M1DDELBURGSCHE COURANT.
As 23
I59e Jaargang
1916
Maandag
31 Januari.
Binotiniantf
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courant
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
y
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cenf per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen,
ar Advertenties vóór één uur te- bezorgen.
0\ZE NATIONALE ZELFSTANDIG
HEID HOOFDZAAK.
Fen art lal Nederlanders heeft hel ini
tiatief genomen tol de oprichting van
ren Vaderlandsclie Club
Hare beginselverklaring, welke den
iaën Jintimi jl is vastgesteld'.nidi ajs
:volgt
Daar hel Nederlandsclie volksbestaan
in den verderen loop van den wereld
oorlog of na den vrede nog door ver
schillende, .allerminst denkbeeldige ge
varen bedreigd wordt, en alleen uit een
krachtigon vaderlandschen geest daarte
gen de meest afdoende weerstand kan
worden geboden, hebben wij. onderge-
teekerulen, ons vcreenigd tol een Yader-
landsche Club
Wij gelooven in bet recht van beslaan
van de Nederlandsclie natie, en in den
op ons geslacht rustenden plicht, om ons
als een waarlijk zelfstandig Nederlandsch
vlk te, handhaven.
Terwijl wij elke neiging lot nationalis
tische overprikkeling of oorlogszuchlig-
Sieid afwijzen, en ons streven in het al
gemeen geenszins gericht is tegen een
beleidvolle en kracnlige neutraliteitspoli
tiek, wensclien 'wij toch een ieder ervan
doordrongen te zien. dat niet de zorg
Vödr "s lands neutraliteit, doch de ver
der reikende zorg voor onze nationale
zelfstandigheid de hoofdzaak blijft
Ook de krachLeh. der landsverdediging
en hel staalkundige beteid der regeering
vermogen op zich zelve weinig, wanneer
7,ij de bezieling missen vin een uitdrulcke-
1 ijken en zelfbewusten volksgeest.
Dien volksgeest tot meer bewustheid te
brengen van wat hij vermag en waard is,
tc stalen tegen builenlandsche beïn
vloeding en Legen mogelijke neigingen,
van vreemde mogendheden, evenals te
gen lichtvaardige opwellingen, m-vader-
landsche inzichten, verkeerde voorlich
ting of particuliere belangen in den cigeq
boezem
de staalkundige positie van Nederland,
en de aangewezen groote lijnen van/ onze
builenlandsche staatkunde te doen be
seffen als zaken welke de gansChe natie
aangaan, en waarover een mondig volk
7.1 ch zelf rekenschap behoort te geven;
dit is het. waarnaar thans moet worden
gestreefd
Dit is de laak, welke rust op de groote
en de kleine pers; op de propaganda in
woord en geschrift; op de leiders der we
tenschap en kuusl: dp den onderwijzer
bij zijn onderwijs, in 'l bijzonder dat in
de geschiedenis, op den meerdere tegen
over zijnen mindere en op ieder onder
zijns gelijken; (op den leider of voorganger
in gemeenten vereeniging of anderen
kring, op den koopman in zijn zaken, en
den ouder in zijn gezin
Tol bevordering hiervan wenschen ook
wij, leden van de Vaderlandsche Club
aan te sporen, mede te werken en mid
delen te beramen
Het staalkundig belang van Nederland
staal op zich zelf lusscheu dal der om
ringende mogendheden. Door geen van!
'ben mag Nederland zich laten meeslee-
pen. Hel wil. nu en duurzaam, zijne vol
komen vrijheid behouden en moet zich,
ooi; economisch, niet aan eenen machti
gen nabuur binden.
Vastberaden, vooruitziend en onbe
schroomd moet de natie daarom haar
eigen politiek welen Ie begrijpen en te
bezitten, in den eenigen algemeenen wil,
om in de handen van hel nageslacht een
sterk, zelfstandig Nederland over te era
gen.
Als leden hebben zich op deze ver
klaring vereenigd prof dr .1 A Barrau,
Ie Groningen; mr L J M Basquin,
's-GravenliageM. Bauer AerdenhoutW
H de Beaufort, Maarn; prof. dr J Boe-
ke, Leiden. J Th Boelen, Amsterdam;
A G Boissevain, Amsterdam; Walrave
Boissevain, Amsterdam, G. Bolkeslein,
Amsterdam; J E J Boimikc, Amsterdam
jhr mr W. M de Brauw, 's-Gravenhagc
mr N. J L. Brantjes', s-Gravenliagc.
prof dr H, Brugmans, Amsterdam; J.
TI O Bunge, Leerdam; dr W fr C
Bijvanclc, 's-Gravenhagedr H T Colen
brander s Gravenhage, H. Th Cose, Am
sterdam Th. F A Delprat, Amsterdam-
dr A Diepenbroek, AmsterdamA E
Dinger, Rotterdam; iF .T W. Drion, 's Gra
venhage, C. Easton. Arasterdam; prof. dr
van Erabden, Amsterdam; prof mr D
P D Fabius, Amsterdam; jhr A W J
Graafland, Amsterdam; jhr G Graafland.
Haarlem; mr. C H. Guépin, Amsterdam;
prof. mr J A van Hamel, Amsterdini:
mr J. .1 Heimj, s-Gravenliage; dr J van
der Hoeven Leonhard, AmsterdamA B
van Holkema, Amsterdam; prof .Ir L
van ilallie, Leiden; F. s Jacob, Amster
dam, P J .1. Jonas van 'S-Heer, Arenrts-
kerke, Amsterdam, J. B A Jonckhear
Amsterdam; J P. de JoSselin de Jong,
Amsterdam; mr. J Kappeyne van de Cop-
pello, Amsterdam; ppof G W Kernkamp.
Ulrechl.
Mr dr E. van Kelwich Verschuur,
Zwolle, mr Jb. Kool, Amsterdam, J. A.
Laan, O verveen, mr H F. van Leeuwen,
Amsterdam, K. van Lennep, Amsterdam,
jhr O. van Lennep, Haarlem, mr. W.
Lunsingh Tonckens, Rotterdam, Cor,a
Loeff, Ulrechl, Pb Marcella, Rotterdam,
Joh de Meester, Rotterdam, dr. W. W.
van der Meulen, Delft, mr H. M. Moll,
Amsterdam, mr. E. P de Monchy R Azn.,
Amsterdam, prof. J F. Niermeijer,
Ulrechl, B Nierstpasz, Amsterdam, mr.
F S Orobio de Castro JrAmsterdam,
prof. dr. C. A Pekelharing, Ulrechl, ds.
J L Pierson, Groningen, jhr. mr W. C
Quarles van Ufford, Amsterdam, K L.
Hambonnel, Assen, jhr mr. A. F. O. van
Sasse van IJssell, tc 's Hertogenbosch,
prof. dr. J. J. Salverda de Grave, Gro
ningen, mr H. M A. Savelberg, s Gra-
venivage, mr W. C Th van der Schtalk,
Amsterdam, pr dr W. de Sitter, Leiden,
J A. van Sonsbeeck, Amsterdam,
dr N. P van Spanje, Amsterdam, mr
dr. J II. W. Q ter Spill, 's Gravenhage,
J F. M. Slerck, Haarlem, mr A. A H
Struycken, s Gravenliage, A J M.
Stumpff, s Gravenhage, E Tegelberg.
Amsterdam, mr P. G van Tienhoven,
Amsterdamdr C. T. van Valkenburg,
Amsterdam, mr L. E. Visser, 's Graven
liage, B Vlielander Hein, Rotterdam, mr.
G L de Vries Feyens, Amsterdam, jhr
L W. C. von Weiier, 's Gravenhage,
W. G. Wende laar, Maarn, dr. J. C. Went,
Amsterdam, mr J. J Witlings, 's Graven
hage
Blijken van instemming met het stre
ven van de club en met bovengemelde
verklaring kunnen worden ingezonden bij
elk der leden of bij den secretaris mr
H. F. van Leeuwen, Heerengracht 449,
Amsterdam
We gelooven dat de oprichters van
deze club een goed werk hebben gedaan,
daarmee ecu centraalpunt gevormd
hebben voor een beweging die zich meer
meer onder de Nederlanders voelbaar
heefl gemaakt In plaats van de. vooral
door de eerste oorlogsgebeurtenissen
sterk beïnvloede sympathieën en anti
pathieën voor de een of de andere zijde
Ier oorlogvoerenden, is steeds sterker
geworden hel gevoel dat voor een Ne
derlander slechts één houding wensche-
lijli is pro-Ncderlaiidsch.
Neutraliteit goed. maar hoofdzaak
Mijvo nieL de zorg voor 's lands neutra
liteit maar „de verderrcikcnde zorg voor
onze nationale zelfstandigheid."
Da' er, vermoedelijk opzettelijk, geen
militairen onder de oprichters der club
zijn. een enkele gepensionneerde uitge
zonderd. vinden we gelukkig We bedoe
len daarmee niet ook maar iets ten na-
doele van militairen te zeggen, maar zij
zullen toegeven, dal hun deelneming aan
dr oprichting allicht voor sommigen een
r keer den schijn aan de beweging zou
geven.
TREUR's NEDERLAAG.
Nu men nog altijd lam hooren en ook
zelfs lezen, dat Minister Treub zelf rijn
val gewild heefl, en fev in sommige bladen
toch nog gezinspeeld wordl op persoon
lijke motieven, willen we toch nog terug
komen op de zeer uitdrukkelijke verkla-
ing die door hem Donderdag in 'lc Ka
mer werd afgelegd, en die daar vol
gens de meedeeling van aanwezigen die
pen indruk maakte
„Dubbel (oubelioorlijk zou ik hei ach
ten, zoo zei hij loen, motieven die gch?el
buiten hel terrein van het politieke leven
leggen, te verbergen a ohler overwegingen
ontleend aan den toestand van s Rijks
financiën Ik ontzeg aan ieder hel recht,
wanneer ik een beroep doe op den toe
stand van 's' Rijks financiën en daardoor
mijn houding bepaal, te beweren dal dit
slechts schijnmotieven zijn om andere
motieven te dekken Maar ik zal mij door
zulke onwelwillende voorstellingen, die
er op gericht zijn mijn karakter tegen
over hel publick verdacht te maken, niet
laten weerhouden om liet standpunt in te
nemen dat mij, naar mijn overtuiging
door; 's lands belang wordt opgelegd Tot
zulk een zwakheid ben ik evenmin in
staal, als tot liet onoorbaar verschuilen
van minder zuivere motieven achter over
wegingen van 's Jands belang
lil de verschillende persbeschouwin
stippen we hier enkelen aan
Groote waardeering van Treub's ver
diensten Spreekt uit rillemaai- heel ver
schillend wordl geoordeeld over 'iet feit
De N R Crt die van een zelfmoord
spreekt, meent dat er veel voor te zeggen
is dal de Kamer hel conflict, dat de Mi-
niMer haar Schier opdrong, niet onlzcnri
heefl. De hoop op verwezenlijking -au
hel regeeringsprogram behoeft nu nog
niet te worden opgegeven Elke kans
op succes zou edhler verkeken zijn indien
de heer jTreub eerst over 7 ,of 8 maanden
ware teruggetreden
Hel Vadert schreef in een artikel over
„Treub's Hari Kiri" dal zij die lot de
regeeringsmeerderheid beliooren, nooit
moeilijker plicht hebben te vervullen ge
had. Maar hel was plicht, want aan de
Kamer werd de vrije beslissing over oen
der belastingwetten ontnomen Hei blad
vindt dat Treub zelf zijn aanblijven niet
onmisbaar achtte Niet om persoonlijke
redenen, maar omdat hij met zijn ontwer
pen zijn eigenlijke laak afgedaan vond, en
de uitvoering liefst aan anderen overliet
Ilij is geen staatsman die er ernstig naar
streeft te bereiken wat hij voorstelt Zijn
financieele plannen zoowel als de sociale
maken beleid onmisbaar. Maar bij hem is
de afstoolende pool altijd overhëêr-
schend
Dc Nieuwe Crt. daarentegen spreekt
van het [afmaken van een bekwaam en ler
aren Minister zonder cenige noodzake
lijkheid of eenig denkbaar gewin, van een
roclcelooze onbezonnenheid in den Fran-
schen stijl van vóór den oorlog
De overzichtschrijver van hel Handels
blad meent dat het niet zoo boos had be
hoeven uif 'l,e spatten als de Kamer
meerderheid wal meer van 't inzicht van
den heer Van Hamel en wal minder aan
bidding voor de stembuSlcuze had gehad
Van de stemmen rechts halen we de
volgende aan
De Maasbode is van oordeel, dat door
Treub's val hel kabinet gedenatureerd it
en dal een nationaal ministerie dient (e
werden gevormd
Dr Nederlander ziet de oorzaak van de
crisis hierin dal eenige sociaal democra
ten die de kunst verstaan van schreeu
wen en razen, den Minister Willen weg
jagen zoodra 'deze niet meer naar him .pijl
pen danst
digc hindernissen opruimen, welke d
verwezenlijking in den weg staan, wèl
kunnen zij meewerken om de voorwaar
den tc scheppen, waaronder zij mogelijk
wordl. Wij achten het dus een w.aaq, dat
de staatsman, wien geen levensuiting van
zijn volk onverschillig mag zijn, zóu be
liooren te veinzen, van de diepste uitin
gen van dat levefn niets te bemerken En
wij zijn ervan doordrongen dat een volk
niet minder recht heeft le weten waar
zijn geestelijke pis waar zijn maleriecic
goederen veilig zijn
Wi., welen dat wij op dezen weg in hot
sing komen moele.n met een geliefkoosd
leerstuk der liberale staatsleer, het dogma
dat in de staatkunde de Rede de eenige
leidsvrouw behoort le zijn Maar wij ach
ten liet rationalisme onhoudbaar, da'
uil die leer spreekt Wij zien in Staalkun
dige vrage.n in den diepsten grond ethi
sche vragen En zulke vragen worden ni >t
door verstandelijke overwegingen alléén
opgelost; zij eischen een levenskeuze, en
die keuze is een daad van geloof, niet
n redeneering
Maar tweeërlei gebied verbinden be-
leekenl niet ze idcntificeeren Een levn -
keuze als waarvan wij spraken, levert
nog niet den grondslag voor een politieke
partij Zij, die zeer dicht bijeenstaan op
godsdienstig gebied, kunnen ver uiteen-
looper. in tde keuze der middelen, waar
door zij trachten hun idealen te verwe
zenlijken, zóó ver, dat zij geheel tegenge
stelde maatregelen wenscholijk kunnen
achlen, al blijft het einddoel waarheen /ij
streven gelijk In politicis kunnen zij dan
niet samenwerken En omgekeerd liim-
ncnfvelen maatschappelijk en politiek sa
menwerken, al verschillen zij in formu
leering van hel diepste dat hen bew?p?t
Dl GODSDIENSTIG DEMOCRATISCHE
KRING.
Toen in Mei 1914 de Godsdienstig Do-
mocraliscne Kring werd gesticht, werd
tevens besloten een eigen orgaan op te
■ieliten Door hel uitbreken van den oor
log kwam er vertraging in de uitwerking
der plannen
Maar thans is het eerste nummer van
dit orgaan verschenen. 1-Iet draagt den
titel „De Schakel' en staat onder re
dactie van Pb Kohnslamm, J U Gun
ning Wzn Paul Scholten, M J A Molt-
zer (secr.)
Behalve een woord ter inleiding beva.
dil nummer een eerste artikel ovei
School en Godsdienst van dr. J H Gun
ning Wzn en over de Eedskwestic van
prof mr P. Scholten, en over Vader
landsliefde van dr J H Gunning Wzn
en over de vakbeweging van dr M T A
Mollzer.
Aan hel woord ter inleiding ontleenen
i) hel volgende
„Dc Schakel wil - tweeërlei levens
terrein verbinden, die men maar al Ie
aak tracht volkomen te scheiden.
Wij erkennen den godsdienst onvoor
wa.ardelijlc als diepste levensuiting ca
hoogste levenswaarde Wij zijn er vi.a
overtuigd, dat slechts! dón ons volk de
tank zal kunnen volbrengen, die wij het
zien opgelegd indien hel den blik naar
binnen richt en in de cersle plaats zorgt
voor wat het allereerste is, indien hel
streef! tc worden wat liet heet. maar zoo
biller weinig is, een Christelijk volk Wij
welen dal wij in al ons handelen lit
ideaal voor oogeu hebben le houden, dal
wij hel allerminst (huist kunnen laten
waar hel gaat om ook Voor het innerlijk
leven zoo belangrijke Tuncles ais de deel -
rieming aan rechtsvorming cn staatsleven
Want, al kunnen politiek en staatsbehaa
niets positiefs doen tor bereiking van dit
ideaal, dat vermag slechtst het Evan
gelie, wèl hebben 'zij zieli le onthouden
van alles wal de verwezenlijking ervan
zou belemmeren, wèl kunnen zij uitwen-
DE OVERSTROOMING.
Ged Slaten van X Holland hebben
nu Tnj do Pi-ov Slaten dier provincie tea
crediel-aanvraag ingediend van f 500 000,
waarvan de helft is bestemd voor de
noodwaterkeering, die zal moeten heet
ten dat het zeewater vrijelijk verder door
geheel N Holland zal slroomen, wa'
thans mogelijk is, daar hel overstroo
mingsgebied met den Schermerboezem in
rorbinding staal Zooals men weet is men
•ceds mot het werk daartoe aangevangea
Dc rest is bestemd voor het ver
sterken van den spoordijk door den Anna
Pauwlowna-polder, en het herstellen van
beschadigde zeedijken elders
Waar nu Ged Staten slechts kunnen
ingrijpen bij wanbeheer, stellen zij c»;i
nieuw artikel voor luidende
„Ingeval van overstrooming', van dé' -
breuk of van dreigend gevaar voor d 1
een of ander zijn beheerders van water
staatswerken verplicht te gedoogen liet
nemen van zoodanige maatregelen den
aanleg van tijdelijke werken daaronder
begrepen als waardoor, naar het oor
deel van Ged Staten, uitbreiding van
overstrooming of van dijkbreuk 'egengo-
n, dan wel gevaar daarvoor gekeerd of
verminderd kan worden
Hel bepaalde in dit artikel geldt niet
ten aanzien van waterstaatswerken on-
dep beheer van liet rijk
HET PROV. WATERSNOOD COMITÉ
IN ZEELAND.
Hel comité ontving bij zijnen secretari -
penningmeester, mr. J. F van Deinst?,
Balans D 5 te Middelburg, na de vorige
opgaven de navolgende giften
Van de kinderen van school J, f 34.59'.
evr D v d T f 10, fam. R f 3.50;
salonpersoneel ss „Mecklenburg 12.
BI., I 2 50; inzameling Vlissingsche cou-
•anl T 100: E II G te IJzentlijlce, 5.
C. J M. II 12. v d B f 1; inzame
ling school C, f 23.10-. J. R Y II f 10
A G .T f 2 50; van eene dienstbode.
f 1; J. A M. f 2.'50 K B. le Koude-
korkc, f 10. M. B. le Koudekerke, f t
E B f 2 50. N N., f 1; H. le II., f 5;
leerlingen op school le Oosfkapetl-
f 13 70 J S Wz te Goslkapelle. f 1.
schoolkinderen en onderwijzend perso
neel le Waterlandkerkje f 17 1(V\ oponb
school en Belgische klasse lc Sas van
Gent f 15.645: II en L le Westkapelle.
f 3 50. A D S tc Colijnsplaat 10
P. A v d B te Wisstekcrice, f 1 50: in
zameling R II B Sf 6(5 63' waaraan
2 Eng halve .'ponden;dr T D f 2 50;
bezoekers Tehuis' voor Militairen, f 5; C
A D le YlisSingcn, f 50 Te zamen
met de vorige opgaven f 9823 52-'1 en
fes. 200, waarvan bereids f 9000 aan d?
algemcene verecnigdc commissie te Am
sterdam werd geremitteerd.
Correctie vorige opgaven leerlingen
rijkskweekschool f 42 60 moet zijn. leer
lingen rijksleerschool
Aan het bureau dezer Courant werd
nog ontvangen f 7.41 van de dansclub
„Terpsichore", lesamen met de vorige
giften f 311 55
NEDERLAND EN DE OORLOG.
T e Koe w a c li l
Het Duilsche legerbestuur heeft de
lvc-rk le Koewacht op Belgisch grond
gebied staande, definitief gesloten; alleen
Zondags werden daarin en dan uitsluitend
voor Nederlanders diensten gehouden
II u w e 1 ij k van gemobiliseerde».
Fen dei" soc dem Kamerleden stelde
op verzoek van Hel Volk op het Dep
van Oorlog een onderzoek in naar de
thans geldige voorschriften omtrent het
uitkeeren van militaire vergoedingen aan
gemobiliseérden die in hel huwelijk tre
den. een kwestie waaromtrent allerlei ge
ruchten liepen Ilij deelt hel volgende
mede
Een algemeen besluit dal soldaten, die
na 1 Jan 1916 in hel huwelijk getreden
Zijn geen aanspraak meer kunnen maken
nj> vergoeding, beslaat niet
Men is echter op hel Departement
van oordeel dal van de militaire vergoe
dingen door velen misbruik wordl ge
maald. die met het oog daarop in hel
huwelijk treden, terwijl dan b v dc vrouw
na de huwelijksvoltrekking, evenals daar
voor bij hare ouders blijft inwonen Daar-
rm s'.elt men naar de omstandigheden van
ben. die wegens het treden in liet huwe
lijk voor hel vervolg vergoeding verlan
gen. tegenwoordig (maar reeds langer dan
sedert 1 Januari I 1 oen nauwkeurig on
derzoek in
Hel is niel uilgesloten dat door een of
-■eer burgemeesters sedert 1 Januari
916 ais regel wordl aangenomen, dat
ieiiw-gehuwden niel meer voor vergoe
ding in aanmerking komen Aan net Mi
nisterie van Oorlog is dit echler niel be
kend.
Op een mijn gestootea
Hel te Vclzen aangekomen Ned stoom
schip „Maasrapporteert dat hel stoom
schip „Thuban van de firma Nievelt
Goudriaan Co te Rotterdam op de
eerste reis van New-York naar Rotler
dam hij de Elbowbaai op een mijn is ge-
.slcoten De waterdichte schotten waren
êcliler intact gebleven, zoodat het stoom-
•liip zou trachten op eigen kracht den
Waterweg le bereiken
De trawler-verkoop naar
Noorwegen
De Zaterdagavond geliouden zitting /an
deh gemeenteraad van elzen was hij na
geheel gewijd plan de [kwestie van don ver
koop van een aantal stoomtrawlers naaf-
het buitenland
De heer Schilling ^raadslid en voor
zitter van de zeemansvereeniging had
toeslemming verkregen tot he' stellen
van de vraag of B en Wi. het verkoo-
pen van stoomtrawlers1 naar hel buiten
land niet in strijd "achtten met liet afge-
meer belang der gemeente en of zij lie!
niet wenschelijk oordeelen namens lie'
gemeenlebestnur de rcgeerïng re ver
zoeken een vervreemding van stoomtraw
lers te verbieden
De burgemeester had persoonlijk r^erts
een telegram in dien geest verzonden
Blijkens de meedeelingen van den he »r
Schilling zijn reeds 10 stoomtrawlers van
de IJmuider vloot verloren gegaan, en
er loopen thans reeders met plannen
rond om hun vloot te verkoopen AU
nien rekent dal bij ieder schip 18 per
sonen hun brood verdienen, mag men
bii een verkoop zeker van een
spreken
De Wethouders De Boer en Vermeu
len verdedigden den verkoop der traw
lers, maar ten slotte stemde alleen dc
wethouder Vermeulen tegen een spoed-
adres ter ondersteuning van het le'e-
grnm van den voorzitter
Week bepalingen
Door den minister van LN. en H is
voor de week van 31 Jan tot e.n met 5
Februari
de ter beschikking te stellen hoeveel
heid volversche eieren voor iedere 100
uitgevoerde, vastgesteld op 20;
bel gewichtspercentage voor d?n
vlecschuitvoer bepaald voor worst op 50
en voor alle {ajndero soorten varkens'
vleesch en bereide vlees'chwaren op 100,