad per post
ontvangen.
De prijs voor de .weekabonne
menten wordt 12 cent.
DE DIRECTIE.
'GRONDWETSHERZIENING ARTIKEL
192
In liet bijvoegsel vindt men een uit
treksel uil de memorie van antwoord in
zake de Grondwetsherziening
In doste memorie Wordt--bij de artikels-
gewijze be!ïandelin,g speciaal hrl. 192 uit
voerig besproken; we kunnen er echter
niet aan denken dat alles in zijn geheel
op te nemen. Het standpunt der regeeriug-
is trouwens bekend c-n daarvan wijkt zij
ook thans niet af. Toch worden hier ook
thans eenige argumenten gebruikt, waar
van herhaling zijn 'nuL kan hebben.
De strijd tusschen
openbaar en bij z o n -
d e r o n d e r w ij s.
De strijd bier te lande gevoerd, zoo
merkt de minister bijv. op, is in het we
zen der zaak niet een strijd tusscllen
openbaar en bijzonder onderwijs, maar
tusschen neutraal en confessioneel onder
wijs. In een land met zoo uiteenloopende
geestesrichting als het onze kan het over-
heidsondcrwijs niet anders zijn dan neu
traal. Voor een groot deel der natie is dit
onderwijs echter niet overeen le brengen
-met de laak der ouders zooals godsdienst
en geweien die voorschrijven.
De overheid zei.de: Gij zijt vrij. maai- gij
bekostigt uw eigen onderwijs en levens
dat van uwe medeburgers. Deze ongelijke
verdeeling van lasten wordt gevoeld hls
eene onrechtvaardigheid. Subsidieermig
van het bijzonder onderwijs kan geen
vrede brengen. De wenscli van sommige
voorstanders van het bijzonder enderwijs,
dat, in overeenstemming niet voorstel van
het Ministerie-Heemskerk, ia de Grond
wet zal worden uitgedrukt dat hel bijzon
der onderwijs regel, het openbaar onder
wijs aanvulling moet zijn, komt voort,
naar hel den minister toeschijnt, uit eene
onjuiste opvatting van dc staatszaak. Dc
overheid die zich ten taak stelt voor alle
burgers gelegenheid lot schoolonderwijs
te verschaffen, mag de vervulling van die
tftafc niet afhankelijk stellen van het out
breken van particulier initiatief.
Voorkeur voor de 'bijzondere school
mag geen motief zijn om der overheid
haar taak voor te schrijven
Onjuist is' aan den anderen kant de
denlciiig van eenige voorstanders van het
openbaar onderwijs ,dal de gelijkstelling
aan het bijzonder onderwijs oen voor
sprong verschaft omdat de offervaardig
heid, die den tnensch eigen is. bij.
voortduring werkzaam zal blijven ten
behoeve van het bijzonder onder .vijs ter
wijl zij zich ten behoeve van open
bare scholen niet uiten kan
Bedoelt men dat het neutraal onder
wijs ten achter zal raken bij liet con-
fessioneele, dan moei deste overweging
beantwoord worden door de opmerking
dat het niet tot de slaatsla/tK bt-
.hoort partij te kiezen tusschen oeioe me
thoden van onderwijs
De openbare school is niet neutraal
omdat neutraliteit de beste vorm van
onderwijs is, maar omdat de openbar#
school geen ander dan neutraal onder
wijs kan geven.
De openbare school mag niet ontaar
den in een propagandamiddel legen het
confessioneel onderwijs.
Waarborgen van d e u g d er
1 ij khe id.
De Staat, onderwijs verstrekkende of
bekostigende, zegt de minister elders,
neemt daarmee de verplichting op zich
de deugdelijkheid van dat onderwijs te
waarborgen Het schijnt dus voor de
hand le liggen, dat gelijke eischon voor
het openbaar ais-voor het bijzonder on
derwijs worden g|esteld Doch gél'jkheid
van eischen ware alleen dan te -recht
vaardigen, indien vaststond dat door die
gelijkheid de inhoud van het onderwijs
onaangetast bleef Dit is écfiter het gé
val niet
Beter is deze strijdvraag uil de Grond
wet te houden, maar don wetgever over
te laten in practiscbe voorschriften de
deugdelijkheid van hel onderwijs tv waar
borgen
Men vreesde dat de wetenschappelijk
heid van het onderwijs zonder gelijkheid
van eischen zou kunnen' lijden. He', is
de vraag wat men onder wetenschappe
lijkheid van" het lager onderwijs er-
staat Wil men niet dat het on'derwijs
rekening houdt met hejtgeen \olgens
den Bijbel of de traditie der kerk wordt
geacht vast te staan, dan wil men in
het wezen der zaak de vrijheid v,an on
derwijs niet. Zij, die den Staal geroepen
achten partij te kiezen en op grond
van de Wetenschap de onaantjsl baar
heid van leerstellingen op de lagere
school niet willen erkennen, moeten z'ch
verzetten niet alleen* tegen de gelijkstel
ling, maar eveneens tegen elke sub-1
sidie. Doch zij die de vrijheid van on
derwijs willen eerbiedigen, moeten niet
verlangen, dat die vrijheid door middel
van deugidelijkheidseischen wordt onder
mijnd.
Compromis
'De minister acht hel noodig er nog
eens op te wijzen, dat hel voorstel
een- compromis is. Aan erkende eischen
van paedagogie, psychologie en metho
diek werd noodgedrongen weinig of geen
aandacht besteed
EEN BUITENGEWONE VERGADERING
VAN DEN VRIJZ. DEAI. BOND.
Naar de Tel verneemt zal de v-ijzin
nig-democratische bond op 21 en 22
October le Utrecht een buitengewone al-
gemeene vergadering houden, hoofdza
kelijk ter bespreking' van de onderwas-
kwestie cu de voorstellen van staats
commissie en regeering
Naar het oordeel van. het hoofdbestuur
van den bond zijh de wetsontwerpen
betreffende de wijzigingen in de-lager on
derwijswet zoozeer 'aan het thans voor
gestelde grondwetsartikel verbonden, do'
ook een bespreking' van die wijzigingen
noodzakelijk is, ja feitelijk evenals hel
bij de bevredigingscommissie '.o geschied
aan dc behandeling' van het grondwets
artikel moet zijn voorafgegaan Hel hoofd
bestuur zal de volgende vraagpunten run
het oordeel der vergadering onderwer
pen en wekt de leden op ze ook in him
afdeclingen te bespreken
1 Wat is uw oordeel over het al of
niet voldoende der voorgestelde waar
borgen voor de voldoende deugdelijk
heid van het gesubsidieerd bijzonder on
derwijs?
2. Tol welke opmerkingen geeft de
oorgestelde salarisregeling voor de on
derwijzers u aanleiding?
3. Kan de voorgestelde regeling der
opleiding uw goedkeuring wegdragen7
'1 Acht gij bij de nieuwe wet een
evenredige schoolgeldregeling ge wenscht?
5 Is naar uw oordeel dc financieele
gelijkstelling van bijzonder met openbaar
onderwijs (hans te aanvaarden fart 192
lid 6)?
6. Wat is uw oordeel over hot voor
gestelde vierde lid van art 192
7 Idem over het vijfde lid
8 Meent gij dat, in verband met
voorgaande uitspraken, de partij zich in
beginsel voor het voorgesteld" grond
wetsartikel kan verklaren?
Bij deze kaatste vraag merkt het hoofd
bestuur nog op, dat hierbij vooral het
beginsel moet worden beoordeeld Het
spreekt van zelf, dat velen voor sommige
deelen een andere lezing beter zouden
achten het is ook in geenen deele uit
gesloten, dat zulke wijzigingen uit het
gemeen overleg tusschen den minister en
de Tweede Kamer zullen voortvloeien,
daarvoor echter is een algemeene verga
dering van een politieke partij niet het
aangewezen lichaam Deze kan aüei
haar oordeel over een beginsel uitspr
?«sn. t
DE VERDEDIGING VAN ÏNDI5
In aansluiting met hcigeen wij hierom
trent in het bijvoegsel meldden, deelen
wij nog mede, dat de Tel verneemt uit
Weltevreden, dal de centrale Sarekat Is-
lamineeting te Blilar zich verklaarde voor
het dienkbecld van weerbaavmaking van
Ned tndië, en voor het zenden van een
deputatie Er werd echter een s-herpo
resolutie aangenomen, waarbij werd uit
gesproken, dat dc bevolking tal va a grie
ven heeft en op haar medewerking voor
de militie niet te rekenen viel, indien zij
niet meer rechten kreeg, en een eigen
parlement
UIT OOST-INDIK.
De C h i n e e z e n en de w e e r p l i c h t
De Cliineesche bevplking verneemt de
N R Crl uit Soerabaije, heeft geweigerd
deel te nemen aan ue betoogingen op 31
4P& jl
Vrijdag heeft Hinloopen LaDber'o'i vef-
geefs getracht hen le overtuigen van
de goede bedoelingen aan het comité-
Indië weerbaar. Niettemin weigerden /ij
hun instemming te betuigen, zeggende,
dat het hu» onverschillig is, wie m de
koloniën de baas is, wanneer de Chinee-
zen niet dezelfde rechten en plichten
hebben als de Europeanen. Zij vree
zen, dat er (ook uit de Chineezen gcrecru-
teerd zat worden
Onlusten op Djam bi.
Volgens een telegram-omtrent de on
lusten op Djambi, wordt het aantal op-
roerigen op 2000 geschat
NEDERLAND EN DE OORLOG.
M ij n a a n g e s p o e l d
Dicht bij de haven te B u r g h s 1 u i s,
gemeente Haamstede, is wederom een
mijn aangedreven, die onder militaire
bewaking is gesteld
Kunstmest
Er heerscht aldus het bcstuu- van
het Ned, Landbouwcomité in een adres
aan den Minister van Landbouw t ïz
in landbouwkringen groote ontsl-nnSmig
over de wijze, waarop de door «le rc-
géering ingestelde IvuSf&nest commissie
werkt. -
Het maakt zeer sterk den indruk, dal
vooral bij de vaststelling der prijzen en
vergoedingen, aan den handel uit te Ju.'ta
len, veel meer wordt rekening gehouden
met de belangen van dien handel dan met
de belangen van den consument.
Het bestuur van liet Ned Landb&uw-
comité meent den Minister dringend in
overweging ié moeten geven, bovenge
noemde commissie uil te breiden, ten
minste met één vertegenwoordiger, van
den handel in en het gebruik van
kunstmest op de hoogte
o—
Tekortaasutvarkens
Het Bestuur "van het Ned Land"
bouw Crniilé heeft in een adres aan den
Minister van Landbouw enz er de aan
dacht op gevestigd, dat het zeer ;e
duchten is, dat binnenkort oen groot
tekort aan varkens zal ontstaan
Adr meent, zich lol den "Minister
te moeten wenden met den-raad, on; de
prijzen, welk betaald worden voor „liet
Regeer ings var ken'', te verhoogen eu te
brengen tenminste op den prod acjUii-
Er'.is
-o
Uitvoering D i s t r i b u l i e w e t
De St Crl. no 206 bevat thans een
kon besluit, waarbij is ingesteld een
„commissie van Rijstand inzake de uit-
vgering der Distributiewei 1910'" waarin
tot leden zijn benoemd de heeren
mr M M. Schim van oer Loeft', lid van
de Tweede Kamer der Staten-Goneraal,
le Gouda, A G Kröllcr, hoofd der fir
ma Wm H. Muller en Co., le Scticyet-
ningen, en O Rertsma. secretaris van
den Algemecnen Noderlandschon Zuivel-
bond CF N. Z i, te 's Gravenhui welk
bericht wij Zaterdag reeds ifin de „Tel'
ontleenden
o
W eekbepalingen
Voor de week van 4 9. September is
door den Minister van I N. en II do
hoeveelheid ter beschikk ng te stellen
volversche kipeieren voor iédere 100 uit
gevoerde, vastgesteld op 50, eu is de
prijs van Amerikaansche mi\ed ma's aar
gemeentebesturen voor ruiling t'-g n rog
ge van den oogst 1916 bepaald oj) ('21
per last van 2000 KG of f 8 57r' per 70
KG., uitsluitend te Rotterdam le ontvan
gen
0
Mals.
De Commissie van Toewijzing inzake
de maïsdislributie deelt mede, dat aan
aanvragers, wier aanvragen zijn goedge
keurd 10 pet van de door heft voor de
maand September 1916 aangevraagde
hoeveelheid maïs zal worden afgeleverd
Op een aantal aanvragen is echter nog
niet beslist.
o
Met bommen bestookt.
Het in den afgeloopen nacht van
Londen met stukgoederen le Ihnuiden
binnengekomen stoomschip „Vliesiro 'in
van de Hollandsche Stoomboot-Maat
schappij, is onder de Engelscho kust
door een Zeppelin met bommen be
stookt.
Zaterdagnacht om 3 uur tag het
stoomschip buiten den mond van de
Theems voor anker, toen een groote
Zeppelin laag boven het stoomschip
kruiste en tot groolen schrik der be
manning vier bommen naar beneden
wierp
Allen kwamen echter buiten he|:
stoomschip terecht De ontploffing was
zoo lievig', dat verschillende me'aaldee-
len op hel stoomschip terechtkwamen
Na binnenkomst te IJmuiden werd da
delijk rapport uitgebracht bij de ma
rine-autoriteiten, die aan den kapitein
en de verdere bemanning over het ge
beurde een verhoor afnamen.
Uit Middelburg.
- Hel concert, dat het muziekgezel
schap „De vereenigde werklieden van
den houthandel Walcheren' Zaterdag
avond in de kiosk op de Markt gaf,- is
door honderden bijgewoond; het korps,
onder leiding van den lieer A. J. F den
Roer. tweet zich uitstekend van zijn laak.
- Zaterdagavond was een drietal onder
drankinvloed verkeerende soldaten zeer
luidruchtig eu verwekte in de Langedelfl
oh:s"plo.open. Toen een agent van po
lilie den matuien aanzegde door le loo-
.pen, voldeden zij hiefaan niet, ook niet
toen dit bevel eenige malen herhaald
werd. Op last van een inspecteur en met
behulp der beide inspecteurs werden
toen twee der soldaten aangegrepen om
hen naar de wachtpost op het stadhuis
over le brengenEen der soldaten ging
kalm mede, doch de andere verzette zich
hevig. Anaere militairen drongen op om
hun kameraad le ontzetten, waarop een
inspecteur den agenten gelastte de sabels
te trekken. Dit was voldoende om de
soldaten te. doen retireeren, zoodat niet
van de wapens gebruik werd gemaakt.
De verzelpleger werd toen ook naar de
wacht op het stadhuis overgebracht.
-- Voor den Indischen dienst als ad-
spirant-Verificateur bij de in- en uitvoer-
^echten en accijnzen is bestemd de heer J.
Joosse alhier.
U i t Vli ss i n ge n.
De mailboot „Prins" Hendrik" is
wegens het slechte weer lieden niet ver
trokken.
Zaterdagmiddag heeft een vliegtuig
van onbekende nationaliteit, langen lijd
op groote hoogte boven zee rond ge
dreven. goed van hier waai* le nemen:
later kwamen andere vliegers zich bij
hun collega voegen eu ten slotte werden
er le zes uur wel 15 geteld. Tevens wérd
hevig schieten gehoord, zoodat er ver
moedelijk een vliegeraanval heeft plaats
gehaa.
De Belgische kinderen, die Zater
dag te Vlissingen aankwamen, heb
ben Bisteren reeds een bezoek aan hel
strand gebracht en zijn in hel strandhotel
op vcrvcrschingen onthaald- Jammer dat
dï kinderen door Bummers op de mouw
getcekend zijn en daardoor niet le verde
digen last ondervinden van al le nieuws
gierige menschen.
De mailboot „Koningin Regentes"
heeft Vrijdag op haar reis naar Engeland
evenals onlangs de „Prins Hendrik" be
zoek gehad van twee D.uilsche vliegtui
gen. die tot vlak bij de bobt kwamen
en foto's namen.
Het Nederlandsche stoomschip
„Noord-Holland is te Vlissingen oatige
komen van Newcastle met een lading
steenkolen voor de gasfabriek.
UitWalclieren.
- Zaterdagmiddag om 1 uur werd te
Vee re door de hoogaarls Ve. I, schip
per N Minneboo, aangebracht uit zee het
lijk van een matroos, waarschijnlijk be
hoord hebbende tot de bemanning van
een Duitsche onderzeeër van Zee brugge
Op het lijk werd een kaartje gevonden
met den naam Neubauer U T. en F F.
Te half acht werd weer een lijk aan
gebracht, nu door de stoomboot „Rasti
nna Vermoedelijk is dit het jk an den
commandant eener Duitsche duikboqt,
want hel was gekleed niet witte trui over
een blauwe, gemerkt Hj A 615 M S,
terwijl op een kaartje staat O B B T
S M T. - Brix
De lijken, vermoedelijk sedert 24- Aug
te water, werden naar de begraafplaats
vervoerd, om, na schouwing, gekist, en
na bekomen toestemming, daar !e worden
begraven
■- Zaterdag zijn op het strand tusschen
Westkapelle en Zoulelonde twee
F.ngelsehe mijnen aangespoeld. Denzclf-
dön dag zijn deze d oor een marinevaap-
tuig weggehaald. Mijnen van dit model
waren voordien aan deze kust nog niet
aangespoeld.
Uit Z u i d - B e v e 1 a n d.
- In de Zaterdag gehouden vergade
ring van den raad der gemeente s-H eer
Arendskerke, die werd bijgewoond
aoor alle leden behalve door tien lieer
van der Poel, die door ongesteldheid
verhinderd was, werd tot onderwijzeres
aan de openbare lagere school te X 'eiiw-
dorp benoemd niej de Yeij van ierseie.
met 6 stemmen, terwijl mej l'alsma 3
stemmen en mej. Bal 1 stem verkreeg.
(No 1 van de voordracht, mej de Kort,
is benoemd te Ellewoulsdijk)
Op voorstel van B en W. werd beslo
ten het 'westelijk schoollokaal te Nieuw-
dorp voor het houden van zitdagen van
'den Rijksontvanger af te staan tegen ver
goeding van f 5 per jaar Te beginnen
met a s. Zaterdag zal deze ambtenaar c.-
ken tweeden Zaterdag' der maand aldaar
zitting houden, behalve in dc maanden
Januari, Februari, Augustus en December.
Op voorstel van B en W. werd beslo
ten tol hel aangaan van een geldleening
van f 3000 ad 4<y0 voor verbetering van
dén Kanaalweg
Op het verzoek van de diréetie der
spoorwegmaatschappij 7 uid-Beveland"
om wijziging vn de subsidievoorwaarden,
verd gunstig beschikt.
Op verzoek werd aan 51 Kar else eer-
ol ontslag verleend als wegwerker B en
W werden gemachtigd een oproeping
ivoor deze functie te doen tegen een
jaarwedde van f 500 en de leeftijd werd
op hoogstens 35 jaar bepaald. De jaar
wedde van den wegwerker J de Kok le
Nieuwdorp werd met f 55 verhoogd en
gebracht op f 500
Toen hel dochtertje, van <len land
bouwer B le Sell ore op weg naar
Hansweert mei een zwaar beladen, meel-
Hgen zou meerijden, ging bij het opstij
gen het paard door, waardoor het kind
een wiel over den voel kreeg, die ernstig
kwetst werd.
Zaterdagnamiddag hield de raad', van
AV o i p li a a r t s d ij k een spoedeischende
vergadering ter bespreking vau. de le-
vensmiadelenvoorziening. Met algemeene
stemmen werd den burgemeester mach
tiging verleend tol ëfcn blanco crediet.
Nog werd hesloteu eed proef le nemen
tot het verkrijgbaar stellen van goedkoope
zeevisch.
Daar er reeds lang vele inwoners reik
halzend uitzien naar hel verkrijgen van
een goed en „oedkoop voedingsarlikel is
hel te hopen dat de proef moge slagen.
fn de vorige gemeenteraadsvergadering
werden in het college van zetters herbe-
benoemd de heeren J. Lindenbergh en P.
den Herder en werd besloten de politie
verordening zoodanig le wijzigen, dat met
demobilisatie alle drankgelegenheden ge-
slolen zullen worden.
Uit Schouwe n-D u i v e I a n d
Vrijdagmiddag dreef aan het strand
te Westerschouwen aan tiet tijk-
van. een manspersoon, gekleed in gummi
jas en pantalon, blauw wollen trui, gummi
zwem of luchtzak, blauw stoffen trui en
pantalon en wit flanellen of wollen hemd
gemerkt Alters K 7253, grijze kousen en
korte waterlaarzen Op het lijk werden
gevonden een knipmes portemonnaie met
eenig Duitsch papieren geld en Duitsche
