Hel» pÉ font
TWEEDE BLAD
FEUILLETON.
DE WELDOENSTER.
rit O»
Zaterdag 20 Nov. 1915. no. 274.
Over bet Vrouwenelesrecbt.
Waarom niet in eens volledig vrouwen
kiesrecht? zoo is er gevraagd naar aan
leiding van hel regeeringsvoorstel voor
grondwetsherziening. Al£~men nu de d el-
neming van de vrouwen aan de stembus
wenschelijk acht, waarom dan toch nog
▼oor haar opnieuw een splitsing voorge
schreven in al en niet kiesgerechtigden,
terwijl men in datzelfde voorstel een der
gelijke splitsing voor de mannelijke kie
zers afkeurt, en daarom algemeen kies
recht vaststelt?
De vraag is begrijpelijk, en Wie de ver
klaring van dal verschijnsel wil vindea,
moet die niet zoeken in de beteeksnis
de waarde, de voor- en nadeeleu vau het
Trouwenkiesrecht op zich zelf, maar
veeleer in de begeleidende omstandighe
den. Hel is een opportuniteits'-kwestie,
En daarom is het noodig eersl eens naar
elders, en dan weer bij ons te zien.
Bij de Memorie van Toelichting tol het
voorstel van Grondwetsherziening v> als
bijlage een overzicht gevoegd van de kies
rechtregeling in andere landen en daar
van is een deel gewijd aan de werking
van het vrouwenkiesrecht.
Men moet daarvoor meerendeels buiten
Europa, in de „nieuwe' landen gaan
Wanneer de Nederlandsche vrouw hel
kiesrecht krijgt voor de Tweede Kamer,
flan, is zij de vierde in Eun. pa. De
Finsche vrouw ging voorop; sedert 1872
kon ze al deelnemen aan de gemeentoj-
randsverkiezüigen, en sedert 1896 heeft
ze daar volledig actief en passief kies
recht voor den. Landdag.
Noorwegen volgde. In 1901 kregen de
▼rouwen daar kiesrecht voor oen ge
meenteraad; zes jaar later kregen alle
gehuwden en ongehuwde vrouwen hel
volledig kiesrecht, mits zij voor een ze
ker inkomen waren aangeslagen, mar
die voorwaarde is in 1913 vervallen
En in Denemarken waar de vrouwen in
1908 actief en passief kiesrecht hadden
gekregen voor alle besturende lichamen
behalve voor hel parlement, werd dit
jaar bepaald dal hel kiesrecht voor hel
Folketing zal worden toegekend aan
iederen man of vrouw boven 25 jaar,
die (burgerrecht heeft, behalve enkele
algemeene uitsluitingen. Bovendien is
ieder verkiesbaar die hel kiesrecht heeft
In Zweden heeft de vrouw door haar
kiosrecnl voor de gemeenteraden levens
indirect kiesrecht voor de Eerste Kamer
Doch niet voor de Tweede
Fn daarmee is het voor Europa op?
in dertien van de Vereenigde Staten
van N-Amerika mogen de vrouwen voor
do volksvertegenwoordiging meestemmen;
in Wyoming al sedert 1869, maar in de
meeste andere pas sedert enkelje jaren
in Nieuw Zeeland hebben ze het sedert
1893: on in de Conmonwealth van Au
stralië sedert 1902
In het - overzicht is iets wal vanzelf
de aandacht trekt
In Ie genoemde landen van Europa
waar ru de vrouwen het kiesrecht voor
hel parlement bezitten, is aan de toe
kenning daarvan een periode vooraf ge
gaan, waarin zij reeds het kiesrecht voor
de gemeenteraden bezaten In dat op-
zichl Kan het lijstje voor Europa nog!
worden uitgebreid voor Wales, Schots
land °n Ierland, waar de vrouwen reeds
sedert jaren mede de gemeentemadsledén
mogen kiezen En als we hier nog bijvoe
gen liet kiesrecht voor voogdij-raden en
'dflOE d» nchrijfster vwn
..Elizabeth and her German Garrter.'
schoolraden die in andere landen vaak
veel grooler beteekenis hebben dan bij
ons, dan zou de lijst nog langer kunnen
gemaakt worden.
Zoo'n voorbereidende praktijk hebben
wij bij ons niet gehad
Wanneer het nieuwe grondwetsartikel
wordt aangenomen, zal de dan te volgen
nieuwe kieswet reeds dadelijk moeten
aanw ijz< n wie van de vrouwen zullen
n igen kiezen zoowel voor de Tweede
Kamer als voor de Provinciale Staten en
de gemeenteraden.
Dal feil mag wel ter dege in ge
dachte gehouden worden tegenover liet
aandringen van hen, die aan de regeering
gebrek aan (den Jmoed voor de consequen
tie verwijlen We hebben het al kunnen
lezen Durf te doen wat ook Denemarken
deed, dat in eens alle vrouwen mol bur
gerrecht toeliet tot liet kiesrecht, lvijk
naar Noorwegen dat in 1913 alle beper
kende voorwaarden afschaften.
Jawel, maar men kende daar bij die in
voering reeds bij ervaring hel vrouwen
kiesrecht voor de gemeenteraden Hel
was geen nieuwigheid, wat het bij ons1
wel i s.
En nu geven we dadelijk toe dat er
e e n k r a c h t i g e r b e w ij s voor .de
gunstige resultaten van het vrouwenKics-
recht kan werden gevonden, dan juist
het feit dat in die landen eenige jaren
van praktijk voor de gemeenteraden,
reeds voldoende vertrouwen hadden ge
wekt, om voor het parlement ineens, z.oo-
als in Denemarken, of zeer spoedig zoo
als in Noorwegen, tol een volledig vrou
wenkiesrecht over te gaan.
Én we durven, met het oog op die er
varingen, voorspellen, dal ook hier een
beperkt vrouwenkiesrecht, zeer spoedig
zal worden uitgebreid tot op of nabij
de uiterste grens'.
Maai- dat neemt niet weg dat men
hier op het oogenblik in ons land
nog staat voor een volslagen nieuwig
heid dal de onbekendheid met de prak
tijk bij velen onmiskenbaar een bezorg
de terughouding doet ontstaan; en dal
iom te slagen, om althans een begin
te krijgen, het noodzakelijk is niet dade
lijk blies te vragen. Anders is een ver
werping onvermijdelijk En dan heeft men
in 't geheel niets.
Dit -beloog wordt geheel bevestigd
door de gebeurtenissen der laatste jaren
ons land
Dal de verkiezingen van 1913, op wel
ker uilslag hel huidige, kabinet steunt,
groolendeels beheerschl werden door liet
concentralieprogram zal wel niemand ont
kennen.
En hoe was hel daarin met hel vrou
wenkiesrecht gesteld?
Vóór de concentratie ging vau de drie
vrijzinnige partijen alleen de Vrijz Demo-
cratischen Bond tol het uiterste door den
eiseh in zijn werkprogram
„noodzakelijkheid van grondwets
herziening in den zin dal mogelijk
worde: invoering van algemeen lcies-
rechl voor mannen en vrouwen."
De Liberale Unie ging minder ver en
zei in haar Hervormingsprogramma
„De verkiesbaarheid en kiesbe
voegdheid behooren ook te worden
loegekend aan vrouwen, naar regelen
door de wet te stellen
En het beginsel-program van den Bond
van Vrije Liberalen sprak van verleening
van hel kiesrecht
,aan die vrouwelijke Nederlanders
welke aan te bepalen vereischteu be-
ntwoorden
Toen is 16 Nov 1912 het roucentratie-
maniFesl der drie vrijzinnige partijen vast
gesteld, en daarin kwam men ten opzich
te van het vrouwenkiesrecht tot de vol
gende formuleering, die du« aangaf, vol
gens de woorden zelf van het manifest,
op welken grondslag ,,de samenwerking
van de drie Vrijzinnige partijen zal be
rusten
„De gelegenheid moei worden ge
opend, aan de vrouwen het kiesrecht
le verleeuen, zonder dat daarbij
eisehen van maalschappelijken wel
ling voor den geest, hel was "duidelijk,
dat de herinnering niet kon worden uit-
gewiscnl door de bevredigende gedach
te, dat hij reeds dertig jaar dood was
Dat klaarblijkelijk zeer ervaren oog en
die saanigetrokken lippen maakten baai-
zoo lolaal in de war, dal zij geen enkel
wooixl sprak gedurende den maaltijd die
volgde Maar ze zat naast Anna en at
Leberwursl in een akeligen droomtoe
stand, en zij al met een drukte waaraan
beschaafde mensclien niet gewoon zijn,
zulk een stoornis voor de gemoedsrust
van de ultra kieskeurige dames dat An-
xkelijk de menigvuldige en lange
stand mogen worden gesteld Do
beletselen legen verkiesbaarheid der
vrouw moeten worden weggenomen
Wal nu minister Cort van der Lin
den heeft voorgesteld, is geheel in over
eenstemming met dien eisch. En het is
daardoor ook het voorstel dat de beste
kansen op aanneming heeft
Het heeft daarom verwondering ge-
wek i, dat de algemeene vergadering van
den Vrijz. Dem Bond te Arnhem de vo
rige week een motie aannam, de over
tuiging te kennen gevend „dat tegelijk
met het algemeen mannen-kiesrecht, al
gemeen vrouwen-kiesrecht moet worden
68).
89).
TWEEDE DEEL. - HOOFDSTUK I.
Maai- niettegenstaande deze kleine uit
barsting van dankbaarheid en waardee
ring van Fraulein Kuhrauber was de
eerste avond van het nieuwe leven een
teleurstelling De Fraulein, die de ka-j geërgerde blikken, die van het andere
aiier zoo gelukkig binnentrad onder den i eind der tafel kwamen, wel eenigzins
invloed van den kus van zooeven, werd verntschuldigcu kon „En toch heeft zij
zoodra zij de anderen zag, onhandig en een onsterfelijke ziel wat doet liet -jj
niet op haar gemak, zij geraakte inder
daad in een erbarmeüjken toestand vaü
zenuwachtigheid, t oen zij voor liet eerst
binnen den gezichtskring werd ge
bracht van de kritische oogen der prin
ses, die haar niet gunstig gezind waren.
Haar levenservaring had zich lot nu toe
niet uitgestrekt lot prinsessen en terwijl
zij een opeenvolging van geagiteerde bui
gingen maakte, één enkele scheen haar
niet voldoende voor zulk een voorname
toe hoe zij Leberwurst eet?" dacht An
na bij zich zelf, „Wat komen zulke klei
nigheden er op aan, zulke kleine vor
men, wal doel liet er toe? Ik zou be-
panld oen ellendig schepsel zijn als ik mij
er over ergerde." Maar toch keerde zij
hel hoofd af en praatte druk met Letly,
Er was niemand anders voor haar
om mee te praten. Frau von Treumann
en de barones waren dadelijk ieder aan
een kant van de prinses gaan zitten en
Die ondubbelzinnige verklaring is ech
ter danig in beteekenis verzwakt. Toen
een der aanwezigen vroeg of men daar
mee de-Kamerfractie niet een blok aan
het been bond, werd namens het ber
sluur geantwoord, dat do Kamerfractie
n i e t door de motie gebonden zou zijn.
Wal die motie dan beteekent, is ons
niet duidelijk. Uit hel werkprogram wis
ten we reeds, dal die Bond voor invoe
ring van algemeen kiesrecht voor man
nen en vrouwen was. Maar uit het con
centratie-manifest wisten we ook, dal die
Bond voor de praclische politiek van het
oogenblik zich neergelegd had bij een
minder ver gaande formuleering.
We gelooven dan ook niet, dal die mo
tie praclische gevolgen zal hebben, al
lijkt ons de aanneming daarvan minder
gelukkig.
En we gelooven. dal ook .zij, die het al
gemeen vrouwen-kiesrecht als het meest
gewenschle einddoel beschouwen, het
verstandigst zullen doen de aanneming
van liet regeeringsvoorstel te bevorderen,
dal het het snelst tot dat doel leidt. Een
sprong in eens is niet altijd veiliger dan
een sprong in tweeën.
Men vergete bovendien niet dat er na
aanneming van hel grondwetsvoorstel nog
gelegenheid is lot de poging om het
vrouwenkiesrecht zeer ruim te maken,
n.l bij het vaststellen in de .crëswel van
de voorwaarden waaraan de vrouwen
moeten voldoen
Op 'l oogenblik is 'l nog niei moge
lijk te raden welke voorwaarden de
meeste kans hebben. We kunnen alleaa
conslateeren, dal men in ons land weir
nig of niet hoort pleiten voor de wel ge
noemde maar o i. zeer onbillijke splitsing
in gehuwden en ongehuwden, nfhanke-
lijken en onafhankelijken
Een aanwijzing hoe sommige vrijzin
nige voormannen er over denken heeft
men in de reeds onlangs door ons aan
gehaalde tirade in het rappoix van de
grondwetscommissie van 1912
„Opneming in de grondwet van
het gebiedend voorschrift van alge
meen kiesrecht voor vrouwen werd
slechts door één lid voorgestaan In
hel algemeen bicken de aanhangers
van vrouwenkiesrecht van meening
dal öf alleen de vrouwen tot het
kiesrecht zijn te roepen, die daad
werkelijk blijk geven het stembiljet
te begeeren, öf de invoei uit» en .uit
breiding van vrouwenkiesrech1 ge
leidelijk behoort le geschieden
Blijkens de afzonderlijke nota s was
mr Troelstra dat eene lid En die an
dere voorstanders zullen we wel onder
de vrijzinnige leden hebben J# zoeiceii
van wie speciaal le noemen zijn de hee-
ren Van Doorn, Drucker, Van der Feltz.
Gort van der Linden, Oppenheim en Ty-
deman.
Mocht men er in slagen als voorwaarde
voor vrouwenkiesrecht le verkrijg ai, c.at
de vrouwen „daadwerkelijk blijk gevt>a
het slembiljet te begeeren", bijv. door
schriftelijke of mondelinge aangifte dan
hangt hel van de vrouwen zelf af of hel
lianr toegekend kiesrecht algemeen zal
zijn oi niet
o
(Nadat hel bovenstaande reeds ge
schreven was, lazen we in de Vrijz.
Dem. de volgende toelichting tot de bo
ven besproken motie van den V.-D.
Bond:
delijke kampen, schoof Anna haar stoel
midden tussehen de twee groepjes en
trachtte (beurtelings met béide mee
te praten, maar het gelukte niet al
le best.
Er beerschte een uiterlijke Icalmte in
de kamer, fluisterende stemmen, de rust
van bandwerkjes, de stille van albums
bekijken; Loch had Anna een indruk
•an stijfheid en kou, het was of iedereen
de andere wantrouwde en min of meer
op zijn qiü-vive moest wezen. Mei
vrouw von Treumann was wel is waai
de beleefdheid zelve voor de prinses,
ze was voortdurend vriendelijk met haar
in gesprek en was bijzonder voorko
mend; maar de prinses van haar kant
was ternauwernood beleefd tegen me
vrouw Von Treumann. Een onpartijdig
waarnemer zou gezegd hebben, dat me
vrouw Von Treumann haar niet beviel,
maai- dat zij trachtte haar afkeer te ver
bergen. Zij was druk met haar borduur
werk bezig en pratte zoo weinig moge
lijk; zij nam de toenadering van me
vrouw Von Treumann en de attenties van
freule Elmreich 'beide even önverschil-
Wdj zullen blijven Ijveren om het
algemeen kiesrecht voor de vrouw
in <te Grondwet opgenomen te krij
gen. Is dit in strijd inet onze be
lofte van steun aan het concentratie
program? In het geheel niet. Het
cenceatratie-program bevat een mi
nimum van eisehen waarvoor de drie
partijen elkander over en weer heb
ben beloofd le staan Dit sluit niet
uit, dat ieder vrij is in het streven
naar meer. krach lens zijn eigen
program. Aldus werd tussehen par
tijen uitdrukkelijk overeengekomen
Alleen dan zou men op dit ijveren
aanmerking kunnen maken, indien
hierdoor het welslagen van de voor
stellen der Regeering in gevaar werd
gebracht. Tot dusver bleer men in
gebreke dit zelfs maar in de verte
aannemelijk te maken. Slechts wordt
met stelligheid verzekerd, dat alle
actie voor algemeen vrouwenkies
recht in de Grondwet niet de minste
leans heeft op succes. Dit zullen wij
afwachten.
We vreezen, dal een algemeene toe
passing van deze opvatting van het begrip
.compromis" wel eens tot zeer onaan-
Jename verrassingen zou kunnen leiden;
ook voor de Vrijz Democraten, wan
neer bijv de Vrije Liberalen voorstel
len doen die in hun richting verder
gaan dan het manifest, en die dan met
behulp van anderen worden aangenomen
Wat voor beteekenis heeft dan de con-
cen Iralic-overeenkomsl
Nog daargelaten dat men op zeer wan
kelen grondslag staal, als men het al of
niet veroorloofde van een amendement
bepölalt haar (de kansen op gevaar, die het
•geeringsvoorstel daardoor loopt.)
dame had zij een gevoel of dat koudewijdden zich geheel aan haar In biet
oog haar gemakkelijk doorzag en reedssalon gebeurde later precies hetzelfde;
het meest verboden schuilhoekje van de drie Duilsche dames op oen hoopje
haai- ziel had ontdekt, waar de herin-bij de sofa en de drie Engelsche eenitfs-
ring aan den brievenbesteller zoo zorg- zins aan zich zelf overgelaten, behalve
vuldig verborgen lag. Telkens als de juffrouw Kuhrauber. die zich steeds bij
prinses haar aanzag, kwam haar het haar voegde, Om deze verdeeldheid te
beeld van den brievenbesteller plotse-voorkomen, die iets had van twee vijan-
lig aan
Wat de barones be.treft, haar twijfel
omtrent Anna's achtenswaardigheid ver
dween geheel en voor goed, toeö zS$
vóór het souper de deur van de salon
opendeed en niet meer of minder dan
een geborene Deltingen op de canapé
zag zitten. De barones had haar leven
doorgebracht in een afgelegeu kléin pro
vinciestadje, maar zij kende de voorna
me families Detlingen en Penheim bij
.AFSCHAFFING DER TOLI.EN IN
WALCHEREN.
Bij het bestuur der Vcreenig:ng lot
bevordering van hel Vreemdelingenver
keer in Walcheren te Middelburg s d'
vraag aanhangig gemaakt, of het niet
mogelijk zou zijn te komen lot opheffing
dei loden, welke nog op nagenoeg allo
wegen in Walcheren worden geheven.
Algemeen was men van de weuaehelij*-
heid daarvan overtuigd Erkend werd, dat
er een zekere billijkheid in zit, dat hij,
die van den weg gebruik maakt, daarvoor
iets betaalt. Maar aan de andere -zijde
werd er op gewezen, dat dit denkbeeld
loch niet consequent doorgevoerd wordt
de voetganger en de wielrijder betdten
niet En daar tegenover slaat, dat de hef
fing inderdaad p an het verkeer Delcm-
m6ringen in den weg legt; het is on
aangenaam, telkens de hand in de a zak
te moeten steken. Men moet meteen
vreemdeling maar 'eens iden ri» naar
Domburg hebben gemaakt, om de verba
zing le zien, dal men op een zoo betrekke
lijk korten afstand vier maal moet «stil
houden, om zijn penning te offeren voor
hel onderhoud van den weg.
Bovendien, Rijk en Provincie zijn voor
gegaan. Bij de wet van 22 Juli 1899
Slbl. no 173 werd de heffing van de
rechten, die, onder welke benaming ook,
door den Staal geheven werden voor
hel gebruik van wegen, kanalen havens,
sluizen en bruggen, afgeschaft, ingaande
mei den eersten Mei 1900, in de verga
dering der Prov Staten van Ze». Ion .1
•an 23 November 1906 werd besloten, ue
destijds ten bate der Provincie nog be
staande tolheffingen af te Schaffen met
ingang van 1 Mei 1909 Is het nu iret
wenschelijk, dat Walcheren volgt? Is het
toch niet al le dwaas, dat men bijvoor
beeld, met een auto van Goes komende,
vrij en ongehinderd kan doorrijden lot
in Middelburg, maar als men daar uit
wil, aan alle kanten een slagboom op zijn
weg vindt
Aigemeen was men hel er dan ook ipver
nis Jat afschaffing der tollen hoogst
wenschelijk zou zijn. Maar hoe dan
met hen, die lot tolheffing gerechtigd zijn
en uit de opbrengst der tollen het on
derhoud der wegen betalen? Men kan
niet vergen, dat zij de inkomsten, die zjj
voor hel onderhoud noodig hpbben, zoo
maar ten pleiziere van het publiek opge
ven Ei moest dus gezocht worden naar
een middel, om het ongemak voor den ge
bruiker van den weg op te heffen zondes
den onderhoudsplichtige te 'benadeolen.
Om daartoe te komen, zou men da»
(\ug op willen, voor de opheffing der
tiender. aangewezen door de tiendwet
1907. Dwz aan de rechthebbenden op
de tollen wordt een kapitaal uitgekeerd,
waarvan de rente ongeveer overeenkomt
met de som, welke de tol regen woord ;g
opbrengt.
In Walcheren worden thans nog de vol
gende lollen geheven
door den polder Walcheren op den
Noordweg (vier tollen), op den Seis .veg
(twee tollen), op den Meliskerkséhea
weg,
door (ofnamens) de gemeenten Middel
burg en Vlissingcn op den oudex vreg
tussehen beide gemeenten
door of namens de gemeenten Middel
burg en Yeere op den weg tussenen bei
de gemeenten
door den ambachtsheer van Koud -
kerke op den weg van Middelburg naar
Koudekerke
door de gemeenten Vlissingcn en Kou-
dekerke op den weg tussehen die ge
meenten
door de gemeente Biggekerkc op den
weg van daar naar Koudekerke
door de gemeenten Westkapelle en Zon
ietende op den weg van eerstgenoemde
gemeente over laatstgenoemde naar Big
gekerkc
door de gemeente. Aag te kerke op den
iilccstcrweg,
door commissarissen van den weg op
den weg van Serooskerke naar Vrou
wenpolder;
dror de gemeente Vrouwenpolder op
den Gapingschen grintweg en op den
Koivngïn Emma-vveg;
door de gemeente Ritthem op den weg
van daar naar Oost-Souburg
De zuivere opbrengst van deze tollen
over het laatste jaar is nog niet juist op
te geren De bekende gegevens over voor
afgaande jaren geven intusschen groad,
om met voldoende zekerheid le kunnen
zeggen, dat de totale zuivere opbrengst
de vun van f 16 500 niet te boven «aal.
Wil men aan de rechthebbenden op
de 'allen dezelfde opbrengst waarbor
gen. dan zal men hun een kapitaal moe
ten verschaffen, dat, gerekend naar den
lege'iwoordigen rentevoet van 5«/o. on
geveer f 330 000 liedraagt
Da! kapitaal zal wel niet anders le
verkrijgen zijn dan door leening Aanne-
rnetiac, dat deze leening wordt afgelost
in veertig jaren, dan zal dit, alweder bij
een rentevoet van 5 °/o, kunnen geschie
den met annuïteiten van 5 82 o/0, bedra
gende voor een kapitaal van f 330 000
dus f 19206 per jaar
Wie Z3l dat betalen'*
Raadzaam is het uit den aard der zaak,
j zooveel doenlijk daarin te laten bijdragen
door hen, die thans de lollen opbrengen
Zooveel doenlijk, want precies kan het
natuurlijk niet Nu zal men wel niet heel
ver van de waarheid zijn met de bewe
ring. dal de tollen thans nagenoeg geheel
betaald worden door de bezitters of ge
bruikers van gronden in Walcheren en
door de ingezetenen van de Walehersche
gemeenten Om hen le treffen zou eene
bijdrage moeten worden gevraagd van
den polder Walcheren en van de ge
meen) mi
De polder zou die bijdrage kunnen vin
den door de heffing van een wCgeugc-
schot of wcgsbelasting Wellicht zullen
er eigenaren van gronden zijn, die be
weren, dal ze met de lollen niets te ma
ken hebben, omdat ze zelden of nooit
hier komen Maar dat is slechts Schijn.
De pachter of gebruiker van den grond
zal. als hij zijn pachtsom berekent, reker
niug honden met alle uitgaven voor zijn
bedrijf, dus ook met de tollen
De zemeenlen zouden de bijdragen
naam en een prinses was in liaar oogen
een prinses, een bewonderenswaardig
voorwerp van groole waarde, wat zij dan
ook zou wenschen le doen Haar be
zwaren waren dus tot rust gebracht,
maar de ijskorst tegenover Anna ver
toonde nog geen kenleekenen van ont
dooiing Al haar beminnelijkheid en al
haai- pugingeü om een goeden indmk te
maken werden aan de prinses verkwist,
die behalve dal zij door geboorte en
huwelijk de voornaamste persoon was,
die freule Von Elmreich ooit had ont
moet, haar eigen laai fatsoenlijk sprak,
geen kuiltjes in de wangen had en niet
trachtte haar hand te pTeelen. Zij zag
met een gemengd gevoel van eerbied
en verbittering met welk een gemakke
lijkheid mevrouw Von Treumann met de
prinses omging. Het was haast of zij haar
in bescherming nam Werkelijk, die
Treumanns waren een onbeschaamd ge
slacht, vermelele Oost-Pruisische Jon(-
kers, die zich zelf even goed, ja beter
beschouwden dan de besten En dit
was niet eens een echte Treumann, maar
een Ilmas, en van de jongere Kaden-
slein-tak; en de broeder van de barones
de broeder die zoo plotseling aan zijn
eind gekomen was - was gedurende
de manoeuvres eens ingekwartierd ge
weest op Kadenslein en had haai' ver
teld, dat het een vervallen plaats was,
met een kippenloop die hoog noodig
opgeknapt moest worden, vlak bij de.
voordeur, en daar de voordeur den
beelen dag openstond, was hij de kip
pen en vogels vaak tegengekomen in de
hal of in de gang. Al herinnerde zij zich
hel verhaal van liaar broer, zij moest
erkennen, dat er bij mevrouw Von Treu
mann niets van was te bespeuren, of
schoon men bij haar. die een zoon
had als den hare nooit kon zeggen hoe
lang die onbezorgde toestand zou du
ren Toch trachtte zij zich in de gunst
te dringen bij die dame, die haar
avances met koelheid opnam en alleen
dftn een weinig ontdooide wanneer zij
gemeenschappelijk Fraulein Kuhrauber
rritiseerden
Mejuffr Kuhrauber zat achter Ix»tty
en miss Leech, zoo ver van de anderen
verwijderd als zij maar kon. Zij had een
kous in de hand maar breide niet Zij
breide nooit afs zij het laten, kon en
ze begreep dat uit gebrek aan oefening
liaar naalden langzamer bewogen dan ge
woonlijk bij anderen het geval is in
hel oogvallend langzaam zelfs. Lelty Het
baar photografieën zien en was heel
vriendelijk legen liaar, zij merkte onwil
lekeurig op, dal er niemand was die-
zich evenmin als zij op haar gemak ge
voelde onder de opengesperde oogen
van de groole dame. Zij voor zich vond
Fraulein Kuhrauber verreweg de beste
van de drie, ze wou. dat ze Duitsch ge
noeg kende om te vragen hoe ze over
Schiller dacht; er was iets in den blik en
in de manieren van de Fraulein, dat
haar deed denken, Rat ze het over
Schiller eens zouden zijn.
(5»Ot dt vervtflfdl