TWEEDE BLAfl
FEUILLETON,
DE WELDOENSTER,
Zaterdag 12 Febraari 1916. no 36.
Parlement en belaegenverzorging.
Het adres-Van Aalst c. sdat Woens
dag in de Kamer geringschattend werd
bestempeld als een afscheidstoost en als
een lijkrede, hadden wij denzelfden dag
beschouwd als feit van diepere betee
kenis, nl. als een verschijnsel, dat, als
zooveel andere, bewijs levert voor de
onbevredigdheid over het parlementaris
me zooals het nu werkt. Die stemming
bestaat, en wordt steeds sterker.
De reden daarvan ligt niet hij het
kepcrkte kiesrecht Men vindt die on
bevredigdheid niet uitsluitend, en zelfs
niet het sterkst bij de groep ingezete-
trnen die nu nog niet mogen raee-stem-
tnen
Ze ligt evenmin iu een gebrek aan
bekwaamheid en ijver bij de Kamer
leden, waarvan de meesteu zich met hun
«eheelen persoon geven aan de zeer veel
eischende taak die lien is opgelegd. Ze
fcgl ook niet bij hel gemis aan evenredige
vertegenwoordiging, waarvoor wc ons
niet bijster warm kunnen maken, om
dat tegenover het wegnemen der onbil
lijkheid der zonder invloed uitgebrachte
minderheidsstemmen, het groole nadeel
staat, dat de, zij hel ook niet groole,
maar dan toch nog bestaande invloed
van de kiezers op de keuze van de can
didates zoo goed als geheel zal wor
den vervangen door de alles bedisselende
macht van de partij-besturen.
De reden zit veeleer hierin, dat hél
partij-stelsel waarnaar ons parlement
werkt, niet past op de omstandigheden
van het oogenblik De omstandigheden
ontwikkelen zich zoo snel, dat het parle
ment ze niet bij houdt Dat - om in
ons land te blijven de schoolstrijd een
bepaalde partij-groepeering deed ont
slaan, was een volkomen logisch gevolg
der tóen beslaande toestanden Maar vóór
die schoolstrijd was opgelost, kwam de
sociale kwestie haar eisehen stellen voor
arbeidsbescherming en arbeidersverzeke
ring. kwam door de ontwikkeling van de
arbeidersklassen (gevolg van de onder-
wijs-nilbreiding) het kiesrechtvraagstuk
naar voren In al die kwesties is iéts ge
daan maar ze bestaan alle nog, ze vra
gen een heel andere groepeering dan tïe
schoolkwestie, en tóch werkt het parle-
menl nog steeds naar de party-vorming
uit de dagen van den onderwijsstrijd.
En inmiddels maakt de enorme ontwik
keling van onze handel en nijverheid zéér
dringend allerlei regelingen noodig, waar-
aan de Kamer met geen mogelijkheid
toe kan komen. Hoe lang, om maar één
voorbeeld te noemen, wacht men nu al
op een regeling voor de naamiooze ven
nootschappen, een kwestie waarvan men
bijna dagelijks niet voorbeelden de urgen-
1ïo kan aantoonen'? De herziening van
hel verouderde Wetboek van strafvor
dering ligt al jaren bij de Kamer, maai
er is geen denken aan, dat ze binnen
de eerstvolgende jaren aan de orde komt.
Want er ligt daar nog zoo héél véél dat
nog dringender is.
Het gevolg is, dat de maatschappij zelf
haar regelen stelt, buiten het parlement
om. Tcekenend is het dat de in ons land
zoo veel be tee kenende Beurshandel gte-
heel gebaseerd is op voorschriften, die
nièl uitgevaardigd zijn door het parle
ment, maai- door de Vereeniging voor den
Effectenhandel. Ja, nog sterker, in deze
abnormale tijden wordt onze gehééle
overzcesche handel, onze uitvoer, onze
door de schrijfster van
„Elizabeth and her German Garden."
139).
Miss Leech keek haar van ter zijde
aan en vroeg of zij iels mankeerde
„Neen", zei Anna fluisterend en zij
keek recht voor zich uit Zij mankeerde
ook nietsalleen die afwezige uitdrukking
op Axel's gezichten dat vreemde gevoel
aan haar hart
Buiten het postkantoor stond een troep
mensclien druk te praten. Zij hielden
eensklaps op niet praten en keken naar
Anna toen het rijtuig den hoek omsloeg.
Fritz legde zijn zweep op de paarden en
reed in galop voorbij.
„Wacht - ik wou even uitstappen",
riep Anna,t oen zij de pastorie naderden
,',Zou lv even willen wachten?" vroeg zij
aan miss Leech. „Ilt wou den Herr Pas
tor zoo graag even spreken. Het zal niet
lang duren."
Zij ging het kleine, nette paadje op
naar den zijgang van het huis. De meid
ruimde het koffiegoed op Mevrouw
Manske kwam met veel drukte aanloo-
pen, toen zij Anna's st^m naar haar man
boorde vragen „Hij is nog niet terug",
invoer, beheerscht door de Voorschrif
ten van de N. O. T., een zuiver par
ticuliere instelling, die niet eens door het
parlement is gevormd, en waarover het
parlement niets te zeggen heeft.
De voorbeelden zijn trouwens op ieder
gebied voor liet grijpen Is het wonder,
dat bij een bevolking, die zoo haar eigen
weg gaat, het prestige voor het Parle
ment sterk verminderd9 Dat ook de uit
voerigste partij-programma's geen bevre
diging geven aan de steeds op iets anders
gcrichle eisehen van 't oogenblik'
We hebben dezer dagen een gezegde
van Minister Cort van der Linden aan
gehaald over de gebreken der democra
tie We zullen er nog een laten volgen,
nl uit de rede van 18 Febr. 19 M, waar
in hij in de Eerste Kamer de politieke
bestaansreden van zijn extra-parlemeulair
kabinet uiteenzette
„Zij die de geschiedenis van hel par
lementarisme, ook dal van den laalslen
tijd, nauwkeurig hebben nagegaan, zien
dat de bloeitijd van het tegenwoordige
parlijlcven voorbij is. Er zijn tal van lee-
kenen waarneembaar, dal het volk .een
eigen gedachte heeft, niet alleen over
algemeene partij-beginselen, maai- ook
een eigen gedachte over bijzondere maat
regelen van staatsbeleid, en dat het over
die bijzondere maatregelen van staats
beleid macht, en daarin medezegging
schap wil hebben
Die woorden doelden op den sterken
invloed w-clke de volkswil heeft op de
steeds snellere wijziging van hetgeen de
politieke partijen voorstaan
Maar ze zouden onveranderd over
genomen bunnen worden in een rede
over het adres-Van Aalst c. s. Ook die
adressanten wilden hun meening doen
hooren over heL staatsbeleid. Medezeg-
gingsschap kunnen ze alleen verkrijgen
doo'- de verkiezingen, en dan nog hoe'
Wal beteekent in ceu verkiezingsstrijd
een builen de partij-programma's slaan
de wensch9 Zc hebben zoo lang niet ge
wacht, maar dadelijk hun meening geuit,
al wisten ze ook bij- voorbaat, dat him
stem de gevallen beslissing niet meer
kon te niet doen
De vraag ligt voor de hand, hoe men
zich dan een anderen toestand moet
voorstellen, waarin het parlement niet
meer den remmenden invloed zou heb
ben, dien het nu heeft
We zullen ons niet wagen aan de
uitwerking van een stelsel, wat trouwens
een volkomen nultelooze taak zou zijn
Maar we willen wel de aandacht vesti
gen op enkele verschijnselen, die de
richting aanwijzen waarin de. .democratie,
in de beste beteekenis van dal woord,
zich nu ontwikkelt
We hebben trouwens reeds enkele
voorheelden genoemd. Als het parlement
in zijn huidigen vorm de maatschappij
niet aan de noodige wetten kan helpen,
dan zal de maatschappij zich zelf hel
pen. en dan zal op den duur die eigen-
hulp de sanclie moeten krijgen van
bovenaf
Dat is niet zulke Loekomst-muziek als
liet wel lijkt. Wc hébben reeds belangen-
gpmeenschappen die zelf him regels stol
len, zij 't ook naar algemeene lijnen,
door de centrale macht vastgestefd
Er zijn bij ons officiéél drie lichamen
die voor de rechtsvorming zorgen het
parlement, de Provinciale Staten en de
gemeenteraden.
Maar daarnaast is er nog een recht-
scheppend lichaam, een heel merkwaar
dige instelling, bij uitstek nationaal-
Nedcrlandsch, ouder dan de gemeente-
i aden en Provinciale Staten, en veel
ouder dan het parlement: het is het Wa
terschap, hel typische voorbeeld van een
belangengemeenschap, die van een parti
culiere corporatie is verheven tol een
publiek-rechterlijk lichaam Hoe groot de
onafhankelijkheid van die waterschappen
is, bleek, in 'l negatieve, floor het voor
stel van Ged. Staten van N -Holland om
hen te machtigen niet alleen bij wan
beheer maar ook bij dreigend gevaar aan
de waterschappen de noodig geachte
maatregelen voor tc schrijven Die macht
riep zij, voordal Anna kon spreken, „hij
is nog op het Sehloss. Gott du Allmachli-
jger, heeft ooit iemand zoo iets vreeselijks
gehoord?"
Anna keek haar aan, haar geziebfc zag
even wit als haar japon „Vertel njfj",
probeerde zij te zeggen, maar er kwam
geen geluid over haar lippen. Zij deed
een krachtige poging en toen kwamen de
woorden over haar lippen „Vertel mij"
zei ze.
„Wat? heeft de freule het nog niet
gehoord? Mijnheer Von Loh(n is gearres
teerd."
Het was onmogelijk niet te genieten,
wanneer men zulk een ontzettend belang
rijk nieuws kan mededeelen, hoe diep ge
schokt men er zelf van mag wezen. Me
vrouw Manske verkondigde het met een
klank van fierheid in haar stem Het
zou niet gemakkelijk, te overtreffen zijn
op het punt van nieuwtjes, dat gevoelde
zij En toen herinnerde zij zich de praat
jes die verspreid werden over .Anna en
Axel, en zij nam haar op met vermeer-
dexrde belangstelling. Zou zij flauw val
len? Het zou het eenige wezen wat zij
doen kon als het waar was, dat er van
eeii engagement sprake was.
Maar Anna, die eerst liaa£t geen ge
luid had kunnen j*even,scheen merkwaar
dig koud en bedaard, toen ze eenmaal ge-
hooi-d had wat er gebeurd was
„Waarvan wordt hij beschuldigd9" was1
haddon Ged Stalen daar dus niet We
gelooven grif dat het noodig is in zoo n
buitengewoon geval als een overstroo-
mingrasmp alles onder een hoogere macht
tc stellen 'Maar we halen dit voorbeeld aan
als bewijs wat een waterschap als zelf-
regelende belangen-gemeenschap betee
kent. en om daarmee aan te toonen dat
zoo iels ook op ander gebied kan
Onbeteekenend klein is de afstand van
een waterschap naar een weg-schap En
wal voor principieel onderscheid is er
tusschen zulk een gemeenschap van boe
ren, en een verordeningsbevoegden vis-
schersbond, die er, zij 't ook met kleine
bevoegdheid, trouwens al is in den Zui
derzee visscherij-Raad samengesteld door
zelf gekozen afgevaardigden van de Vis-
scherij-vereenigingen
Wat de Vereeniging voor den Effecten
handel voorschrijft heeft niet de kracht
van een wet. Toch wordt het opgevolgd
En meent men thans ooit nog een re-
gclïilg dezer materie te kunnen maken,
waarin de verordenende macht dezer
vereeniging weer wordt weggecijferd?
In Australië beslaan reeds /.elf-roge
lende verbonden voor handel,, industrie
en 'andbouw. publiekrechtelijke bedrijfs
organisaties Bij ons hebben door de oor
logstoestanden de reeds bestaande be-
drijfsverbonden op allerlei gebied een
veel vasteren vorm gekregen lederen «lag
kan men in de courantenberichten, lezen
van bijeenkomsten van bedrijfsleiders uit
een of ander vak, die daar samen hun
belangen behartigen, niet op de wijze
van de Kartels of de trusts, maar als
vereeniging Wijst dat niel op een ont
wikkeling naar hel vormen van belangen
gemeenschappen 9
Tegenover de vakvereenigingen der ar
beiders vormden zich de ondernemers-
bonden 'l Zijn nu nog strijd vereen iginge n
Maar. ligt de oplossing van den strijd niel
logisch in een regelende belangengemeen
schap
Typisch is heigeen onlangs in Engeland
gebeurde Van een loonraad, een lichaam
uil de belanghebbenden gevormd, en 'lat
zeil de loonen zou voorschrijven, wilde
mei: daar niets weten. Toen de nood in
de kolenindustrie drong oenerzijds door
den oorlog, anderzijds door de werk
staking, zijn de loonraden van zelf tot
stand gekomen en officiéél gesanctio
neerd. Zou men meenen ze na den oorlog
weer weg te kunnen krijgen9
Ook bij ons is een poging tot vorming
van bedrijfsorganisaties gedaan rirfor Tal
ma's voorstellen ter organisatie van arbei
dersraden en bakkersraden Ze zijn ver
worpen, ten deele om de wijze van
samenstelling, ten deele omdat velen aan
zoo'n lichaam geen bevoegdheid tot het
maken van verordeningen durfden .geven.
Tocli gelooven wtdal we op den duur
bij iels dergelijks terecht zullen komen.
Er is vaak zeer smalend gesproken
over de Fransche „syndieats", vakverce-
dringen maar ook bedrijfsgemeenscbap-
pen En een feil is het dat de roekeloozc
tyrnnnie van sommige leiders dier svndi-
calen een oplossing in dien geest alles
behalve aanlokkelijk maakt Maar niet
ontkend mag worden, dat er in die „syn
dieats" een gezonde kern zit, die terug
te vinden is in heel ons vereenigings-
Jcven, dat later wellicht als een der
merkwaardigste verschijnselen van onzen
tijd zal worden beschouwd
Of we de bezwaren van zoo'n eigei
verordeningsbevocgdheid der belangheb
benden dan niet inzien9 Zeker' De ge
schiedenis der gilden is leerzaam. En we
gelooven ook dal een centrale macht,
een parlement dal algemeene lijnen aan
geeft. steeds noodzakelijk zal blijven, en
dan ook beter zijn beperkte laak zal
kunnen afdoen
Maar we bepleiten hier geen „stelsel".
We hebben slechts op eenige verschijn
selen gewezen, die wijzen op bet bestaan
van maatschappelijke machten, die hui
len de par t ij en om een sleeds stij
genden invloed krijgen op de regeling
van allerlei zaken, welke wettelijk eigen
lijk thuis hooren bij het door de partijen
al wat zij vroeg; „zóó kalm," vertelde me
vrouw Manske later aan haar vrienden,
„haast niet vrouwelijk tegenover zuil:
een groot ongeluk
„Hij heeft de stallen in brand gesto
ken", zei mevrouw Manske
„Dat is een leugen", zei Anna, ook
een onvrouwelijke opmerking, zooal* me
vrouw Manske later tegenover haar
vriendinnen te kennen gaf
„Hij heeft het zelf gedaan om lipt geld
van de assurantie-maatschappij te krij
gen
„Dal is een leugen", herhaalde Anna
niet diezelfde koude slem
„Ooggetuigen willen er den eed op
doen
„Dan liegen zij", zei Anna nogmaals',
en zij keerde zich om en ging heen „Rijd
door", zei ze tot Fritz, terwijl zij naast
miss Leech ging zitten
Zij zat doodstil totdat zij dicht bij huis
was Toen riep zij lot den koetsier, dat
hij moest stilstaan. „Ik ga even naar hel
bosch", zei ze en sprong het rijtuig uit
„Rijd nu maar naar huis." Snel liep zij
den weg over; haar witte japon bleef een
oogenblik tussöhen de hoornen zichtbaar,
toen verdween zij in de zachte groene
duisternis.
Miss Leech reed alleen verder en
zuchtte zacht. Er was iets dat haar lieve
freule Eslcourt hinderde. Er was iets bui
tengewoons gebeurd Zij wou zoo graag
beheerschte parlement Ja, zelfs in zui
ver politiek opzient hebben we sedert
twee en een half jaar een kabinet, waar
van de leider de rechtvaardiging zoekt,
over de partijen heen, bij den in de ver
kiezingen gebleken volkswil, een goed
IJrJlandscJi voord voor publieke opinie.
Ten van die belangen-groepen. een der
machtigste, heeft in het ndt-es-Van Aalst
c s zicli plotseling gesteld tegenover de
meening der Kamermeerderheid en bleek
de instemming te hebben van heel velen
ook buiten dien kring Praclisch gevolg
za! hel niet hebben, en dal die hekrili-
s'-erde Kamerleden zich nu minachtend
uitlaten, is menscheljjk Maar als ver
schijnsel is 't van grootc beteekenis
HIT DE PERS.
De Va derlandsche Club
Dc N. R Crt had zicli weinig ingeno
men beloond met het bekende manifest
der Vadcrlandsche Club. Naar aanleiding
daarvan lieeft de heer mr J A van
Hamel aan dat blad een ingezonden stuk
gezonden waarin o a het volgende slaat
te iozen, ten opzichte van het al of niet
noodzakelijke van de vorming dezer club
In dc eerste plaats is het toch blijkbaar
reeds voor niet weinigen noodig, sterker
te beseffen, <ial de vaderlandsche plich
ten iels meer in hebben, dan hel ger •-
geld betalen van hel belastingbiljet'
In de tweede plaats vergist ge u even
wel volkomen, indien ge meent dat het
„Wij gelooven in het recht van bestaan
var de Nederlandsche natie en den op
ons geslacht ruslenden plicht, om ons ils
waarlijk zelfstandig Nedcrlandsch volk",
bestaan te handhaven", een „gemeen
plaats is, die uil haar aard door elk Ne
derlander wordt onderschreven
Wie dit laatste volhoudt, geeft daar
mede blijk slecht om zich heen te h»b-
ben gezien, en zich de dingen (anders ivoor
tc stellen dan zij in werkelijkheid zijn.
Er bestaan integendeel zeer vele Ne
derlanders, die óf zulk een zinshede maar
lies er onuitgesproken willen laten, om-
dal zij haar gevaarlijk, zélfs on-neulraal
achten
Of hel niel eens zoo meenen ook.
Wanneer ik tegenover uwe opmerkin
gen eens aanhaal eeue zinsnede uil een
brief, door eenen hoofd-ambtenaar van
een onzer departementen van Be «tuut
voor korten, lijd, naar aanleiding van
de Landslormactie geschreven met ver
lof to! publiciteit erbij) „zeker 93 pc!
onzer bevolking is verstandig genoeg, oil
hel bewaren van ons land voor den oor
log, ook al gaat dit ten koste van onze
integriteit en onafhankelijkheid, als lie'
hoogste te beschouwen
„Als Duitschland het wcnschelijk acht,
6n or internationaal de macht. !oe heeft,
cm inbreuk te maken op de intag-i';-it
et onafhankelijkheid van ons land, zul
len wij ons idaarlegcn met de wapens kun
nen verzeilen, maar weinigen zullen ge
looven., dat dit verzet succes1 zal hebben
Hel eind van hel lied zal dan ool«*ijr,
dat, waar slechts dreigt eene vreed mme
verandering van overheid voor een klein
doel van ons volk of ten hoogste een-
half-goedschilcsche aansluiting bij d"u
Duilschen Bond - hel verzet in plaats
drarvan zal brengen verwoesting van het
land, dood of verwonding van een groot
deel der jonge mannen, en tenslotte voor
ons volk het weinig benijdenswaardige lol
van met rancune in het hart te moeten
leven als bewoners van eene aan de Prui-
Pruisische monarchie toegevoegde pro
vincie"
dan zuil u door dit eene voorbeeld red-»
beter gaan inzien, hoe bedenkelijk uw
artikel was, en hoeveel grond er is roe
de Vaderlandsche Club om op te tredrn.
0 a met het doel (alweer «loor u in een
1 omiek daglicht gesteld') „den Nederland-
schen volksgeest te doordringen van wit
hij vermag en waard is
Al is het nu met die 95 pet gelukkig
wel eene misrekening, er zijn er »oo
meer dan genoeg!
Fr. daarom almede is het optreden van
de Club noodig
dal zij haar helpen kon Zuchtend reed
zij voort.
Zoodra de weg uil het gezicht ver
dwenen was, sloeg Anna links af, over
mos en struiken naar hel punt, waar zij
wist dal een pad was, hetwelk naar
Lohm voerde. Zij miste den weg niet
maar vond hel pad en holde voort Wat
gingen ze met Axel doen? Zij ging alleen
naar zijn huis De menschen zouden er
over pralen. Wat kon haar dat schelen
Die belachelijke angst en vrees voor las
terpraatjes. wanneer belangen van leven
of dood op het spel stonden' Alle praat
jes van de gelieelc wereld zouden haar
niel afschrikken naar Axel te gaan Er
was een nieuwe uitdrukking gekomen in
haar oogen. Voor het eerst was zij goed
wakker, zij zag het leven in bet aange
zicht zonder droomen, het leven met zijn
wreedheid en onmecdoogendheid. Dit was
het leven, dit was de werkelijkheid
lijden, onrechtvaardigheid, schande; niet
le vermijden naar het schijnt voor den
achtenswaardigste en onschuldigste van
alle mannen, maar het kon ten minste
bestreden worden met alle wapens, waar
over men beschikken kon, met onwan
kelbare» moed tot het einde toe, wat fdat
einde dan mocht wezen Dat was het wat
men het meest van alles noodig had van
alle gaven der goden - niet het geluk
o onzinnige, kinderachtige droom' hoe
kon erg eiuk zijn zoolang de menschen
Dat zij hierin niet eenzijdiger zal zijn,
dan de werkelijkheid mocht gebieden,
blijkt uit de navolgende zinsnede mhare
verklaring
„Hel staatkundig belang van Nederland
smal op zich zelf tusschen dat der om
ringende mogendheden. Door geen .'3n
hen mag Nederland zich laten meest,-
per.. Hel wil, nu en duurzaam, zijne vol
komen vrijheid behouden en moet zi-'>,
ook economisch niet aan eenen machti
gen nabuur binden
waarop bij uwe overigens zoo uitvoer1 ge
bespreking de aandacht niet gevestigd is
Geen schadevergoeding
te Domburg
Onder het opschrift ..Jammerlijk"
schrijft de hoefijzercorrespondent van
het Hand
Wellicht herinnert men zich nog
de oorlog vaagt zooveel herinnering weg
dat in November 191-1 heel wat mij
nen op onze kust zijn aangespoeld, o a.
vier tegenover Domburg en dal men die
mijnen destijds heeft doen springen Wij
schreven toen over deze „Gevaarlijke
Schipbreukelingen en spraken daarbij o.
ja. de verwachting uit dat dc groote isclia-
de, welke door enkele Domburgsche
ingezetenen ten gevolge van de ontplof
fingen was geleden, door het rijk ge
heel en spoedig zou worden vergoed In
't bijzonder wezen wij op de schrikke
lijke verwoesting die was aangericht in
de behuizing van een onbemiddelde»
kunstschilder, wiens echtgenoote een
pension houdt vlak achter het had-
strand in welke woning niet alleen rui
ten en meubels kort en klein waren
geslagen, maai- ook stukken plafond om
laag waren gekomen
Doch deze verwachting vinden wij
thans beschaamd De burgemeester van
Domburg heeft zoo lezen wij nu, offi
cieel bericht gekregen, dat de schade
niel zal worden vergoed Niet alleen dus.
niet spoedig daarvoor had men reeds
veel te lang tijd gehad maar in 't
geheel niet
Wij vinden dit. rondweg gezegd, een
jammerlijke houding van het departement
van Oorlog of van Marine, onder wiens
beleid is destijds de boel kapot ge
maakt9^ Formeel kan men zich misschien
dekken door te beweren «lat het rijk de
schade niet heeft veroorzaakt en dus niet
tot schadevergoeding is verplicht Mis
schien maar wij betwijfelen loch of een
rechtsgeleerde met een procedure hier
wel zoo heel onvast zou slaan op dezen
grond dat de ontzaglijke omvang van de
schade is veroorzaakt door de onoordeel
kundige wijze waaro'p men destijds die
eerste mijnen heeft doen Hpringen later
heeft men oen betere methode toegepast,
die veel minder geweld maakte
Doch hoe het formeele recht ook staan
moge. ons komt het jammerlijk benepen
voor dat men in dezen tijd. waarin de re
geering zelve zich herhaaldelijk weer be
roept op de buitengewone omsfcindighe-
den. waarin allerlei buitengewoons moet
worden gedaan, zich vastklampt aan het
normaalformalisme En dat men niet en
kele duizenden (men heeft niet te geven
wal wellicht gevraagd wordt door do
benadeelden maar wal geschal is door
deskundigen) over lieeft voor lieden, die
geheel buiten hun schaild door oorlogs-
uitingen zijn getroffen, terwijl men mil-
lioenen spendeert, zonder die nu juist
eerst op een goudschaaltje te wegen
Wat voor verhouding is hei bijvoorbeeld
wanneer men om nu maar te blijven
bij een recente geiieurtenis een halve
Ion gouds per jaar besteedt aan een
Soldatencourant en eenige zwaai- geteis
terde gezinnen niet met een veel minder
bedrag wil helpen?
Men stuit hier op dezelfde kleine op-
vailing ah waarvan «Ie regeering blijk gaf
ten aanzien van de Oorlogszeeongeval-
lenwet toen ze weigerde, aan die wet te
rugwerkende kracht te verleenen, zoodat
de toen reeds geschiede ongevallen er
buiten vielen Destijds werd door minis
ter Posthuma in uitzicht gesteld dat er
misschien voor dergelijke gevallen een
afzonderlijke regeling zou worden ge-
zoo slecht zijn maar moed Die wezen -
looze uitdrukking op Axels gezicht
neen, zij kon er niet aan denken, hot
verscheurde haar hart Zij struikelde
even terwijl zij voortliep neen, zij wou
er niel aan denken
Toen zij in liet open veld gekomen was
tusschen het bosch; en Lohm, kwam zij
Manske tegen
,,lk ging naar u toe zei hij.
.En ik sa naar hem zei Anna
„O, lieve freule!" riep Manske. en tw -e
dikke tranen rolden langs zijn., wangen
„Niet schreienzei ze, dal helpt hom
niet
„Hoe zou hel mogelijk zijn «lat ik niet
schreide, na alles wat ik vandaag heb
bijgewoond9'
Zij spoedde zich voort „Kom, wij moe
ten geen lijd verbeuzelen Hij heeft hulp
noodig. Ik ga naar zijn huis om te zien
of ik ook iets voor hem doen kan Waar
hebben zij hem mee naar toe gebrach(t9"
Zij brachten hem naar de gevangenis."
„Waar?"
..In Straalsond." 4
Zal hij daar lang moeten blijven?"*
„Tot na het gerechtelijk onderzoek
..En wanneer zal dat zijn?"
„Dat weet God alleen.
„Ik ga naar "hem toe. Ga met mij
mee Wij zullen zijn paarden nemen
(Wordt vervolfd)