ÜDDELBURGSCHE COURANT.
139* Jaargang
Donderdag
Juni,
8ÏNNEHLAHB.
FEUILLETON.
Na lang® jaren
Uit Stad en Provincie.
Jtë 134
1916
Deze courant versehijnt dagelijks, met uitiondering van Zon-en Feestdagen.
Brij» per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courtmt
bezorgd krijgen door de Agenten te Vllsslngen tn te Goes f 1.80. Per post1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent
f: V
Advertentiën h 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regelt f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 een* per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één nur te bezorgen.
MAANDAG, TWEEDEN PINKSTER
DAG ZAL DE MIDDELBURGSCHE COU
RANT NIET VERSCHIJNEN.
WEGENS IIET VROEGER TER PERSE
GAAN VAN DE COURANT OP DINSDAG
A.S., WORDT VERZOCHT ADVERTEN
TIES VOOR DIT NUMMER ZOO VROEG
MOGELIJK UITERLIJK ELF UUR,
TE DOEN BEZORGEN.
DE STATENVERKIEZING.
De candidaten der vrijzinnigen zijn
In het district Middelburg:
inr. J. Adriaanse, v.-d.
dr. J. C. Bolle, v.-d.
jhr. P. J. Boogaert, 1.
In het district Vlissingen
dr. A. Slavorman, v.-d.
J. D. Viruly, lib.
In hel district Goes
W. Kakebeeke, u.-l., aftr
P Lindenbergh, vrijz.
A. T. C. Swenne, vrijz
Jac. Welleman, v.-d.
In hel district Tholen.
W. Moelkcr, u.-l.
W. M. J. Rijnberg, u -I.
In het district Zierikzee'
B. GIJ jam, v.-d., afLr.
J. \V. van Oeveren, vrijz.
J. van der Vliet Cz., vrijz.
We moeien tot onzen spijt sommige
ijverige correspondenten teleur stellen.
Zij zonden ons uitvoerige verslagen van
verkiezingsvergaderingen en speciaal van
hel debat maakten zij lange verslagen.
Nu is het reeds lang een regel bij ons
om ons 'bij de vermelding der debatten op
politieke vergaderingen te beperken, daar
die meestal veel van hun beteekenis ver
liezen als ze uit de warme sfeer van de
vergadering worden gebracht.
Maar ditmaal is er voor ons te meer
reden lot kortheid omdat de omstandig
heden ende papierkwestie aan
iedere courant zelfbeperking opleggen.
Trouwens als we van één vergadering
in de provincie uitvoerig hel debat weer
gaven, zouden we dat billijkheidshalve
van alle andere vergaderingen ook moe
ten doen: en de vergaderingen zijn vele.
Dinsdagavond hield de heer W. J. C.
vaii Santen te O ostk apelle zijn aan
gekondigde lezing voor een matig Opge
komen publiek. Van de gelegenheid tot
debat werd geen gebruik gemaakt, alleen
«telde een aanwezige militair een vraag
naar aanleiding van de houding der vrij
zinnigen inzake staatspensioen Na be
antwoording door den heer van Santen
verklaarde de vrager zich geheel voldaan.
Gisterenavond trad de heer "W. J C.
van Santen in het café de Lindenbloom
te Serooskerke voor een goed be
zochte vergadering op, en sprak ook hier
over de as Statenverkiezing, en inzon
derheid over de ouderdomsrente
Voor debat meldden zich aan de hoeren
J F Heemskerk en mr A A de Veer.
Beiden verdedigden de houding van
dr KiTyper. Eerstgenoemde besprak
voorls de Talma-wetlen, en de lieer De
Veer bestreed de houding der vrijzinnige
Statenleden, inzonderheid van den heer
Van Niftrik.
De heer Van Santen diende beiden van
antwoord.
In zijn repliek durfde de heer Heems
kerk zeggen, dat de linkerzijde leeft in
strijd met de christelijke beginselen.
Do,or den heer Van Santen gesom
meerd een wel van vrijzinnige zijde te
noemen die met die beginselen in strijd
is, bleet' de heer Heemskerk in gebreke
zulk een voorbeeld le noemen, en zeide
geen tijd te hebben. Ook toen hem ver
zekerd was dat hij/over allen lijd kon
beschikken, kon "hij zijn verdachtmaking
niet waar maken.
Te ongeveer 12 uur werd de vergade
ring gesloten.
Te Wisscnkcrke, waar de beer van
Lummel, predikant te Zuidland, voor
de «mti-rev. kiesvereeniging als spreker
optrad, werd aan het debat deelgenomen
door de heeren Swenne, Buzink en v. d.
Heijden Eerstgenoemde sprak over de
teleurstelling waartoe men moet komen
als men een kerkleer tot leiddraad voor
de staatkunde neemt, en bestreedt dat
ouderdomsrente „bedeeling" mag worden
genoemdde heer Buzink kwain op tegen
de scheve voorstelling door den spreker
gegeven van art. 1 der Rechlen van den
Mensch; en de derde debater vroeg of
de spreker alles voor zijn geweten ver
antwoorden kon wat hij de tegenpartij
ten laste legde
Te K a l s werd gister door de vrijzin
nige partij een propaganda-avond gehou
den, geleid door den beer A. T. C. Swen
ne van Wissenkerke. Als spreker trad op
de heer Kloosterman uil Wolfertsdijk.
Na het doel der vergadering, nl. de be
teekenis der aanstaande Statenverkiezing
in het algemeen le hebben aangestipt,
wees de voorzitter er in zijn ope
ningswoord op, hoe vooral o-ok Noord-Bc-
veland groote belangen heeft bij de samen
stelling der Provinciale Staten. Hier geen
meer uitgebreid lager onderwijs, geen
ambachtsschool, geen vakonderwijs en bo
vendien door (le treurige communicatie
geen gelegenheid om dat onderwijs zon
der groote kosten in de omliggende ste
den te kunnen ontvangen. Juist deze za
ken staan onder zoo groolen invloed der
Staten door hel toekennen van subsidies.
Het groote gewicht voor algemeene zaken
te bespreken liet de voorzitter over aan
den spreker van dezen avond.
De lieer Kloosterman óegon mei
zich aan te kondigen als propagandist
voor den Bond van S taais pension neerï ng
en vergeleek de wet-Takna met het ont-
werp-ouderdomsrente, nu door de Twee
de Kamer aangenomen. Van de tegen
standers zei spreker, wordt ons dikwijls
toe zevoegd, dat de kinderen voor hun
arme ouders op den ouden dag dienen le
zorcen, maar zelf werkman zijnde, kon
hij hier verklaren, dat een werkman,
zelf hoofd van een gezin geworden, abso
luut in de onmogelijkheid is dit te doen.
Welke harden strijd deze dikwijls heeft,
loonde hij met treffende voorbeelden uit
hel leven aan. Dan zil er voor oude, arme
afgewerkte mensclien niets anders op dan
het armhuis, welk woord bijna niet is uit
te spreken voor een werkman, wanneer
hij moet denken, dat ook dit eenmaal
zijn lot zal worden; daar le leven, ge-
scneiden van alles, wat hem lief is ge
wonden, dikwijls van zijn vrouw.
Verder besprak de heer Kloosterman
de premiebetaling volgens de wet-Talma
en ten slotte drong hij er op aan bij de
naar het Engelsch,
door L. G. MOBERRY-
28).
Zij las niel veel, waarschijnlijk had zij
de volgende regels van den dichter nooit
gehoord
..Ami she who m!ost believes in man,
Makes man what she believes."
(En zij, die het meest gelooft in den
«nan maakt hem, wal zij gelooft).
En loch bewees zij icdcrcn dag de
waarheid van die woorden, tenminste
terwijl ze bij hem' was, begon John Tra-
*ey een vage vergelijkenis te verlootten
■iet den man, dien haar groole liefde
Sn hem zag.
Nadat zij zich overtuigd had dal alles
onder zijn bereik lag, dat er niets man
keerde, ging zij naast hem zitlen en
maakte liet handwerkje loa waaraan zij
bezig was. Het was een plechtige over
levering in de familie Tracey, dal ledige
handen bijna misdadig waren; en Marion
had buien van wroeging, wanneer zij
soms haar borduur- of breiwerk verwis
selde voor een boek. Lezen was niet
meer-dan een uilspanning, het gebruik
van naald of breipennen was werken en
zelfs de plagerijen van Tames konden
hoor nooit overtuigen, dat het goed zou
kunnen wezen zoo maar te zitten en niets
ui! te voeren. Hij lag achterover in zijn
stoel en keek naar haar ijverige vingers
met een spottende uitdrukking op zijn
gezicht.
„Men zou mcenen, dat je je brood
moest verdienen mei de naald," zei hij
droo.me.rig, „waarom werk je toch altijd
alsof je leven er van afhing? Dat is zoo
niet. dat weet je toch. Ik heb nooit een
vrouw gezien, die iets zoo lang kon vol
houden,'*
„Ik dacht dat het goed was, James,'
antwoordde zij treurig. „Ik zal het na
tuurlijk niet meer doen als het je zenuw
achtig maakt, maar ik heb beloofd zoo
veel mogelijk te maken voor don bazaar
aanslaande verkiezing mannen le slem-
rnep, die voorstanders zijn van Staats
pensioen, dus de linksche candidaleu.
De lieer Buy ze uil Goes, redacteur
van .De Zeeuw', gaf zich op voor het
debat. Hij verklaarde "zich principieel
tegenstander van staatspensioen, dat vol
gens hem geen pensioen, maar bedeeling
zou zijn, een pr-nl waarop hij door den
heer Kloosterman le woord werd gestaan.
Nog twee personen, de lieeren Anlh.
Tjizelaar van Cotijijsplaat en P. de Bruij-
ne van Kals namen nog aan hel debat
deel, maar zonder veel succes.
Jhr. Mr. DF SAVORNIN LOHMAN EN
IIET ONIfERWIJSRAPPORT.
In de Juni-aflevering van „Stemmen
des Tijds" heeft jhr. mr A F de
Savornin L.ohman onder hel opschrift
„Dc vrije school" een artikel geschre
ven over de voorstellen van de onder
wijscommissie
Hel belangrijkste hiervan is wel da'.
hij zijn groote ingenomenheid met dc
voorstellen te kennen geeft Hij schrijf;
o a
„Is de oplossing gevonden, en m i
is dat liet geval dan hebben wij daar
voor te strijden omdat zij re ebt va or
is Hel moge san weinig politiek over
leg getuigen zich tevreden te betoonen
mei het rappor', mij komt liet voor dat,
indien wij' pogen recht te verkrijgen
in ruil voor iets anders, voor een con
cessie" onzerzijds ,,hel mooie" van den
strijd ,.cr af is". Dankbaar ben ik
den linkschen leden der commissie die.
met terzijdestelling van voordcelen en
vooroordeelen, ro.vaal hebben medege
werkt om datgene waarvoor wij zoo
lang gestreden hebben, in wetgevenden
vorm om te zetten Meer dan één ver
nuftige oplossing is aan hen le danken."
ALG. NED. WERKLIEDENVERBOND.
Op de jaarvergadering van het A. N.
W. V., de beide Pinksterdagen in Den
Haag te houden, zullen de concept-
statuten van de coöperatieve Spaar- en
Voorschotkas behandeld worden.
Voorls zal door den heer G. J. D. C.
Goedhar! een inleiding worden gehouden
over hetgeen door de afdeelingen kan
worden gedaan Ier bevordering van de
coöperatie; en door den heer mr. L. N.
Roodenburg over den sland der sociale
wetgeving.
Voorts verschillende voorstellen van
bestuur en afdeelingen.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De Hollandse h-E n g e 1 s c h e
sclieepvaartkwestics.
De bijzondere correspondent van hel
I. V. d. D." le Londen vernam van wel
ingelichte zijde cenige bijzonderheden
over de wijze, waarop de Hollandsche
behoefte aan bunker-kolen en het En
gelsche tekort aan schecpsruimle elkaar
gevonden hebben in een regeling, die
doel hopen, dat de gerezen moeilijkheden
voor den verderen duur van den oorlog
zullen zijn bijgelegd. Voorop zij gesteld,
dal van een omschreven overeenkomst,
bindend voor de Engelsche regeering en
oor de Nederlandsche scheepvaart „en
bloc" geen sprake is.
De Engelsche regeering heeft zich
slechts talen leiden door de gedachte, dat
en ik dacht dal ik mijn best
moest doen."
.Doe waar je lust in hebt, lieve", ant
woordde hij loom en vriendelijk, „je doel
nooit iets dat mij hindert of zenuwachtig
maakt, maak je daarover niet ongerust.
Ik heb graag dat je precies doet waar je
plezier in hebt, maar bedenk dat je je
vingers niet stuk hoeft te naaien voor
bazaars of iets van dien aard. Als je
graag een kraampje inricht of de armen
will kleeden of wal dan ook waar je
zoo hard voor werkt, knn je immers
alles koopen wal je noodig hebt. De
hemel beware mij! je hoeft die dingen
niel zelf te maken."
„Ik doe het graag, lames." Met haar
zachteoogen zag ze hem ernstig aan.
,,.Te begrijpt nis ik dat kocht dan zou
ik een gevoel hebben of ik niets werke
lijk zelf deed, noch voor den bazaar
noch voor dc armen. Het zou geen
moeite voor mij zijn, ik zou alleen maar
jou geld uilgeven. Ik moet er mij zelf
wat moeite voor geven.''
„Je hebt een al te gevoelig geweten,
kind. En praat niet over mijn geld Heb
het voor haar een dringende noodzake
lijkheid was, om ten opzichte van de
neutralen die van de Engelsche steen
kool gebruik wenschen te maken, hel
principe van legen-prestatie in le voeren,
terwijl zij van den aanvang af bereid was
otn voor elk geval apart over den vorm
dier prestatie le onderhandelen.
Twee groole lijnen, die door bun
maandstaten, over April bewezen dal
reeds een aanzienlijk deel hunner tonnen'-
inlioud door Britsche goederen werden
ingeuomen, blijven gewoon laden varen
en bunkeren.
Met de Hollandsch-Indische maat
schappijen zijn de onderhandelingen nog
niel afgcloopen. De moeilijkheid hier
is. dat zij betrekkelijk maar zeer weinig
Engelsche goederen vervoeren en dan
neg voornamelijk slechts over een ge
deelte der route, bijv. van een Indische
iiaven naar Colomöo of omgekeerd. Bij
de technische zijde van deze quaestie
wordt echter steeds de eenheid „per-Ion-
per-mijl" gebruikt, en dus speelt hierbij
de lengte van de reis een aanzienlijke rol.
De maatschappijen hebben echter hun
bereidwilligheid kenbaar gemaakt om alle
oorkomende Eugelsche goederen-mee te
nomen war zij trouwens altijd al de-
den en de Engelsche regeering, van
haar kant tevreden met dit bewijs van
medewerking, zal deze schepen zonder
terughouding van bunker-kolen voor
zien.
Dc eenige gelegenheid waarbij de
Hollandsche regeering zich in deze
quaeslie partij heeft gesteld, was. toen
dc onderhandelingen betrekking had
den op door haar gerequireerde sche
pen voor het vervoer van regcerings-
»raan van Rio la Plala naar Rotterdam.
)e regeering in Den Haag wilde n 1
haast achter deze bevrachtingen zetten
en daarom de schepen in hallast naar
Ai gertmic zenden Dit is natuurlijk
vlugger, daar dan geen tijd verloren
gral met laden in Rotterdam en lossen
in ("e haven van aankomst De Engel
sche regeering stelde zich hiertegenover
op het standpunt, dat men onder de
huidige omstandigheden van haar niet
verwachten kon, een in ballast varend
schip voor uit- cn thuisreis van ko
len te voorzien, terwijl zij over de
zelfde roule van haar kostbare-
sehcepsruimle moest afstaan om bun
kerboten naar de verschillende stations
op die route (Azoren Las Palmas Te-
neriffe en Kaap VerdP te brengen. Ge
vraagd werd dus, dat de Hollandsche
graar schepen in plaats van geballast
uil te gaan, op hun heenreis naar
Bi" Ja Plata voor Engeland bunkerkolen
zouden vervoeren naar de verschillen
de stations De Nederlandsche regee
ring schijnt hierop te zijn ingegaan
en naar ik verneem, moet deze re
geling reeds toegepast zijn ook
Wat ten slotte de quaestie van de
contrabande-verklaring van Duüsche bun
kerkolen betreft, de Engelsclu} regeer
ring staat nog steeds op liet standpunt
dat zij daartoe het reclü heeftmaar
zij maakt een onderscheid tusschen het
recht hebben en het uitoefenen. Als
de correspondent wel is ingel oh'.,
speelt daarbij haar wensch om le be
wijzen dat er werkelijk geen verband
bestaal tusschen die contrabande-ver
klaring en de 30 pCt -quaestie geen ge
ringe rol.
Rovendien is een overweging voor
al niet te vergeten De directe aan
leiding tot de contrabande-verklaring
is. zooals men weet, te vinden in het
bestaan van een algemeene tactiek om
den Duitschen export zooveel mogelijk
legen te gaan Gezien het tekort vin
Engelsche bunkerkolen, zal hel ech
ter in de meeste gevallen voor Fnge-
land voordeeliger zijn, neutrale sche
pen te veroorloven tnet Duitsche kol
varen
OOST-INDIE.
Duitsche propaganda
Hel N v. d D van Indie publiceert
uitvoerige bijzonderheden van de door in
landers afgelegde verklaringen lie tref
fen de de Duitsche propaganda in de
Preanger In het bijzonder zijn er veel
bezwarende verklaringen tegen Keil Deze
zweepte de Inlanders op, door te ver-
lellen dat er spoedig oorlog zou ko
men de Inlanders moesten op de tee
kens letten, die afgesproken waren Rood
papier langs de wegen gestrooid beer
kende bloed, geel papier beteokende
'ereeuigingen en moeilijkheden
Hadji liassan verklaarde, dat dezelfde
Kei; verder gezegd heeft dat over drie
maanden de oorlog zcu uitbreken e®
verder „ik heb een vereeniging en wa
pens in voorraad; alle Hollanders wor
den van hier verjaagd en wij krijgen
machtige hulp", terwijl de mandoer Mi-
nin hem gezegd heeft, dat Keil een ka
mer vol geweren bezat
In een vergadering in December waar
1000 inlanders aanwezig waven, werd
door een Arabier aangemaand om den
aarwezigen heer Keil, die een roode
fez droeg, getrouw te zijn en zijn be
elen op le volgen Er werd gezegd hij
zal hier koning worden en Duilschland
is de sterkste
De officier van justitie requireerde
rechtsingang tegen Keil en Schim, doch
voorloopig nog niet tegen Egloffstein, die
wel de vergaderingen heeft bijgewoond,
doch zich terugtrok, toen bleet;, welke
ernstige wending de zaak nam
ik bet jou niel alles vermaakl of zoo iets
dergelijks, toen ik mei je trouwde? Je
leunt geld uilgeven en werken ook er
is geen kwaad in het allebei te doen. En
als je nog fijner kleeren wilt dragen
draag ze dan gerust."
Zij lachte, een weinig gedwongen; zij
begreep James niel altijd volkomen, of
schoon zij zijn zachte plagerijen wel aar
dig vond. Haar echt godsdienstigen aard
deed hoar alle ontevreden gedachten ver
bannen en na dat oogenblik stilte, na
dien eenen blik in den tuin cn het park,
wendde zij haar oogen weder naar haar
man
„Humphry zal wel spoedig hier zijn,"
zei hij een oogenblik daarna, „nu hij uit
Amerika terug is eu ik weer beter word,
moeien we aan zijn huwelijk beginnen le
denken. Ik had gedacht dal ze hier maar
moesten trouwen, als jij en hij en dc
jonge dame het goed vinden. Hij is hel
hoofd van je geslacht en je erfgenaam,
daar wij zelf geen zoon hebben. Wij
moesten maar veel werk maken van zijn
huwelyk."
Belden, tnhn en vrouw, zuchtten cv**
Uit Middelburg.
Wij vestigen de aandacht op da
bekendmaking in dit nummer, betref
fende sluiting der gemeente-secretarie op
derden Pinksterdag. Tot nu toe was het
de gewoonte, hel bureau van den bur
gerlijken sland open le stellen van 12 -
l2Vz uur, zoowel voor aangiften van ge
boorten als overlijden en nu is de open
stelling bepaald op 10—10Vj uur voorni.
alleen en uitsluitend voor aangiften van
o v e r 1 ij d e n.
- Het Prov lui Bureau, dat nog altijd
uitstekende diensten aan de Belgische
iuchtelingen en de geïnterneerden be
wijst, is thans weder gevestigd in hel
perceel hoek Spanjaardstraal-St. Pie ter-
straat
Hedenmorgen is alhier weder
hevig schieten gehoord; even te voren had
de torenwachter van den Langen Jan op
dc Noordzee een viertal vermoedelijk En
gelsche oorlogsschepen waargenomen,
koersende naar de richting van dc Bel
gische kust, zoodat men hier zeer ver
moedelijk weder met een aanval op die
kust te doen heeft gehad
en er heerschte een oogenblik stilte in
de groote, weelderig ingerichte biblio
theek. Zij hadden geen kinderen en me
vrouw Tracey zag uit over de uitge
strekte bunders land, die zij geërfd had
van haar voorvaderen, met groot ven-
langen dat het oude landgoed niet zon
komen aan Humphry, den zoon van een
verren neef, maar aan haar eigen zoon.
De titel kwam nu aan Humphry toe,
daar had hij recht op en lames was zoo
edelmoedig geweest le besluiten dat do
bezitting, niet langer bezwaard door
schulden en hypotheken, bij hun dood
ook aan hem zou worden vermaakt!
Maar indien het landgoed aan een eigen
zoon had kunnen komen, wat zou dat
een vreugde geweest zijn.
„Humphry is heel slim en heel ver
standig," zei ze, „maar ik wou dat Jijj
mij niet altijd het gevoel gaf niet geheel
recht door zee te zijn en somtijds co-
medie te spelen. Ik wil volstrekt niet
onvriendelijk zijn, maar hij geefl mij dat
gevoel."
fWortit vervolgd)