MIDDELBURGSCHE COURANT,
Dinsdag
30 Mei.
lisaesiasi.
Uit Stad es Provincie.
J& 127
139° Jaargang
1916
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zen- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de cour&rft
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 een' per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
WT Advertenties vóór één uuf te bezorgen.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
WEGENS HEMELVAARTSDAG ZAL
DONDERDAG 1 JUNI DE MIDDELBURG
SCHE COURANT NIET VERSCHIJNEN
Ees goed woord voor de boeren>
We hadden reeds eenigen tijd eenige
cijfers uil de regeeringsstukken gereed
liggen om ze bij voorkomende gelegen
heid te gebruiken tegenover het onbe
suisde geschimp, vooral van stedelingen,
op de hebzuchtige boereu, die rijk wor
den ten koste van de bevolking. Wie!
vonden nu wal Wij wilden zeggen, zoo
goed uitgedrukt door een bij uitstek be
voegden, den heer IC. de Boer Czn., lid
der Eersle Kamer, dat we niet beter
bunnen doen dan hem allereerst in zijn
pleidooi aan hel woord te laten.
In de Vaderlander" had een polemiek
geslaan legen een door hem gegeven
beschouwing over de regeeringsbemoei-
ingen.
Hij komt nu in zijn antwoord er legen
op dat ieder door de boeren gesproken,
woordt wordt gebruikt als een bewijs te
meer voor de kortzichtigheid en hebzucht
der boeren, die maar niet willen begrij
pen, dat de buitengewone tijden buiten
gewone maatregelen vereischen en dat
ook van hen in het algemeen belang
opofferingen moeten worden gevraagd.
,,En toch heb ik, zoo gaat de heer De
Boer voort, het ten honderden uit ge
zegd, dat wij volstrekt geen principiëelen
strijd voeren tegen deze levensmiddelen-
politiek, overtuigd als wij zijn van de
noodzakelijkheid, maar alleen opkomen
tegen de misbruiken, waartoe die maat
regelen aanleiding geven. Wanneer u nu
zegt, dal wij in onze critiek billijk moeten
zijn, omdat geen regeling is le maken
■die die misbruiken geheel zal voorko
men, dan herbaalt u slechts wat ik voort
durend heb gezegd. En als wij dan toch
niettemin met kracht daartegen opko
men, dan is dat, omdat alleen daardoor
de dislribulie-commissiën althans tot
eenige waakzaamheid worden aange
spoord. Hield de landbouw zich daar
tegenover geheel stil, dan zou daarvan
hel eenige gevolg zijn, dat ,,de lekkage"
steeds grooler werd, en dat, zonder dat
de binnenlandsche consument daar iets
van profileerde, een steeds grooler deel
van de vrachten van zijn arbeid in ver
keerde zakken zal komen. Daarom, waar
de redacteur, strijden wij tegen die mis
bruiken en zullen wij voortgaan ze aan
de kaak le stellen.
Dat mijn toon daarbij wel eens wat
beflig is geweest, ilc zal hel niet ont
kennen, maar dat was hensch niet een'
jacht op applaus in landbouwvergade-
ringen, maar ccn uiting van een op
rechte verontwaardiging, over het feit,
dal het eerste woord van waardeering
nog moet worden gesproken tegenover
die landbouwbevolking, die, zij het dan
ook gedwongen, toch in deze dagen
aan de gemeenschap zulke groote dien
sten bewijst en dat met grooler lust
zou hebben gedaan, wanneer die waar
deering ook maar eenmaal ware geuit.
Wilt n dit ontkennen, wijs mij dan de
plaats, waai- het 'is gesproken of ge-,
schreven. In plaats daarvan hoorden wij
niets dan allerlei verhalen van fantasti
sche oorlogswinsten en hatelijke toe
spelingen op een gebrek aan gemeen
schapszin bij die bevolking, vooral' ge
uit door stedelingen, die het bewijs nog
moeten leveren, dat zij «die deugd met
meer succes beoefenen en die nog heel
wal zouden moeten afleeren, eer zij
ziel) tevreden zouden gevoelen in de
positie van dien sober levenden, hard
werkenden, kleinen boerenstand."
Wij willen deze opmerkingen nog aan
vullen met de cijfers die wij boven be
doelden.
Tri de Memorie van Toelichting tot de
aanvraag van 20 millioen voor de be
schikbaarstelling van levensmiddelen
worden ook uitvoerige tabellen gegeven
van de bedragen die tengevolge der re-
geeringsmaatregclen betreffende kaas,
groente, varkensvleesch, boter enz., aan
de verbruikers zijn ten goede gekomen.
Daarin worden naast eikaar gesteld de
marktprijs of wel de exportprijs dier ar
tikelen, benevens de prijs waarvoor een
hoeveelheid dierzelfde artikelen ter be
schikking der regeering werd gesteld Het
zijn de boeren geweest, die op die wijze
aan de consumenten 'goedkooper levens
middelen moesten verschaffen. En het
verschil in waarde tusschen het voor bin-
nonlandsch gebruik beschikbaar gestelde
en de waarde die deze hoeveelheid zou
hebben gehad als zij op de markt kon zijn
verkocht, loopt in bedragen veel hooger
dan de meeste stedelingen wel beseffen.
Zoo bedroeg het ve r s c h il-bedrag
voor lcaas, vau 1 Mei 1915 tot 30 April
1930 niet minder dan bijna 32.5 millioen
Voor groenten (peen, uien, rapen, kool,
boonen, vatgroenlen) was het verschil tus
schen exportprijs en distributie-bedrag
bijna 1.5 millioen.
Voor varkensvleesch en spek 1(5 mil;
lioen, voor boter f 12 millioen
Had de minister niet het recht om de
groote bereidwilligheid" te roemen van
van den producent waar de regepring
van hen eischte een „belangrijk deel"
der productie tegen matige prijzen voor
de voeding van bet Nederlandsche volk
beschikbaar te stellen
En is er niet alle reden om dal feit
en die bedragen wel in gedachten te
houden vóór men zich tol een algemeen
oordeel laat leiden door het hooren
van gevallen van boeren die werkelijk
builen gewone inkomsten hebben gehad
van den verkoop van hun producten''
Nog daargelaten dat er toch werke
lijk wel eenige rekening inoeL worden
gehouden met de hoogere bedrijfskosten
die ook de boeren moeten betalen, ter
wijl lang niet alle oorlogswinst op
landbouwproducten in den zak der boe
ren is gekomen, maar in tal van ge
vallen in dien van den Lusschenhande-
laar.
s
De heer De Boer besluit zijn artikel
mei eenige opmerkingen over de vraag
of na den oorlog de staat zich weer
vrijwillig van het nu betreden terrein zal
zal terugtrekken. Hij is daarover pessi
mistisch gestemd. Hij meent dat de
zeer groote meerderheid van de be
volking in de maatregelen niets abnor
maals vindt, en daardoor de rechtsop
vatting huldigt: dat de producten van
den nalionalen bodem zijn nationale
producten waarover het beschikkings
hij voorspelt al zou hij het zelf ook be
recht aan de gemeenschap toekomt. En
treuren, dal noodzakelijkheid zal be
staan voor het vormen van een agrari
sche 'partij, wanneer na den oorlog
getracht wordt die gewraakte rechts
opvatting in onze staatsrechterlijke ver
houdingen te verwerken of vast te leg
gen.
We kunnen dat pessimisme niet dee-
len Zoolang de oorlog duurt, en wel
licht nog korten tijd daarna, omdat de
toestanden wel niet dadelijk normaal
zullen zijn, ja zoolang zal wel op
landbouwgebied evenals op zooveel an
dere terreinen een abnormale regeling
gëwenscht en door iedereen goedger
keurd worden,
Maar we hebben te veel vertrouwen
in de nivelleerende uitwerking van het
wereldverkeer om niet te verwachten,
dal daarnfi van dergelijk diep ingrijpen
op het eigendomsrecht geen sprake meer
zal zijn.
'famfiroverzinht.
Tweede Kamer.
Zitting van Maaudag.
Het onderwerp dat de Kamer gister
aangesneden heeft, betreft een zaak die
van de grootste beteekenis kan worden
voor de opvoeding vim het toekomstig
geslachl, n 1 het U L O. en het M. V
L. O., anders gezegd het uitgebreid en
meer uitgebreid lager onderwijs.
Hel meest merkwaardige van dit on
derwijs is wel dal het zich heelemaal
niet in officieele bevoorrechting heeft
moge verheugen; dat het „ondanks ver-
'aarloozing uit zich zelf naar boven is
gekomen", zooals de heer Tvdeman her
innerde.
Dc heer Gerhard stelde ook nog
eens in het licht dat in 1899 rechts van
een subsidiëering niets wilde welen.
De hoer Lobman was toen van meening,
dat de M L. O-scholen zichzelf wel
konden bedruipen. Zij waren, op en top
standenscholen. In 1905, bij dc wijzi
ging van de subsidie-regeling werd in
grijpen nog-"niet noodig geoordeeld on
der het minis terie-Kuy per
Eerst bij het in 19iÓ doer Minister
Heemskerk- voorgestelde wet, bleek, dat
hel M. U. L. O. en het .U L. O een
geheel andere plaats in hel volksleven
zijn gaan innemen.
Maar men weet ook dat toen tevens
op de voorgestelde regeling een „bevrie
zing" werd toegepast, die haar inbaar
werking beperkte tot de toen bestaande
scholen oipfjal men niet, door het een
zijdige bevorderen dér onderwijsontwik
keling in een bepaalde richting (in die
var het M U. L. O en U. L. O en niet*
tegelijkertijd, in die van het M.. 0.)wilL
de vooruitloopen op het rapport der in-
ecnschakelingscommissie De terugwer
king van dat z.g „bevriezingsartikel" is
daarna een pa ir maten verlengd maar
daar er, mede tengevolge van de tijds
omstandigheden, vaak voorshands niets
kon komen van een geheele behandeling
der inecnschakelingsvoorstellen, heeft mi
nister Cort van der Linden nu al vast het
voorstel betreffende het U L. O. en M
l' L O. er 'maar uitgelicht.
Door die afzonderlijke regeling is
deze vorm van onderwijs losgemaakt
van de Lyceomonderwerpen Het kan op
zich zelf worden beoordeeld. Maar al
stelde de voorzitter voor om buiten de
bespreking ie sluiten liet rapport der
ineenschakelingscommissie7 het ligt voor
de hand dat iedereen bij de beoordee-
deeling van dit ontwerp van zelf reke
ning lioudl met dc gedane hervormings
voorstellen.
De sprekers van gisteren konden zich
allen in hoofdzaak inel het ontwerp
vereenigen, al hadeten zij opmerkingen
over onderdeelen. Het waren de hecrai
Tydeman, Otto, Gerhard en De Jong,
dus allen leden van links. Geprezen werd
door hen dat er hu een eind zal worden
gemaakt aan ergci'lijke misbruiken.
Uit hun redevoeringen willen we één
ding naar voren brengen, n 1. dat zij
allen aandrongen op wijziging der wet
in dien geest dat ook de kleinere scholen
geholpen kunnen worden.
De heer 011 o wees er op dat er
thans tal van bona fide U L O. en M.
LT. L. O. scholen zijn, die- niet in aan
merking komen voor rijkssubsidie en
dat zijn juist -de beste De verklaring
hiervan is, dat de wet geen paedago-
gische eischen stelt, maar alleen for-
meele eischen omtrent het aantal leer
lingen e. a Men denke aan een dorps
school ,die gesplitst wordt in een ge
wone lagere school en een M. V. L. O -
school met 30 leerlingen. Dan is !t aan
tal leerlingen van die school ie klein
ooi* rijkssubsidie.
De heer Gerhard heeft een amende
ment ingediend te dier zake.
Vandaag voortzetting van het debat.
DE ONGESTELDHEID VAN MINISTER
POSTUUM A
Op de schriftelijke vragen van het
Kamerlid Schaper heeft de Minister van
Binnenlandsche Zaken gisteren het vol
gende geantwoord
Hel laat zich aanzien, dat de Minister
van Landbouw, Nijverheid en Handel na
betrekkelijk korte rust de dagelijksche
leiding van zijn Departement weder zal
kunnen op zich nemen.
Hel landsbelang vordert niet de tijde
lijke vervanging van den Minister van
den Minister van Landbouw, Nijverheid
en Handel.
De algemecne leiding van het Departe
ment is toevertrouwd aan den secretaris
generaal, op den voet zooals zulks bij ver-
Loven der Departementshoofden gebrui
kelijk is.
Personen buiten het Departement
staande worden als deskundigen geraad
pleegd, doch van beslissenden invloed is
daarbij geen sprake.
STATENVERKIEZING
Op Maandag 12 Juni a.s. (2en Pink
sterdag) zal in het Schuttershof alhier
aanvangende des nam. half 'wee oen
landdag van de vrijzinnigen worden ge
houden met hel oog op de a.s. verkiezin
gen voor de Provinciale Staten.
Als sprekers zullen daarbij optreden,
mevr. Bergsma—Bergsma te Zoutelande,
de Kamerleden mr. E. E. van Raalte en
Th M. Ketelaar, en de heer T. H. Sieme-
ttftk te Goes.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De eerste Urgentie-Raad.
Leeuwarden is de eerste stad waar een
urgentie-raad voor vrouwenarbeid tijdens
mobilisatie lol stand kwam. Het gemeen
tebestuur verleent krachfigen steun, heeft
uitstekend gelegen lokaliteiten afgestaan,
welke van gemeentewege gemeubeld en
schoongehouden worden.
De inlichtingen, wat het aantal vrouwe
lijke hulpkrachten voor de gemeente-be
drijven, voor de scholen en voor de
post- en telegrafie betreft, zijn reeds
groolendeels ontvangen.
liet bestuur, dal evenals alle overige
uracil lie-raden, geheel zonder fondsen
werkt, werd reeds voor den aanvang zij
ner werkzaamheden, verblijd met een
gift van f 50 van de afdeeling „Tes-
selscbade".
0
St ij ging der vee p r ij zen.
Op de Amsterdamsche markt is gister
de prijs van het rundvleesch weder op-
geloopen lol f 1.28 per K.G., dit is slechts
2 cent onder den hoogsten prijs van de
zenuwachtige markt van 15 Mei.
Als oorzaak van deze nieuwe stijging
van de vee prijzen werd op de markt ge
noemd, het gerucht, dal toestemming zou
worden verleend voor de verzending van
vet vee naar België, voor de voorziening
der ziekenhuizen aldaar.
Het Hand. heeft onmiddellijk geïnfor
meerd, wat er van dit gerucht juist zou
kunnen zijn. Het bleek daarbij, dal er
geen enkel stuk vet vee over de grens
wordt gelaten, geen slachtkoe en geen
melkkoe. De vorige week werden uit Sas
van Gent 310 stuks verzonden voor de
Iw volhing van België en Noord-Frankrijk.
Dal was liet laatste, en thans kunnen al
leen nog kennelijk drachtige koeien en
jonge stieren worden uilgevoerd.
Op grond van deze mededeeling zou
men kunnen concludeeren, dat de prijs-
verhooging van het oogenblik uitsluitend
zou moeten worden toegeschreven aan
speculatieve overwegingen.
Tevergeefs vragen wij ons echter af,
zegt het Hand., welke dan wel de basis
is der haussiers?
Nederlandsch schip
opgebracht.
Wolff seint uit Einden-
liet Nederlandsche zeilschip Holland
is. wegens verdenking van spionnage door
een Duilsch oorlogschip opgebracht en
lol nader onderzoek te Borkum voor an
ker gelegd.
Uit Middelburg.
Het is lang vrij rustig geweest in
•erband met het ontslag der bedienden
van de firma E. II. Boasson en Co. al
hier.
Wellicht ook door de vergadering in
het Schuttershof, die le half negen be
ginnen zou, verzamelden zich gister
avond echter meer menschen legen
acht uur voor den winkel, dan anders
het geval' is, zoodat de politie meende lot
doorloopen te moeten aanmanen. Daar
op werden alle nieuwsgierigen naar de
verschillende straten, die op de Markt
uitkomen, gezonden. Hierbij hadden twee
aanhoudingen plaats. Ten eersle van den
oorzitler van de afdeeling van den Alge-
meenen Nederlandschen Handels- en
Kantoorbediendenbond, die liep Ie pos
ten. Toen ook hem werd aangezegd.
zich te verwijderen, deed bij het niet.
Hij werd naar het polilieburcau gebracht
maar spoedig weder in vrijheid gesteld
De tweede aanhouding betrof een. man,
die op herhaalde aanzeggingen van een
inspecteur om door te loopen toch bleef
staan. Hij werd op last van den com
missaris naar den wachtpost op de Markt
overgebracht en daar hij verzet pleegde,
tijdelijk in arrest gesteld
Tegen beide personen werd proces
verbaal opgemaakt wegens liet niet vol
doen aan het bevel van de politie era
tegen den tweeden ook nog wegens mis
handeling van twee agenten.
Van den laatst bedoelde (G. Bliek uit
Souburg) ontvingen wij echter een inge
zonden stuk, waarin hij zegt op de Markt
te wachten op twee dorpsgenooteu, toen
het bevel om achteruit te gaan werd
gegeven Hij schrijft dat dit hevel ook
door hem werd opgevolgd. Hij ontving
eenige duwen, en toen hij zei dat hij
loeh door liep, zou de commissaris hem
beetgepakt hebben, waarop enkele agen
ten toesnelden en hem op ruwe wijze
in arrest brachten. Hij beweert daar door
drie agenten, wier nummers hij noemt,
ergerlijk le zijn mishandeld en te zijn ge
fouilleerd; en voorts dat het bloed aan
de pink van een der agenten, flat aan
leiding was toi het proces-verbaal we
gens mishandeling, bloed was van z ij n
pols.
Waar deze inzender met zijn naam
deze zelfverdediging onderteekent, heb
ben wij gemeend de meedeeling van de
door hem genoemde feilen niet achter
wege te mogen laten, de verantwoorde
lijkheid daarvan geheel voor hem latend.
Bij de strafvervolging zal daarover wel
nader licht opgaan.
De Nederl. Bond voor Vrouwenkies
recht, afdeeling „Middelburg—Vlissin-
gen", zal een bijeenkomst houden op
Dinsdag 6 Juni a.s in bet Schuttershof
ie Middelburg, 's avonds ten 8 ure.
Spreeksters zijn mej Hubrechl uil Doorn
en mej. Staas uit Amsterdam. Mej II.
zal behandelen het onderwerp: „De
vrouw in Noorwegen"; mej. S. zal vra
gen, die haar gedaan worden, beantwoor
den en voordragen het gedicht van Henr.
Roland Hoist, getiteld „Gebroken kleu
ren".
0—
Uit Vlissingen.
-- De commandant van Vlissingen
heeft dc omwonenden van de batterij op
den Boulevard uitgenoodigd hun ven
sters op Vrijdag 2 Juni in verband met
le houden schietoefeningen open te hou
den, daar anders geen schadevergoeding
wordt gegeven
0
Uit Z ui d-Be ve 1 a nd.
In de Maandag le W o 1 f a ar t s dijk
gehouden poldervcrgaderingen werd na
vaststelling van de rekeningen en begroo
tingen het dijkgeschot bepaald, voor den
polder Dost Nienwland weer op f 6 50
per H A., voor den Heerenpolder op f 4.50
(25 cent minder dan 't vorig jaar); voor
het waterschap Oud-Wol [aartsdijk weer,
op f 33.50, voor het waterschap Wol-
faartsdijk op f 7.50 ,f 1 50 meer dan 't
vorig jaar.)
.Aan de N. V. Spoorweg Maatsch. Z.
Beveland werd door alle polders toezeg-j
ging gedaan van een subsidie tot de ge
vraagde bedragen, berekend op f 0.40
per HA der schot bare landen.
- In de Maandag te IIei n ken sz and
gehouden vergadering van ingelanden van
het waterschap 's lieer Arendskerke wer
den de rekening en "begrooting vastge
steld Het dijkgeschot werd bepaald op
f 12 per H A voor de schot bare- gronden
en op f 10 50 per II A. voor de vroouen
of f 2 per H A. meer dan in 1915 16
Aan de spoorwegmaatschappij Zuid-Be
veland werd het gevraagde bedrag toege
staan.
—De verplaatsing van den kommies te
water C J Bijnagte van Ilansweert
ir Rotterdam is ingetrokken, terwijl den
kommies te water D. Walraven te Balh
als standplaats is aangewezen De Kem
pen in plaats van Hans weert
Uit S chouwen-D ui veland
Bij de Maandag le Zïerikzee
gehouden verkiezing voor een lid van
den gemeenteraad verkregen de lieeren
P. M Pannv, candidaat der lib. kiesver.
292 ■stemmen"W kien Boer. candidaat der:
anti-rev. 1desver 322; J. Catshoek. S, D.
V P. 74, en C. L de Vos tot Nederveen
Cappel, candidaat van een griiep kiezers
94 stemmen.
Herstemming moet dus plaats hebben
tusschen den lib. candidaat Pannv en den
anti-rev. candidaat den Boer
In dc gemeente Oosterlandheer-
schen in circa 50 gezinnen de mazelen.
De ziekte is nog al van ernstigen aard.
De bewaarschool' is reeds gesloten.
0
Uit Tholen.
Te O ud-Vossemeer wrerd een-
vaartuig in de haven van den Hollare-
polder geladen met aardappelen, waar
voor dispensatie was gegeven tot 300
HL. T-oen evenwel bleek, dat dit cijfer
rerre overschreden was. werd het schip
aangehouden, maar den volgenden dag
weer vrijgesteld
o
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen O t).
Te Hontenisse vierde Zondag
het echtpaar Mangnus—Hendriks in de
wijk Schuddeheurs zijn gouden huwe
lijksfeest Er waren een 35tal eerebogen
opgericht. Des middags werd een op
tocht gehouden, waaraan oen dertigtal
gardes d'honneur deelnamen.
0
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen W. D.
Een soldaat, die Zondag meer dronk
dan goed voor hein was, wist niets beters
te doen dan in de werkplaats van A'.
v. d W. te IJzendïjke de ruiten stuk te
slaan. De belooningen voor zijn onge
vraagd optreden waren een stuk glas
in den pols, een hevige bloeding, een
verband van den dokter en een nacht vrif
logies buiten zijn kwartier.
