MiODELEURGSCHE COURANT.
JV° 3»
133' Jaargang
1310
V rijdag
11 Februari.
Kameroverzicht.
FEUILLETON,
BE WELDOENSTER.
Dit Stad an Pmincie.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de couiwt
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cenf per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Tweede Kamer.
Zitting van Donderdag
De aanneming met 45 tegen 32 stïol
men van art. 1 van het mond- en klauw
zeer ontwerp, waarover den vorigen dag
de stemmen staakten, heeft tenminste
voorkomen, dat een tweede Minister uit
dit kabinet in moeilijkheid kwam
Wat zal er nu met den derden gebeu
ren, met Minister Ort, die het nieuw
eedswetje aan de Kamer voorlegde? In de
Tweede Kamer zal het wel aangenomen
worden, maar dat hel de Eerste Kamir
zal passecren is zeer twijfelachtig. Ster
ker nog dan bij het eerste ontwerp trok
ken de anti-revolutionairen bij monde
van den heer Brum mei kamp- en de
katholieken bij monde van den heer Van
Wijnbergen tegen hel ontwerp te
velde.
Toch weet men dat de Minister in dit
nieuwe ontwerp aan verschillende 'der in
eerste instantie gerezen bezwaren is te
gemoet gekomen. Het toetsingsrecht van
den rechter liet hij vervallen, en hij
maakte de regeling lijdelijk, door den wer
kingsduur der wet te beperken tot 1 fan.
1919
Maar zelfs een tot enkele categoriën
beperkte vrijheid van keuze tusschen een
belofte en een eed blijft voor de tegen
standers blijkbaar te veel
Zooals het ontwerp nu luidt vordert
het als regel een eed. Het laat echter
een belofte toe le voor hen wier gods
dienstige gezindheid den eed verbiedt,
en 2e voor hen die tegen het afleggen
van eeden „gewichtige gemoedsbezwa
ren hebben."
Principieel Wordt alleen de ambtseed
facultatief gesteld
De heer B r u m m e 1 k a m p was zoo
dik-principiëel als maar mogelijk was.
Men denke zich een oogenblik in, zoo
waarschuwde hij, dat de kojhing «len troon
zou hestijgen zonder den eed af le leg
gen. Zou het niet gelijk slaan met het
gr-uwöïjjkstc geweld, met de grootste wil
lekeur. als de koning zijn gezag niet ont
leent aan God'7 Maai- tot zulke dingen
komt men. wanneer men God uit het
staatsrecht bant!
Zijn oplossing was die van dr. Kuyper,
n> het stelsel der eedshelpers
Wat de heeft Van W ij n b e r g e n zei
over de gemoedsbezwaren stamde ge
heel uit de R -Katholieke zienswijze. Hij
zei trouwens het beginsel1 der conscion-
tie-vrijheid te zullen toetsen aan eigen
leer, d. w z. aan die van zijn kerk Ware
gemoedsbezwaren moeten worden ge
ëerbiedigd, maar alleen ware. En het
zijn volgens den heer Van Wijnbergen de
kerken die dat uit kunnen maken en niet
de regeering
Dat er heel velen in den lande zijn',
die daar heel1 anders over denken, is
voor dezen afgevaardigde geen bezwaar
Heel anders klonk van rechts de stem
van den heer De Savornin Lobman.
Hij verklaarde zich le zullen verheugen
ever afschaffing van de eedsdwang
le. omdat elke dwang op dit gebied
den eed schaadt;
2e omdat op het gpbied van hel hei
lige al wat lijkt op schijn of mooidoenerij,
moet worden vermeden;
3e omdat de tegenwoordige wet den
rechter tegenover den spotter een rol1
oplegt, die spreker diep ergert;
4e omdat, staande tegenover ernstige
door de schrijfster van
..Elizabeth and her German Garden."
138)
Den eersten keer toen hij Dellwig
ontmoette op dergelijke tochten, ver
wachtte hij met een zuur gezicht ontvan
gen le zullen worden, maar Dellwig keek
volstrekt niet boos; hij was integendeel
zeer vriendelijk en gaf zelfs vrijwillig in
lichtingen omtrent het werk waarmee lijfj
bezig was. Ook was hij1 in 't geheel niet
lastig ijverig geweest in het opsporen van
den persoon, die zijn stallen in, brand
gestoken had. en gelukkig was de politie
jn Straalsond. ook niet bijzonder ijverig
Men had een klein poosje naar Iflutz
gezocht, nadat Axel hem als den waar
schijnlijk schuldige hpd aangewezen, maar
liet scheen dat men de zaak hjad opgege-
overtuigingen, at wat op dwang lijkt, ver
meden moet worden;
e omdat spreker geen rechtsonge
lijkheid wil aanvaarden, nl. die aan en
kele burgers toelaat geen eed af te leg-
v en die vrijheid anderen onthoudt.
Go omdat door het niet blijven hech
ten van afgodische beteekenis aan den
eed. de reenter méér genoopt zal wor
den niet zorg de op hem rustende zware
laak te vervullen.
Beslist ontkende de chr.-historische lei
der, dat dit onderwerp de politiek raakt.
Het door dr. Kuyper aangegeven middel
van eedshelpers verwierp hij als niet
houdbaar in de praktijk. Het instituut
der eedhelpers, stammend uit hel Ger-
maansche recht, bedoelde den beklaagde
zijn onschuld le dóen bewijzen. Met ge
lig e i) heeft dit echter niets te maken.
Men kan een atheïst óf als getuige,
afwijzen, óf hem zonder eed toefalen;
maar een atheïst dwingen om den eed
doen heeft, als middel om Lot de
waarheid le komen, geen zin.
Hij zou vóór het ontwerp stemmen.
Ten slotte kwam de heer Gerhard
liet goed recht der atheïsten bepleiten
I-fij zei niet te begrijpen hoe het lei-
wereld mogelijk is dal iemand zich km
verbeelden door dwang bij een ander een
zekeren zielstoestand le kunnen- schep
pen. behalve éen zielstoestand van de
hoogste verbittering of van verdriet Hoe
wil men iemand dwingen Le gelooven?
Ongepast is het, als de heer Van Wijn
bergen den atheïst als staatsgevaarlijk
oorslelt. Mensehen die zoo spreken
moeten dan de consequentie maar aan
durven door Le verklaren dal wie niet
aan God gelooft nooit lid van de Kamer,
nooit rechter, nooit schoolmeester mag
worden.
Vandaag voortzetting van diL debat, en
bovendien regeling der werkzaamheden,
rle kwestie die de laatsie jaren lol
neteliger debatten aanleiding geeft dan
de ontwerpen zelf.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Van de grens.
Men meldt ons uit Philippine:
Dezer dagen kwam op hel Belgische
gehucht „Het Tolletje" een Duitsche
wacht, men weef niet hoe, in aanraking
mei den electrischen draad en werd ge
dood.
De mossel ban del
Dezer dagen ontvingen de mossel han
delaars te Phippine bericht uit Gen!,
dat de voor die plaats bestelde raóssoLeo
niet moesten opgezonden worden De.
Duitsche overheid aldaar gaf geen pas
sen meer ora de mosselen -per as van
Gent naar andere Belgische pfaatSen Ie
vervoeren. "Waar gemiddeld wekelijks per
schip en per trein 700 a 800 ton mos
selen voor Gent en andere plaatsen ver
zonden worden, is dit verbod een ge
voelige klap voor den toch réeds zoo
slappen mosselhandel. Hoelang dit ver
bod duren zal, is onbekend.
Uitvoer van hooi.
Aangezien gebleken is, dat nog voorra
den hooi aan het- verbruik in h^t binnen
land worden onttrokken, welke handel
wijze blijkbaar gegrond is op de ver
achting, dat uitvoer van hooi nog zal
worden toegestaan, brengtde minister
van L N. en H. ter kennis, dat vergun
ningen voor den uitvoer van hooi niet
zullen worden gegeven.
Uitvoer eenden verboden.
Bij Kon. besluit: van 10 Februari is
de uitvoer van eenden verboden
Belgische geïnterneerden
De Kamer van Koophandel le Harder
wijk heeft besloten, aan den generaal-ma-
joor hoofd van de afdeeling intemee-
ring; het verzoek te richten, de loopen-
de arbeidscontracten tusschen. ingezete
nen van Harderwijk en geïnterneerde
Belgische militairen le doen handlipven.
Zij is overtuigd, dat de niet-naleving van.
de voorgeschreven formaliteiten, die blij
kens mededeeling van bet arbeidsbureau
in hel interneeringskamp de oorzaal; van
de opzegging van de contracten is, geens
zins aan onwil der werkgevers, doch eer
der aan misverstand moet worden toe ge
schreven
HET PROV. WATERSNOOD f.OMITÉ
IN ZEELAND.
Het comité ontving bij zijnen secreiari -
penningmeester, mr. J. F van Deiuse,
Balans D 5 te Middelburg, na de vorige
opgave de navolgende giften.
Vereemgde melklevcranciers f-17 30 X
N. te Veere, f 10, vereeniging van oud
leerlingen van de winlerlandbouwcurms-
sen te Serooskerke, i' 10, collecte vm
den burgemeester te Borsselc, 1' 638 65;
L B le Kamperland, f 25; mej N. G B
te Kamperland, f 10; uit de collecte de'-
Noorderkerk f 2.50; E C te A. f 15;
nagekomen giften collecte Ellewou'al"'.-,
f 11.
Te samen met de vorige giften
f 14.041 65.
ven en de laatsie tien dagen was er
niets gezegd of gedaan. Axel begon te
hopen, fiat het Iieele geval overgewaaid
dat er per slot van rekening
niets onaangenaams voor Anna uit zou
volgen. Toen hij hoorde dat de barones
bijna hersteld was, besloot hij een bezoek
te gaan brengen op Kleinwalde, alsof
er niets gebeurd was. Hij moest toch
vroeg of laat Anna weerzien Zij konden
niet vlak naast elkaar wonen en elkaar
nooit ontmoeten En daarom besloot hij
den dag van zijn verjaardag 's middag-
een bezoek te gaan brengen, en op den
gewonen voet met elkaar om te gaan,
hoeveel moeite hem 'dat ook mochj. kos
ten.
In tusschen deed Anna in. Straalsond
haar zaken af, ontdekte uit een gesprek
met baar bankier, dat zij reeds meer dan
twee derde van het inkomen van eeq
geheel jaar verleerd had, lunchte in ge
dachten verdiept met miss Leech, zij zelf
gebruikte niets dan ïjsf, wandelde naar de
kade en keek naar het lossen der vis-
Uit Middelburg.
Donderdagmiddag le I uur werd
door dc „Vereeniging ter bevordering van
animale koepokinentingalhier een al-
meene vergadering gehouden in haar
houw in de Eigenhaardslraat.
Door den secretaris werd het verslag
r>ver 1915 uitgebracht, waaraan wij het
olgende onlleenen
Aan den heer dr. II J. van Xederveen
werd wegens vertrek uit de gemeente in
den loop des jaars eervol ontslag ver
leend als veearts der vereeniging. In zijn
plaats werd als zoodanig benoemd de'
heer L W de Waardt.
Het aantal donateurs bedroeg f, liet
ledental 53.
Het Rijk verleende f 900 subsidie, de
provincie f 350, de gemeente f 200
Het getal vaccinalién bedroeg 310, dat
der revaccinaliën 68
De bereiding der pokstof geschiedde
op dezelfde wijze als het vorige jaar. Er
werden 7 kalveren geënt Verzonden
worden 997 kleine en 185 gi'oole buisjes.
De levering der kalveren gaf geen aan
leiding lot opmerkingen. Dc 7 geënte!
dieren werden allen goedgekeurd
Hel verslag werd voor kennisgeving
aangenomen.
De Heer mr. H Doorenbos, periodiek
aan de beurt van aftreding, werd als se
cretaris herbenoemd.
De rekening over 1915 werd vastge
steld in ontvang en uitgaaf op f1842 54
me' een nadeelig slot ad f 281 01
Eveneens werd de begrooting voor
1916 goedgekeurd
Er zal f 900 rijkssubsidie worden aan
gevraagd
schersvaartuigen, terwijl Fritz en ide paar
den hun middagmaal gebruikten, werd
r oplettend aangekeken door de in
woners van de stad, die zelden zulk een
knap persoontje zagen en ging eindelijk
tegen twee uur ongeveer naar huis
Toen zij hel hek van Axel's land
goed naderden en zij haar hoofd wilde
afwenden van die in Toog loopende fees
telijke vertooning, kwam er een gesloten
droschke uit, gevolg door een tweede
Miss Leech zei niets, hoe vreemd dit
schouwspel ook mocht wezen op dezen
eenzamen weg, want zij begreep, 'lat dit
de vertrekkende gasten waren en het ver
wonderde haar evenals Anna, dat een
man met ceu liopelooze liefde er plezier
in kon hebben partijen te geven. Anna
zei ook niets, maar keek nieuwsgierig
naar de naderende Droschkes In het
voorste rijtuig zat Axel, aan haar kant
Hij had zijn gewone werkkleej-en aan
ïiet Norsfolk-buis en den slappen, groenen
hoed. Er zaten drie mannen met hem
in hel rijtuig, mannen 'met norsch gelaat,
Door ..den keurmeester van viseh
er. .schaaldieren is heden afgekeurd een
mand kabeljauw, afkomstig van Arne-
miiiden.
Uit Vlissingen
Het hjk van den zoo droevig om
liet leven gekomen korporaal der marine
ordl Zaterdagmiddag naar het station
Vlissingen met militaire eer vervoerd.
Zondagmorgen vertrekt het met den trein
an 6 25 naar Den Helder
De provinciale stoomboot Zeeuwsch
Vlaanderen is. naar de werf der Kon. Mij.
„De Schelde"' le Missingen overgebracht
om de schade te doen herstellen dooi
de ontploffing van de tori>edo bekomen
Door den minister van waterstaat i:;
benoemd tot buitengewoon opzichter bij
het verbeteren van den rijksweg op Wal
cheren de heer V Amadio te Vlissin
gen.
o
Uit Walcheren.
De heer I Blonk heeft wegens
er1 rek naar elders, met ingang van 3
Mei a s ontslag gevraagd als ambtenaar
Ier secretarie le Oost en West Sou
burg.
Aan H J Adriaansen, gèmeeniebode
Le O en W Souburg is een |iensioen toe
gekend van 1' 14
Aan K. Cijsouw, wed. .1 L. van
Rooijen, lichlwachler bij 's rijks kustver-
lichling is een pensioen toegekend van
F 376
Uit Zuid-Beveland.
De heer P II do Koster, afkom
stig van Ierseke, commies bij de pos
terijen en telegrafie te Rotterdam, is
met ingang van f April overgeplaatst'
bij het spoorwegnet, traject Amsterdam
Vlissingen.
Te Waarde had Woensdagavond
een vergadering met introductie plaats
au de vrijzinnige kiesverceniging, waar
in de heer fac Welleman optrad met een
rede aan de hand van De Zeeuw „Waakt
Goes!"
Deze rede werd gevolgd dooi- ver
schillende luimige en ernstige voordrach-
m, die mede zeer in den smaak vielen
Uit Noor d-B e v e 1 a n d
Bij de raadsvergadering, Donderdag
j 1 Le Wissenkerke gehouden, werd
in de commissie lot wering van school
verzuim te Wissenkerke benoemd de
heer Chr. Buzink, in die te Camper-
land de heer J. W Lamain, die mede
benoemd werd lol lid van het burgerlijk
armbestuur
De heeren P G Leendertse le Cam-
periand en D. G. Meulenberg le Geers-
dijk werden geplaatst op de aanbeveling
voor het college van zetters De eerste
verd tevens benoemd tot lid van de
schattingscommissie voor de inkomstenbe
lasting.
Aan den heer Iz. Koole le Camper-
land-werd tot wederopzegging toegestaan,
de openb sdhool aldaar ie gebruiken
voor het houden van godsdienstoefenin
gen
Een voorstel van Burg en Weth. tol
hel plaatsen van een lantaarn op den
door den heer Van Hee aangelegden
achterweg te Camperland, gaf het lid
De Regl aanleiding tot de opmerking, dat
onlangs een verzoek oni plaatsing van
lantarens op andere duistere plaatsen le
Camperland was afgewezen
Hel voorstel werd aangenomentegen
stemden de leden de Jonge, Dieleman
en Janse, hel lid vay Hee onthield zich.
Van den Minister van Landbouw was
bericht ingekomen, dat de administratie
kosten wegens de distributie van het re-
geeringsnieel voor rekening der gemeente
zullen komen, zoodat de prijsaan de
regeering af le dragen, met het bedrag
dier kosten moet worden verhoogd, voor
de gemeente wordt die prijs nu f 9.50.
Bij de rondvraag verzocht het lid Rot
tier, dal schelpen zouden gebracht wor
den op de paden der begraafplaats te
Camperland Daarin zou worden voorzien.
Het lid De Jonge vestigde er de aan
dacht van B en W. op, dal de mestput
naast de schuim van M. v d. Weele door
T publiek „frauduleus" lol asehbak werd
gebruikt. Dit zou worden onderzocht.
Het lid De Regl wees er op, dat de op
ril lof den keiweg naai' de kaai le
Geersdijk herstel behoefde Het lid van
Hee, opzichter over de gemeentewegen,
had den toestand Ier plaatse wel opge
merkt. maar oordeelende, dat er geen ge
vaar bestond, had hij de komst van den
hoofdopzichter willen afwachje», tenein
de hem over de wijze vau herstel
te raadplegen Wanneer men echter
periculum in mora aanwezig achtte, zou
hij maatregelen nemen lot. prompt her
stel- Goedgevonden
in zwarte jassen Zij groette onwille
keurig, want hij keek haai- precies aan:
hij nam geen notitie van haar groet. Zij
werd doodsbleek.
In de tweede Droschke zalen ook
vier mannen met streng gelaat, in zwarte
jassen Toen zij voorbij waren, hield Fritz
op zijn eigen houije de paarden in, keer
de zich om en keek* naar de stofwolk die
zich verwijderde.
Anna was gegriefd door Axel maar
dal was de reden niet dat zij zoo bleek
werd het wa!s iets in zijn gezicht. Hij
had haai- precies aangekeken en lipd haar
niet gezien
„Wie zijn die mensclien?" vroeg zij
aan Fritz met een stem die beefde, ze
wist niet waarom
Fritz gaf geen antwoord. Hij tuurde
den weg op, de Droschkes achterna,
schudde fOet lipoid, krabde het, draaide
zich met een ruk om naar zijn paarden,
reed een paae meter 'voort, liet ze
voor de tweede maal stilstaan, keek ach-
Uit Zee uw s ch-V. laa n der e n O D.
In de Donderdag gehouden raads
zitting van Neuzen werden aange'ou
den 2. adressen van ambtenaren ter se
cretarie, verzoekende verhooging vin
jaarwedde, nu, de x-aad, nadat hun geza
menlijk verzoek om verhooging was
'ezen, aan den adjunct-commies de vo
rige vergadering eene persoonlijke toe-,
lage van 1' 100 had toegekend De w,*n-
schelijkheïd werd uitgesproken, door 9 mi
raad in eene voltallige vergadering
doen uitspreken het beginsel of hij al of
niet eene algemeene herziening van {je
jaarwedden wenscht en dan daarvoor
eventueel eene vergadering in den loon
van den zomer aan le wijzen, >pd F
er over beslist kan zijn alvorens rle b -
grooting voor 1917 zal worden ope -
maakt. Aanhangig was ook nog een ver
zoek van den inspecteur van politi
dit was reeds in behandeling, voor in
den raad het beginsel werd uitgespro
ken, dal na de vaststelling der hegro.iting
zonder buitengewone redenen niet op
verzoeken om salaiTsverhooging behoort
te worden beschikt Burg en Weth,. stel
den voqr het salaris' van f 1050 op
f 1200 te brengen De bui-geinc.cs!
had f 1400 geadviseerd Er werd be
toogd, dat dit verzoek nu ook moest aan
gehouden worden, in afwachting eene
algemeene rege ling De voorzitter veis
dedigde met klem de billijkheid van vcr-
hooging,r eeds nu toe le staan. Over liet
■voorstel slaakten de stemmen met I.
Nu een verzoek van den onderwijzer
hij hel M. U L- O om salarisverhoogi-ig
de vorige vergadering een gunstige b -
'schikking had verkregen, heeft het hoofd
dier school ook een poging aangewon
om eene hoogere vergoeding le verkrij
gen voor de lessen die hij als leeri.u-
inde aardrijkskunde aan de H B S
geeft De 'schoolcommissie adviseerde
afwijzend le beschikken, burg. en weth.
adviseerden eveneens daartoe, op grond
van hel tijdelijk karakter der benoeming
ter zich, schudde lypt hoofd en bleef
zwijgen
Fritz ken je hen?" vroeg Atuia op
een toon van gezag.
Maar Frilz mompelde iets kalmecrends
feu reed voort.
Anna had het gezich|t van den ouden
man best opgemerkt toen hij de vertrek
kende Droschkes nakeek; het hjad een
zonderling verbaasde en verschrikte uit
drukking. Zij kreeg een loodzwaar druk
kend gevoel; toch kon zij er geen reden
voor vinden Zij trachtte hem bevel te
geven de laan naar Axel's huis in le
rijden, maar haar lippen waren droog,
de woorden konden niet over haar lip
pen komen, en terwijl zij nog haar best
deed lot spreken, waren zij het hek ge
passeerd Toen was het een gevoel van
rust voor haar dat ze er voorbij waren,
want zij kon toch niet, alleen omdat zij'
een voorgevoel van iets akeligs had, naar
Axel s huis gaan? Wal was zij van plan
daar (e gaan doen?
(Wordt vervolgd
