MIDDELBURGSCHE COURANT.
5; y
lm
Dinsdag
l» Januari.
JV° 14
lo9e Jaargang
1916
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courant
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 een* per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
Advertenties vóór één uur te bezorgen.
BINNENLAND.
DE OYERSTROOMING.
Laten we beginnen met de raeedeeling
dat de ramp geen verdere uitbreiding
beeft gekregen Wei is men vooral in
Purmerend nog steeds waakzaam, maar
hel water is daar slechts zee weinig ge
stegen Wanneer de wind gunstig blijft
hoopt men de gaten in de zeedijken te
dichten' en zoo te voorkomen dat bij
vloed nieuw water binnen stroomt.
Te Landsmeer en Ooslzaan moest mm
gisteren echter nog steeds stijging van
het toevloeiende binnenwater constatce,-
ren En ook daar zijn veel varkens en
pluimvee verdronken De lcoeien heeft
men meest allen tijdig kunnen redden.
De kerk is opgevuld met runderen, die
mer. nu met platbodem-vaar tuigen naai
den Overtoom voert, en vandaar naar
Amsterdam.
Ook uil Monnikendam dal als t ware
op een kruispunt van wegen lig', en
waarheen alle boeren uit den omtrek
vluchtten, wordt het geredde vee op
schuiten naar Amsterdam gevoerd Uit
het zuidelijk deel van Waterland is het
vee grootendeels onder gebracht in liet
nog steeds omheinde terrein van Tintos
De zorg voor die duizenden runderen
vereischt ontzaglijke inspanningHet
moet in de mei vee volgepropte kerken
een merkwaardig maar droevig ge/i ;ht
zijn, want het vee heeft veel door de
ramp geleden. Het is meest lusteloos, en
veel dieren zijn zichlbaar ziek
Om een denkbeeld le geven, hoe de
toestand er thans is, knippen we het
volgende uit een beschrijving, door een
verslaggever van liet Iland gegeven van
een tocht gister naar Landsmeer en Oosl
zaan:
Op mijn tocht, heden door mij langs
beide dorpen ondernomen in een jol,
ben ik nog verscheidene huizen langs
geroeid, alwaar de bewoners op de zol
ders huisden, lerwijl ook de laatste bewo
ner? van de Keering, het Tuinpad en de
Kerkbuurt nog niet vertrokken waren
Dezen waren gevlucht naar het weeshuis
en naai- de openbare school Bij de kerk
gekomen, hoor ik niets dan het loeien
der koeien Ook het Noordeinde staal ge
heel blank. Oyeral ziel men doode kippon
en eenden drijven, hier en daar ook een
kat o f hond. De brug bij de Kleine Zijl"
is opengedraaid, teneinde de schuilen
beter door te laten. Over de „Briiek"
zet ik koers naar het pluisjeonderweg
volgeladen jollen, platten en schouwen
tegenkomende
..Het is nu niet meer le houden, ik had
zoo graag gebleven, maar 't kan niet
meerzégt een ruim zestig-jarige roeier,
Zijn even oude vrouw, eenig beddegoed
ér. een paar kistjes mei zich meevoe
rende.
Bij het „sluisje" gekomen behoef ik
niel te wachten, zooals eertijds, maar
roei er gewoon 'overheen. De sluiswachter
heeft ook zijn woning reeds verlaten Na
een half uurtje roeien ben ik te Ooslzaan
eg noei Zuidwaarts op naar den Over-
loom ook hier hetzelfde als le Lands
meer Het geheele „Weerpad" slaat on
geveer 1 M onder water en verscheidene
vluchtelingen begeven zich per schuit
naar Zaandam. Het terrein bij de gasfa
briek i» eveneens geheel ov'erstroomd. en
met de gasleveivmtie is hel gedaan- Oost-
zaai) zit den geheelen nacht en komende
dagen zonder licht. i
Hier en daar vaar ik langs een hoog
gelegen boerenhofstede Hel water staat
tol aan de deur van den slal Daarbinnen
is nog vee, en nijvere handen zijn bezig
de 30 aanwezige koeien te voederen en
goed op stroo te zetten.
Verder Zuidwaarts varende, kom .ik
voorbij het Evangelisaliegebouw en de
bijzondere school Ook hier staat alles
onder water. Een veertigtal doode kippen
drijven rond Even verder drijft een wieg
geheel gevuld met water en waarin een
doode kat "Zwermen meeuwen vHegen
over de watervlakte en schieten hier en
daar op hun prooi, een vette doode kip of
eend
In de verte staal, bij Kadoeleu, het
kruitmagazijn der Marine geheel in liet
valer Het aanwezige kruit, eenige dui
zenden kilogrammen, is bijtijds in veilig
heid gebracht op drie tjalken, welke in
hel zijkanaal IJ voor den Marinesteiger
liggen
Tegen den avond zakt de drukte op
hel water wal afv De jollen worden vast
gelegd,1 alleen begeeft zich nu en dan
iemand weder dorpwaarts, zijn richting
■.nemende langs het vroegere rijpad, dat
ook thans nog electrisch verlicht is. De
eJec.trische straatverlichting in de ge
meente Landsmeer komt dan ook wel van
pas en maakte hedenavond een groote
tegenstelling met het donkere Oostzaan.
waar hier en daar een petroleumlampje
flikkert.
Het hulpbetoon.
De Jolianniter Órde heeft gisteren een
schuil mei 45000 liter duinwater voor
Marken en dezelfde lioeveelheid voor Vo
lendam gezonden, en voorts kleedingsluk-
ken, de gevraagde bedden, rijst, erwten,
boonen, zout, en aardappelon voorraad
voor 100 personen gedurende een week
naar Marken Voorts gist, voor twee d i-
gen.
Zoodra de schuit mei duinwater in
Marken was aangekomen en onder leiding
van den hoofdinspecteur van de water
leiding, den heer Van Schaik, de uitpom
ping uil de schuil plaats had, kwam iiït
heeie eiland met emmers en kannen
water le halen.
Een speciale dienst is door de Amster-
damsche waterleiding ingericht om schui
len met drinkwater naar de ondergeloj-
pen streken le sturen
De eerste booL met beddegoed en le
vensmiddelen naar Monnikendam is Zon
dagmorgen gestrand Maar dadelijk is
er een tweede verzonden En Maandag
morgen, ging er weer een schuit met
beddegoed voor 80 personen
Te Monnikendam zijn een 600-tal per
sonen ondergebracht bij particulieren Tc
Volendam waren honderden menschcn oo
de schepen in de haven En bi Amster
dam zijn er reeds honderden onderge
bracht.
Maai- nog aldoor is men bezig om het
verdronken land af te zoeken naar men -
sell en die nog op de zolders' in hun
huizen wachten tot ze gehaald worden.
En hun aantal is nog zeer groot.
Van alle zijden wordt met groolen lof.
gesproken over de krachtdadige hulp die
men van de militairen heeft Zij helpen
vee drijven, ze roeien overal rond om
nienschen te halen, en zorgen bovendien
voor de wering van nieuwsgierigen, wat
helaas dringend noodig is'.
Van den kerktoren van Zuiderwoude
waait nog steeds de noodvlag. Het vee
is daar nog niel geborgen.
Koninklijk bezoek
De Koningin heeft gisteren per motor-
bool een rondvaarL gemaakt Langs Buik
sloot is zij het verdronken land binnen
gevaren, vergezeld door nog eenige an
dere bootjes De flottielje moest her
haaldelijk dwars door drijfhout heen
Allereerst ging de reis naar Broelo, ver-
olgeus naar Monnikendam en Volendam,
en daarna over zee terug naar Durger-
d*rm, en vandaar per aulo naar Schel-
lingwoude.
Overal vroeg de Koningin de slacht-
offc-s naar bijzonderheden vafi de ramp.
Te Monnikendam stond zij midden op
straal, temidden van een groolen kring
der bevolking, verschillende personen te
ondervragen
Te Volendam kwam ook weldra de
heele bevolking te voorschijn.
De oude Volendamsche (Touwen, zoo
meldt Het Hblddie nog nooit de Ko
ningin hadden gpzien en tol dusver iö
hoofdzaak slechts „bekeken" waren door
Engelschen of Amerikanen, waren opge
togen, nu zij haar Koningin van zou
dichtbij konden aanschouwen „Wal ziet
er goed uit, een echte Hollandsehe
vróuw", zeide een Volendamsche En de
Volendammers namen vol eerbied hun
uige mutsen af, wanneer de Koningin
hen onverwachts aansprak Zoo zonder
•enig officieel vertoon was deze tocht
van onze Vorstin door het geteisterd Wa
terland. Er was dan natuurlijk ook geen
loopbrug met tapijten behangen, om ndar
een botter te gaan Over een wankelend
plankje, geholpen door den adjudant jlu-
IIooft Graafland en dour den .bekenden
Volendammer den heer Spaander, kwam
de Koningin in den botter, waar de
visscliers juist aim hel eten waren Zij
oolc een kijkje in het vooronder en
was een tijdje onzichtbaar iu hel diepe
gedeelte van het schip Half kruipende
op de kuieën moest de hooge bezoekster
op de voorplecht van den botler komen,
om daarop verder op in het dorp te gaan
lussehen de twee rijen huisjes door
Te Durgerdam sloeg de Koningin de
aankomst van eenige pramen met koeien
beladen gade en onderhield zij zich met
verschillende boeren en vroeg belangstel
lend naar den omvang der ramp te Rans-
dorp en te Holysloot Een 'der boeren
deelde haai- hel geval van den boer Brcet
dijk te Holysloot mede, den man. die 45
zijner koeien voor zijn oogen had zien
verdrinken, een man met een huishouden
van 13 kinderen „Majesteit,je kon hel
geval niet met droge oogen aanliooren,
toen Breedijk "t je vertelde", zcide de
boer.
Burgemeester Calkoen bleef hier voort
durend inlichtingen verstrekken en ge
leidde de Koningin over drassig land,
waarbij zij van een alpenstok gebruik
maakte om niet uit te glijden.
Volgens het Hand blijft de Kouingi
nog eenige dagen in Amsterdam, om an
dere deelen van het verdronken land
te bezoeken, Zij zou ook nog naar Marken
gaan
Inmiddels is gister dit eiland reals
bezocht door Prins Hendrik, die daar,
geleid door den burgemeesler de ronde
maakte langs de meest geteisterde wijken,
gedeeltelijk fe voet over den modderigen
bodem, gedeeltelijk per roeiboot. Voort*
bezocht de Prins het raadhuis', de kerk
de school, de overblijfselen van de bak
kerijen, de stallen, waarin de cadavers
van verdronken vee geborgen |waren. Geen
plekje werd door den Prins onbezocht
gelaten en voor ieder haid hij een har
telijk deelnemend woord.
De watersnood-commissie
In een gister le Amsterdam gehouden
vergadering dezer commissie zette rle
voorzitter, de heer Van Eegheu uiteen,
dat de toestand thans zoodanig is, .lat
een beroep op hel publiek moet worden
daan Het fonds van de algemeene ver-
eenigde commissie bedraagt effectief drie
honderd duizend gulden Hoewel deze
gelden voorloopig voldoende zullen (ijn
den eersten nood le lenigen, ligt liet
voorde hand, dat de commissie op zerre
na niet over genoegzame gelden beschikt
om allen nif >d te lenigen
Met alg stemmen werd besloten een
beroep op het publiek te doen 1
Ten slollc werd een uitvoerend comité
benoemd, beslaande uit administrateuren
van het l'onds, le weten de heeren S. P
van Eeghen, voorzitter, mr. W S J van
Waterschoot van der Gracht, mr' R van
Rees, mr. K. J. Philips, leden, E. Sillem
(firma Hope en Co. Keizersgracht 579
581, Amsterdam' penningmeester, en mr.
A. W Gerritzen, 'Keizersgracht 573, Am
sterdam) Secretaris.
Ingevolge deze "besluiten richt de Al
gemeene Vereenigde Commissie ter leni-
niging van Rampen door Watersnood in
Nederland" zich nu tot het Nederland-
sche volk.
De Koningin hfeéft een mooi voorbeeld
gegeven. Aan den heer Van Eeghen deel
de zij gisteren mee, dat zij bereid is met
eene gift van tienduizend gulden de lijst
te openen, met dien verstande, dat wan
neer mocht blijken, dal later meer noodig
is dan de dan ingekomen giften mochten
bedragen, Hal-o Majesteit het voorne
men heeft een tweede gift te laten volgen.
Inmiddels zijn de meeste bladen ook
reeds aan hel inzamelen van giften ge
gaan. De N. Roti. Crt. kon gisteravond
reeds een ingekomen bedrag van
f 94.669 13 voor de algemeene commi;-
sie en van ruim zes duizend gulden
voor de Rotlerdamsche commissie ver
antwoorden.
Zooals we gisteren reeds meldden, zul
len wij gaarne giften blijven ontvangen.
Maar inmiddels heeft zich een verza
melpunt voor heel Zeeland gevormd en
het is zeker het wenschfélijkste dat de or
ganisatie niel versnipperd wordt.
Onder de advertenties in dit nummer
toch vindt men een oproeping van het
Provinciaal Watersnood Comité in Zee
land, dal bereid is giften in ontvangst te
nemen Wie dus iels voor dit doel wil
afzonderen, doel het beste dat te zenden
aan den secr -penningmeester mr. .7 F.
van Deinse, Balans D 5, Middelburg
Heden ontvingen wij nog
van X, f 10 van P f 2 50; van D.
f 2.50. en voorts f 10. - onder hel mot
to Tot leniging van Gods oordeelen ovei
ons land; van X f 25. van C. f 5, lesa-
men f 55.
Dit bedrag hebben we mei de gisteren
ontvangen f 10 afgedragen aan het pro
vinciaal comité
BRIEF AAN EEN JOCHIE UT
MARKEN.
Mijn lieve, kleine, droeve jochie.
Vóór het oorlog was Schreef je me af
en toe een kaartje, weet je 't nog9 En
ik zond er je dan telkens een terug uit
Brussel.
Kwam Augustus met zijn zonnc. en zijn
wijde lucht. rEn mei zijn treinen vol
schcn die reisden naar landen waar hoi
's zomers goed en mooi is. Dan staple
ik gauw in zoo n trein en hij zei te
me neer in Monnikendam
Jij bent nog nooiL naar Monnikendam
geweest, niet? Jullie verlaten immers
nooit hel eilandje?
En toen ging ik naai- de booL D.
Zuiderzee lag vriendelijk, kalm olank
Monnikendam schoof achteruit met zijn
fijn, slank, hellend stadhuislorentje en
mei zijn zware kerkbonk.
Mijn kleine, droeve vriendje 0;h
'lc weet dal je thans droel' bent, en il
ben hel mot je, en om je mijn kleine,
droeve jochie, toen kwam je mooi. vlak,
lieve eilandje aan, alsof het dreef op
de golven Met zijn schilderachtige
huisjes. Met zijn boscli van wiegelend?
masten in liet haventje Met zijn troepje,
bontgekleurde kleine kindertjes aan den
steiger. Ik stapte bekend door de straten
var. je eenig schoon dorpje, 'k Zag je
dorpsgenooten met hun mooie, rood.
geel, groen getinte dracht, alsof ze er
gens in een streek van Italië of Spanje
thuis hoorden, 'k Zag je rood, geel en
groen geschilderde huizekens op hoogsn
sleenen onderslag 'k Ging door de nau
we, zindelijke straatjes En dan kwam
aan t eind van t dorpje waar de
school is en wat verder de vuurtoren.
En in de school vond ik je, mijir
kleine schrijvertje.
- „Meester, mag t jochie mee vro?g
ik dan
Dc goede lieer knikte bereidwillig ja
En je irippeldel met me mee bij moeke
Jc mooie, reine, blinkende huisje trad
ik binnen vol eerbied en piëteit t Was
een klein museum van oude, gezefhge.
glinsterende voorwerpen Daar was ae
bedstee voor de huisgenooten en die
i- de vrienden. En daar was de ladder
die naar den openliggenden zolder steeg
en bengelden netten, scheepjes' en wat
niet meer.
En aan de balken hing de koperen lamn,
weel ik meer Je moeke was een
vriendelijke, blozende, blondliarige vrou
we En je zusters waren lachende, fllnk-
gebouwde meisjes Je vader en je broei
en weg op zee Aan den wand,
naast een blauw sierbordje, ontdekt? ik
dan de prenlkaarljes die ik je zond
Mijn kleine, droeve jochie!
Zeg. leef je nog? Ben jij niet, ben jij
niet bij de verdronkenen tijdens die
ontzettende stormnachten?
Over ons is de oorlog gekomen Je
landje wordt aangevallen door de natuur
Sinds ons België te bloeden ligt van zijn
gruwelijke wonden heb ik je niet meer
geschreven Heb jij echter soms wol -vin
me «ëdachl Ik denk thans iicp ont
roerd aan je! Ik heb zulke verschrik
kelijke dingen gelezén in do kranten,
over je eilandje en over vele dorpen en
steden uil je provincie.
Hier ook heeft, over de daken, de
storm gegierd en gehuild Ja. mijn jochie,
'k heb hier de boomen hiooren steunen
en rpepen in den stormnacht 's .Ander-
da g.s lagen er twee geveld, 't Was hier net
of wilde wagens over de bevende huizon
ratelden; of razénde legers door den
hemel orkaanden.
Toen is het vreeselijke gebeurd ten
uwent. De loeiende wind heeft de zfee
opgejaagd die kalme verraderlijke Zui
derzee De golven zijn door de straten ko
men aanbrallen Ert 't was over je eilandje
al nacht en al gebricscli gekraak Dc
hemel beefde en de grond trilde.
Zeg, mijn droeve, lieve jochie, wat is
er toen in je eigen huisje gebeurd?
Zoo is 't gegaan, niel waar Jullie zaten
allen saam in 't kamerken De wind beuk
te tegen de planken muren van jullie
huisje Toen je door 't kleine venster
ken keekt zag je niets dan den nacht; de
nacht, die je als 't ware, voorbij zag
stormen met een zwart, grimmend moor
denaarsgelaat. In den beginne dachten
jullie aan geen onheil Maar buren zijn
komen aankloppen en zeggen dat de zee
over de dijken sloeg Dat de zee kwam
Dc zee! En, na middernacht, is ten slotte
de ramp gekomen. De zee is komen aan
hollen Ze is komen bonken mot reuzen
vuist op jullie deur en vensters De rui
ten zijn stuk geslagen Je bent aan 't wee-
non gegaan van bangheid. Het water i
binnengegudsl bij jullie Je zijt allen op
zolder gevlucht Wilder en wilder joeg
de storm Jullie huisje schudde als een riet
en dak en wanden golfden Toen. maar
neen mijn arme. droeve jocliic, ik en
weet niet wat er verder bij jullie ge
beurd is.
Was hét' je vader die zijn familie:
redde al zwemmende door de overstroom
de straten, in hollen nacht? Of was het je
Vader die zijn kinderen in zekerheid
bracht, levensgevaarlijk loopende over T
dak. en die toen hij terugkwam je Moeke
niel meer vond Jochie, mijn droefs
jochie, was dat je Moedor die omkwam
in de golven?. Óf was het bij jullie dat
hel huisje ten eenenmale verdween in 'l
ziedende water, jilols. jullie, wier lijken
neen, dat kunnen jullie niet wezen!
Jullie huisje slaat er nog, dat kleine,
kraakzindelijke museum-huisje waar de
vreemde bezoekers van je mooie eilandje
zoo graag binnenliepen
Maar t waren toch je vrienden en
vriendjes, en 't waren je buren die zoo n
onzeggelijke ellende hebben gehad! 'I Wa
ren je vriendjes, die kinderen welke
saamkrópen in hun beddeken en daar
zijn omgekomen! 1 Waren je vriendjes
en die ik bij je in de school heb zien zit
ten, die gekermd en geroepen hebben
en die verdronken zijn 't Zijn je buren
die alles, alles verloren hebben, of die
opgezogen zijn door 't gulzige water
Nu hen je droef, mijn kleine vriendje
Zeg aan je vader en je moeder en je
broer en zusters, dat ik zoo n deernis heb
met de eindeLooze ellende die over jul
lie zoo onverdiend is gekomen' Zeg aan
al je kennissen en vrienden dat al de
Belgen meelijden hebben met jullie en
den rouw deelen die over Marken hangt
Wij begrijpen jullie s droefheid! Wij heb
ben ook zooveel ellende meegemaakt
Maar nu leggen wij ons eigen lijden "t
zwijgen op Om alleen nog te denken aan
idat van jullie
Maar niel alleen aan je arme, ver-
voeste eilandje denken we Ook aan de
ongelukkige menschkens van Volendam,
dal je in de verte kunt zien liggen van
af je schfcol uit, en aan die van Edam,
van Broek, van Zaandam, en van al dié
geteisterde dorpjes waar de dijken gebro
ken zijn, de huizen verwoest en de pol
ders ondergeloopenDaar heeft men,
jochie, de menschen. de oude mensclijen
mei geweld uti de bezwijkende huizen
moeten ^rukken'
JVfijn kleine, droeve vriendje.' Je goed
land heeft zoo n hartgrondig medelijden
Imel ons gehad en is zoo hulpvaardig voor
ons geblevenWat betreur ik het nu niet
te behooren tot de Belgen die je volk met
daad en steun helpen kunnen' Maar toch-
wil ik iets doen. lc Wil mijn landgenoo-
ten aansporen 't leed van jullie te hel
pen verzachten En daarom schrijf ik
dezen brief aan je in de krant
En je zuil zien, mijn 'klein, droef
vriendje, de Belgen hier en elders zullen
al doen wal ze kunnen, dankbaar dat
ze jullie mogen helpen En 'l is zelfs
niel noodig dat het hen gevraagd wordt
Uit eigen beweging, gul en dienstvaardig,
zullen de Belgen hun hulp aanbieden
Toch wil ik dezen brief aan je laten
verschijnen opdat vele van je landge-
nooten t weten zouden hoezeer wij ook
begaan zijn met de gruwelijke ramp die
jullie treft en opdat zij zouden vernemen
dal we metterdag je land beter negrij-
pen, en dieper liefhebben en het be
wonderen om zijn eeuwenlangen reuzen
strijd, heldenstrïjd, tegen stroom en zee!
Mijn kleine, droeve jochie' ik denk
aan je en aan j'e ouders en je broei
en zusters. Ik hoop weldra te vernemen
dat jij en ]e familie nog in je kleine,
houten huisje, dichjt bij de Kerkbuurt, be
houden zijl gebléven
Je innig de kleine hand drukkend,
JOH DEMAEGT.
UIT DE STAATSCOURANT.
By kon. besluit
is met ingang van 1 Mei 1916 lo. pp
zijn verzoek, eervol ontslag verleend aan
M I Q van Ledden Hulseboch te
's-Graveuhage, als inspecteur van de
volksgezondheid met dankbetuiging voor
de door hem in die betrekking bewezen
diensten,
2o als ambtsgebied van den inspecteur
van Uc Volksgezondheid dr. L E Goester
tc- Zwolle, nader aangewezen de provin
ciën Zuid-IIolland en Zeel a n (1.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De Ford-expe d i tie
Naar vernomen wordt is thans zeker
heid verkregen dal de permanente nfou-
Iralc conferentie door den heer Ilenry
Ford georganiseerd niet te 's-Gravenhage
maar le Stockholm zal worden gehouden.
Naar aanleiding van den geweigèrden
doortocht door Duitschland op de terug
reis naai- hun vaderland betreffende een