MIDDELBURGSCHE COURANT.
I59e Jaargang
Donderdag
17 Februari.
Kameroverzicht.
Uit Stad en Provinets.
JVs 40
1910
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courant
bezorgd krijgeïi door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Advertentiën S 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 eenper regel. Groote letters en rande*
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Tweede Kamer.
-Zitting van Woensdag.
De algemeene beraadslagingen over het
redswclje zijn uu toch afgeloopen gis
terochtend liet antwoord van den Minister
en gistermiddag de replieken
Hel eerste was van vrij veel belang, de
replieken waren als gewoonlijk grooten-
deels herhalingen.
Minister O r t had zekerheidshalve
zijn rede op papier gesteld, maar door
zijp vrije voordracht was dit geen beletsel
voor hel maken van een göcden indruk
op de toehoorders.
Drie dingen zijn uil die rede speciaal
aan te slippeh
de bereidwilligheid tot overweging van
de amendementen;
de feilen die aantoonen'höe noodzake
lijk een beëindiging van den lieerschen-
den toestand is,
en de uit het buitenland aangehaalde
voorbeelden ter a&nlopning dat de geop
perde bezwaren in de praktijk zeer over
dreven zullen blijken-
Ten opzichte van het eerste punt con
stateerde de Minister, dat bij vele leden
van links de wensch bestaat om aan de
bezwaren van rechts tegemoet te komen.
Ook bij spreker bestaat die wensch, en
tegenover elk amendement, waarlegen
geen technische bezwaren bestaan, zal
hij een tegemoetkomende houding aanne
men, omdat bet ook zijn verlangen is, dat
dit ontwerp met een zoo groot mogelijke
meerderheid tol wet wordt verheven
Op de verschillende amendementen
kon hij natuurlijk thans niet nader ingaan.
Ten opzichte van de gebleken fei
ten deelde de Minister mee, dat in de
laatste anderhalf jaar, na het bekende
arr-st van den IJ pogen Raad de nood
toestand zich lieeft doen gevoelen 65
maal in strafzaken en ongeveer 10 maal
bij ambtseeden, nl bij landweermannen,,
die tot onbezoldigd veldwachter werden
benoemd. Een 10-tal bezwaren deden
zich voor bij den successie-eed, en en
kele gevallen bij het aanvaarden eener
voogdij of toeziende voogdij.
4 Maar bovendien zijn er zeer vele ge
vallen, waarin de eed wordt Afgelegd
in strijd met de beteekenis, daaraan na
iiet arrest van den Hoogen "Raad toe
gekend. Het gevaar dreigt daarbij, dat
een vonnis later kan worden vernietigd
Verschillende malen kwam het voor. dat
o«men door menschen werden afgelegd,
zonder dat vooraf werd onderzocht, of
dezen wel mochten worden geboord.
Soms wordt getracht de menschen langs
minnelijken weg er toe te brengen den
eed af te leggen. Het is voorgekomen,
dat een man tot de Doopsgezinde Kerk
is toegetreden om daardoor den voort
gang eener zaait mogelijk te maken Wat
moet men van zulk een toestand denken 9
Voor de ervaring in het buitenland
wees de Minister speciaal op Zwitserland,
waar in vele kantons de eed geheel is
afgeschaft, in andere kantons Destaat
voor sommige gevallen nog de eed; in
weer andere wordt de eed slechts dan
geëischl indien een der partijen het ver
zoekt
De ervaring daar leert nu. dat de
vrijheid om de belofte af te leggen, niet
ïeidl tol vervanging van den eed dooi
de beloftedat men er daar- nooit van
hoort dat er een consciëntiebezwaar te
gen den eed is omdat de staat vrijheid
laat; en eindelijk dat de decisoire" eed
geen bezwaren oplevert.
Ook in Engeland, waar een regeling
geldt zooals die nu hier wordt voorge
steld. is de ervaring zeer gunstig, en
zijn geen gevallen voorgekomen dat men
twijfelde aan de oprechtheid der kenbaar
gemaakte gemoedsbezwaren.
Uit dp replieken alleen -dit: dat de
Minister verklaarde zich niet te ver
zetten tegen verandering van het woord
gemoedsbezwaren in gewetensbezwaren
En voorts dient gemeld, dat de heer
L o h m a n in een welsprekend woord nog
eens voor het wetsontwerp in de bres
sprong.
NEDERLAND EX DE OORLOG.
V e r b 1 ij f ontzegd.
Dooi- den vice-adnuraal, commandant
in Zeeland is aau de navolgende per
sonen wegens hel drijven van smokkel
handel of het daarbij betrokken zijn, hel
verblijf in zijn ambtsgebied ontzegd
Adolf van Hoeij, geboren 29 Juli 1868
te Kemseke B wonende te Glinge B.)
verblijf houdende le Glinge NPetrus
Strüijlaert, geboren 25 December 1871
te Hinge B wonende aldaar, verblijf
houdende le Clinge N.), van beroep land
bouwer; Charles Ludovicus Daalman,
geboren te Graauw den 2fen Juli 1877,
wonende aldaar; Ludovicus Theodorus
Boone, geboren (e Hulst den 22 Febru
ari 1881, wonende le Graauw Schelf-
linulshoek; Gamiel van Boven, geboren
te Clinge Z den 16 Augustus 1888,
wonende aldaar; Franciscus Petrus Roe-
lands, geboren te Graauw den 21 Juli
1890, wonende aldaar liet Jagertje);
Edmond Verduimen, geboren le Nieuw
Namen den 9 April 1877; Petrus van de
Vijver, geboren to Graauw den "23 Janu
ari 1892, wonende aldaar; Maurice Char
les van Loo, geboren te Oostende den
22 April 1881, wonende te Gent, thans
verblijf houdende te Sas van Gen' Ed
mond de Vos, geboren le Exaarde B
den 30 Maart 1886, wonende te Moer-
beke B tlians verblijvende te Koe
wacht Karnemelkpoider.
De „Ban d oeng'
De „Bandoeng" heeft, naar de „N; R.
Crt meldt, een kostbare lading O m. is
voor ongeveer een miilioeu gulden
Delitabak aan boord
Hel is niet met zekerheid je zeggen,
of dc geheele lading bij Nederlandsche
assuradeuren is gedekt Een zeer groot
gedeelte is verzekerd
e g e s t r a n d c Eng e Ischo d u i k-
boot „H 6".
Naar hel „L. N'wsblverneemt, is
de schelpenzuiger er thans in geslaagd
de onlangs gestrande Engelsche duikboot
meer vlot te krijgen. Echter is ze aan
alle kanlen nog door zand omgeven
weT^vau hetgeen er' gebeurd zou zijn
als koning Albert en zijn Ministers een
werkelijk hun. huid Ier beschikking bad
den gesteld van de uil het noorden op
Frankrijk aanrukkende Duitsche leger
korpsen 7
liet allerergste lijkt den schrijver, dat
h* Kuyper niet inziet, welke hoogst
erderfelijke les hij op deze wijze uil-
deel! aan de Vorsten en ministers van
kleine Staten, ook aan die van ons eigen
land
Men denkë zich in, dal dr Kuyper in
1914 aan hel bewind ware geweest, of
dal wij een Hegcering hadden gehad, die
onder zijn invloed sload. Gesteld dan
dat de Duitsche Regeering had verzocht,
met haar leger door ons land te mogen
trekken, om van onze havens uit En
geland te beletten de Noordzeekust als
landingsplaats le gebruiken, ofwel dal
Engeland er het eersle bij ware geweest
om een vrijen tocht over de Schelde
ai le vragen, ten einde Antwerpen te
bereiken met een groot eskader ter be-
icherming eener landing aldaar Gesteld
dat dr. Kuyper, die over zoo'n aanbod
ol „verzoek" le b'éSfissen zou hebben ge
had ..onder protest" hei een of het an
der maar had begaan, onder beding van
geldelijke schadevergoeding" en Ne
derland had daartoe zeker de vrijheid,
mdat het aan geen neutraliteits-iractaat
gebonden is) wat zou er van ons terecht
zijn gekomen op dit dogenblik'?
larlbourough komt nooit weerom, hel
Departement van Bjnnenlandsclie Zaken
ziel hein niet Aveer, Wij zijn het gevaar
an zijn regiem ontkomen. Gestraft zijn
wij er niet meedal hadden wij dan
(och ook niet verdiend'
Mr. TREUR.
AVer de Nederlander verneemt is mr
Treub, aanstonds na zijn aftreden als mi
nister van financiën, benoemd tot direc
teur der Mij. voor Zekerheidstelling van
Ambtenaren te Amsterdam
UIT DE PERS.
Een katholiek oordeel
over dr. Kuyper.
Hel is werkelijk met reden, dat de
-k. „N. Zeeuwsche Crt v an een „merk
waardig artikel" spreekt, doelend op een
door haar overgenomen artikel uil „Het
Dompertje van den Ouden Valentijn". Het
is getiteld „Ontkomen Gevaar", cn be
at een uiteenzetting van wat ons op in
ternationaal gebied te wachten zou zijn
geweest als. dr Kuyper de laatste
jaren aan 't bewind was geweest, of in-
loed op dat bewind had kunnen heb
ben.
Wij hehben, zegt de schrijver, bij den
oorlog den leider der Anti-revolutionnaire
partij een positie zien innemen, die ve
len zijner beste vrienden moet hebben
bedroefd, maar die bij hen, welke tij
dens zijn Ministerschap zijn buitenland-
sche staatkunde wantrouwden, voet moet
hebben gegeven aan hun opvattingen, dat
daarbij iets niet in den haak was.
Dat dr Kuyper tijdens den oorlog zijn
pro-Duitsche gezindheid onverholen in
„De Standaard" aan den dag heeft ge
legd, acht de schrijver volkomen in den
haak,
Hel is. echter voor hem een reden lot
blijdschap en voor geheel ons volk mag
liet dit zijn, dat ons volk volgens de mee
ning van Frederik den Groote, in deze
dagen niet gestraft is geworden met liet
regiem van een schrijver als deze philo-
sopheerende dagblad-politicus.
Hij haalt o a aan wat dc- ICuyper in
Do Standaard" van 2 December schreef,
na herhaaldelijk den overval van België
te hebben vergoelijkt op de wijze zoo
als men dit nog steeds in Duitschland
pleegt te doen
..liad België, onder protest, de Duit-
■chc tfoepen eenvoudig doorgelaten, on
der beding van geldelijke schadevergoe
ding, er zou van België geen haar ge
deerd zijn ën niet onvermoedelijk zou
de Furopeéschc oorlog reeds voor maan
den zijn eind hebben bereikt".
Dr Kuyper ziel daarbij even overliet
hoofd, dat België, niet het oog op zijn
gewaarborgde onzijdigheid, geen enkel
leger mocht doorlaten en dat "hel ook
doavop zijn defensie bad gericht Maar
welk een fantastische voorstelling maakt
deze op velerlei gebied zoo scherpzin
nige- Staatsman (thans gelukkig in ruste
en ik hoop van harte voor goed) zich
Aangekomen werd een voorstel lot toe
treding tot de Nederl vereeuiging tot
verbetering van hel volkscrediet
Aan hel veertigste jaarverslag nntleo
n"ii wij voorts hel volgende
Het ledeulal bedroeg op 31 Dcc 191
112. Het saldo der kapitaalrekening was
06 57, dat van het reservefonds he
droeg f 2852.19
Do rekening der spaarders loonde op
1 Jan 1915 een saldo aan van f 3396.%
werd ingebracht f 2239 82 en aan
rente f 67 59 bijgeschreven, te zamen
16201 27'' f 2261.37® werd terug be
taald, zoodal deze rekening sluit met
f 3942 90 op 89 boekjes uitstaande
Aan rente op spaargelden werd
f 16 81® uitbetaald
De voorschotrekening geeft de volg m
de cijfers
f 14610 moest nog over 1911 ontvangen
worden, f 21190 werd in dit boekjaar
in 101 posten uitgezet; f 35800 heiiep
dus dc geheele voorschotrekening f 22910
verd daarop afgelost, zoodat f i2890 iet
bedrag der 61 onafgeloste vorderingen
uitmaakt
De vereeniging ontving voor de in liet
boekjaar 1915 verleende, voorschotten
aan rente f 774 72 De gereserveerde
renle voor den dienst 1915 bedroeg
f 357 18
De ï-ente van uitgezet ltasgeld bedroeg
155. terwijl1 aan boete werd ontvangen
f87.10 en op de winst- en verliesreke
ning nog aanwezig was een hel vorige
jaar onverdeeld gelaten saldo ad f 2t.
De zuivere winsl bedraagt f 771 41'
De Ned. Vereen, van oud-militai
ren der Zee- en Landmacht uit Ned -
Indiê „Getrouw aan Vaderland en Ko
ningin" zal hier ter stede een col
lecte houden op 17, 18 en 19 Februari
oor het weduwen- en weezenfonds.
G' 11 Middelburg
Men bereide er zich op voor dat
Woensdag as. hier ter slede een
collecte zal worden gehouden door de
afdeeling Middelburg der Z L M ten be
hoeve der slachtoffers van de overstroo
ming Zooals men weet heeft het Ned
andbouwoomité de landbouwvereenigin-
ger> daartoe opgewekt
Men zie de advertentie in dit nummer
De Markt alhier had heden voor
den Donderdag een vreemd aanzien Wel
kwamen de verhuurders der tenten he
denmorgen vroeg met -hunne wagens
met schragen, planken en zeilen naar
de Markt, maar door den hevigen wind
meenden zij niet te kunnen opslaan- Zij
wachtten of de wind ook wat ging lig-
jen, maar deze verminderde niet noe
menswaard in kracht. Toen dan ook de
erscliillende kooplieden legen elf uur
op de Markt kwamen, keken zij wel wat
rreemd op «lat er geen tenten stonden,
hetgeen voor hen beteekent zoo goed
als niets verknopen. Slechts een paar
schragen met planken waren neergezet.
De Provinciale boot naai' Zierikzee
is gisteren in verband met den storm
niet verder dan Cortgene gevaren en is
daar blijven liggen.
Hedenmorgen is zij van Gortgene naar
Middelburg teruggekeerd, daar het
binnenkomen van de haven van| Zierikzee
tijdens den 's ochtends nog steeds woe
denden storm groote bezwaren zou op
leveren
- De storm heeft gisteren in de Bios
coop op de Markt ook nog een klein in
cident veroorzaakt.
Een luik viel op een reeds gebarsten
uil van het plafond; de ruit brak en de
slokken glas kwamen tussehen de kin
deren die op den eersten rang de kin
dervoorstelling bezochten.
Een der meisjes werd licht aan het
hcofd verwond. De eigenares der bios-.
pc begaf zich direct met de kleine
naar een apotheker, die het meisje ver
bena Dc andere kinderen kregen een
plaatsje op de andere rangen en zoo kon
de voorstelling worden voortgezel.
lil de gisteren gehouden vergadering
dei coöperatie voorseholvereeniging met
spaarbank le Middelburg werd in
plaats van den beer P. ten Kale, die we
gens drukke werkzaamheden bedankt
liad, oeuoemd tol vice-voorzitter de heer
J. C van den Boudt' Mr J A Fokker
werd als kassier herkozen Inplaats van
de aftredende commissiarissen F I. Klaas-
sen en P. Dorleijn, die niet herkiesbaa1
waren werden benoemd de heeren 1
Tapper en J Wi H L. v. Karssen.
Uit Vlissingen
Voor plaatsing op de kiezerslijst
1916—1917 hebben zich te Vlissin
gen aangemeld 189 kiezers.
Te Vlissingen is opgericht een
vereeniging van werklieden ir. hel bak
kersbedrijf De vereeniging is genaamd
„Streven naar Verbetering
Uit Zuid-Beveland
Woensdagnamiddag woei bij den
storm te Nis se een zware steeuen ko
ker op (le school naar beneden en kwam
terecht op een lichtkap en viel met veel
gebroken glas op den granietvloer in de
gang. Iïet gebeurde toen de kinderen
juist de deur uit waren; een minuut of
wat vroeger had er een ernstig ongeluk
kunnen plaats hebben.
Maandag 11 zijn weer twee Ter-
scks.che visscliers, die .met lum vaar
tuigen te Brussel him mossels verkocht
hadden, door de Duitsche overheid aan
gehouden. Een hunner had een goeden
kennis uit lerseke zonder pas meege
nomen, met den ander zou hij weer
terug varen. Te Antwerpen werd deze
smokkelarij ontdekt en alle drie werden
gearresteerd De knechts mochten met
de vaartuigen huiswaarts leeeren.
Tot overmaat van ramp werd een der
scheepjes op de Schelde voorbij Ant
werpen door een rijnaak aangevaren en
bekwam 500 francs schade.
o
Uit S cho u w en-D ui v eland
Woensdagmorgen kwam le Brui-
nisse de haven binnen het zeeniotor-
schip „Neptunus', dat verleden week
le lerseke mosselen had geladen bestemd
voor Havre en verder voor Parijs. Za
terdag is het te Vlissingen uitgegaan,
doch kreeg een defect aan zijn machine
;n moest door een Loodskotter den Wa
terweg worden binnengesleept De mos
sels werden le Bruinisse verkocht, doch
kunnen nu door den storm niet gelost
worden. Door een stormvlaag sloegen
hedenmorgen nog een gedeelte van de
luiken overboord
Van twee schepen die Woensdagmiddag
cor den wal voor anker lagen is het
pene met verlies van anker en ketting
de haven binnengekomen, het andere
kon met veel moeite de tramhaven be
reiken
Vandaag viert de tmd-selypper li
van den Berg te Bruinisse zijn 102en
geboortedag De oude heer is nog zeer
kras en komt bij goed weer nog dag.
lijks aan de haven
Uit Tholen,
De Dinsdag gehouden vergadering
van den raad der gemeente Poortvliet
word door den voorzitter geopend met
een woord van deelneming in hel verlies
dal (le raad en de gemeente heeft ge
troffen door het overlijden van den heer
J A van Nieuwenhuijzen, in leven wet
houder dezer gemeente Ruim 25 jaren
heef! de lieer Van Nieuwenhuijzen met
de meeste plichtsbetrachting en oprecht
heid de betrekking van raadslid <*n bijna
5 jaren dievanwelh vervuld Ook in ande
re best uurslichamen heeft liij geloond een
vooruitstrevend karakter (e bezitten, dat
zich toewijdde aan de belangen, die atui
zijn zorgen waren toevertrouwd. Zijn
nagedachtenis zal ongetwijfeld in den
raad. in andere college's en ook hij de
gemeentenaren in eerbiedige herinnering
blijven
Ingekomen yvas o a een beredeneerd
verslag van hetgeen met betrekking lot
verbetering der volkshuisvesting in deze
gemeente, gedurende het 'ijdvak van 1915
is verricht Het zal voor de raadsleden
Ier inzage worden gelegd op dc gemeente
secretarie
Overeenkomstig het voorstel van R
er. W en zonder eenige discussie werd
niet algeineenc stemmen besloten, om
voor den aanleg van een locaalspoorweg
Staverisse, Halsteren, Borgen op Zoom,
uil de gemeentekas een bijdrage 'e ver-
leenen van lou hoogste f 0 25 per inwoner
en per jaar. gedurende 20 jaren, en daar
na van len hoogste 13 pCL van voormeld
bedrag gedurende 30 jaren, en voorts
ten faste van de gemeente aandeelen te
nemen in hel oprichlingskapitaal ad
135 000 tot een maximumbedrag v,ui
f 3.60 per inwoner gelijkstaande met <-en
st van ten hoogste f 0 20 per inwoner
en per jaar. zoolang er geen dividend op
de aandeelen kan worden uitgekeerd, een
en ander zooals is omschreven in het
(Kor liet spoorwegcomilë ingediend plan,
n mits ook de andere gemeenten op het
i'nnd Tholen, die aansluiting aan dezen
spoorlijn krijgen, in evenredigheid finan-
oieelen steun verleenen
Daarna wordt met algemeene stemmen
aan den heer P Daane van Slapele. op
(Eens verzoek, eervol» ontslag verleend als
regent van het weczenarmbesLuur, onder
dankbetuiging voor de vele en langdurige
in die hoedanigheid bewezen diensten
Tengevolge van dit ontslag en door het
overlijden van den heer J A van Nieu
wenhuijzen. in leven voorz van het wjse-
zennrmbosluur. wordt thans overgegaan
tal de benoeming van 2 regenten van dat
college Bij de daarop gehouden stemming
blijkt dat zijn benoemd de heeren -ï. van
Gors cl en E van der Slikke Daarna
wordt tol voorzitter van voormeld bestuur
benoemd de heer J van Gorsel met 1
legen 2 stemmen op den heer M J de
Graaff.
Ten slotte wordt naar aanleiding van
cmi missive van den Raad van Beheer
der N V Waterleiding-maatschappij Tho-
en, met algemeene stemmen de gemeen
tesecretaris de heer W Dronkers aange
wezen om als gemachtigde deze ge
meente op de vergadering van aandeel
houders te vertegenwoordigen. Voor deze
aanwijzing liad de voorzitter medegedeeld
dal hij. lid zijnde van den Raad van Be
heer. niet als gemachtigde kan oplreden.
DF OPENBARE LEESZAAL EX
BIBLIOTHEEK-
In een der lokalen der vereeniging
had gisterenavond de jaarvergadering
plaats van de Vereeniging „Openbare
l ees?aal en Bibliotheekonder voor
zitterschap van den heer ds. M van
Empel
Door den secretaris, den heer dr 11.
an der Kamp, werd hel jaarverslag
ver 1915 uitgebracht, waaraan wij het
olgende onlleencn
Ofschoon de financiëele toestand nog
steeds slecht is, blijkt toch de toene
mende belangstelling uit dc stijging van
het aantal bezoekers en het getal uit
geleende boeken. Het aantal bezoekers
bedroeg in' 1913 7814, in 1911 8613
en in 1915 12 842 Het aantal uitge
leende boeken bedroeg in die jaren
resp 15 813, 20 142 en 21 977. De boe
kerij werd door aankoop en giften ver
meerderd met ongeveer 420 werken, zoo
dal het geheele aantal thans ongeveer
3915 bedraagt Ook dit jaar werden
eenige raaien werken ten geschenke ge
geven Door het ophouden van het
NatuurKiuidig Leesgezelschap mist de
leeszaal de belangrijke tijdschriften, die
haar door dit gezelschap werden ge-