MIDDELBURGSCHE COURANT.
159' Jaargang
Dinsdag
7 Maart.
Bun asu ai
Uit Stad en Provincie
.v; 36
1910
Heze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courant
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Adveitentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 een* per regel. Groote letters en rande*
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
IMMOREELE HANDEL.
fty» winkelier zond ons hel volgende
schrijven, dal we hier een in 'Loog loo-
pende plaats geven, omdat het een zaak
is, Idie werkelijk wel ernstig ter hal te mag
worden genomen
„Hel zal do meeste uwer lezers i
heken<1 zijn, met welke moeilijkheden de
cacaofabrikant tobt om zijn grondstoffen
Ie bekomen van hel buitenland. Deze
goederen, die geconsigneerd zijn aan de
Nederl Overzee Trust Maatsch. fN. O T.)"
worden alleen afgegeven onder de uit
drukkelijke verklaring, dat de daaruit ge
fabriceerde fabrikaten zijn voor b i u-
b e n landsch gebruik
Daar bij de verklaring een zeer groote
bankgarantie gcêiseht wordt (maar dit ge
troost uien zich, om de fabriek aan den
gang te houden en zijn verkregen debiet
te handhaven) spreekt liet van zélf, dat de
fabrikant den winkelier en den gros
sier bij aflevering denzelfdeu êïscli stelt
dien de N O. T hem stekte
Wat zien wij nu echter gebeurenZon
der blikken of biozen, zijn er in onze om
geving van die personen, die het zoo
aauw niet nemen Ze zenden een aantal
lieden rond, die bij den winkelier voor
de cacao, anders over de toonbank ver-
vcrkoclit voor f 2 10, nu laat bieden oen
som tol drie gulden toe, Zoo wordt Zee
land «fgeloopenmet massa's ziet men de
zendingen hier aankomen, van deze drie
kilo, van andere twintig kilo en meer. Al
les wordt dan in een magazijn opgeslagen
Bis den aankoop bij den. winkelier
wordt niet gesproken over N O. T voor
waarden, want als men 90 cent meer be
taal! dan den détailprijs, is dit niet noor
dig Ais cacao zonder N. O T. voor-
ïïBixdcn—5pgt>ko.:ht> worden ze nu naar
elders verkocht, als N O. T.-vrij oir.
later hls zoodanig het land te verlaten
I^at er nu maar een lieeL leger N. O
T -controleurs aan de grenzen slaan, en
zoek uit zoo'n gecompliceerde massa de
fraudeleuze maar eens uit'
Het regent dan ook orders bij de fa
brikanten en ik zag reeds gedrukte be
richtkaarten, waarin de fabrikanten be
richten niet ktttmen leveren wegens over
stelpende orders.
Zo gaal liet met de zoete reepen als
Kwatta, zoo gaat bet met peper, en zoo is
hel gegaan met de margarine.
Het slot van de rekening is, da' de
winkelier, <lie niet hieraan meedoet, geen
goederen kan bekomen, en daar de klein©
winkelier liever drie galden ontvangt voor
de waar als twee, is bet voor 't publiek ook
niet te bekomen dan voor hoogen prijs.
De gebruiker legt bier dus het loodje
Wordt bet geen lijd dat hieraan eens dc
aandacht wordt gegeven' Zuike perso
nen gaan maar vrij uit, zitten na zes da
gen hard werken om bij een te garen, den
zevenden dag in bun vaste bank uit te
blazen, om 's Maandags met dubbelen ar
beid aan bel zeer voordeelig zaakje ver
der te gaan, zich geenzins erover bekom
merende, da! zij het toch zijn, die door
den hoogen prijs dien zij besteden, den
winkelier verlokken een daad te verrich
ten die niet strookt met de belofte door
ben bïj den aankoop gedaan
alle goederen uil de kerk op Belgisch
grondgebied te mogen balen, zal worden
ingewilligd. De goederen zullen door)
Duitsche militairen uit de kerk gehaald
worden en aan den grensdraad aan Ne-
derlandsche eigenaars worden overge
geven.
o
Op de „Bandoeng'' gescholen
Naar de „N. R. Ct." verneemt, is in de
Middellandsche Zee, zonder voorafgaande
waarschuwing, door een duikboot van on
bekende nationaliteit,van een afstand1
van vjjf mijlen ongeveer, geschoten op
bel stoomschip „Bandoeng", dat op de
thuisreis van Indië was. Een paar red
dingsbooten en een luchtkoker van de
„Bandoeng" zijn geraakt
De Bandoeng1' is Zondag te Rotter
dam aangekomen
Maïs.
De minister van landbouw, nijverheid
en handel brengt in de Slaatsct ter ken
nis van belanghebbenden, dal voor de
maand April 1916 door de regeering een
zekere hoeveelheid mals beschikbaar
wo>-dt gesteld uilsluitend ten behoeve van
fabrikanten van maïsmeel en maïskoeken,
landbouwers en veehouders.
De aanvragen moeten 18 Maart zijn
ingekomen bij de lasthebliers der re
geering nl. of bij de commissie voor den
graanhandel te Amsterdam, of bij -bet ro-
milé van graanhandelaren te Rotterdam,
al naar gelang men de maïs bij voorkeur
te Amsterdam of te Rotterdam wenscht
te ionlvangen.
Nadere bijzonderheden beval Slaatscrt.
no 56
Kosteloos vervoer.
De directie der H IJ. S. M heeft
kosteloos vervoer over bare lijnen toe-
r. slaan ran zendingen, die ten behoeve
an in het buitenland aanwezige gewon
den en krijgsgevangenen verzonden zul
len worden door of aan het adres van de
vereeniging Internationaal Liefdewerk
voor gewonden en krijgsgevangenen in
Pen Haag.
U i l vo er v e r b o d e n.
Bij kon besluit is verboden de uitvoer
van kurk. zwavel en hennep met inbe
grip van Manillahennep
Gevlucht.
Gistermiddag om liali' vijf ontbraken
bij liet appèl in het Duitsche internee-
ringskamp niet minder dan 16 Duitsche
deserteurs Oogenblikkelijk werden alle
mogelijke maatregelen genomen om de
ontvluchten te achterhalen
Hedenmorgen vroeg zijn te Haarlem 12
der deserteurs aangehouden, terwijl er
bovendien te IJmuiden nog 2 zijn gevat.
.,DF TONG F. RADICALEN".
In aansluiting op een. bericht over
dft oprichting van een bond van jonge
vjjjziünige» in Nederland, kan nog wor
den meegedeeld, dat dc Vereeniging „De
longe Radicalen", zich, plaatsende op
democratisch standpunt, zal trachten een
bond (e vormen tusschen de jongere vrij
zinnigen in Nederland. Als leden zullen
kunnen toetreden alle jonge vrijzinnigen,
hetzij zij lid zijn van den ^rijz.-Deml
Bond of Liberale Unie, hetzij zij nog
Hiel aangesloten zijn. Verder zullen ook
vercenigingen zich kunnen 'aansluiten.
Reeds zijn van zoovele zijden adhaesie-
betuigingen ingekomen, dat de oprichting
verzekerd is. Do constituëereride verga
dering zal te Utrecht gehouden worden.
Vermoedelijk den 19en Maart a s. Het
secretariaat wordt waargenomen door den
heer W. H. van Ballegoyen de Jong,
ftorendnalschelaan 311, Veïp, die gaarne
meerdere sympathie-betuigingen in ont-
xaaxst zal nemen. (Vad.).
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Van de grens.
De Duitsche commandantuur heeft be
richt gezonden, dat het verzoek van hel
I> -K. 'kerkbestuur te Koe vracht om
Uit Middelburg
Door Gedeputeerde Stalen van Zee
land is in de plaatselijke commissie, be
doeld bij art. 86 der Ongevallenwet, ge
zeteld te Middelburg, benoemd de
heer M, van Winkelen, letterzetter te/
Middelburg, ter vervanging van den heer
\V. Wallek dien eervol ontslag was ver
leend.
De commissie voor hel liefdadigj-
licidsconcerl van Dinsdag 29 Februari jL
hei-fl hare laatste vergadering gehouden
Date* is met dankbaarheid melding ge
maakt van de medewerking, van zoo
velen builen de commissie, ook van za-
kenmenschen, ondervonden Tal van pro-
gramomslagen werden door Nederland-1
sche en Belgische autisten geheel belan
geloos geschilderd, programma's, tekst
boekjes, plakbiljetlen werden voor zeer
laag tarief gedrukt; bloemen werden ge
geven, planten, wandtapijten, karpetten,
eene piano, rekken voor de tcntoonstel-
lir g van programma's, gratis in gebruik
afgestaan; advertentiën tegen verlaagd
tarief geplaatst.
Dank zij die algemeene medewerking
is er een batig saldo gebleven van
f 055 20, waarvan de helft is afgedra
gen aan het plaatselijk steuncomité athier
en dc andere (helft ter beschikking is ge
steld van de commissie, die gelden in
zamelt voor de Belgische krijgsgevange
nen
Dc huldiging van den ridder der
Leopoldsorde, den heer Leopold van
Diest, is gisterenmiddag .voortgezel in de
Belgische leeszaal „Concordia" op het
Koorkerkhof. Döor den voorzitter der
Leeszaal, den heer Tschoffon, cn baron
Arcnts de Beer Leghorn werd de geridder
de "fiér rijtuig van zijn woning iu dc Win-
tersfraat gehaald en binnen geleid iu de
feestelijk versierde zaal, welke geheel
gevuld was met leden der Belgische ko
lonie alhier. Hij werd daar toegesproken
door de neoren Tschoffen, De Monie,
commissaris der leeszaal, De Moor, be
stuurslid van den Belgischen herdenkings-
bond. Van Kerckhnven, voorzitter van
de afdeeling Vlissingen Middelburg, en
Joh. Demaegt.
Hel treffendst»! oogenblik was echter
toen een jeugdig Vlaamscli meisje naar
oren trad en in welgekozen woorden
namens de kinderen, wier vader aan het
front staal, een bloemenhulde aan den
held aanbood, terwijl een andere jonge
dame een „Honnetur au Chevalier", een
Fransche opdracht, in versvorm' voorlas.
Een der aanwezige Nederlandsche hee-
ren sprak namens zijn aanwezige land-
genooten eenige woorden van hartelijken
gehikwenscb
De heer Van Diest sprak herhaalde
lijk zijn dank uil voor de tot hem ge
sproken woorden, voor de fraaie gou
den dasspeld, hem door de leeszaal aan
geboden. voor de bloemenhulde en voor
he! door een "buacr stadgenooteu, den
heer W den Boer) met hel portret van
koning Albert versierde programma De
heer Tschoffen sloot het samenzijn met
dank aan allen voor hun aanwezigheid
on ook aan de vertegenwoordigers der
Hollandsche pers. De verschillende toe
spraken werden door zang afgewisseld.
In de gisterenavond gehouden ver
gadering van de It.-K. middeustandsver-
eeniging .,De Hanze" alhier, werden
de jaarverslagen van secretaris en pen
ningmeester goedgekeurd.
Dc heeren J.>T\ A, Machgeels cn J.
Remmer werden als bestuurslid herkozen.
De correspondent van de credistbank
kon mededeelen, dat de afdeeling van de
bank zich in een gestadigen bloei mag
'erbeugen en dal in het eerste jaar de
omzet reeds ongeveer F 100,000 bedroeg.
Uit .Vlissingen.
Zondagmorgen viel een 17-jarige
schepeling, zekere S., van een van Hr
Ms oorlogsschepen te Vlissingen van
het dek in, een naast het schip liggende
sloep en bekwam schedelbreuk
In hel SI Josephziekenhuis is hij gis
teren overleden
- De gisteren tc Vlissingen ge
houden watersnoodcollecte heeft t' 1205
opgebracht
15e postconductcur v. d. Muit
Vlissingen, die verleden week werd
aangehouden aIs verdacht van verduis
tering is uit de voórloopige hechtenis
ontslagen
Ook de mailboot „Koningin Wilhei-
raina" van dc. Mij Zeeland zal naar Rot
terdam vertrekken om ie dokken
o
Uit Tholen.
In de Maandag, gehouden vergade
ring van den gemeenteraad te Stave-
nisse werd, voor zooveel noodig, con
cessie verleend voor het leggen van bui
ten behoeve der waterleiding door
wegen, niet vallende onder hel reglement
op de wegén en Voetpaden.
Benoemd werd als gemachtigde voor
de vergadering van aandeelhouders, be
treffende de waterleiding voor het eiland
Tholen, de heer C. L. Dorst.
Ju zake de locaalspoorplannen werd
besloten, in verband met de tijdsomstan
digheden, deze aan te honden
Ook werd nog besloten het gemeente
huis telefonisch aan te sluiten. Na vast
stelling van hel kohier hondenbelasting
ging dc raad in geheime zitting over tot
het behandelen van den lioofdelijken om
slag.
Ms correspondent der intercom
munale arbeidsbemiddeling voor de ge
meente 8} Maartensdijk is met 'in
gang van 1 Maart j.l. aangewezen de
lieer J J Polderman.
-o
Uil Zeeuwsch-Vlaaaderen "Wl D.
Zaterdag had te Schoondijke
de eerste oefening plaats van de aldaar
gevormde; Iransporlcolomio] Onder leiding
van dr. Bijslerveld, reserve-officier van
gezondheid, werd te 3 uur begonnen
met de oefening. Een twintigtal soldaten
werden op afstanden van soms meer
dan een uur gaans geplaatst, waarna de
leden der colonne met daartoe ingerich
te boerenwagens, fietsrek en rijwielbran-
cards de patiënten gingen zoeken. In
vlug tijdsverloop waren de zieken aange
bracht cn sommigen naar de noodzieken-
inriciit r-g, gevestigd in de school, ge-
bracli'anderen in waggons geladen enz.
De oeffcnirg werd bijgewoond door den
majoor-commandant en officieren.
Volle tevredenheid werd betuigd ove
hel gepresteerde, de noodziekeninrichting
was p. ra'keurig ingericht.
Lei' talrijk publiek woonde de oefening
bij. Tegenover hel feit, dat sommigen het
txlang cicr oefening niet schenen te be
grijpen, kan het lot troost aan de deelne
mers strekkon dal waardeering van velen
niet was uitgesloten.
Werden in denlaatsten tijd le Slu i s
bij dezen of genen eens enkele kippen of
konijnen ontvreemd, in de afgeloopeni
week zijn de dieven op grooler schaal
aan 't werk geweest. Bij een landbouwer
zijn een groot aantal kippen, ruim hon
derd, vermisL, terwijl bij een ander de
konijnen het moesten ontgelden Bij dezen
laatsten diefstal heeft nog "éen scher
mutseling plaats gehad tusschen bewoners
der hoeve en de dieven
V RIJ/INNIG-DEMOCRATISCHE
GEMEENTE-POLITIEK.
In liet Schuttershof alhier werd
Zaterdagmiddag een vergadering gehou
den waartoe waren uitgenoodigd vrij
zinnige gemeenteraadsleden en burgc
meesters in Zeeland, en waarin de hoer
A Roest Crollius te 's-Gravenhage, sccrc-
:aris der Vereeniging van Vrijzinnig-
Democratische gemeenteraadsleden in Ne
derland. een Overzicht gaf van hetgeen
Vrijz -Dem. op het gebied der ge
meentepolitiek voorstaan.
Daar de lieer lierman Snijders, voor
zitter der Vrijz-Dera. kiesvereeniging,
erhinderd was de vergadering bij te
wonen, werd de vergadering geopend
door den heer mr J. Adriaanse, vice-
voOrziller der kies vereeniging, die tien
spreker bij de aanwezigen 'nleidde
Tiet doel der vereeniging van V.-D.
aadsleden is alleen het bestuur der
gemeenten in Vrijz.-Dem. richting te her
vormen.
Hel gemeenteprogram legt den plicht
op in te grijpen als dil noodig is in het
lang der burgers. Het politiek geweien
legt de verplichting op, bij ieder voorstel
de vraag te stellen of de belangen cn
■.rillen van minderbedeelden niet getrof
fen worden. De politiek, ook der Vrijz.-
Dem verandert naar omstandigheden,
eWïdnt men steeds voor nieuwe vraag
stukken komt te staan, maar de begin
selen blijven onveranderd
Een der oorzaken van verandering der
omstandigheden is de groote trek van de
plattelands-bevolking naar de groote sle
den de groote omvang daarvan werd
door spreker met tal van cijfers aange
toond
De sociaal-daadwerkelijke arbeid der
gemeente is te verdeelen in drie hoofd-
jroepen, nl. het economisch belang der
ingezetenen; de hygiëne en de ontwikke
ling der burgers.
Fen der voornaamste vraagstukken is
dal der volkshuisvesting, daar de goede
woning groeten invloed heeft op het wo
rn der bewoners, terwijl het sterfte
cijfer er door verlaagd wordt Slechte
behuisdheid werkt slecht op den arbeider
zijn gezin; het verhoogt hel aantal
armen, dat ten laste der gemeenschap
komt. Door het tol stand komen van de
Woningwet iu 1901 is hel wettelijk mo
gelijk geworden de woningen onbewoon
baar te verklaren en dit geschiedde reeds
met 10.000 woningen, maar toch steeds
blijft liet woningvraagstuk alle aandacht
vragen. De vraag rijst, hoe de gemeente
krui 'voorzien in de behoefte aan goede
weningen, die de volkskracht zullen be
verderen. Ten eerste moeten de gemeen
ten zelf het onderzoek der woningtoe
standen besturen; de gezondheidscom
missies moeten controleerend optre
den Kleine gemeenten kunnen len dezen
opzichte samenwerken, door een ge
meenschappelijk ambtenaar voor deze
materie aan te stellen.
Is in een gemeente het aantal leeg
staande woningen minder dan 3 o/0, dan
is hel tijd om in te grijpen. Dit kan ge
schieden door het beschikbaar stellen
van terrein, door ontheffing (e veriteenen
van sommige bepalingen der bouwver
ordeningen, door onteigening, door het
I verstrekken vap voorschotten of het ga
randeeren van rente en aflossing. Een
I afzonderlijke woningdienst dient dit alle
maal te regelen.
ïnist in deze abnormale tijden is het
houwen van woningen door de gemeen
ten noodzakelijk; dit is een sociale plicht
Als vanzelf kwam spr nu op de grond-
politiek en meende dat de gemeente zoo
veel mogelijk grond in eigendom moet
zien te krijgen en dal zij een afzonderlijk
grondbedrijf moet instellen. Men regelt
dan den prijs en kan voor een goede
bebouwing zorgen
Om daarop echter voldoenden invloed
te hebben, is het uitgeven in erfpacht
verre te verkiezen boven verkoop van
gemeentegrond; dit ook omdat men da*
toch na zekeren tijd weder de beschik
king over den grond heeft. Waar sommige
hypotheekbanken geen geld geven op
gebouwen, die op erfpachtsgrondeu staan
kan een gemeentelijke hypotheekbank
groote diensten bewijzen
Spr kwam nu Lot bespreking der ge
meentebedrijven. Hel geven van monopo
lie aan particulieren voor een bepaald
bedrijf zou dan alleen te verdedigen zijn,
als de belangen der particulieren niet
in strijd waren met die van hel algemeen,
maar dit is niet denkbaar en daarom
moet de gemeente zelve de bedrijven tol
zich nemen. Winst moet niet het doe!
zijn. ook al loopt ieder bedrijf op winst
uil. Hel aantal bedrijven dat door de
gemeenten wordt geëxploiteerd, zal steeds
toenemen naarmate de gemeenten meer
voor haar sociale laak berekend worden.
Spi ontkent, dat de winst uit gemeente
bedrijven een verkapte belasting is Het
doet moet zijn, het leveren van gas, wa
ter enz. enz. tegen zoo voordeelig mo
gelijke prijzen, en dit lean door, zooals
in hel buitenland geschiedt, den prijs
progressief te maken en niet zooals nu
hel munlgas nog duurder te doen zijn.
dan hel gas over den gewonen meter
Ri Den Haag stelt men den ontsmet-
lingsdienst voor niets ter beschikking
mr de laagste-"'Tköpiens, jip war hcu-
re ook nog tegen verschillende prijzen.
De gemeentelijke trammen hebben goed-
koope vroegrillen
De arbeidsvoorwaarden moeten bij de
bedrijven zóó zijn, dat staking voorkomen
wordt- ook moei de rechtspositie van
ne betrokkenen geregeld zijn, eveDals
voor losse arbeiders, en wel degelijk ook
voor de politie
Na een korte pauze behandelde spr.
hel onderwijs Op dit gebied is de arbeid
van de gemeenten ha ast onbegrensd
vooral moet zij niet blijven stilstaan bij
liet gewoon lager onderwijs, maar wel
degelijk zich uitstrekken toi _M l' L O
en herhalingsonderwijl voor allen Gelijke
on! wïkkelings voorwaarden voor allen is
een eerste eisch. Bewaarscholen, kiuder-
hewaarplaalsen, kindervoeding en klee
ding, lichamelijke opvoeding, rookverbod,
dil alles behoort tot de 'aak der gemeen
ten in het belang der volksontwikkeling
c-n opvoeding, die daarbij hebben te wa
ken voor goede salariëering der onder
wijzers en voor progressie in de schoel-
geklheffing
Voor de bevordering der hygiëne zijn
noooig slachthuizen, waschinrich.ILogen
reinigings- en ontsmeltingsdiensl, volks
hadhuizen, reine marktplaatsen, keurings
diensten, enz. Verder dient ter hand te
wi rden genomen bestrijding van hel al
coholisme, van de tuberculose; er moe
ten zijn goede ziekenhuizen, ook ten
palllélande, wijkverpleging, eerste hulp
bij ongelukken, en, zoo mogelijk, ook
gelegenheid tot lijkverbranding
Ook de middenstand heeft recht op den
.-leun der gemeenten, liet sterftecijfer in
dien stand is groot, vooral van kinderen
onder het jaar De middenstand wordt
gedrukt tusschen groot-kapitaal en ar bei
der en is toch een onmisbare schakel
tusschen producent en verbruiker. Een
sluitingsuur is n mdig voor rust en ver
meerdering van vakkennis Beperking van
de arbeidsvrijheid is in deze ten volle
gerechtvaardigd, omdat het is in het be
lang van den winkelier en zijn personeel.
De oneerlijke concurrentie moet worden
tegengegaan, hypotheekbanken voor den
middenstand, credietbanken moeten wor
den opgericht. Spr hoopt, 'dat het ri
sico dat de gemeenten thans voor hun
rekening nemen, zal blijven bestaan.
Ook het verzekeringsbedrijf ligt op
den weg, zoo noodig met herverzekering.
Thans gaan de voordeden van een goede
brandweer naar de groöte maatschap
pijen, terwijl de gemeente de onkosten
betaalt.
Dc bestrijding der werkeloosheid is
niet alleen een taak van het rijk, maan
ook van de gemeenten, zoo noodig moet
het rijk de gemeenten dwingen tot bij-
storling. Kleine gemeenten moeten de
maatregelen trachten te nemen door sa
menwerking.
Ter slotte besprak de heer Roest de
