MIDDELBÜRGSCHE COURANT. 139* Jaargaoy 1916 Donderdag 13 April. FEUILLETON. Kameroverzicht. Jg 88 Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen. Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courant bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50 elke regel meer 20 cent. Reclames 40 een* per regel. Groote letters en randen naar de plaats die zij innemen, ggggp" Advertenties vóór één uur te bezorgen. Hst Yoorstel ter ijavrefliSlng, Het verzoeningsplan, op onderwijs gebied "is er dus, en het feit dat hel ver» scheen is een buitengewone overwinning voor mr. Corl van der Linden. Toen in de troonrede van 1913 werd aangekondigd dat de regeering. aan een staatscommissie wenschte op te dragen een onderzoek in hoever een algemeen bevredigende regeling mogelijk zou zijn ter zake van de subsidiëering van hel lager onderwijs, - toen was pr een oogcnblik van vrij algemeene verrassing; over dal denkbeeld. Slechts enkele maanden te voren had de felle verkiezingsstrijd gewoed, waarin allesbehalve van verzoeningsgezindheid gebleken was. Men had nog vóór zich de grondwetsvoorstellen van het Ministerie- Heemskerk, baseerend op 't rapport der door dit Kabinet benoemde staatscom missie. en welke voorstellen op onder wijsgebied dé strekking hadden om het bijzonder onderwijs regel le maken, en het openbaar onderwijs tot aanvullende uilzondering. Het verzet van links tegen die plannen was één der inzetten geweest van .de verkiezingen. Fn nu kwam Minister Corl van der Linden in eens mei dal denkbeeld van een verzoening Er is veel twijfel geopperd, en er werd zelfs onwil uitgesproken, vooral bij de anti-revolutionnairen. Maar Minister Gort van der Linden had goed gezien, dat in weerwil, en zelfs juist tengevolge van dien zoo, kort te vo ren gevoerde» strijd, het psychologisch moment was gekomen, om lot een oplos sing te komen. Hij heeft in de merkwaar dige debatten van het najaar van '13 de partijen welen te overtuigen van de nood zakelijkheid om nu eindelijk dien no.od- lottigen schoolstrijd uit onze politiek 'te ■verwijderen. Hij vond len slotte alle par tijen bereid mee le werken, zij 't ook de partij van dr. Kuyper slechts na veel tegenzin. v Ln den laatste» dag van dat jaar )je- noemde hij de commissie, waarin van alle partij-fraclies in de Tweede Kamer de ïeiders zitting kregen, benevens uit iedere partij een onderwijsspecialiteit. Dat uilschakelen der Eersle Kamerle den heeft dr Kuyper geducht gehiu; derd, maar hel resultaat van de lang durige beraadslagingen is toch geweest dat er een plan is ontworpen dat alle commissie-leden hebben onderteekend, behalve mr. Tydeman. Wat nu is verschenen is een verzoeningswerk. In haar rappor! zegt'de- commissie aan hei slot der algemeene meedeel i age :t, dat de vrucht barer besprekingen en onder handelingen de uilkomst is van de pogin gen om in het belang van hel onderwijs verschillende richtingen tot overeenstem ming te brengen. Het is dan ook niet te verwonderen, dat meer dan een der led -n bij hel een of ander onderdeel wensohen onvervuld, denkbeelden ter zijde gesHd, bedenkingen bestendigd ziet. Evenmin, dal onderwerpen ongeregeld zijn gebleven welke sommige leden, nu ingrijpende wij zigingen in de Lager-onderwijswel wor- den aangebracht, gaarne daarin op/ 'no men hadden gezien Om dezelfde vedia zal niet ieder der leden geacht kunnen worden met elk. onderdeel van elk der wetsontwerpen of van de toelichting daar op in te stemmen. Dit neemt niet weg, dat de Commissie in haar grootst mogelijke meerderheid lol eenstemmigheid over het geheel is geraakt De Commissie stond immers voor de vraag ,/hoe kan onder de tegenwoordige omstandigheden bij de bestaande uiteengaande opvattingen een einde worden gemaakt aan den staatkun digen schoolstrijd?" Deze vraag meent zij bevredigend te hebben beantwoord Hel besef, dat lang gedragen onrecht wordt weggenomen, de overtuiging dat samenwerking mogelijk wordt, welke het peil der volksontwikkeling snel doet stij gen, de verbetering, welke deze samen werking reeds blijkens de voorgestelde ontwerpen in uitzicht stelt, hel inzicht eindelijk dat een regeling, als thans wordt voorgesteld, door den loop der gebeurte nissen onvermijdelijk is geworden, zie daar verschillende, bij onderscheidene le den bestaande overwegingen, welke de Commissie doen aanbevelen deze voor stellen in hunnen ouderlingen samen hang lot wet te verheffen Heigrondwetsartikel. Wanneer we enkele omzettingen en redactioneels wijzigingen weglaten, dan brengt liet voorgestelde nieuwe grond wetsartikel de volgende nieuwigheden a. in plaats van „lager onderwijs" wordt er gesproken van „algemeen vor mend lager onderwijs"; b ingeivoegd worden twee nieuwe alinea's, luidend: 5. De eischen van de(f£*delijkheid, aan het geheel of ten dcele uil de openbare kas te bekostigen onder wijs te stellen, worden bij de wet geregeld, met inachtneming, voor zoover hel bijzonder ouderwijs be tref!van de vrijheid van richting. 6, Het bijzonder algemeen vor mend lager onderwijs, dat aan de b» de wet te stellen voorwaarden voi ded, wordt naar denzelfden maat staf als het openbaar onderwijs uit de openbare kas bekostigd. De wet stelt de voorwaarden vast, waarop voor het bijzonder algemeen vor mend middelbaar en voorbereidend hooger onderwijs bijdragen uil de openbare kas worden verleend. Dat laatste is dus de zooveel bespro ken grondwettige gelijkstelling, niet al leen van hel lager maar ook voor het middelbaar en voorbereidend hooger onderwijs. Maar wat voor de praktijk van méér beteekenis is dan deze algemeene regel, is het daarop volgende voorstel tol wijziging van de onder- w ij s w e t en dat de uitwerking bevat van het stel sel der commissie om de kosten van hel bijzonder alg. vormend lager onder wijs uit de openbare kassen naar den zei fden maatstaf te vergoeden als het overeenkomstig openbaar onderwijs, /.on der dat de vrijheid van richting, de op voedkundige zelfstandigheid van het bij zonder onderwijs aangetast wordt. We zullen Hak-onder de voornaamste der voorgeschreven regelen aanstippen Bouw en inrichting der scho len. Ten einde stichting van te kleine of niet werkelijk n'oodigc scholen te voor komen, worden van het adviseerend be stuur van een schoolvereeniging verlangd: ten eersle dat door handteekeningen van ouders of op andere wijze blijkt dal het aantal leerlingen zal bedragen in ge meenten boven 10,000 zielen minstens honderd; en kleinere gemeenten min stens veertig; ten tweede dat bij de gemeentekas een waarborgsom gestort wordt van 15 pet. der bouwkosten Krimpt later het getal leerlingen in lot beneden 2/a van hel getal, waarvoor de school gebauwd is, dan vervall een in de wet aangeduid gedeelte der waarborgsom aan de gemeente. Daalt hel cijfer toL be neden de helft of beneden 25 leerlingen, dan koml de waarborgsom geheel aan de gemeente en moet de bijzondere school hel gebouw ontruimen De jaarwedden van het onder wijzend personeel. Deze zullen in iedere geméén fe voor de openbare scholen en de uit die openbare kassen bekostigde bijzondere scholen gelijk zijn. De uitgaven deswege worden door het R ij k gedragen. Hel wetsontwerp gaal uit van de ge dachte, dat voorlaan niet de minima-wed den doch de normale wedden moe ten geregeld worden. Noch gemeente besturen, noch schoolbeoluren zullen dus van die wettelijke wedden mogen afwijken. De regeling der wedden nu is zoodanig ontworpen, dat aan gerecht vaardigde verlangens omtrent de salaris- verbetering, reeds meermalen geuit, wordt tegemoet gekomen. Zij bevat een naar gelang van deii levensstandaard voor ver schillende groepen van gemeenten of dee- ten van gemeenten uiteenloopende aan- vangswèdde met periodieke opklimming na het volbrengen van twee, vier, zes, acid {jen e|1 dertien dienstbaren. Hierbij komen verhoogingen voor het bezil van de hoofdakte en voof bijakten in vakken, welke aan de school onder wezen werden. Voor het hoofdschap komt daar voorts nog bij een eveneens naar gelang van den levensstandaard voor de verschillende groepen van gemeenten uiteenloopende bijslag De vrije woning oor hel hoofd en de tegemoetkoming in huishuur voor geauwde onderwijzers bo ven 28 jaar, zoomede de toeslagen vol gens de Toeslagwel van 1913 komen daartegenover te vervallen. Voor de ver deeling der gemeenten in groepen wordt rekening gehouden met de indeeling in klassen volgens de tabel, behoorende bij de wet op de personeele belasting. De overige exploitatie]; os ten worden, zoowel wat de openbare als wat de bijzondere scholen betreft, uit de ge meentekas bestreden. Als norm voor de vergoeding aan He bijzondere scholen geldt hetgeen men uit dezen hoofde aan de openbare scholen len koste legt. Onderwijsraad. Noodig wordt geacht dat een adviseerend college voor de zaken van het lager onderwijs worde ingesteld Zoodanig hoogstaand, geheel on- De Walvïsehrug. Een verhaaltje uit ouden t ij d van JOHAN C. W. JUUHL. Ujt hel Noorscli vertaald door M A Z. 6). En dus vond de opkooper, als 't op stuk van zaken kwam, hel voordeeliger zich aan Auslen te houden, al moest hij ook met geld en dikwijls met goed geld betalen. Het bracht winst,, op versche visch op te koopen, die leefde in de kaar totdat ze in Bergen op de marlet kwam, of krimp gesneden visch, die net jes was behandeld en niet slonk of door wormen half was opgegeten na een nacht in de boot le hebben overgelegen in den tijd van de heetste hondsdagen. En Austen was op zijn woord te ver trouwen. Hij hield zich niet op met op lichterij of bedrog. Daar had de opkoo per mooie ondervinding van Maar trof hel eens een enkelen keer, dat Auslen niets had gevangen, dan be hoefde de .„stadsvissclier", zoo noemde men den opkooper, bij niemand anders moeite te doen. Doch dit gebeurde zelden of nooit. In den winterdag, tegen dat de zvvdre stormen kwamen en de vloed op 't hoogst was, was hel wel vervelend, dat de vloer van Austen's huis onderliep, als 't weer op z'n ergst was. Austen en Adno lachten de eerste maal, toen dat voorkwam Ze kropen in bed, zoolan* hel vloed was, want zoo hoog als tot de onderlagen van hel ledikant kwam het water nooit. „Hoe vind je hel?" vroeg Austen, „O, 'eerlijk", zei Adno ,Ja, 'éérlijk", herhaalde Austen. De kal echter was nat geworden en zal met hoogen - rug te blazen en hel zoute water uit het vel le schudden. Maar ze hadden geen medelijden met het zwarte beest. Eén ding was er waarmee Auslen ge vaar liep voor den gek gehouden te wor- Want niemand is zonder gebreken inde- ze wereld, en Auslen was oiok niet geheel zonder zwakheid, al was het er een, die noch het lichaam noch de ziel schaadt. AJs de opkoöper hem een bont stuk papier liet zien, een etiket of een sluit- zegel zooals die gewoonlijk op flesschen en doozen zitten, dan kon het licht ge beuren, dat ér 'gang in den handel kwam'. En dan gebeurde liet ook wel, dat Austen zoo nauw niet meer keek en de visch te goedkoop gal' en nog wel g/caag een afhankelijk college, zal den Minister heb ben voor te lichten omtrent de maatre gelen, noodig ter verbetering van het lager onderwijs in hel algemeen Inzon derheid zou echter dit college ook zijn- aan te wijzen om ten aanzien van aller lei geschilpunten, welke bij de toepas sing van het stelsel der voorziening'in de kosten kunnen rijzen, de regeering of de colleges van (led Staten, in wier handen de beslissing wordt gelegd, van advies te dienen. Waar b orgen. —"De waarborgen voor de deugdelijkheid van het openbaai" onderwijs en hel uit de openbare kassen bekostigd bijzonder onderwijs zijn in dit wetsontwerp en dat heli-effende de op- leftfing van onderwijzers belangrijk ver sterkt. In de eerste plaats wordt voorgesteld de opleiding van de onderwijzers beier le verzorgen en de e i sc h e n van be kwaamheid om in de lagere scholen le mogen optreden a a nm e r k e 1 ij k te ve r z ware n. Daarnaast staat' hel voorstel lot een betere salarieering van hel onderwijzend personeel, hierboven toegelicht. In de derde plaats valt te wijzen op het optreden van den Onderwijsraad, welke als conseil de perfectionnement voor de zaken van het lager onderwijs zal werken. Ten opzichte van de houding van het schooltoezicht tegenover de bijzondere scholen is de tpssclienweg aan vaard, volgens welken de wel zelve dui delijk aangeeft de eischen, aan welke het leerplan heeft te voldoen, en de aan spraak op vergoeding op grond van on deugdelijkheid van het leerplan slechts dan verbeurd wordt, wanneer de Ondëh- wijsraad uitmaakt, dat hel ten opzichte van die wettelijke eischen te kort schiet De bewijslast wordt dus omgekeerd Het schoolbestuur behoeft niet, ter verkrijging van goedkeuring door hel schooltoezicht, de deugdelijkheid, vhn zijn leerplan aan te toonen, maar het schooltoezicht, zich be zwaard gevoelend, kan van den Onder wijsraad de uitspraak uitlokken, dat in derdaad hel overgelegde leerplan, als niet aan de wettelijke eischen voldoende, niet deugdelijk is De kosten. De gemeenten zullen, naar hel nieuwe stelsel, ontneven worden van alle uitgaven ten behoeve van de salarieering van onderwijzers. Zij zullen verder voor de bekostiging van het openbaar hevha- tingsonderwijs van hel Rijk eene bijdrage ontvangen, berekend naar een gulden in in plaats van naar dertig cents per lesuur. De schoolgelden voor de openbare en ook voor de Jnjzondere scholen komen in de gemeentekas. Tegenover deze baten slaan als hoogere uitgaven de kosten wegens rente en aflossing van geldleenin- gen aan te gaan voor den sclioolbouw voor de bijzondere scholen; het gemis van de bijdrage des Rijks van 25 pCl. in de bouwkosten van optsnbare scholen, de jnnrlijksche vergoeding van de exploitatie kosten dier bijzondere scholen en de ver goeding aan de schoolbesturen voor bij- vischje toegaf ook De gekleurde papieren waren Austen's schatteji. Op stille avonden, als hij in zijn huisje zal en de tafel bedekte met dal bonte moois, genoot hij de eenige feesturen, die zijn dagelijksch leven na het werken en 7,woegen opleverde De storm rameide het kleine huis, zoo dat het soms trilde op zijn grondvesten. De regen Sloeg tegen de ruiten, doch daar binnen snorde de kachel. En hel rook er naar turf en scherpe tabak. Maai' Aus ten had het naar zijn zin. Dan kon het zijn, dat er gloed kwam in zijn oogen, terwijl hij die gebloemde eti ketten tusschen de door hel water ge rimpelde, kromme vingers van zijn ver eelte f handen hield Ilij streel; iedere vouw en kreukel voorzichtig glad. En 'met zijn gezicht in de ernstigste plooi legde hij die bonte vodden uit over de tafel, al speelde hij geduldspel met een pak kaarten „Zijn ze niet prachtig!" riep hij, ter wijl hij stralend van genoegen naar den rijkdom op de tafel keek. papieren bedekten haar als een landkaart. En ze fonkelden in weelderige kleurenpracht, glanziger dan die van den regenboog „Fijn I" zei Adno, die over zijn schouder gebogen stond En haar hand streek zachtkens .over zonder herhalingsonderwijs in gemeenten welke aan het openbaar herhalingsonder wijs meer ten kosle leggen dan het Rijk deswege vergoedt. In hoeverre de ge meenten voordeel zullen hebben van het s'elsel dan wel daardoor voor zwaardere lasten worden gesteld, valt in het alge meen niet aan te geven. Elke gemeente zal dil voor zich zelve gemakkelijk kun nen becijferen. Voor het rijk komen in ile'eerste plaats de onderwijzerssalarissen waarvan het totaal geschal wordl op .38 millioen Hier tegenover vervallen de subsidies aan de gemeente- en bijzondere scholen vcor de jaarwedden, voor de kosten van srhoolbouw enz,, totaal 22 millioen. De meerdere kosten voor hel Rijk zul len dus bedragen 16 millioen. Onderwijzersjaarwedden. Voorgesteld wordt aan lederen onderwijzer aan een open bare lagere school wordl een vaste jaar wedde toegelegd. Die jaarwedde bedraagt voor een onderwijzer aan een school gelegen in een geraeenle of gedeelte ecner gemeente, behoorende tot de 7e, 8e of 9e klasse der tabel, bedoeld in art. 5 der wet tol regeling der personeele belasting met minder dan 2 dienstjaren f 600, en vervolgens tot vier diens'mren f700, lot zes f800; lot acht f900; fol tien f 1000, lol dertien f 1100; daarboven 1 1200, Onderwijzeressen gaan niet boven f 1000 Voor een gemeente of gedeelte cener gemeente, behoorende lol de vijfde of zesde klasse der tabel bedragen deze cij fers f650, f750, f 900, f 1025, f1150, f1275 en f1400 Voor een gemeente of gedeelte eencr gemeente, behoorende lot de 3e of 4e klasse der tabel, resp 1 675, £825. Ï975, f1125, f 1275, f 1425 en f 1550, Voor een gemeente of gedeelte ecner gemeente, behoorende, tot de le of 2e klasse der tabel resp. f700, f875, f 1050, f1225, f 1400, f 1575 en f 1700. i Dit overzicht, hoe beknopt ook, is reeds te lang geworden voor onze plaatsruimte. Wc moeten daarom nu afbreken, met de toevoeging dat er nog uitvoerige uiteen zettingen worden gedaan over de op 1 ei- ding der onderwijzersdat een geheel afzonderlijk wetsontwerp is gewijd aan hel b e w a a r s c h o o I o a d e r w ij s, en dal de heer Tydeman in een afzonder- Jijke nota zijn bezwaren tegen hel ontwor pen stelsel heeft uiteengezel. TweedeKa m er Zitting van Woensdag Wanneer men hel gevoel heeft dat een debat heel weinig praclische resultaten zal hebben; als er aldoor gesproken rdt over dingen die al honderd maal gezegd zijn, dan wordt de lust om zicli in de gehouden redevoeringen te verdiepen heel gering. En als men dan leest wat de „Neder lander" beweert, nl. dat de regeering ten aanzien van de Ouderdomsrente wel een Austens haar. En haar heldere oogen glinsterden van genot. En dan ginoj ze naar het hoekje van den haard en begon te spinnen. De lamp aan de zoldering gaf daar maar weinig licht Haar schijnsel viel meest op den man aan de tafel En een heel klein beetje walmde ze, Het blikken plaatje er boven was bijna geheel zwart er van geworden; pit en brander moesten reeds lang vernieuwd zijn Maar dat had telkens niet gekund, 't Is zoo gek da! oor alles geld noodig ïs. Adno liet haar spinnewiel snorren, ter wijl ze methaar heldere stem een weinig b everig in de hooge tonen zong; ,Loof, loof den 'eer, mijn ziel! mei allé (krachten, Vcréf zijn naam zoo groot, zoo 'eilfg te (achten Och, of nu al wat in mij is'em prees!.. Die mooie psalm vulde hel kleine huisje. En zoo kwam het, dat Auslen en zijn vrouw de gèlukkigslen waren onder de zon. Hun bestaan was soms krap genoeg - al leden zc nooit echt honger hun lapje grond scheen wel klein Maar Auslen was koning in zijn. rijk V. De zee brulde in brieschende woede. De storm zong een doodsbed en loeide en gierde langs al hel houtwerk van de hut op den Walvischrug, alsof alle duive len los waren in 't meest wilde spel Soms deed hij op eens een krachtaanval en rukte en schudde aan de hut, zoodal niet anders te wachten stond dan dal liet kleine armzalige huisje ver over het wa ter weggeslingerd zou worden. De sneeuw stoof in dichte witte vlok ken. Hel water achter de scheren was een grijze nevelzee En rondom de hut was niets te zien dan wit-wil. De sneeuw jacht en de vochtige mist benamen alle uitzicht. En het zeewater rees nu en dan schuimend hoog open danste klotsend over daken schoorsteen. Het sloeg met ge weld legen hel vensterglas, zoadat zij die in de hul waren ieder oogenblil; oen zilt stort bad konden krijgen midden in hun bed. Want in bed moesten zij liggen onder liet ergste weer De springvloed was ster ker dan ooit. Die maakte nu zelfs het slroo nat. waarop Austen en Adno lagen Maar die (wee waren toch niet bang, al was er de laatste 24 uur iu huis ook geen stukje elen meer Wanneer hel we der het onmogelijk maakte uit te varen, hadden zij het in dat opzicht een enke kolen keer kwaad. De ingelegde haring in de ton was ook op, en de aardappelen eveneens. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1916 | | pagina 1