MIDDELBURGSCHE COURANT
Vrijdag
7 Januari.
Binnenland.
As S
159» Jaargang
1916
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal te Middelburg en voor hen, die de courant
bezorgd krijgen door de Agenten te Vlissingen en te Goes f 1.30. Per post f 1.50.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Advertentiën k 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 een* per regel. Groote letters en randen
naar de plaats die zij innemen.
UW Advertenties vóór één uur te bezorgen.
Het Engelsctae Witboek.
De dezer dagen door de Engelsche
regeering uitgegeven meedeeling over de
wijze waarop Engeland getracht heeft
den Duitschen in- en uitvoer te belem
meren, beval voor ons heel weinig,
nieuws. We welen hier te lande maar al
goed hoe de toestand is
Maar als men die uitvoerige uiteenzet
ting leest, zou men bijna tot de meening
komen, dat Engeland van het begin af
niet anders gedaan heeft dan zijn cig
rechten" in te perken, om toch maar
aan den neutralen handel geen overlast
ie bezorgen.
„Wij hadden hel recht" dit of dat
le doen, zoo wbrdt in 't begin van het
sLuk eenige malen verklaard, en dat is -'e
stemming waarin hel heele stuk is ge-
geschreven.
Dal is ook juist, mits men in dal op
zicht als „recht" bes'chouwl, niet wat
•Engeland (en ook Frankrijk) vóór dan
oorlog als recht erkend hadden, maar \va.
die twee landen na hel uitbreken van den
oorlog tol recht verk Jaard hebben.
Nü het Witboek daar zoo heel makke
lijk overheen glijdt, mag onzerzijds focli
wel in herinnering gehouden worden d il
er in zoo'n eenzijdige schepping van
recht iels niet deugt, en dal wij md
evenveel nadruk kunnen zeggen 0En-
geland had niet het recht, maar het be
paalde wal het goéd vond,"
Dat uil ons land goederen naar
Duitschland uitgevoerd worden, kan Ba-
geland ons niet verbieden Er staat
zelfs in het Reglement van rechten en
verplichtingen der neutralen een artikel
dat ook voor de meest uitgesproken
.oorlogsbehoeften, wapenen, mimi tie e d.,
bepaalt dat een onzijdige mogendheid
niet gehouden is le beletten den uit- of
doorvoer voor rekening van een der oor
logvoerenden" van dergelijke goederen
Dit mag ook wel eens in herinnering
gebracht worden aan sommigen, die zich
zoo verontwaardigd toonen over lede
ren uitvoer naar Duitschland, en die tel
ken.. weer vergeLeu dat de uitvoerverbo
den in dc eerste plaats, en in de tweede
en derde plaats uitgevaardigd werden
•om in ons eigen land geen schaarséhte
lo krijgen en niét om Engeland te belie
ven, ook al i» het waar dal de aanvoer
overzee verband houdt met de xekerhbid
dat het aangevoerde in ons land blijft,
Wal' nog niet in ons land is, en
er over zee heen gevoerd wordt, ja, daar
kunnen Engeland en Frankrijk zich mee
bemoeientot op zekere hoogte, Jlet
lijntje dat de hoogte aangeeft hebben die
beido' landen echter veel honger gesteld
dan ze oorspronkelijk samen met de ande
ren hadden afgesproken bij de Declaratie
van Londen van 1909 over de rechten
in den zee-oorlog.
Dal die twee landen tal van artikelen
voegden bij de in dc Declaratie opge
nomen lijsten vau artikelen van absolute
en voorwaardelijke contrabande, kunnen
we zoo erg niet vinden. Deze oorlog
heeft ,ons maar al te duidelijk geleerd
hoe plotseling een onschuldig artikel in
een^ een oorlogsdoel kan krijgen. Trou
wens de declaratie geeft (in art. 23 en
25) het recht aan die lijsten nieuwe ar
tikels toe te voegen.
Maar wèl eigendunkelijk is door hen
omgesprongen met de bepalingen betref
fende hetgeen er met goederen van voor
waardelijke contrabande in neutrale sche
pen op weg naar een neutrale haven mag,
worden gedaan En als we nu er'aan her
inneren dal. onder voorwaardelijke con
trabande die goederen verstaan worden,
welke zoowel voor vredes- als voor oor
logsdoeleinden kunnen dienen, bijv le-
\ensmiddeleu, kleeren, goud- en zilver,
dar. is 't belang van de neutralen juist
bij die kwestie duidelijk.
Ntv bepaalde de Declaratie dat ab
solute contrabande op zee in beslag ge
nomen kan worden als bewezen is dal
zij bestemd is naar een vijandelijk land,
ol naar een vijandelijk leger „onverschil
lig of hel vervoer van die goederen direct
gebeurt, of overlading of een verder ver
voer over land vorder!" (de leer van tie
voortgezette reis)
Maar ten opzichte van de voorwaarde
lijke contrabande werd oen heel anderje
regeling getroffen, en werd de Ie<er van
dc voortgezette reis opzettelijk niet gje-
•volgd, en werd alleen als voorwaarde
voor de inbeslagneming gesteld flat aan-
.getoond moest worden de bestemming
naar den vijandelijken staat
Die bestemming werd verondersteld te
-bestaan als de goederen waren geconsig
neerd aan vijandelijke autoriteiten, of
aan een leverancier in het vijandelijk land
van wïen het bekend is dal hij gewoonlijk
dergelijke goederen a(an den vijand ievjërt
En voorts zouden goederen van voor
waardelijke. contrabande alléén dan in
beslag kunnen worden genomen als' ze op
weg waren naar een vijandelijk land of
naar een door den vijand bezet land, „en
hiel behoefden te worden ontladen in
een tusschen y liggende neutrale haven."
Engeland begon mei 20' Aug, '14 eenige
„toevoegingen en wijzigingen" af te kon
digen waaronder ook deze dat voorwaar
delijke contrabande met bestemming
voor den vijand kon worden in beslag
genomen „onverschillig naar welke haven
hel schip op weg is"'. Dus ook naar neu
trale havens.
„In verband hiermee werden, zoo
schreef onze Minister van Builenland-
sche zaken in het jongste Oranjeboek.
„in de praktijk alle schepen welke condi-
tioneele contrabande naar Nederland
vervoerden, naar Engelsche havent opge
bracht, en daar voor onbepaalden lijd
vastgehouden, niet totdat de BrilSche Re
geering zou kunnen aan toonen dat die la
ding voor verbeurdverklaring vatbaar
ïaar totdat de p echthebbenden het
tegendeel te haren genoege onomstoote-
lijk zou hebben bewezen"
Onze regem-ing heeft geprotesteerd in
ieder afzonderlijk geval, zonder eenig
ander resultaat dan dat 29 Oct. '14 een
nieuwe „order in council" verscheen,
waarin. o.a. werd verklaard "dat voor
waardelijke contrabande op een schiji
naai' een neutrale haven in beslag kon
worden genomen „als 'de goederen
„aan order" geconsigneerd zijn, of als
de sche eps'papieren niet aanwijzen wie
de geadresseerde der goederen is, of in
dien zij als geadresseerde 'aanwijzen
iemand in gebied, behoorende aan of
bezet door den vijand."
..Het behoeft nauwelijks gezegd, zoo
merkt het Oranjeboek naar aanleiding
hiervan op, dat in de drie hierboven,
opgesomde veronderstellingen de vijan
delijke bestemming der contrabande-goe
deren geenszins vaststaat, aangezien de
daartoe noodige aanwijzingen in die ge
vallen juist ten eenenmale ontbreken
Maar Engeland bepaalde het, en du?
wa het. „recht".
Wel heeft de Britsche gezant toen aan
onze regeering den wensch van zijn re
geering Ce kennen gegeven, dat Neder
land - - met inachtneming vau zijn uil de
Rijnvaarlacte voortvloeiende verplichtin
gen betreffende den doorvoer zich zou
verbinden de noodige waarborgen le ver
schaffen, dat goederen van absolute of
voorwaardelijke contrabande, na invoer
hier te lande, niet naar de tegenpartij zou
worden uitgevoerd
Onze regeering heeft, blijkens mejedee-
ling in het Oranjeboek, dit voorstel van
de hand gewezen omdat „het treffen vau
een zoodanige regeling met een dier oor
logvoerende partijen niet zou zijn over-i
een te brengen mei een strikje onzijdig-1
lieid."
En zoo bleef de toestand als hij was,
tol dat door de oprichting van de N.O.T.,
dat afgedwongen hulpmiddel, in den
toestand verbetering werd gebracht
Maar dat wij nu op die wijze althans
liet hoognoodige kunnen krijgen onder
soms vernederende voorwaarden, daar
mee- is die regeling niet goedgepraat.
Als men dien loop der zaken nog weer
eens in zijn herinnering terugroept, dan:
doet liet ergerlijk aan in het Engelsche
Witboek te lezen: Wij hadden het
echt voorwaardelijke contrabande on
der de bovenvermelde gevallen in beslag
te nemen ook al zou zij gelost worden in
een neutrale haven.
Neen, van „recht" kan men moeilijk
meer spreken.
Er komt in het Witboek nog een ty
pisch .'zinnetje voor, waar gesproken
wordt van het gevaar dat, zonder
een overeenkomst om den invoer in
een neutraal land tof. het bedrag voor
binnenlandsch gebruik te beperken, de
goederen toch den vijand bereiken
,Deze invoer zou regelrecht naar
Duitschland gaan, en er zou groote prac-
tische moeilijkheid zijn bij de behandeling
van den volgenden invoer, misschien be
stemd voor oprechte neutrale hande
laars. Als die invoer werd tegengehou
den zouden er groote klachten 1com<m
over onrechtvaardigheid jegens de neu
tralen, en toch als dat niet gedaan
werd, zou het heele s-tels'el ili
eert zakken".
Juist, heel juist! Maar wat hebben wij
Nederlanders met dat Engelsche isola
tie-stelsel tegenover Duitschland te ma
ken? Wat voor rechten heeft Engeland
ons ia« Uerlei beperkingen in onzen wet
tigen handel voor. te schrijven, ten einde
dat stelsel niet te doen mislukken
We lebben te bukken, omdat het ni -t
anders kan, omdat we de ellende ,ra.a
een ooi-log niet willen loopen.
Maar men prate in Engeland niet van
„wij hebben liet recht'
TWEEDE KAMER.
Ouderdomsrenten aan be-
dee 1 den.
Door de heeren Bos, Drion, De Jong,
Limburg, De Meester en Tvdeman zijn
een tiental amendementen voorgesteld
op artikelen en den considerans van hel
wetsontwerp tol verleening van ouder
domsrenten aan behoeftigen, welke amen
dementen de strekking hebben de uit
sluiting der bedeelden te doen vervallen
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De gezonken Engelsche duik
boot.
In een klein gedeelte der oplaag van
ons vorig nummer, hebben wij nog kun
nen vermelden, dat gisteren door het
Nederlandsche panlsérschip „Noord'.r.i-
banf ter hoogte van Texel een Engelsche
onderzeeër, de E 17, werd aangetrof
fen, die noodseinen gaf, en dal de ge-
heelc- bemanning ten getale van 33 kop
pen door de „Noordbrabant' ïn D"n
Helder aan wal is gebracht.
Naar nader uit Den Helder wordt ge
meld, was de gezonken Engelsche duik
boot E 17 den koers kwijtgeraakt cn
daardoor op de Noorder Haaks gestrand.
Toen bleek dat het schip verloren was,
werden noodseinen gegeven, die door
de „Noord Brabant" werden opgemerk',
De geïnterneerde Engelsche
zee o fficieren.
Reuter seint uit Londen Eerste minis
ter Asquith verklaarde In het Lagerhuis
bij de behandeling van quaeslies betref
fende de in Nederland geïnterneerde
zeeofficieren, dat den officieren was aan
gezegd, dat zij geen pogingen mochten
doen om te ontsnappen Die instructies
waren gegeven teneinde le ver mij den,
dat zich onaangename incidenten zou
den voordoen, met Nederland, dal al hot
mogelijke heeft gedaan om den toestand
der geïnterneerden zoo dragelijk moge
lijk te maken.
Uit Stad en -Provincie.
Uit Vlissingen.
- Met het onderwerpde oorlogswinst,
de oorlogsnood en de taak der vakbewe
ging in oorlogstijd, trad gisteravond in
het concertgebouw te Vlissingen de
heer II Spiekman vau Rotterdamlid der
Tweede Kamer, als spreker op.
Na 17 maanden oorlogstijd stelde hij
de vraag: is ons land nu dusdanig geteis
terd dal een deel van de arbeidersklasse
niet meer in zijn behoeften kan voorzien?
Is do situatie nog zoo dat de regeering
nog in staat is te doen, wal zij in 't begin
van den oorlog heeft beloofd"' Moet er
in 't land geleden worden omdat er niet
i.s° Is de middenstand en de klasse der
rijken niet in staat lioogere loonen uit
te keeren?
Volgens den spreker kan men het nu
nog beter doen dan vóór den ooi-fcog.
Het kapitaal heeft zich kolossaal ver
meerderd. het weerslandvermogen van
werkgevers is versterkt. Men beleéft een
goeden lijd.
Vóór den oorlog was hier te lande
een sterke toename van rijkdom te con-
slateeren. En tijdens den oorlog werd op
vallend het tergende, ooguitslekende wfeel-
delevcn bij de rijken. Het nationaal ver
mogen steeg meer dan in andere jaren,
en de arbeidersklasse werd juist in het
oorlogsjaar veel armer
Maar dan springt ook de vraag naar
voren of 't dan geen tijd is, dat do arbei
dersklasse een deel van die stijgoudfo
welvaart krijgt Dat kan niet anders dan
door middel van de organisatie
De beloften in het begin van den oorlog
heef! de bourgeoisie al lang vergeten
Den gemobiliseerden heeft zij niet ge
geven wat zij beloofde, de zorg voor de
werkeloozen was onvoldoende; Posthuma
kunnen wij wel loslaten, want aan den kant
der arbeiders staat hij nooit; boeren en
induslrièeleti doet hij wel Er moet dus
wat gedaan worden en daarvoor dient dc
vakbeweging.
Spreker betoogde 'dal door de Vrije
Vakbeweging aan verschillende voor
waarden niet is voldaan, vandaar haar
langzaam afsterven. Alleen de N. V V>
neeft iels weten te bereikjen
Poch na den oorlqg zal voor verschil
lende zaken harden strijd moeten worden
gevoerd Daarom moet de partij nog
sterker worden
Met een opwekkend woord lot aanslui
ting besloot spreker zijn rede.
Hoewel het in het voornemen gele
gen heeft de Engelsche geïnterneerde
burgers, welke uil de Duitsche kampen
waren vrijgelaten, over 'Botterdam naar
Engeland le doen terugkeéren, zijn deze
burgers toch nog via Vlissingen vertrok
ken.
Zij zijn hedennacht daar aangekomen
en hedenmorgen met de „Oranje Nas
sau" van hier vertrokken. Onder de ge
in terneer den waren verschillende leden
van het Roode Kruis
De directeur-generaal der S.S. heeft
m. een loffelijke vermelding wegens
betoonde eerlijkheid toegekend aan den
ladingmeester A Krijmen te Vlissingen.
De heer K. Groen, commies 2e kt
bij de rijksbelastingen te Delft is met
1 Febr., benoemd lol commies-verifica-
teiu le V 1 iss'ingen.
o
Uit Zuid-Beveland
De coöperalieve broodbakker»
„Vooruitgang" te Ier seke, stichting
van de werkmansvereeniging „Eendracht
maakt Macht", gaf Woensdag en Donder
dag als gewoonlijk om 'dezen lijd van het
jaar een feest aan ongeveer 18Ö kindereu
van haar leden Er werden voordrachten
gehouden en liederen gezongen, «le kin
deren werden getrakteerd en allen kregen
eert boekgeschenk mee naar huis. De '00
oudsten kregen een tekstuitgave van den
zangbundel Kun je nog zingen, zing
dan mee. r
l 0 -
Uit Schouwen-D uiveland.
De raad der* gemeente Assen be
noemde lol directeur der gemeentegas'-
fabriek den heer Jan Bolt, directeur der
gasfabriek te Zi er ikzee.
Bij kon. besluit is1, met ingang vau
15 Jan 1916, de opzichter bij 's rijks
fcüslverlichtmg te Noord-Schouwen, P C.
A. van Hoepen in gelijke betrekking ovor-
geplaalsl naar de CockSdorp op Texel.
Uit Tholen.
Te O ud VosSemeer werd de-
r dagen naast den bestaanden R Ivath.
werkmansbond een af deeling opgericht van
andere werklieden, welke met de eerste
zullen samenwerken. Naar ons' wordt me
degedeeld zal deze vereeniging pogingen
in het werk stellen om de aanzienlijke
verhooging op den melkprijs n.m 25 pet
welke sedert eenige dagen door de melk-
verkoopers is ingevoerd, er af te krijgen.
Volgens den te Stavenisse van
wege het K N M. Instituut le de Bilt hij
Utrecht geplaatsten regenmeter viel in
1915 op 156 regendagen 845.6 m.M re
gen, terwijl dit in 1914 was 811.S m.M.
op 128 regendagen.
Woensdag hield de afd. S t aveni>
se vah „Schuttevaer" hare jaarvergade
ring. Vele leden waren opgekomen De
afdeeling' telt thans 70 leden De reke
ning wees een saldo aan van f 51 96*
Herkozen werd als bestuurslid de heer D
van Dreumèn en gekozen de heer Arn.
Knipper, terwijl als afgevaardigden naar
de alg. verg te Bodegraven werden aan
gewezen de heeren A. J Verslraate en A
G, van IJseldijk en ais hun plaatsvervan
gers de heeren Jac. Moerland cn A Knip
per De heer Buijze deed rekening over
het schoolfonds voor schipperskinderen.
Netto was gestori f 20.85. Vier nieuwe
le/den tradon toe. Meta lg. stemmen werd
de heer A. F. Hanssens benoemd a's.
eere-voorz. Behandeld werden de vol
gende punten
Abonneeren havengeld aldaar
brandplaats voor varkens' op de kade en
bergen van faecaliën aldaar, een gasboei
aan den hoek van Ouwerkerk; een inge
komen klacht over al te groote schepen,
die hier binnenkomen, een verzoek om
een beperkt aantal ligdagen be krijgen,
en eene betere regeling der ligplaatsen;
het schoonmaken van hét havenpleinde
wensch om op sluizen en bruggen haven
meesters le krijgen, die kennis van sche
per. en de scheepvaart hebben en een
aanvrage-subsidie aan het rijk voor een
goede organisatie' van „Schuttevaer"
Daarna trad als spreker op de heer
A. J. Hoek, lid van het hoofdbestuur, die
een boeiende rede hield over den voor
uitgang van scheepvaart en landbouw en
het onderling verband dier twee, in
verband met handel en industrie. Hij be
sloot met een warme aanbeveling voor
de drooglegging der Zuiderzee, waardoor
Nederland zonder oorlogvoeren een rijke
provincie grooter zal worden. Voor
scheepvaart, landbouw en industrie zal
zulks een groote aanwinst zijn Een woord
vau welgemeenden dank der vergadering
viel spreker ten deel
Uit Z ee uw s c h-V laan der en O. D.
Een noodlottig toeval:
Woensdagavond achtervolgden van de
grens onder de gemeente St J a ns te e n
een commies en een grenswacht-soldaat
twee personen, die op een rijwiel, dat zij
aan de hand meevoerden, meel transpor
teerden.
Aan het bevel om halt le lipuden,
werd niet voldaan, doch de smokke
laars zetten het op een loopen
Toen zij niet meer ontvluchten kon
den, wierp de 17-jarige C A. het rijwiel,
voor de voelen van den commies, waar
door deze struikelde, en toevallig de
revolver, die hij in den zak had. af
ging en A trof, die door liet schot werd
gedood.
Te Gent is aan hartverlamming
overleden de heer J. V. Oole wethouder
van Sas van Gent en expediteur al
daar. die voor zaken te Gent vertoefde.
Gedurende vele jaren reeds was de
heer Oole raadslid en wethouder
Be smette lij ke zi ekten.
lu de week van 29 Dec 1915—4 Jan.
1916 zijn de volgende besmettelijke ziek
ten in Zeeland ter kennis van ;len
Ceniralen Gezondheidsraad gekomen:
d i p h l e i" t i s5 gevallen te Wissen-
kerlce, 2 te Groede en voorts een geval
te Arnemuiden. Goes en Nieuwvliet
roodvonk: 3 gevallen te Hoek, 2 te
Neuzen. 2 te Goes. 2 te Souburg en voorts
een geval in elk der volgende gemeenten
Middelburg, Oostburg, Oudelatide, Schoon-
dijke. Stavenisse, Vlissingen en Zaamslag.
KERKNIEUWS.
Te beginnen mei 1 dezer ia aan het
personeel der Remonstrantsche gemeente
te 's-Gravenhage opgedragen bij de gods
dienstoefening zoo stilzwijgend mogelijk
de kerkbezoekers hun plaats aan te wij
zen en bovendien hun, die door aanhou
dend gesprek anderen hinderen in de
stemming te komen, bescheiden een ge
drukt briefje te overhandigen, waarop
staat „Hel bestuur herhaalt dringend
zijn verzoek de stilte voor de godsdjenst-
•fening te willen bewaren
Ned Herv Kerk
Beroepen- te Wier (Fr J W. Roobol,
cand te Dordrecht.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
De zevende uitgave is verschenen
van den lijvigen catalogus der bibliotheek
van de Levensverzekering Mij. „Utrecht'
Kalender
Wij ontvingen den door de Levensver
zekeringmaatschappij „Noord-Braband"
uitgegeven kalender voor 1916. Het spijt
ons de opmerking te moeten maken, dat
de kleuren, waarin de meeste bladen van
dezen kalender zijn gedrukl, onfrïsch zijn
en slecht met elkander liarmoniëerend.
RECHTZAKEN.
'A'rrondifsements-Rechtbank ta
Middelburg.
Voor deze rechtbank werd heden be
handeld ',de zaak tegen C K, 23 j
letterzetter te VI is sin gen, thans ge
detineerd, beklaagd van verschillende
brandstichtingen in Augustus en Septem
ber te Wissingen, Middelburg en Koude-
•kerke. I
Als eerste getuige werd gehoord dr.
Vau der Hoeve, die zijn rapport beves-
stigde, waarin hij tot de conclusie komt
dat K in hoogen graad, lijdende is aan
gebrekkige ontwikkeling van zijn verstan-