MIDDELBURGSCHE COURANT
Vrijdag
9 Juni
M 133
139° Jaargang
1910
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courant
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes t 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 «ent
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 «ent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
MAANDAG, TWEEDEN PINKSTER
DAG ZAL. DE MIDDELBURGSCHE COU-
HANT NIET VERSCHIJNEN.
WEGENS IIET VROEGER TER PERSE
GAAN VAN DE COURANT OP DINSDAG
A.S, WORDT VERZOCHT ADVERTEN
TIES VOOR DIT NUMMER ZOO V ROEG
{MOGELIJK UITERLIJK'ELF UUR,
TE DOEN BEZORGEN.
De Vrijzinnige Gandidaten.
"We zullen ons niet tot politiek be
palen; onze aanbeveling om de vrijzinnige
candidalen te stemmen, niet alleen doen
berusten op de „richting".
De Provinciale Staten zijn weer meer
©n meer een lichaam geworden dat een
rol van beteekenis in ons openbare leven
speelt. Na den glorie-lijd van de uit pro
vincies gefedereerde republiek, zijn ze
onder de nieuwe staatsregelingen telkens
opzettelijk lol een onbeduidende positie
geaoemd. En dat heeft o,ok na de grond
wetsherziening van '48 bijna de heele
negentiende eeuw door gewerkt.
Maar de omstandigheden zijn sterker
gebleken dan de wet. Een provincie bleek
niet alleen een geografisch begrip te
zijn, maar ook een belangengemeenschap.
En vooral in de laatste jaren is het steeds
duidelijker geworden dat de bijna tot
een waterschaps-parlement beperkte
Provinciale Staten, op allerlei gebied het
aangewezen lichaam werden voor leiding
ia praktische vraagstukken van maal-
«cliappelijk belang.
Ilier in Zeeland heeft reeds zeer spoe
dig de eigenaardige toestand aan het
provinciale college een leidende plaats
gegeven in het verkeerswezen (sloom-
bootdienst). liet is ook in de Prov. Staten
geweest dat de beslissing viel' inzake den
weg over den dam naar Brabant. En
welke rol de Provinciale Stalen spelen bij
de ontwikkeling van het vak-onderwijs
blijkt bijna iedere zitting uit de debatten
over subsidies voor teekenseholen, am
bachtsscholen, zeevaartschool, landbouw-
«ursussen, enz.
llaar dat alles is nog klein, vergeleken
bij het algemeen belang van de vraag
stukken die in de laatste jaren aan do
orde zijn gesteld. We denken aan hel
van provincie-wege gedaan onderzoek
■aar drinkwatervoorziening, aan de be
sprekingen van een provinciale eleelrici-
leitslevèring, aan het instellen van een
provincialen keuringsdienst.
Al moge hier nog geen beslissing in
die zaken zijn gevallen, in andere provin
cies is dal wel gebeurd. En hel kan hier
ook zoo gaan.
Dat zijn onderwerpen vau een omvang
waaraan men vroeger in de Statenverga
dering niet dacht f Maar we herhalen
hetde tijden zijn veranderd, de Pro
vinciale Staten zijn door de omstandig
heden lot een positie gekomen van veel
graoter boleekenis dan ze hadden. Zoo
zelfs dat in 1905 liet te eng geworden
opzettelijk nauw dichf gehaald financi-
eele keurslijf moest worden vervangen
door een ander. Het moest wel. De ont
wikkeling liet zich niet terughouden door
weisbeperking.
En hel kan, zijn nut hebben. dat nog
eens nadrukkelijk in herinnering Ie bren-
gep nu er een verkiezing nadert, want
not altijd denken velen voort in de
oude sleur-gedachte, dat in de Provinci
ale Staten weinig of geen dingen worden
behandeld dan polder- en wegenkwesties,
waar zij geen direct belang bij hebben.
Dat verwijt is maar geen losse bewe
ring. Het feit dal bij de verkiezingen voor
de Provinciale Staten bet geringste aantal
kiezers opkomt, is teekenend.
Laat toch ieder beseffen dat ook bij de
Statenverkiezingen groote belangen zijn
gemoeid, ook buiten de politiek om!
Voor een lichaam van zoo'n toene
mende beteekenis zijn de leden ook niet
louter mandatarissen voor een of twee
politieke stemmingen. Ze moeten ook
werkelijk de belangen kunnen behartigen
van degenen die zij vertegenwoordigen
En wanneer men nu het lijstje van de
veertien vrijzinnige candidalen doorziet,
dan moet men tot de slotsom komen dat
zij het om hun persoon waard zijn, lid
Pit worden vau het hoogste provinciale
college. En bovendien vormt dal iijslji
een staalkaart van belangen, waardoor
«ok een veelzijdige vertegenwoordiging
gewaarborgd wordt.
In hel district Middelburg is tor. J.
Adriaanse iemand, die alteen reeds
door de wijze waarop hij zich door sta
len arbeidskracht heeft opgewerkt, res
pect afdwingt. En behalve dat hij in Mid
delburg als raadslid en als ijverig lid in
lal van besturen getoond heeft open oog
voor het openbaar belang te hebben,
heeft hij door zijn vroegeren werk lering
als deurwaarder in het Land van Hulst
door zijn tegenwoordig beroep van
advocaat le Middelburg, een inzicht ge
kregen in de belangen van een groot deel
der Zeeuwsche bevolking.
Om dr. J. C. Bolle bij'de kiezers van
hel district Middelburg in te leiden, is
water naar de zee dragen. Een bijna
40-jarige zorg voor de zieken heeft hem
alom bekend en populair gemaakt. In al
les wat met geneeskunst, op ziekenzorg
en gezondheidsleer betrekking heeft, had
zijn gezaghebbend woord grooten invloed.
Voor de Middelburgers is het bovendien
bekend dat hij de laatste jaren als raads
lid met onbeschroomdheid opkomt voor
wal hij nuttig oordeelt, en daarbij over
allerlei gebied zijn blik laat gaan.
De heer jhr. P. J. Boo gaert heeft
als voorzitter van de afdeeling Middel
burg (d. w. z. de afdeeling Walcheren)
an de Zeeuwsche Laudbouwmaatschappij
nauw voeling mei den belangrijksten tak
van bestaan in deze provincie. Alleen
die factor reeds is een aanbeveling voor
een lid der Sinten, want ook bij alle
nieuwe kwesties zal steeds voor onze
provincie een der eerste vragen blijven
hoe staal de landbouw daar tegenover?
In het district Vlissingen is de heer dr.
Staverman een bekendheid als
chirurg, maar ook als scherpzinnig raads
lid. die warm voelt voorde nooden van
den1" kleinen man en den arbeider. Zijn
op ernslige studie gebaseerde sterke
overtuiging heeft reeds menigmaal in den
gemeenteraad van Vlissingen een beslis
sing in zijn geest doen vallen. Trouwens,
zijn werkzaam aandeel in den arbeid van
verschillende colleges toont wel zijn be
langstelling voor de algemeene zaken.
De heer J. D. Viruly is slechts'
eenige jaren in ons midden. Sedert 1913
is hij burgemeester van Westkapelle.
Maar des te verwonderlijker is het, dat
hij in dezen korten tijd er in geslaagd is
nieuw leven te geveh aan wat van belang
kan zijn voor de aan hem toevertrouwde
gemeente. De vergeten beteekenis van
zijn dorp als oord voor vreemdelingen,
de verbinding met andere gemeenten, zijn
door hem verzorgd En bovendien leeft
hij met de bevolking mee op een wijze
die hem groote genegenheid heeft doen
verwerven.
In het district Goes een lijst van vier.
Van één ervan, den heer Walter
K a lc e b e e k e, welen we al wat we aan
hem als lid der Staten hebben, nl.
iemand wiens woord gezag heeft door de
tallooze functies waarin hij met allerlei
belangen der maatschappij in aanraking
komt. en die aan zijn oordeel groote
waarde geven.
Dat hij speciaal in landbouw- en pol
derzaken doorkneed is, behoeven we niet
nader uiteen le zetten.
En evenmin behoeven we onze lezers
te vertellen wie Jac. Welleman is.
Hij schroomt er niet voor in 't openbaar
mondeling of schriftelijk zijn meening
over de dingen te zeggen. En hij doet dat
met overtuigende welsprekendheid. Bij
zijn benoeming tol burgemeester van
Krabbendijke kreeg hij volop bewijzen
van zijn populariteit. Maar bovendien
heeft hij daardoor gelegenheid gekregen,
door ijverige bemoeiingen ook in de prak
tijk na te streven wat hij zoo vaak als
noodig en nuttig had bepleit.
De heer P. Lindenbergh is een 'y-
van dch intelligenten Zuid-Beveland-
sclien landbouwer. Hij was dat in zijn be
drijf. hij was.'hel als lid van den raad van
Wemeldipge, als wethouder, als lid van
ja, de lijst zou te lang worden, want in
allerlei vereenigingen is hij een persoon
die meetelde. En bovendien is hij een
spreker naar wien men graag luistert en
wiens wel overwogen raad men graag
volgt. Zijn actie voor de vermindering
van onkosten bij de publieke veilingen,
zijn voorzitterschap van de commissie van
arbitrage in den aardappelhandel en van
liet voorioopigc comité voor de Goöp,
Kunstmest fabriek, liet zijn slechts en
kele voorbeelden van zijn zeer veelzijdi
ge bemoeiingen.
En dan eindelijk heeft het ons ook
veel genoegen gedaan dat men voor den
vierden candidaat voor dit district op N.
Beveland gezocht heeft, en daar den heer
A. T. C. Swenne heeft gekozen. Toen
hij eenigen lijd geleden zijn betrekking
van hoofd der school neerlegde, heefl de
bevolking getoond boe buitengewoon zij
hem waardeerde als paedagoog. Maar hij
was meet*. In hel vereenigingsleven van
N. Beveland was hij een der stuwkrach
ten. NEn als we nu speciaal vermelden
dal niet het minst door zijn toedoen het
Departement N. Beveland van het Nut
zich reeds met de zorg voor arbeiders
woningen bezig hield, lang vóór de wo
ningwet dat ook in andere plaatsen mo
gelijk maakte, dan heeft men daarin te
vens een aanwijzing van zijn neigingen,
Van zijn ijver en van zijn praclischen zin.
In het dislricl Tholen zijn de beide
vrijzinnige candidalen personen die zich
van een nederige plaats kranig hebben
opgewerkl tot ze oen eervolle maatschap
pelijke positie hebben bereikt.
De heer L. M o e 1 k e r, oesterhande
laar, is sedert 1901 lid van den raad van
Tholen en bovendien is hij lid van tal van
vereenigingen. Hij betoonde zich daarin
een man van vooruitgang En dal hij in
zijn vak een man van gezag is, blijkt wel
hieruit dat hij sedert 5 jaar lid is van
het bestuur der Visscherij op de Zeeuw
sche stroomen.
Zijn medecandidaat, de heer W. M. J.
R ij n be r g, winkelier te SI. Maartensdijk,
is sedert jaren lid van den raad aldaar.
En wie de verslagen van die raadszittin
gen volgt, weel da! hij daarin een plaats
van beteekenis heefl. Hij is een man van
vooruitstrevende beginselen; de ard. St.
Maartensdijk van den Bond voor Staals-
pensioneering heeft hem als liaar voor
zitter gekozen.
Ten slotte Zicrikzee.
De heer B. Gil jam, ruslend landbou
wer le Ouwerkerk, het eenig aftredend
lid in dat district, is een oude bekende.
Sedert 1904 heeft hij al zitting in de
Prov. Staten en met eere. De verslagen
der Statenvergadering getuigen daarvan.
De lieer J. van der Vliet Cz. te
Zierikzee, die gesteld is in de plaats van
zijn onlangs overleden broeder mr. D.
der Vliet, komt door zijn ambt van
kassier, assuradeur en ontvanger-griffier
van enkele polders in aanraking met tal
van menschen, zoodat hij een bekend
heid, zelfs een populariteit geniet ver
buiten Zierikzee.
En bovendien is hij op kerkelijk ge
bied en inzake armenzorg iemand met
praclische ervaring.
Dc heer J W. van O e ve re n, land
bouwer. heeft dc erkenning van zijn
verdiensten gekregen door zijn verkie
zing tol verscheidene bestuurs-lidmaat-
scliappGn van beteekenis van de afdee
ling Zierikzee der Z. L. M., van de On
der!. Veeverzekering Mij. D. E L van de
coöper suikerfabriek te Dinleloord. Bij
zijn optreden in 't openbaar heefl hij
zich doen kennen «als iemand met broe
den blik en open oog op velerlei gebied
ook buiten den landbouw. Dat hij een
goed redenaar is, en voor zijn meening
vrij durft uitkomen, maakt, zijn invloed
nog grooter.
We hebben bij dit overzicht do po
litieke schakeering buiten beschouwing
gelaten. Dat kon gebeuren. Het con
centratie-programma maakt dat zij allen
in één verbaud staan. In dat opzicht
hoeft de keuze voor den vrijzinnige, van
welke richting ook, geen moeilijkheden
tc kosten En wij mogen wel aannemen dat
iedere vrijzinnige nu weet welk poli
tiek belang er met deze verkiezing ge
moeid is
BINNEMLAM1.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De moderne strijdmiddelen
en ons leger.
Naar aanleiding van gerezen vrageu of
onze strijdmacht voldoende is uitgerust
met de moderne strijdmiddelen die in
den tegenwoordigen oorlog in toepassing
zijn gekomen, wordt vanwege het alge
meen Hoofdkwartier een uitvoerige moe-
deeling gedaan, waaraan wij de volgende
bijzonderheden ontleenen.
Gewezen wordt er allereerst op dat
bij de mobilisatie in "14 onze matericele
uitrusting veel te wenschen overliet, en
bovendien de ervaringen, gaandeweg in
dezen oorlog opgedaan, nimmer gekende
eischen dedon ontslaan. Het legerbestuur
zag zich bij de voorziening in die behoef
ten voor ontzettende moeilijkheden ge
steld uitbreiding der niet op zoo'n snelle
massa-pr oductic berekende rijkswerk-
plaatsen; deelneming van onze particu
liere industrie die niet op de vervaardi
ging van oorlogsmaterieel was voorbe
reid de belemmering in den aanvoer ran
grondstoffen uit hel buitenland.
In liet licht dezer hoogst ongunstige
omstandigheden mag op de desondanks
verkregen uitkomsten niet voldoening
worden gewezen, dank zij ook den lijd
die ons was gegund door hel tot dusverre
uitblijven van vijandelijkheden op Neder
land schen bodem.
De m u n i ti e v o o r r a a d voor gewe-
iren en geschu,t is in zeer belangrijke imale
toegenomen en de thans bereikte capaci
teit der hierbij betrokken rijks- en parti
culiere fabrieken waarborgt voorlaan een
krachtige aanvulling van den voorraad.
Een voorraad han dgranaten is aan
wezig en wordt nog bij voortduring uitge
breid. De troepen worden geregeld in
het werpen dier granaten geoefend, een
centrale haudgranalenschool voor het vor
men van instructeurs is opgericht, ter
wijl nog zes andore dergelijke scholen
bij verscliillende garnizoenen in voorbe
reiding zijn. Bommen we rpers voor
den loopgravenoorlog zijn beschikbaar,
voorts zijn in aanmaak calapulten voor
lief werpen van handgranaten. Een ruime
voorraad gasmaskers is reeds sedert
lang in voorraad opgelegd; een nieuwe
hoeveelheid is aanmaak. Aan de troepen
zijn eenige van zulke maskers met ge
bruiksaanwijzing ter kennismaking uitge-
iréikl.
Voor de toepassing van gassen als
afweermiddel is een zeer doeltreffende
oplossing bereikt.
Hel vraagstuk der stalen helmen
is in behandeling..
De uitrusting der infanterie met pio-
niergere cdschap, die voor de
eischen der tegenwoordige oorlogvoering
le beperkt werd geacht, is belangrijk
uitgebreid; ieder soldaat draagt boven
dien een zandzak als dckkingsmiddel
mee.
Een aanzienlijk aantal stalen loop-
graafschilden met afsluitbare schiet
gaten wordt binnenkort ten deele in de
stellingen ten deele als centrale voor
raad in het algemeen verdedigingspark
opgelegd en voor een ander deel tot
oefening ter beschikking van de troe
pen gesteld Versperrings- en dekkings-
maicriaal is in groote hoeveelheden aan
geschaft onze voorraad springmiddelen
is belangrijk uitgebreid
Een „hoogslroomiiigsafdceling
zijnde personeel bestemd voor het op
ruimen van draadversperringen onder
sterken eleclrisclien stroom, wordt op>-
gtrichl. Ons aanlal electrisclic zoek
lichten, zoowel voor de kustverdedi
ging als voor de landslellingen is belang
rijk vermeerderd; een groot aantal gas-
zoeküehlen, ook voor de veldkampen is
aanwezig
Eenige automobiele stations voor ra-
diotele grafie zijn hier te lande door
militair personeel gebouwd. De uitrus
ting der troepen met telefoonmaterieel
is belangrijk uitgebreid
Ten behoeve van den etappendiensl
zijn oen groot aantal vrachtauto's
aangeschaft, ter vervanging van de kort
na de mobilisatie ui (ge vorder de perso
nenauto's geconstrueerde ,doeh op dcu
duur minder doelmatig bevonden bale-
auto's.
Hel inrichten van auto's voor ver
voer van gewondenis voorbereid.
Een aanlal uit goederenwagens samen
gestelde gewonden-treinen worden steeds
gereed gehouden; hunne inrichting Wordt
verbeterd; ook personenrijtuigen zijn voor
vervoer van gewonden ingericht
Hel aantal onzer vliegtuigen met
bijbehoorend materieel (personen, maga-
zijns en reparatie-auto's, vervoerwagens
voor vliegtuigen) is belangrijk vermeer
derd en de lucht vaar tafdeeling in even
redigheid daarmede uitgebreid. Vlieg-
luigbommen zijn aanwezig Alle vlieg
tuigen kunnen met een geweerm i t r ai 1-
leur of ander snelvurend wapen wor
den bewapend. Zoodra uit de berichten
van het oorlogstoonecl bleek ,dat de
aldaar verkregen ondervinding er toe
had geleid, de aan vliegtuigen te stel
len eischen van snelheid en slijgkracht
op tc voren en over te gaan tot eene
specialiscoring der vliegtuigtypen voor
de verschillende tactische en strategi
sche bestemmingen, zijn slappen gedaan
om vliegtuigen van deze nieuwe types
te verkrijgen, cenerzijds door aankoop
buiten 's lands, anderzijds door aan
bouw bij de eigen industrie. Er bestaat
gegronde hoop hierin te zullen slagen
Voor vliegtuigmotoren blijven wij nog
steeds van liet buitenland afhankelijk
Met betrekking lot de uitbreiding en
verbetering onzer artillerie werden
de grootste moeilijkheden ondervonden
Toch is de regeering er in geslaagd
eenige bestellingen te plaatsenmaar
ten opzichte van !de leveringttijden wordt
teleurstelling ondervonden Inlusschen is
hel aantal onzer veldbatterijen met
voorhanden geschut en daarbij aange
maakt of aangekocht materieel belang
rijk uitgebreid Het beschikbare aantal
mitrailleurs onderging een flinke
meerdering zoodat de uitrusting van het
gehcele veldleger en van de reserve-regi
menten waaraan bij de mobilisatie nog
veel ontbrak thans compleet is, terwijl
bovendien nog in verscliillende ander»
bestemmingen is kunnen worden voor
zien. Voorts zijn een groot aanlal ge-
weermitraïlleurs aangeschaft en ook van
dit wapen nog verdere besiellingen in
behandelingen
Onze geweerfabricagi' heeft
eene zeer verhoogde capaciteit bereikt
-0
De aardappelenschaar s chic
De oorzaak van de dreigende axrdap-
pclensc-haarschle die reeds tot een aan
merkelijke stijging der prijzen geleid
iueft, is volgens De Nederlander loe
te schrijven aan het volgende bedrog
dal met medewerking van een der
(thans ontslagen) Rijkscontroleurs moet
hebben plaatsgehad
De zaak zoo deelt het blad mede
- moei zich als volgt hebben toege
dragen De regeling van den uitvoer
geschiedt door de z g. Aardappelen-Ver-
eeniging, onder Rijks-contröle lil die
•dappelen-Vereeniging zitten uiteraard
de groote exporteurs, die tegelijkertijd
deskundigen zijn Nu was in overleg
met de regeering bepaald dat de zooge
naamde wit-rieezige aardappelen, die
de consumptie van geen waarde
ziin. mochten worden uitgevoerd, en
van dezen uitvoer hebben enkele expor
teurs gébruik gemaakt tot het smokke
len van groote partijen consumptie-aard
appelen Dit kon echter niet geschieden
zonder hulp en medewelen van een der
Rijks-contröleurs, die aan de grens de
laak der douane vergemakkelijken Toen
de regeering van den verboden uitvoer
de lucht kreeg en den burgemeesters
telegrafeerde om de aardappelen aan te
houden, waren de geladen wagons of
schepen) telkens juist tevoren vertrok
ken Daaruit bleek dat de smokkelaars
werden ingelicht en van de voorne
mens der regeering op dc hoogte wa
ren. Het departement moot toen een
valsch bericht hebben uilgegeven, slechts
aan zeer enkelen als zoodanig bekend,
en ook dit bericht bereikte den expor
teur Toen was de schuldige spoedig
gevonden het was een der Rijks-contró-
lenrs, die reeds bekend moet hebben
en onmiddellijk ontslagen is Hel on
derzoek tot het instellen eener strafver
volging legen den exporteur, die van
alsche verklaringen en stukken gebruik
moet hebben gemaakt, is reeds in vol
len gang, en men kan er op aan dat
de schuldigen hun straf niet zulten
ontgaan
De regeering koestert de hoop. dat
zij nog eenige partijen aardappelen zal
kunnen achterhalen, maar intusschen is
aan onze bevolking buitengewoon groo
te schade toegebracht door hel ver
achtelijk bedrijf van een paar schavui
ten, die er niet tegen opgezien heb
ben, bun zak te spekken ten koste van
de volksvoeding
Naar het Hbl verneemt, zijn begin-
dezer week 100 000 kilo aardappelen.
„Dunbars", te Rotterdam in beslag
genomen Deze zijn reeds onderweg
naar Amsterdam Voorts worden in
Friesland niet minder dan 70 waggons
onteigend. Ook deze aardappelenmerk
,,Rcd Star", zullen per snelste gelegen
heid naar de hooFdstad worden verzon
den
üit Stad es Profiscie.'
- In het Prov. Blad no 46 is opgeno
men het besluit ran Geel. Staten van 26
Mei betreffende de definilieve vaststel
ling van de 8 Juni van kracht geworden
lijst van de 155 hoogstaangeslagenen In
deze provincie.
Uit de vergelijking van deze lijst met
de voorldopigc lijst, opgenomen in de
Staatscourant van 5 Mei j.l'., blijkt dat
daarvan is afgevoerd A T. J. M. Dierick,
Koewacht, en dat er bij gevoegd is mr
J. A Heijsie, Middelburg.
o
Uit Middelburg.
Wij vestigen de aandacht op de
in dit nummer voorkomende publicatie
van den Burgemeester, behelzende, dat
bij nadere aankondiging zal worden be
kend gemaakt, wanneer tegen inlevering